KʼALAL oy buchʼu ch-albat ti chkʼopoj ta yeloval epal krixchanoetike, nopem xaʼi tstsʼibaik ta jujupʼel kʼop ta slikeb kʼalal ta slajeb li kʼusi chalike. Xuʼ van jal yichʼoj sventa stsuts-o yuʼunik xchiʼuk ep van ta velta muʼyuk lek chbat yuʼunik xchapanel.

¿Mi jaʼ jech chachapan aba kʼalal chavetʼes mantale? ¿Mi chakʼan yaʼel ti kʼunuk ta chapanele? Mi la achan spasel junuk voskejoe, mu xa me persauk xatsʼiba ta vun skotol. Mi jech chapase, mas to me oy yorail sventa xachanilan, jech xtok maʼuk noʼox ti mas kʼun chavaʼi yetʼesele, yuʼun oy ta yoʼonton chchikintaik xchiʼuk chkʼot ta yoʼontonik li buchʼutik chaʼiike.

Manchuk mi chapanbil xa svoskejoal li Mantal sventa skotol krixchanoetike, muʼyuk svoskejoal skotol mantaletik, yuʼun oy van jaʼ noʼox cha-albat kʼusi li stemaile o ti bu lokʼem tale o jaʼ noʼox van cha-albat jutuk ti kʼu yelan skʼan xavetʼese. Kʼalal jeche, skʼan xapas avoskejo atuk.

Li skʼelobil ta pajina 41 chakʼ ta ilel ti kʼu yelan skʼan jchapantik junuk voskejoe. Mi chavakʼ ventae, ta mayuskula tsʼibabil li kʼusitik mas tsotsik skʼoplale. Li ta yolone chakʼ ta ilel ti melel li kʼusi chichʼ alele, li ta mas olon ti mas ochem chlike tsjambe to mas smelolal xtok. Mi chavakʼ ventae, li chaʼchol ta mayuskulae koʼol kʼusi chalbe skʼoplal xchiʼuk li stemaile, jech xtok li yan te cholol ta olone maʼuk noʼox chal li kʼusitik labalik sbae, chakʼ ta ilel ti melel li kʼusi chal ta slikebale.

Kʼalal chapas avoskejoe, xuʼ van mu xkoʼolaj xchiʼuk ti kʼu yelan chvinaj ta pajina 41, pe mi laj avaʼibe smelolal kʼu yelan ta pasel jech kʼuchaʼal laj yal li echʼ parafoe, xuʼ me jech lek xcholet chatsʼiba kʼalal chachapan abae xchiʼuk lek chavetʼes ta yorail noʼox. ¿Kʼu yelan skʼan xapas?

Chanbo lek skʼoplal, tʼujo xchiʼuk lek xcholet xatsʼiba

Baʼyele skʼan xatʼujbe junuk stituloal ti chakʼ ta aʼiel li kʼusi chakʼan chavalbe skʼoplale xchiʼuk ti kʼu yelan chakʼan chavakʼ ta aʼiel li mantale. Sventa spas avuʼune, tuneso jaypʼeluk kʼop sventa chavakʼ ta aʼiel kʼusi jaʼ li mantale. Kʼalal oy xa stituloal li mantale, kʼelo lek kʼusi jpʼelantik kʼop tstunes xchiʼuk chanbo lek skʼoplal mi lokʼesbil ta jun vun li apartee, pe teuk ta ajol li stituloale. Skʼan me xatʼujbe stituloal kʼalal jaʼ noʼox chakʼboxuk li stemaile. Akʼo mi jech, jaʼ lek ti baʼyel xasabe lek smelolale. Mi oy ta avoʼonton xchanele, oy to me kʼusitik tsots skʼoplal chata.

Kʼalal yakal chapas li kʼusitik laj xa kaltike, xi xajakʼbe-o abae: «¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal chaʼiik li buchʼutik chchikintaik li mantal liʼe? ¿Kʼusi ta jkʼan chkʼot ta pasel yuʼun li mantal chketʼese?». Kʼalal chavetʼes mantale, maʼuk noʼox sventa ep kʼusitik chaval o ti kʼupil sba ta aʼiele, jaʼ sventa stabeik sbalil li buchʼutik chchikintaike. Tsʼibao mi la achan ti kʼu yelan xuʼ stabeik sbalil li yantike xchiʼuk ti kʼu sjalil chachapan abae, jaʼuk me xanopbe skʼoplal li kʼusi la achane.

Kʼalal anaʼoj xa lek ti kʼusi chakʼan chkʼot ta pasel yuʼun li mantal chavetʼese xchiʼuk kʼalal atʼujoj xaʼox junuk stituloal ti jaʼ chalbe lek skʼoplale (o achanoj xaʼox kʼu yelan te tsakal skʼoplal li stituloal xchiʼuk li mantal akʼbil ajelubtase), mas xa xanaʼ kʼusi chasabe skʼoplal. Saʼo li kʼusi mas oy ta yoʼonton chchikintaike. Jaʼ albo skʼoplal li kʼusi jtunel yuʼunike xchiʼuk ti oy kʼusi ch-akʼbat xchanike. Jech xtok, oyuk noʼox me smelolal ti kʼu yepal chasabe yaʼyejale. Jutuk mu skotoluk veltae skʼan xatʼuj li kʼusitik chatunese, yuʼun ep tajek chata ta saʼel.

Akʼo venta kʼusitik ti mas tsotsik skʼoplale sventa jaʼ xatunes yoʼ xatʼujbe li stemaile xchiʼuk ti xkʼot ta pasel kʼuchaʼal anopoje. Li kʼusitik mas tsotsik skʼoplal la atʼuje lek xcholet xatsʼiba batel li ta avoskejoe. ¿Jaytos chatunes li kʼusitik mas tsotsik skʼoplale? Kʼalal jlikel noʼox li apartee, xuʼ van lek noʼox ta chaʼtos, pe mi chjalij junuk orae, lek van ti xatunes voʼtosuke. Mi jaytos noʼox chaval li kʼusi mas tsotsik skʼoplale, mas to me chkom ta sjol li buchʼutik chavalbe mantale.

Kʼalal anopoj xaʼox kʼusi stemail xchiʼuk li kʼusitik mas tsotsik skʼoplal la tae, lek xcholet xatsʼiba batel. Kʼelo bu junukal ti koʼol tajek skʼoplal xchiʼuk li kʼusitik mas tsotsik skʼoplale xchiʼuk tsʼibao li kʼusi jsetʼ juteb la ata sventa kʼupiluk sba li apartee. Kʼalal chatʼuj li tekstoetik ti jaʼ chalbe skʼoplal li kʼusi mas tsotsik skʼoplale, akʼo venta ti kʼu yuʼun jech chale. Li kʼusi snitojbe sba skʼoplal xchiʼuke te xatsʼiba ta yolon li kʼusi mas tsots skʼoplale. Mu xatsʼiba ti mi maʼuk chalbe skʼoplale manchuk mi labalik sba, kʼejo sventa xatunes ta jelavel. Jaʼ noʼox xatunes li bu mas sta-oe. Yuʼun mi toj ep kʼusi chakʼan chavalbe skʼoplale, anil xa me chakʼopoj xchiʼuk muʼyuk xa me mas kʼusi chchanik avuʼun. Mas me lek mi jaytos noʼox kʼusitik tsotsik skʼoplal chavale, yuʼun mas chkʼot ta yoʼontonik li buchʼutik chchikintaike. Jaʼ noʼox me jech sjalil xavetʼes kʼuchaʼal albilote.

Mi muʼyuk to lek xcholet atsʼibaoje, sta xa me yorail ti lek xcholet xatsʼibae. Jech kʼuchaʼal li Lukas ti la stsʼiba li Evanjelioe, ‹ti xcholet la stsʼiba tal ti kʼu yelan kʼot ta pasel› skotol li kʼusi la stsobbe skʼoplale (Luk. 1:3). Ta skoj ti kʼusi chakʼan chkʼot ta pasel yuʼun li mantale, xuʼ van xcholet lek chatsʼiba o ta jujun tema, xuʼ van oy kʼusi jtosuk baʼyel chavalbe skʼoplal xchiʼuk ti kʼusi chkʼot ta pasel yuʼune o ti chavalbe skʼoplal jtosuk vokolile xchiʼuk ti kʼuxi chchapaje. Mu aniluk xajel batel li kʼusi yakal chavalbe skʼoplale, yuʼun li buchʼutik te chchikintaike skʼan xaʼibeik smelolal kʼalal chlik avalbe skʼoplal yan kʼusitike. Oyuk me lek smelol li sprevailtak chavale. Kʼalal lek chachol batel ta tsʼibael li kʼusitik tsotsik skʼoplale, nopo kʼuxi tstabeik sbalil li buchʼutik chchikintaike. ¿Mi chaʼibeik batel smelolal ti kʼu yuʼun jech chavale? ¿Mi chtijbat van yoʼontonik sventa spasik li kʼusi chavale?

Mi laje, chapano lek li slikeb aloʼile sventa oyuk ta yoʼontonik xchikintael li kʼusi chavale xchiʼuk ti xakʼik venta ti tsots skʼoplale. Xuʼ van jtunel avuʼun ti xatsʼiba jaypʼeluk li ta slikebale. Ta slajeb une chapano stsutseb aloʼil ti tstij oʼontonale xchiʼuk jaʼ alo li kʼusi chakʼan tspasike.

Mi oy to lek yorail sventa chachapan avoskejoe, xuʼ to me xalekubtas batel. Xuʼ van skʼan xatunes junuk aʼyej, lokʼolkʼop o kʼusi echʼem ta xkuxlejal junuk krixchano sventa xavakʼ ta ilel ti melel li kʼusi chavale. Kʼalal chavalbe skʼoplal kʼusi achʼ to kʼot ta pasel o junuk notisia ti skʼan snabeik skʼoplale, jaʼ chakʼik-o venta ti tsots skʼoplal li mantale. Kʼalal chachaʼkʼele, xuʼ van xavakʼ venta ti oy kʼusitik skʼan xajel ta skoj ti jelel xkuxlejalik li buchʼutik chchikintaike. Ti vaʼ yelan chakʼele xchiʼuk ti chalekubtas li kʼusitik la asabe skʼoplale jaʼ tskoltaot sventa stabeik sbalil li mantal chavetʼese.

Oy junantik li buchʼutik chetʼesik mantale mas ep kʼusi tstsʼibaik li ta svoskejoike, jaʼ mu sta jech tstsʼibaik li yantike. Mi jaytos noʼox chatsʼiba li kʼusitik tsotsik skʼoplale, mu xa persauk xatsʼiba li kʼusi mu masuk chkoltavane xchiʼuk mi chachol lek ta tsʼibaele te chavakʼ venta ti mu xa persauk xatsʼiba skotol kʼusi chaval mi chachanilane. ¡Muʼyuk xa jal yichʼoj mi jech chapase! Jech xtok, chlekub batel ti kʼu yelan chavetʼes apartee, vaʼun jech chvinaj ti chatabe sbalil ta melel li Chanob vun sventa Kabteltik yuʼun Diose.

SKOTOL li aparte chata li ta chanob vune xuʼ tskoltaot sventa xatojob batel mas, jaʼ yuʼun mi chavakʼ lek ta avoʼontone, ‹lek jamal chil skotol krixchanoetik ti lek chbat avuʼune› (1 Tim. 4:15). Li chanob vune tskoltaot sventa xatojob batel mas.

¿Mi chaxiʼ kʼalal cha-albat ti chajelubtas aparte ta tsobobbaile? Stalel onoʼox, akʼo mi jal xa atsakoj abi li ta chanob vune. Akʼo mi jech, oy kʼusitik xuʼ xapas sventa xyoch jutukuk li xiʼele. Nopeso aba ta yaptael vun, jaʼ mas nopajtik jech xapas li ta anae. Nopajtik noʼox xavakʼ aloʼil li ta tsobajeletike xchiʼuk nopajtik noʼox xalokʼ ta cholmantal mi jcholmantalot xae, vaʼun jaʼ jech chnop chavaʼi ti chakʼopoj ta yeloval krixchanoetike. Jech xtok, chapano me kʼalal jal toʼox skʼan x-echʼ li apartee xchiʼuk tsots me xavapta kʼalal chachanilane. Teuk me ta ajol ti lek yoʼontonik li buchʼutik te oyik ta tsobajele. Kʼalal skʼan toʼox xavetʼes apartee, kʼopono Jeova, yuʼun li stuke ta sjunul yoʼonton chakʼbe chʼul espiritu kʼalal chkʼanbat yuʼun li yajtuneltake (Luk. 11:13; Filip. 4:6, 7).

Ta smelolaluk noʼox me li kʼusi oy ta avoʼonton staele. Mu me ta orauk noʼox ta jchantik yetʼesel mantal xchiʼuk ti kʼu yelan chijchanubtasvane (Miq. 6:8). Mi achʼ to la atsak abi li ta chanob vune, mu me ta orauk noʼox ti chakʼan xa lek chavetʼes li mantale. Jaʼ mas lek ti jaʼ noʼox xapas jtosuk ti kʼutik yelan chavetʼes mantal kʼuchaʼal chal li ta livro liʼe xchiʼuk chanbo lek skʼoplal. Mi xuʼ avuʼune, kʼalal muʼyuk toʼox avetʼesoj li apartee, xuʼ xapas ti bu chal «Paso liʼe», sventa xuʼ jech xachanilan. Ta melel ta me xatojob batel mas.

Parteetik sventa skʼelel vun

Kʼalal ta jchapan jbatik sventa skʼelel o yaptael vun ta yeloval krixchanoetike, maʼuk noʼox skʼan xal ti ta jujupʼel kʼop ta jchantike, skʼan xkaʼibetik smelolal li kʼusi ta jchantike. Ta skoj ti jech skʼan xapase, chapano noʼox li aparte kʼalal mi laj avichʼ akʼbele. Aʼibo smelolal jujun orasion xchiʼuk li kʼusi skʼan xal ta jujun parafoe, mi jech chapase, ta stukʼil me chachapbe smelolal xchiʼuk jaʼ me jech smuil chaval ti kʼu yelan skʼan alele. Xuʼ xajakʼbe yantik mi mu xanaʼ lek kʼuxi ta alel jpʼeluk kʼope. Chano lek ti bu lokʼem tal li apartee. Xuʼ van skʼan skolta yalab xnichʼnabik li totil meʼiletik ta sventa taje.

¿Mi oy albilot ti chakʼel jayibuk teksto ta Vivlia o li parafoetik ta revista Li Jkʼel osil ta toyole? Mi oy xa pasbil gravar ta akʼope, lek ti xachikintae xchiʼuk ti xavaʼi kʼuxi chaptae, ti butik chpaje, ti bu chakʼbe lek snukʼilale xchiʼuk ti kʼu yelan tsjelilanbe snukʼilale, mi laje, jaʼ jech xapas ek.

Kʼalal muʼyuk to chachapan li apartee, chanilano-o ti bu laj avichʼ albel ti skʼan chachan li ta livro sventa ti kʼutik yelan chavetʼes mantale, mi xuʼ chavile, kʼelo to yan velta ti bu laj avichʼ albele, akʼo mi ep xaʼox ta velta tsots laj avapta li apartee. Paso li tojobtasel chal livro ti bu kʼalal xuʼ avuʼune.

Li sbalile chtun me avuʼun ta cholmantal, yuʼun li ta cholmantale ep ta velta ta jkʼelbetik vun li krixchanoetike. Ta skoj ti tsjelbe xkuxlejal krixchanoetik li Skʼop Diose, tsots me skʼoplal ti lekuk jkʼeltike (Evr. 4:12). Mu me xanop ti lek xa tspas avuʼun skotol ta sba velta o ta xchibal velta ti kʼutik yelan chavetʼes mantale. Li jtakbol Pabloe xi la stsʼibabe batel jun mol ta tsobobbail ti chanem xae: «Akʼo-o me ta avoʼonton li skʼelel chʼul tsʼibetik ta stojolal krixchanoetike» (1 Tim. 4:13).

Parteetik ti oy stemaile xchiʼuk ti yichʼoj tal kʼu yelan ta cholel mantale

¿Kʼusi xuʼ xapas mi laj avichʼ junuk aparte ti chavakʼ ta ilel junuk skʼelobil kʼuxi ta pasele?

Skʼan chatsak ta venta oxtos kʼusitik tsots skʼoplal: 1) li stemaile; 2) ti kʼu yelan xchiʼuk li buchʼu chacholbe mantale xchiʼuk 3) jaʼ akʼo ta avoʼonton spasel ti bu albilot skʼan xapase.

Saʼo li kʼusitik chtun avuʼun ta sventa li tema albilote, pe kʼalal skʼan to xasabe mas skʼoplale, nopo kʼu yelan xchiʼuk buchʼu li chacholbe mantale, mi jech chapase, jaʼ tskoltaot sventa xanaʼ kʼusitik chasaʼ xchiʼuk ti kʼu yelan chavakʼ ta ilele. ¿Kʼu yelan chavakʼ ta ilel li apartee? ¿Mi chavakʼ ta ilel kʼu yelan ta cholbel mantal li buchʼu xavojtikin xae o li kʼusi chkʼot ta pasel kʼalal jaʼ to sba velta chakʼopone? ¿Mi mas xa oy sjabilal o mi mas to bikʼit li buchʼu chakʼopone? ¿Kʼu van yelan chaʼi li kʼusi chavalbee xchiʼuk mi ep xa kʼusi snaʼoj? ¿Kʼusi oy ta avoʼonton ti akʼo xchan kʼalal chaloʼilaj xchiʼuke? Mi chanopbe skʼoplal li sjakʼobiltake, xuʼ skoltaot ta sventa li apartee.

¿Bu chatabe mas skʼoplal li tema akʼbilote? Kʼelo ti bu «Sabo lek smelolal» xi sbi li ta livro liʼe (paj. 33-38), vaʼun tuneso li vunetik oy avuʼune. Jutuk mu skotoluk veltae ep tajek chata aʼyejetik ti xuʼ muʼyuk chatunese, jaʼ yuʼun sventa xanaʼ kʼusi xuʼ xatunese kʼelo baʼyel skotol li kʼusitik laj xa asabe skʼoplale. Mi anaʼoj xa kʼu yelan xchiʼuk li buchʼu chacholbe mantale, tʼujo li kʼusi chtun avuʼune.

Kʼalal muʼyuk toʼox lek xcholet li apartee xchiʼuk kʼalal muʼyuk toʼox atʼujoj lek li kʼusi chatunese, kʼelo baʼyel ti bu albilot kʼutik yelan chavetʼes mantal li ta livro liʼe, yuʼun li kʼusi mas tsots skʼoplal kʼalal chavetʼes apartee jaʼ ti xapas li kʼusi albilot skʼan xapase.

Mi laj avuʼun ta yorail li apartee, xuʼ xatsutses ti kʼu yelan achapanoje, yuʼun mi laj li yorail akʼbilote, chavaʼi o chavil jtosuk senyail. Akʼo mi jech, xuʼ van xjel kʼalal ta jcholtik mantale; jaʼ yuʼun kʼalal chachapan abae, teuk me ta ajol ti kʼu sjalil li apartee, pe li kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ ti lekuk xbat li kʼusi chavakʼ ta chanele.

Kalbetik skʼoplal kʼu yelan skʼan tunesel ti jeltos kʼu yelan ta jcholtik mantale. Kʼelo li tojobtasel ta pajina 82, tʼujo junuk ti jtunel li ta cholmantale xchiʼuk ti jechuk xichʼ pasel kʼuchaʼal onoʼox chichʼ cholel mantale. Mi jal xa atsakoj abi li ta chanob vune, jaʼuk me jun matanal xavil sventa xachan xchiʼuk xatojob mas li ta cholmantale.

Mi jaʼ chalbot kʼu yelan skʼan chajelubtas aparte li buchʼu sbainoj li Chanob vun sventa Kabteltik yuʼun Diose, akʼo me persa spasel. Jutuk mu skotol velta te smakojbe skʼoplal ti kʼutik yelan ta jcholtik mantale. Mi muʼyuk to jech acholoj mantal jech kʼuchaʼal taje, loʼilajan xchiʼuk yan jcholmantaletik ti spasojik xa jeche, mi xuʼ chavile, akʼo persa loʼiltabo skʼoplal li tema akʼbilote xchiʼuk jech xapas ti kʼu yelan anopoj chavetʼese. Mi jech chapase, chata li kʼusi mas tsots skʼoplal li ta chanob vune.

Kʼalal chavetʼes junuk mantale

Li viniketike ch-albatik ti akʼo sjelubtasik junuk mantal li ta tsobobbaile. Li kʼusitik skʼan tsakel ta venta kʼalal chichʼ chapanel junuk mantale, xkoʼolaj xchiʼuk li kʼusitik laj yichʼ albel skʼoplal kʼalal chichʼ jelubtasel junuk skʼelobile. Li kʼusi mas chjele jaʼ li buchʼutik te chaʼiike xchiʼuk ti kʼu yelan ta jelubtasele.

Kʼalal chachapan abae, teuk me ta ajol kʼuxi tstabeik sbalil li buchʼutik teik ta tsobobbaile, yuʼun jutuk mu skotolikuk lek me chchikintaik li kʼusitik melel ta Vivlia ti tsotsik skʼoplale. Xuʼ van snaʼojik xa lek li kʼusi chavale, jaʼ yuʼun tsako ta venta xchiʼuk akʼo persa ti stabeik sbalil jtosuke. Xi xajakʼbe abae: «Li mantal liʼe, ¿kʼuxi xuʼ skoltaunkutik sventa jkʼankutik mas Jeova xchiʼuk ti epuk sbalil xkilkutik li stalelale? ¿Kʼu yelan chalbe skʼoplal li kʼusi tskʼan yoʼonton Diose? ¿Kʼuxi xuʼ xkoltavan sventa pʼijuk kʼusi ta jnop ta jpas ta jkuxlejalkutik ta skoj ti jaʼ noʼox batem ta yoʼonton tspas kʼusi skʼan sbekʼtal li krixchanoetike?» (Efes. 2:3). Skʼan me sabel lek skʼoplal mi ta jkʼan ta jtabetik lek stakʼobil li sjakʼobiltak taje. Kʼalal chatunes li Vivliae, mu jaʼuk noʼox xakʼel li versikuloetike, albo srasonal ti kʼu yuʼun jech laj avale (Ech. 17:2, 3). Mu epuk tajek kʼusi skʼan xaval, jaʼ mas lek ti lekuk xcholet xavale, yuʼun jaʼ mas chkom ta sjolik.

Jech xtok, skʼan xakʼel lek ti kʼu yelan chachapan abae. Tsots xavapta kʼalal chachanilane. Kʼalal chavakʼ ta avoʼonton xchanel xchiʼuk spasel li jeltos kʼutik yelan chavetʼes mantale, jaʼ tskoltaot sventa xatojob batel mas. Akʼo mi achanoj xa lek o mi muʼyuk, lek me xachapan aba sventa xavakʼ ta ilel ti achʼunoj lek xchiʼuk ti jaʼuk jech smuil li kʼusi chavale. Mu me xchʼay ta ajol li kʼusi stu li chanob vune: jaʼ ti jmuyubtatik Dios ta sventa li matanal jtaojtik ti chijkʼopoje (Sal. 150:6).

LI CHANOB vun sventa Kabteltik yuʼun Diose jaʼ sventa stabe sbalil li tsobobbaile. Jech xtok, xuʼ jtabetik sbalil li yantik tsobajeletik xchiʼuk asambleaetike. Mi oy la-albat ti akʼo xavetʼes junuk li parteetik taje, tsots me tajek skʼoplal li kʼusi cha-akʼbat abaine. Li jtakbol Pabloe laj yalbe Timoteo, jun jkʼelvanej ta tsobobbail, ti akʼo skʼel lek li kʼusi chakʼ ta chanele (1 Tim. 4:16). Sventa xichʼik chanubtasel kʼuxi lekuk xil sbaik xchiʼuk Dios li buchʼutik chkʼotik ta tsobajele, skʼan xchʼak yuni kʼakʼalik xchiʼuk bakʼintike tsots tajek chaʼiik sventa xbatik. Ta skoj ti jaʼ jun mukʼta matanal ti cha-akʼbat apartee, ¿kʼuxi xuʼ lek spas avuʼun?

Li kʼusi mas tsotsik skʼoplal ta skʼelel li Vivliae

Taje jaʼ li skʼelel Vivlia ti chapanbil jech chichʼ pasel jujun xemanae ti te tsakal skʼoplal li ta chanob vune. Li buchʼu tsjelubtase jaʼ skʼan xakʼ ta ilel ti kʼusi tsots skʼoplal chakʼ jchantike. Jech kʼuchaʼal chal ta Nehemías 8:7, li Esdras xchiʼuk xchiʼiltake «laj yalbeic lec smelol» kʼalal laj yaptaik ta stojolal krixchanoetik li Skʼop Diose, sventa xaʼibeik lek smelolal li buchʼutik chchikintaike. Kʼalal chichʼ alel li kʼusitik mas tsotsik skʼoplal li ta skʼelel Vivliae, jaʼ jech chichʼ pasel ek.

¿Kʼu yelan chachapan li aparte taje? Mi xuʼ avuʼune, kʼelo kʼalal skʼan toʼox junchibuk xemana skʼan xajelubtase xchiʼuk nopo li kʼusi chtun yuʼun atsobobbaile. Kʼopono Jeova sventa skoltaot. Ti jayib kapitulo ataoj skʼelele, ¿kʼusi van tojobtaseletik, skʼelobiltak, beiltaseletik ti jtunel yuʼun li atsobobbaile?

Jtunel me tajek ti jsabetik skʼoplale. Sventa xatabe smelolale, tuneso li Vivlioteka ta Internete xchiʼuk li Saʼobil sventa xchanik mas li stestigotak Jeovae. Tuneso me lek. Oy te pukbil skʼoplal junantik versikulo ti chalbe skʼoplal kʼusitik kʼot ta pasel kʼalal laj yichʼ tsʼibaele, kʼuxi kʼot ta pasel junuk albil kʼop, jayibuk loʼil ta Vivlia ta sventa stalelal Jeova o tsjambe smelolal junuk beiltasel ta Vivlia. Kʼalal chajelubtas apartee, mu persauk ep ta tos kʼusi xaval, jaʼ lek ti junchib noʼox versikulo xakʼele xchiʼuk ti xavalbe lek smelolale.

Xuʼ me xavalbe buchʼutik te oy ta tsobobbail ti xakʼ sloʼilik li ta mantal chavetʼese, akʼo yal kʼusi sbalil la stabeik kʼalal la skʼelik tal li Vivliae. ¿Kʼusi jtunel laj yil kʼalal chchanunaj ta stuke, kʼalal chchanunajik xchiʼuk yutsʼ yalalike, ta cholmantal o ta sventa ti kʼu yelan xkuxlejalike? ¿Kʼu yelan laj yakʼ ta ilel stalelal Jeova ta stojolal krixchanoetik o ta stojolal li lumetike? ¿Mi oy kʼusi la xchanik ti tsatsubtasbat xchʼunel yoʼontonik xchiʼuk ti la skʼanik-o mas li Jeovae? Maʼuk tsots skʼoplal ti ep ta tos kʼusi chavalbe skʼoplale, jaʼ akʼo ta avoʼonton yalbel li smelolale xchiʼuk ti kʼuxi chtun yuʼunik ta xkuxlejalike.

Tsobajel sventa Tunelal

Kʼalal te chichʼ lokʼesel ta Kabteltik sventa Dios junuk mantale, skʼan kʼelel skotol li kʼusi te yichʼoj tale. Koltao li buchʼutik te oyik sventa xakʼik venta kʼuxi chakʼ ta ilel li tekstoetik ti melel li kʼusi chichʼ alele (Tito 1:9). Yuʼun bakʼintike mu xlokʼ-o yorail ti oy to kʼusi xichʼ albel skʼoplale.

Jech xtok, xuʼ van xa-albat ti akʼo xajelubtas junuk parte ti maʼuk te chlokʼ li ta Kabteltik sventa Dios li mantal chavetʼese, bakʼintike te chichʼ lokʼesel ta revista Li Jkʼel osil ta toyole o bakʼintik chameltsan atuk ta skoj ti jpʼelchaʼpʼel noʼox kʼop akʼbilote. Ta skoj ti jchanubtasvanejote, oy ta aba ta skʼelel kʼuxi chtun yuʼun atsobobbail li kʼusi chavetʼese. Xuʼ van xatunes lokʼolkʼop ti jtunelike o ti xaval li kʼusi echʼem ta stojolal junuk krixchano ti sta-o li apartee. Teuk me ta ajol ti maʼuk noʼox skʼan xavalbe skʼoplal li stemaile, yuʼun skʼan xakolta atsobobbail sventa spas yuʼun li yabtelik chal ta Vivlia ti skʼan spasike xchiʼuk ti akʼo skʼupinik spasele (Ech. 20:20, 21).

Kʼalal chachapan abae, skʼan me xanopbe skʼoplal ti jeltos xkuxlejalik li buchʼutik te oyik ta tsobobbaile. Albo yaʼiik li kʼusitik lek yakal tspasike. ¿Kʼuxi chkoltaatik sventa xtojobik mas ta cholmantal xchiʼuk ti mas xmuyubajik kʼalal mi laj yakʼ ta xkuxlejalik li kʼusi chal ta mantale?

¿Mi ch-echʼ skʼelobil cholmantal o mi chajakʼbe sloʼil junuk ermano li ta apartee? Mi jaʼ jeche, skʼan me xachapan kʼalal jal to skʼan xavetʼese. Xuʼ van oy buchʼu xavalbe sventa skoltaot li ta skʼelobil cholmantal o yan kʼusitik li ta apartee, pe mu skotoluk velta lek chkʼot ta pasel mi jaʼ noʼox chchapan stukike. Akʼo persa ti xachanilanik kʼalal skʼan toʼox xkʼot skʼakʼalil li tsobajele xchiʼuk kʼelo ti jmojuk skʼoplal xchiʼuk stemail li kʼusi chichʼ etʼesele.

Asambleaetik

Li ermanoetik ti lek stalelalik ta mantal ti lek xtojobik ta yetʼesel mantale xchiʼuk ti lek xtojobik ta chanubtasvaneje xuʼ van ch-albatik ti akʼo yetʼesik junuk parte li ta asambleae. Tee chchanubtasutik li s-organisasion Jeovae. Li ta asambleae xuʼ van xa-akʼbat junuk aparte ti kʼelbil o ti aptabil noʼoxe, junuk voskejo o chavichʼ akʼbel svunal ti kʼu yelan ch-echʼ junuk drama ti xuʼ jtabetik sbalile o cha-akʼbat junuk parafo ti jaʼ noʼox chal li kʼusi stakʼ xapas ta asambleae. Mi jaʼ jech la-akʼbat li matanal taje, chano me lek ti bu chlokʼ li apartee sventa xavakʼ venta ti ep tajek sbalile.

Li parte ti kʼelbil noʼoxe skʼan xichʼ kʼelel jech kʼuchaʼal tsʼibabile, mu stakʼ jelel. Li buchʼu chetʼese skʼan xchan lek sventa xakʼ venta kʼusitik tsotsik skʼoplal xchiʼuk kʼuxi chalbe smelolal. Tsots skʼan xapta kʼalal chchanilane jaʼ to mi tojob lek ta yakʼbel lek snukʼilal ti bu tsotsik skʼoplale, jaʼ to mi ta sjunul yoʼonton chkʼopoje, jaʼ to mi laj yakʼ ta ilel li kʼusitik oy ta yoʼontone, jaʼ to mi lokʼ ta yoʼonton xchiʼuk mi lek xchʼunoj li kʼusi chale. Jech xtok, chakʼ persa sventa lekuk tsots xkʼopoj ta skoj ti ep buchʼutik te chaʼiike.

Mi chlokʼ ta junuk voskejo li mantale, skʼan xchapan lek xchiʼuk jaʼuk noʼox stunes li voskejoe. Pe maʼuk ta jujupʼel kʼop tskʼel batel li svoskejoe o ti tstsʼiba skotol sventa kʼelbil xa noʼox chakʼbee, li kʼusi skʼan spase jaʼ ti jechuk xkʼopoj kʼuchaʼal onoʼox chkʼopoje xchiʼuk ti akʼo yakʼbe lek smuile. Sventa jamaluk xichʼ alel li kʼusitik tsots skʼoplale, skʼan xichʼ tsakel ta venta ti kʼu sjalil akʼbile, xuʼ xichʼ tunesel li kʼusitik chal tee xchiʼuk li tekstoetik ti chakʼ ta ilel ti melel li kʼusi chichʼ alele. Mu me stikʼ yan kʼusitik ti tsots skʼoplal chil noʼox stuke ti jaʼ xa muʼyuk chalbe skʼoplal li kʼusi chal ta voskejoe. Skotol li kʼusitik chkakʼtik ta chanele chlokʼ tal ta Skʼop Dios, jaʼ yuʼun oy ta sba moletik li ‹xcholel skʼop Diose› (2 Tim. 4:1, 2). Jaʼ yuʼun li buchʼu chetʼes mantale tsotsuk me skʼoplal xil li tekstoetik te talem ta voskejoe, akʼo stunes sventa xrasonaj xchiʼuk li buchʼutik te oyike xchiʼuk ti xakʼ ta ilel kʼuxi chakʼ ta xkuxlejalike.

Chapano noʼox me li apartee

¿Mi nopolik noʼox chavetʼes mantal ti bu chatun ta tsobobbaile? ¿Kʼusi stakʼ xapas sventa lekuk x-echʼ avuʼun skotol? Jaʼ ti xachapan noʼox aba batele.

Li mantaletik ti xuʼ stabeik sbalil li ermanoetike jaʼ li mantaletik ti lek nopbil skʼoplale. Jaʼ yuʼun nopeso aba ti xakʼel noʼox kʼalal cha-akʼbate, yuʼun jech xuʼ chanopilanbe skʼoplal kʼalal oy kʼusi chapas jujun kʼakʼale. Kʼalal skʼan toʼox jayibuk kʼakʼal o jayibuk xemana chavetʼes li apartee, xuʼ van oy chavaʼibe sloʼil ermanoetik ti jaʼ tskoltaot sventa xuʼ xavalbe lek smelolal li apartee o yikʼal van oy kʼusitik chkʼot ta pasel ti chakʼ ta ilel ti sta-o lek li stemaile. Akʼo mi skʼan chʼakbel lek yorail sventa chakʼel noʼox xchiʼuk chanopbe smelolal mi laj avichʼ akʼbel li apartee, toj lek ti jech chapase. Kʼalal mi sta yorail chachotan aba ta xchapanel li avoskejoe, tskoltaot me ti baʼyel xa onoʼox la anopbe skʼoplale. Mi jech chapase, jaʼ me tskoltaot sventa mu masuk xaxiʼ, sventa lekuk jtunel li kʼusi chavale xchiʼuk sventa xkʼot ta yoʼonton li ermanoetike.

Kʼalal jujun kʼakʼal mas oy sbalil chkiltik li matanal yakʼojbutik Jeova ti te tsakal jkʼoplaltik ta xchanubtasel li steklumale, jech chkichʼtik ta mukʼ li Diose xchiʼuk chijkʼot ta jun bendision ta stojolal li buchʼutik skʼanojik Diose (Is. 54:13; Rom. 12:6-8).

JUJUN xemana li ta stsobobbail stestigotak Jeovae chetʼesik Mantal sventa skotol krixchanoetik ti chalbe skʼoplal junuk tema sventa Vivliae. Mi jaʼ jun molot ta tsobobbail o jtunelote, ¿mi xvinaj ta aparte ti lek xanaʼ yetʼesel mantale, jaʼ xkaltik, ti lekil jchanubtasvanejote? Mi jeche, xuʼ van xavichʼ albel ti xavetʼes junuk mantale. Li Chanob vun sventa Kabteltik yuʼun Diose ta smilal xa noʼox ermanoetik stojobtasoj sventa xetʼesik mantal. ¿Kʼuxi xuʼ xlik achapan aba mi la-albat ti skʼan xavetʼes junuk Mantal sventa skotol krixchanoetike?

Chano li voskejoe

Kʼalal muʼyuk toʼox chlik asabe smelolale, kʼelo li voskejoe xchiʼuk nopbo skʼoplal jaʼ to mi laj avakʼ venta ti kʼu yuʼun tsots skʼoplale. Teuk ta ajol li tema ti te chalbe skʼoplal ta stituloale. ¿Kʼusi oy ta avoʼonton ti akʼo xchan li buchʼutik te chaʼiike? ¿Kʼusi chakʼan chkʼot ta pasel yuʼun li apartee?

Ojtikino xchiʼuk chano lek li kʼusitik tsʼibabil ta mayuskula ti jaʼ mas tsotsik skʼoplale. ¿Kʼuxi snitojbe sba skʼoplal xchiʼuk li stemaile? Ta yolon ti bu tsʼibabil ta mayuskulae, te xvinaj yan kʼusitik ti tsotsik skʼoplale, jech xtok oy to kʼusi yan tsʼibabil ti mas ochemik chlik ti chakʼ ta ilel ti melel li kʼusi chichʼ alele. Kʼelo lek kʼuxi snitojbe sba skʼoplal jujuvokʼ ti jaʼ chkoltavan sventa spasik li kʼusi chaval ta apartee. Mi laj xa avaʼibe smelolal li stemaile, li kʼusi chakʼan chkʼot ta pasel yuʼun li apartee xchiʼuk ti kʼuxi tskoltaot sjambel smelolal li kʼusi tsotsik skʼoplale, xuʼ xa xlik achapan li apartee.

Baʼyele skʼan van xavakʼ venta ti chʼakbil ta chanib o voʼob li kʼusitik tsʼibabil ta mayuskula ti mas tstotsik skʼoplale, mi jeche jaʼ van lek ti ta jujuvokʼ xachapane.

Jaʼ noʼox jun abtejebal li voskejoe, maʼuk ti jaʼ xa jech chaval skotol kʼuchaʼal tsʼibabil tale. Xkoʼolaj ta jpʼej jna ti yakal chmeltsaje. Skʼan spakʼbal, sjol, sventanailtak xchiʼuk ep to van kʼusitik skʼan sventa stakʼ naklebinele.

Tuneso li Vivliae

Li Jesukristo xchiʼuk yajtsʼaklomtake la stunesik Vivlia kʼalal chanubtasvanike (Luk. 4:16-21; 24:27; Ech. 17:2, 3). Xuʼ jech xapas ek. Kʼalal chavetʼes junuk mantale, jaʼ mas tsots skʼoplal ti xatunes li Vivliae. Maʼuk noʼox me xavalbe skʼoplal li kʼusitik yichʼoj tal li voskejoe xchiʼuk ti kʼuxi xuʼ xakʼ ta xkuxlejalike, alo kʼusitik tekstoal chakʼ ta ilel ti melel li kʼusi chavale xchiʼuk lokʼeso me ta Vivlia li kʼusi chavakʼ ta chanele.

Kʼalal chachapan li apartee, kʼelo jujun versikulo xchiʼuk li versikuloetik te stsʼakinoje. Junantike xuʼ van jaʼ noʼox tskoltaot sventa xanabe mas smelolal, jaʼ yuʼun mu persauk xakʼel o xavalbe skʼoplal skotol li tekstoetike. Jaʼ noʼox tʼujo li kʼusitik chtun yuʼun li buchʼutik chaʼibote. Mi jaʼ noʼox chavakʼ ta avoʼonton stunesel li tekstoetik te talemik ta voskejoe, xuʼ van muʼyuk xa chatunes yan tekstoetik.

Muʼyuk me lek chbat-o junuk mantal kʼalal ep chichʼ kʼelel tekstoetike, jaʼ lek chbat mi xatojob ta chanubtasvaneje. Kʼalal chaloʼiltabe skʼoplal junuk versikuloe, albo srasonal ti kʼu yuʼun chichʼ tunesele. Chʼakbo yorail sventa xaval kʼuxi xuʼ xakʼ ta xkuxlejalik. Mi ajamoj to Avivlia kʼalal yakal chavalbe skʼoplale, xuʼ me jech sjamojik to ek li buchʼutik te chaʼiike. ¿Kʼuxi xuʼ xatijbe yoʼonton xchiʼuk xakolta sventa stabeik mas sbalil li Skʼop Diose? (Neh. 8:7, 12.) Xuʼ xatijbe yoʼonton xchiʼuk xuʼ stabeik mas sbalil mi laj avalbe smelolal li tekstoetike, mi la atunes lokʼolkʼopetike xchiʼuk mi chaval kʼuxi xuʼ xakʼ ta xkuxlejalike.

Albo smelolal. Kʼalal yakal chachapan aba sventa chavalbe smelolal junuk tekstoe, xi xajakʼbe abae: «¿Kʼusi smelolal? ¿Kʼu yuʼun ta jtunes li teksto liʼe? ¿Kʼusi van xuʼ sjakʼbe sbaik ta sventa li versikulo liʼe?». Xuʼ van skʼan xachan li kʼusi stsʼakinoj li jun tekstoe, li kʼusitik kʼot ta pasel kʼalal laj yichʼ tsʼibaele, ti kʼu yuʼun laj yichʼ tsʼibaele, li yip jpʼel kʼope o ti kʼu yuʼun jech akʼbat snaʼ yuʼun Dios li buchʼu la stsʼibae. Jaʼ yuʼun skʼan xasabe mas smelolal li ta vunetik ti slokʼesoj li «tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoil» ti xuʼ ep te xatabe yaʼyejale (Mat. 24:45-47). Akʼo mi ep smelolal li jun versikuloe, mu persauk xaval skotol. Jaʼ lek alo kʼuxi snitojbe sba skʼoplal xchiʼuk li kʼusi yakal chavale xchiʼuk ti jaʼ srasonal ti chakʼan akʼo skʼelik li tekstoe.

Lokʼolkʼopetik. Chichʼ tunesel sventa lek tajek chaʼibeik smelolal o chkoltaatik sventa xkom ta sjolik li kʼusi tsots skʼoplale o junuk beiltasel. Kʼalal jech chapase, jaʼ chkoltaatik ta yaʼibel smelolal li kʼusi yakal chavale xchiʼuk li kʼusi snaʼojbeik xa onoʼox smelolale. Li Jesuse la stunes kʼalal laj yal li Mantaletik ta Vitse. Laj yalbe skʼoplal «li mutetik ta vinajele», «nichimetik ta osiltik», li jun «bikʼit tiʼ nae», jpʼej ‹na ta ba ton› xchiʼuk yantik lokʼolkʼop, taje koltaat sventa oyuk yip li mantal laj yale, ti lekuk jamal ta aʼiele xchiʼuk ti mu xchʼay ta sjolike (Mat., kap. 5–7).

Kʼuxi xuʼ xakʼ ta xkuxlejalik. Akʼo mi ep kʼusi chakʼ jchantik kʼalal chkalbetik smelolal junuk tekstoe xchiʼuk kʼalal ta jtunestik lokʼolkʼopetike, jaʼ mas ep sbalil mi chkalbetik ti kʼuxi xuʼ xakʼ ta xkuxlejalike. Akʼo mi jaʼ oy ta sbaik ti xakʼ ta xkuxlejalik li buchʼutik chchikintaike, li voʼote xuʼ xavakʼbe snaʼik li kʼusi skʼan spasike. Mi laj xa avakʼ venta ti laj xa yaʼibeik smelolal li tekstoe xchiʼuk ti kʼuxi snitojbe sba skʼoplal xchiʼuk li temae, chʼakbo yorail sventa xavalbe lek smelolal ti kʼuxi te smakojbe skʼoplal li kʼusi xchʼunojike xchiʼuk li stalelalike. Albo lek skʼoplal kʼusi sbalil xuʼ staik kʼalal mi la sjel li kʼusi muʼyuk toʼox lek tsnopike o li stalelalik ti chal Vivlia ti mu lekuke.

Kʼalal chanopbe skʼoplal ti kʼuxi xuʼ xakʼ ta xkuxlejalik li tekstoetike, tsako me ta venta ti jeltos kʼu yelan chʼiemik tale xchiʼuk ti jeltos xkuxlejalike. Yikʼal van oy buchʼutik achʼ to yochelik ta mantal, kerem tsebetik, buchʼutik oy xa sjabilalik xchiʼuk oy van buchʼutik ti ep ta tos svokolike. Jaʼ yuʼun jtuneluk me li kʼusi chavale xchiʼuk oyuk noʼox me lek smelolal. Jech xtok, mu me chaʼvoʼoxvoʼuk noʼox buchʼu chavalbe mantal yilel.

Nopo atuk ti kʼu yelan chavetʼese

Oy jlome albil xa lek li kʼusi stakʼ xapas kʼalal chavetʼes mantale. Jech kʼuchaʼal liʼe, jamal lek chal ti kʼusitik mas tsotsik skʼoplale xchiʼuk ti kʼu sjalil skʼan xavalbe skʼoplal jujuvokʼe. Pe oy yantik ti voʼot skʼan chanop atuke. Yikʼal van mas chachʼakbe yorail junantik ti jaʼ mu sta li yantike. Mu me xanop ti koʼol xa tajek chachʼakbe yorail jujutose, yuʼun mi jeche, ta anil noʼox chlubik ta xchikintael ta skoj ti toj ep kʼusitik chavalbe skʼoplale. ¿Kʼuxi xuʼ xanaʼ bu jtosukal skʼan xavalbe mas skʼoplal xchiʼuk bu junukal ti xuʼ anil noʼox xavalbe skʼoplale? Xi xajakʼbe abae: «¿Kʼusi tskoltaun sventa jaʼuk xkal li kʼusi mas tsots skʼoplal chal ta voskejoe? ¿Kʼusi jtosukal ti mas tstabeik sbalile? ¿Mi mu xa van xichʼ aʼibel smelolal ta skoj ti muʼyuk ta jkʼel junuk teksto xchiʼuk ti muʼyuk chkalbe skʼoplale?».

Mu jaʼuk xaval li kʼusi chanop atuke. Li Jesus eke ‹maʼuk lokʼ ta yoʼonton stuk li kʼusitik laj yale› (Juan 14:10). Teuk me ta ajol ti jaʼ sventa chaʼiik kʼusi chal Vivlia li buchʼutik chkʼotik li ta stsobobbail stestigotak Jeovae. Mi xatojob ta yetʼesel mantal chilike, jaʼ van ta skoj ti maʼuk chaval akʼoplal atuke ti jaʼ chatunes Vivlia kʼalal chachanubtasvane. Jech oxal ep sbalil chilik kʼalal chavetʼes mantale (Filip. 1:10, 11).

Mi laj xa anop kʼusitik chachapbe skʼoplal li ta avoskejoe, jaʼ xa me yorail sventa xachanilan. Lek onoʼox me ti tsots xavapta kʼalal chachanilane, pe li kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ ti xkom ta ajol skotol li kʼusitik mas tsotsik skʼoplale. Lokʼuk me ta avoʼonton li kʼusi chavale, ta muyubajeluk me xaval xchiʼuk kʼupiluk sba ta aʼiel. Xi xajakʼbe aba kʼalal muʼyuk to chavetʼese: «¿Kʼusi ta jkʼan chkʼot ta pasel yuʼun li mantale? ¿Mi jamal ta aʼiel li kʼusitik mas tsotsik skʼoplale? ¿Mi jaʼ mas ta jtunes Vivlia kʼalal chketʼes mantale? ¿Mi lek xcholet chkalbe batel smelolal li kʼusitik mas tsotsik skʼoplale? Ta skoj li jpartee, ¿mi mas tskʼanik-o Jeova xchiʼuk li matanaletik chakʼe? Ti kʼu yelan ta jtsutsese, ¿mi te snitojbe sba skʼoplal xchiʼuk li stemaile, mi xaʼiik ti kʼusi skʼan xakʼ ta xkuxlejalike xchiʼuk mi chtijbat yoʼontonik spasel?». Mi lek takʼ avuʼun skotol li kʼusitik la ajakʼbe abae, li ‹bijubtasel chlokʼ ta avee› tstabeik sbalil li buchʼutik te chaʼiike xchiʼuk jaʼ ta jmuyubtatik-o Jeova (Prov. 15:2).