Li Jeovae skoltaojun˗o sventa xitun ta stojolal

Li ermano Cecile ojtikinbil ti bikʼit yakʼoj sba xchiʼuk ti oy ta yoʼonton li yantike. Li kʼusi la spas li ermanoe, li jmeʼe xchiʼuk li yan ermanoetik ta jtsobobbaile jaʼ la stij koʼonton sventa oyuk kʼusi jpas: ti xitun ta stojolal Jeova ti bu kʼalal xuʼ kuʼune (Filipenses 2:13). Jaʼ yuʼun, ta jkʼan ta jchapboxuk li jloʼile.

Lek kʼusi laj yakʼbun jchan li jmeʼe

Livokʼ ta 1943. Li jtot jmeʼe te toʼox nakalik ta jun jteklum ti nopol xil Bundaberg ti te xkom ta yosilal Queensland, Australia. Li lum taje ojtikinbil ta skoj ti tstsʼunik valeʼe. Jech xtok, li jnaklejetike nopem xaʼiik ti chbatik ta jujun savado ta bat kʼakʼal ta Bundaberg sventa jmojuk kʼusi tspasik. Jech oxal, jun savado ta 1939, li jtot jmeʼe laj yichʼik cholbel mantal yuʼun chaʼvoʼ prekursoretik (ti jech sbiik li stestigotak Jeova ti chcholik mantal ta tsʼakal orae). Kʼot tajek ta yoʼontonik li kʼusi la xchanike, jaʼ yuʼun pasik ta stestigo Jeova. Jech oxal, ta mantal xa onoʼox lichʼi talel xchiʼuk li jvix ti Jean sbie. Pe kʼalal kichʼoj toʼox vukub jabile, oy kʼusi tsots la snuptan ta jnakutik li jtote, jech oxal cham. Toj vokol laj kaʼi. Jaʼ yuʼun, akʼo mi ep xa jabil echʼem talel, te˗o ta jol ti toj baxbol ta abtele xchiʼuk ti xmuyubaj noʼoxe. ¡Oy tajek ta koʼonton ta jkʼel mi chaʼkuxi talel xchiʼuk ti xkojtikin to batele! (Echos 24:15).

Li jmeʼe toj lek yoʼonton xchiʼuk toj lek x˗och ta rason. Jaʼ yuʼun, muʼyuk chixiʼkutik ta yalbel xchiʼuk jvix li kʼusi lek o muʼyuk lek chkaʼikutike. Pe jaʼ mas toj tsots skʼoplal chil ti xichʼuk chʼunel li kʼusi chal Vivliae. Mu stakʼ jelbel snopben. Chikʼotkutik ta skotol tsobajel. Li jmeʼkutike chalbunkutik ti mu jchiʼinkutik li jchiʼiltakutik ta chanun mi mu persauke (1 Korintios 15:33). Balto ti lek la spasunkutik ta mantale.

Li jmeʼe tskʼupin toʼox tajek cholmantal. Jaʼ yuʼun, kʼalal xuʼ yuʼune, tun ta prekursora auksiliar. Xvul to ta jol ti nopem xaʼi tsvulaʼan 50 ta chop jnaklejetik sventa chiktabe li revista Li Jkʼel˗osil ta toyole xchiʼuk li ¡Vikʼiluk me jsatik! Akʼo mi oy xa ox sjabilal xchiʼuk ti ip xa ox chaʼie, jech˗o oy ta yoʼonton li yantike. Jkʼanojkutik tajek, yuʼun skotol ora laj yakʼ ta ilel ti skʼanoj li yantike xchiʼuk ti skʼanoj li yalabe. Koliyal ti lek ta chanbel stalelale, laj kakʼbe jkuxlejal Jeova xchiʼuk laj kichʼ voʼ ta 1958, kʼalal 14 toʼox jabilale.

Kamigotak ti la stijbeikun koʼontone

Ta tsʼakal jutuke, laj yichʼ voʼ li ermano Rudolf ti mas ta 20 sjabilale xchiʼuk ti te kʼot tunuk ta jtsobobbailkutike, likem ta Alemania. Li ta jujun sob savadoe jmoj chilokʼkutik ta cholmantal. Jaʼ ta jcholbekutik mantal li buchʼu tsmala yutsʼ yalalik ta karro ti batemik ta manole.

Li Rudolfe tskʼupin tajek cholmantal xchiʼuk chalbun ti akʼo xitun ta prekursor auksiliar kʼalal oy jvakasione. Jaʼ yuʼun, jun veltae ay jcholkutik mantal vakib xemana ta Gladston ti 190 kilometro xil li Bundaberg. Xkoʼolaj ta jbankil laj kil li Rudolfe. La jkʼupin tajek yamigoinel xchiʼuk lik jkʼupin li prekursorale. Jaʼ yuʼun, kʼalal 16 jabil kichʼoje, li˗och ta prekursor regular. Kʼot ta nopel kuʼun ti chitun ta tsʼakal ora ti kʼu sjalil kuxulune.

Ti bu baʼyel la stakikun batel ta cholmantale jaʼ ta Mackay ti jaʼ jun jteklum ti nopol xil tiʼ nab xchiʼuk ti te xkom ta snorteal Bundaberg, nopol xil ek li Gran Barrera de Coral. Tetik van jun jabil ta tsʼakale, kʼalal 17 xa ox jabilale lik tunkun ta prekursor espesiala xchiʼuk la stakikun batel ta cholmantal ta yutil to Australia. Jamal tajek yosilal, pe jaʼ jutuk li jnaklejetike. Jaʼ la jchiʼin ta prekursoral li ermano Ben ti tʼujbil chbat ta vinajele. Li sjunul sbie jaʼ Bennett Brickell.b Mas ta 30 jabil jbankil li Bene xchiʼuk jal xa tunem ta prekursor. Jaʼ jun matanal laj kaʼi ti la jchiʼin ta cholmantale, yuʼun ojtikinbil ti lek xtojob ta prekursorale.

Te la jcholkutik mantal xtok ta Gulf Country ti te xkom ta snoroesteal Queensland, ti nopol xil li golfo de Carpentaria. Kʼajomal chaʼvoʼunkutik ti jaʼunkutik stestigo Jeovae, yuʼun muʼyuk mas jnaklejetik. Jaʼ yuʼun, jal chixanavkutik ta karro sventa xikʼotkutik ta jujupʼej na. Li Bene jaʼo chchapbun batel li kʼusi yiloj ta cholmantale. Laj yalbun ti kʼalal jaʼo yakal li Xchibal Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumile xchiʼuk ti jaʼo mu xakʼik jpas kabteltik li stestigoutik Jeova li ta Australiae, la xcholik mantal ta mukʼtikil vosinaetik ti kuchbilik ta karroe.c

Kʼalal chlaj koʼontonkutik ta cholmantale, ta jkʼelkutik bu xuʼ xivaykutik ta osiltik ti nopoluk xil tiʼ bee.d Jech xtok, chi˗ochkutik stsobel siʼ sventa jtsankutik kʼokʼ yoʼ jmeltsan li jveʼelkutike. Ta balumil chivaykutik, ta jkʼi jtaskutik xchiʼuk chkakʼ jxonjolkutik. Ta skoj ti nom bu chʼikilunkutike xchiʼuk ti ikʼpulan tajeke, lek xvinaj li kʼanaletike. Te chi˗och skʼupil kʼoptael li Jeovae.

Toj xibal sba kʼalal tsok jkarrotik kʼalal jtuktik bu oyutike. Jun veltae, kʼas ti bu tsakal batel syantail li jkarrokutike (eje). Jaʼo kʼixin tajek xchiʼuk jutuk tajek kaʼalkutik. Pe jaʼo te echʼ xchiʼuk skarro jun vinik, jech oxal li Bene la skʼanbe vokol ti akʼo xkuche batel ta Cloncurry sventa smanbe xkʼexol li kʼusi kʼase. Jutuk mu oxibuk kʼakʼal te likom jtuk. Li junchib krixchanoetik ti te ch˗echʼ xchiʼuk skarroike toj lek yoʼontonik, yuʼun chpajik sventa xakʼbeikun voʼ. Jun vinike laj yakʼbun jlik livro ti mol tajeke, xi laj yalbune: «Amigo, chano, yikʼaluk skoltaot». Li livroe maʼuk slokʼesoj li j˗organisasiontike, pe labal to sba laj kil ti chal kʼusi la snuptan li stestigotak Jeova kʼalal laj yichʼik chukel batel sventa spasik tsatsal abtel yuʼun li jnazietike.

Jutuk mu jun jabil jmoj la jcholmantal xchiʼuk li Bene. Kʼalal la jchʼak jbakutike, xi laj yalbune: «¡Akʼbo˗o me yipal, kuni ermano!». Kʼalal laj kil ti xmuyubaj tajek li Bene xchiʼuk ti skʼanoj tajek li Jeovae, jaʼ la stijbun koʼonton sventa mu xkikta ti chitun ta stojolal Jeova ta tsʼakal orae.

Li˗ay ta Galaad, laje libat ta Taiwán

Kʼalal oy xa ox jayibuk jabil yakal ta jcholmantale, laj kichʼ biiltasel ta jkʼelvanej ta sirkuito. Jaʼ yuʼun, skʼan jchiʼinik jujun xemana li tsobobbailetik o li grupoetik oy ta jujun sirkuitoe. La jvulaʼan chanib sirkuitoetik, te tsakal skʼoplal junantik tsobobbailetik ta Queensland xchiʼuk ta Nueva Gales del Sur. Li ta 1971, la jta jun matanal, yuʼun laj kichʼ takel ta ikʼel li ta chanob vun ta Galaad numero 51 ti jelav ta Nueva York. Jaʼ jun chanob vun yuʼun stestigotak Jeova ti bu chchanubtasik li buchʼutik chkʼotik ta misioneroe. Voʼob u laj kichʼkutik chanubtasel, ep kʼusitik la jchankutik ta Vivlia, ep kʼusitik la jchan ta stojolal li jchiʼiltake xchiʼuk li jchanubtasvanejetike. Skotol li kʼusi la jchane jaʼ la skoltaun sventa xlik tunkun ta misioneroal ta Taiwán.

Baluneb litakekutik batel ta Taiwán. Jaʼ la jchiʼin ta naklej li Ian Brown ti likem ta Nueva Zelanda. Solel mu xkojtikinkutik jsetʼuk li Taiwáne, jaʼ yuʼun persa la jkʼelkutik ta mapa bu stukʼil xkom.

Li Queensland xchiʼuk Taiwáne batsʼi jelelik tajek. Li kʼusi mas vokol laj kaʼikutike jaʼ xchanel li chino kʼope, jech oxal jal ti muʼyuk xkaʼibekutik smelolal li kʼusitik ch˗echʼ ta tsobajeletike xchiʼuk ti jchiʼinkutik ta loʼil li ermanoetike. Taje vokol laj kaʼikutik, yuʼun jaʼ te chijtsatsub ta mantal li ta tsobajeletike. Pe jaʼ la skoltaunkutik li kʼusi jchanojkutik echʼel li ta Galaade. Akʼo mi jech, laj kakʼ kipalkutik sventa mu jkechankutik xchanel Vivlia xchiʼuk spasel orasion. Jech xtok, akʼo mi muʼyuk mas ta jchiʼinkutik ta loʼil li ermanoetike, la spat koʼontonkutik ti skʼanojik tajek li Jeovae xchiʼuk ti skʼanojunkutik eke.

La jchan chino kʼop

Skotol li misioneroetik ti chkʼotik ta Taiwáne persa chchanik chino kʼop. Li voʼonkutike jaʼ la xchanubtasunkutik jun ermana ti ay li ta chanob vun ta Galaad numero 25. Li sbie jaʼ Kathleen Logan.e Laj koʼontakutik xchanel li chino kʼope xchiʼuk lik noʼox jtuneskutik li kʼusi ta jchankutike, yuʼun jech albilunkutik. Li Ian xchiʼuk voʼone la jkomes ta jolkutik slikeb jloʼilkutik sventa jtuneskutik mi lilokʼkutik ta cholmantal ta sba kʼakʼale. Jun velta kʼalal jaʼo chibatkutik ta cholmantale, lik kalkutik buchʼu baʼyel chchol mantal kuʼunkutik. Pe ta skoj ti voʼon bankilalune, laj kalbe Ian ti jaʼuk slikese. Kʼalal la skʼoj li tiʼ nae, lokʼ talel jun jchino vinik ti lek slapoj skʼuʼe. La xchikintabe li Iane akʼo mi tskap ta inglés xchiʼuk ta chino li sloʼile. Chʼayal to kʼot koʼontonkutik kʼalal la sjakʼbunkutik ta inglés kʼusi ti ta jkʼan chkalkutike. Lek jal liloʼilajkutik xchiʼuk. Laj yalbunkutik ti akʼo jchankutik˗o batel li chino kʼope. Li kʼusi laj yalbunkutike jaʼ la stijbun koʼontonkutik sventa xkakʼbekutik˗o batel yipal, jech kʼuchaʼal laj yalbun komel li kamigo Bene.

Te la jcholkutik mantal ta yosilal Taipéi ti jaʼ kapitale. Jutuk toʼox tajek testigoetik oy. Ta skoj ti mukʼ tajek yosilale, jutuk tajek cholbil mantal. Pe muʼyuk lichibajkutik xchiʼuk li Iane, yuʼun ta sienal noʼox revista chkakʼkutik komel jujun u. Pe ta jnop noʼoxe, junantik krixchanoetike jaʼ noʼox la xchʼamik revista sventa snaʼik buchʼuunkutik xchiʼuk kʼusi ti chkalbekutik skʼoplale. Laj kakʼkutik persa xcholel batel li mantale, yuʼun oy ta koʼontonkutik ti oyuk buchʼu xkʼot ta yoʼontone.

La jta jnup jchiʼil

Kʼalal jaʼo te oyune, laj kamigain tajek jun ermana ta Taiwán ti Wen˗hwa sbie. Laj kil ti skʼanoj tajek li mantale xchiʼuk ti oy tajek ta yoʼonton ti akʼo xojtikinik kʼusi chal Vivlia li jnaklejetik ta slumale. Jaʼ yuʼun, la skolta li misioneroetik sventa xchanik lek li kʼope. Lek tajek laj kil li ermanae, jaʼ yuʼun linupunkutik ta 1974.

Li Wen˗hwae la skolta li misioneroetik sventa masuk to xtojobik ta cholmantal, yuʼun laj yalbunkutik kʼusi tsnopik li jnaklejetik ta Taiwán xchiʼuk li kʼusi nopem xaʼiik spasele. Jech xtok, laj yalbunkutik kʼuxi xuʼ jchiʼinkutik ta loʼil li krixchanoetike, yuʼun jutuk mu skotolikuk jaʼik jbudistaetik o jtaoistaetik. Nopem xaʼiik chichʼik ta mukʼ li animaetike xchiʼuk jutuk tajek buchʼu xchanoj li Vivliae, yuʼun jaʼ ep ti mu xojtikinike. Jaʼ yuʼun, jaʼ mas chkalbekutik skʼoplal ti oy jun Jpasvaneje, chkalbekutik ti jaʼ sbi Jeovae xchiʼuk chkakʼbekutik ta ilel sprevailtak ti oye. Bateltike, xi chalik li jtsʼunolajeletik xchiʼuk jtsakchoyetike: «Koliyal vinajel ti oy jveʼeltike». Vaʼun, xi ta jtakʼbekutike: «Pe, ¿buchʼu van tstak talel li jveʼeltike? ¿Mi jaʼ van li Dios ti skotol xuʼ yuʼune ti jaʼ spasoj li kʼusitik oye xchiʼuk ti sta˗o ichʼel ta mukʼe?».

Ta mas tsʼakale, laj kilbekutik sbalil li kabtelkutike, yuʼun oy la xchʼamik mantal. Junantike laj yakʼik persa yiktael li jecheʼ chanubtaseletike xchiʼuk laj yiktaik li kʼusi nopem xaʼiik spasel ti maʼuk ta Vivlia lokʼeme. Pe koliyal ti laj yichʼik koltael yuʼun li misioneroetik xchiʼuk jcholmantaletik li ta jteklume lekub li xkuxlejalike (Juan 8:32). Jech xtok, epal ermanoetik laj yichʼik biiltasel ta moletik ta tsobobbail xchiʼuk siervo ministerialetik. Oy ermanoetik xchiʼuk ermanaetik ti lik tunikuk ta tsʼakal orae, junantike bat tunikuk ta Betel ta Taiwán.

Li ta 1976, lik tunkun ta Komite sventa Betel ta Taiwán, pe litun˗o ta misioneroal. Pe li ta 1981, laj kichʼkutik albel ti chbat tunkunkutik ta Betel xchiʼuk li kajnil Wen˗hwae xchiʼuk litun˗o ta Komite sventa Betel. Oy xa mas ta 60 jabil ti chitun ta stojolal Dios ta tsʼakal orae. Ti vaʼ sjalile, mas ta 50 jabil litun ta Taiwán xchiʼuk li kajnile. Li kamigo Ian Brown te tun˗o ta Taiwáan jaʼ to ti kʼuxi cham li ta 2013.

Li voʼon xchiʼuk kajnile jech˗o chkakʼkutik persa chitunkutik ta Betel, ta jtsobobbailkutik ta chino kʼop xchiʼuk li ta cholmantale. Ta jtojbekutik ta vokol Jeova ti chakʼ chitunkutik ta stojolale. Kʼalal chex keremun toʼoxe, li Jeovae laj yakʼbun kipal xchiʼuk la skoltaun sventa oyuk ta koʼonton chitun ta stojolal. Avi ti oy xa jabilalkutik xchiʼuk li Wen˗hwae, li Jeovae jech˗o tskoltaunkutik sventa xitunkutik ta stojolal.