Ti bu laj yichʼ lokʼesel li stakʼobiltak li ta Jkuxlejaltik xchiʼuk Kabteltik sventa Dios, programa xchiʼuk bu chijtsʼibaj
4-10 YUʼUN MARSO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | ROMANOS 12-14
«¿Kʼusi skʼan xal ti chijkʼanvan kʼuchaʼal Kristoe?»
it-1 paj. 429 par. 5, 6
Kʼano abaik
Skotol li buchʼutik teik ta stsobobbail yajtsʼaklomtak Kristoe skʼan me skʼan sbaik ta jujuntal (ta griego fi·la·del·fí·a, literal, «skʼanel li ermanoe») (Ro 12:10; Evr 13:1; kʼelo xtok 1 Pedro 3:8). Skʼan lekuk tajek xkil jbatik xchiʼuk li kermanotaktik ta tsobobbaile, ti jechuk jkʼan jbatik jech kʼuchaʼal kutsʼ kalal jbatike. Akʼo mi skʼanoj onoʼox sbaik li ermanoetik ta tsobobbaile chichʼik albel ti akʼo to mas skʼan sbaike (1Te 4:9, 10).
Li jpʼel kʼop ta griego fi·ló·stor·gos, ti jaʼ smelolal «ti lek snaʼ xkʼuxubinvane», jaʼ chalbe skʼoplal jun krixchano ti lek tajek xil sba xchiʼuk yan krixchanoe. Ti bu likem tal li jpʼel kʼop, stér·gō, jaʼtik onoʼox te chichʼ tunesel sventa chichʼ albel skʼoplal ti kʼu yelan skʼanoj sbaik li utsʼ alalile. Li jtakbol Pabloe la stijbe yoʼonton li yajtsʼaklomtak Kristo ti akʼo jech xakʼik ta ilel li talelal taje (Ro 12:10). Jech xtok, laj yal ti ta slajebal kʼakʼale oy krixchanoetik ti muʼyuk skʼanoj sbaik kʼuchaʼal stalel onoʼox jeche (ta griego á·stor·goi) ti sta-o xchamike (2Ti 3:3; Ro 1:31, 32).
Akʼik «persa ti muʼyucuc cʼop avuʼunic achiʼuquic scotol cristianoetique»
3(Kʼelo Romanos 12:17). Li Pabloe laj yal ti mu stakʼ jpakbetik sutel li buchʼu chopol kʼusi tspasbutike. Li tojobtasel taje jaʼ mas toj jtunel yuʼun li yajtsʼaklom Cristo ti maʼuk yajrextiko Jeova li snup xchiʼile. Li yajtsʼaklom Cristoe skʼan me spajes sba ta yalel li kʼusitik kʼuxik ta aʼyele o li kʼusitik tspas ti chakʼ ta ilel ti mu sventa-o xchiʼile. Muʼyuk kʼusi chichʼ tael ti chichʼ pakel sutele, moʼoj, kʼajomal noʼox chlik-o mas kʼop.
«Mu me chopoluc spacol xavacʼbeic li bochʼo chopol cʼusi chaspasboxuque»
12Li Pabloe chalbutik ti akʼo jtsaktik lek ta mukʼ li krixchanoetike, manchuk mi maʼuk jchʼunolajeletik: «Mu me chopoluc spacol xavacʼbeic li bochʼo chopol cʼusi chaspasboxuque», xi. Li tojobtasel taje jaʼ jech chkʼot ta pasel ta sventa li kʼusi laj xa onoʼox yal ti xie: «Contrainic li cʼusitic chopole», ti xie. Jech, mi ta jtunestik li kʼusitik chopol sventa ta jpak-o jkʼoplaltike, mu me xuʼ xkaltik ti jpʼajojtik taje. Yuʼun taje skontrainoj me li mantal ti «cʼanvananic me ta melel; mu me xacuy noʼox abaic», ti xie. Li yan tojobtasel chal Pabloe jaʼ liʼe: «Aqʼuic persa spasel cʼusi lec ta stojol scotol cristianoetic», xi (Ro 12:9, 17). ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi laj yale?
13 Kʼalal laj yal Pablo taje, stsʼibaoj xaʼox li skarta ti la stakbe batel li jcorintioetike, ti bu xi chalbe skʼoplal li kontrainel yakal chilik li jtakboletike: «Vuʼuncutic chcacʼcutic labajuc, chcacʼcutic elov liʼ ta banamil ta stojol li cristianoetique xchiʼuc ta stojol li jʼalmantaletique. [...] Puru chopolcʼoptael chquichʼcutic, pero li vuʼuncutique puru bendición ta jcʼanbecutic. Ep chquichʼcutic utsʼintael, pero ta jtsʼiccutic. Chopol chiyalbun jcʼoplalcutic, pero ta lequil cʼop ta jcʼopancutic», xi (1Ko 4:9-13). Li melel yajtsʼaklomutik Cristo eke solel yakʼoj-o satik ta jtojolaltik li krixchanoetik ta balumile. Bateltike, kʼalal chilik li kʼusitik lek ta jpastik li buchʼutik oy ta jpat jxokontike, xuʼ van jaʼ chtijbat-o yoʼontonik ta yaʼiel li mantal chkaltike, yuʼun chilik ti manchuk mi chkil jvokoltike lek-o ta jpas kabteltik (1Pe 2:12).
Pasbo abaik perton ta jujuntal
13 Bakʼintike xuʼ xlik xchʼamik beiltaseletik ta Vivlia li buchʼu chopol kʼusi la spasbutike. Xi la stsʼiba li jtakbol Pabloe: «‹Me chviʼnaj li avajcontrae, acʼbo sveʼel. Me taquin yoʼntone, acʼbo voʼ yuchʼ. Me jech chapase, te chlic qʼuexovuc avuʼun›, xi tsʼibabil. Mu me jaʼuc xastsaloxuc li cʼusi chopole. Jaʼ tsalic ta sventa cʼusi lec li cʼusi chopole» (Ro 12:20, 21). Li slekil oʼontonale jaʼ me chakʼ lamajuk li chopol oʼontonale xchiʼuk jaʼ chakʼ ta ilel li slekil talelal jun krixchanoe. Mi chavaʼi kʼuyelan chaʼi sba li jun krixchanoe xchiʼuk ti lek avoʼonton ta stojolal li buchʼu la saʼ smul ta atojolale, xuʼ van xakolta sventa xlik xchan li kʼusitik melel ta Vivliae. Mi lek noʼox la jtakʼbetik li krixchanoe, xuʼ xakʼ venta ti kʼu yuʼun jelel li jtalelaltike (1Pe 2:12; 3:16).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
Kʼuxi ta tʼujel lekil chʼayob oʼontonal
5Jech kʼuchaʼal chkiltike, skotol li kʼusitik ta jpastik ta jkuxlejaltike te tsakal skʼoplal xchiʼuk li kabteltik ta stojolal Jeovae. Li jtakbol Pabloe jaʼ jech lek laj yakʼ ta ilel kʼalal xi laj yalbe batel li yajtsʼaklomtak Kristo ta Romae: «Akʼo xavakʼik ta kuxul matanal li abekʼtalike, ti chʼuluke, ti akʼo xchʼam li Diose, ti jaʼ jun chʼul abtelal ti bu chatunesik ti kʼu yelan xatojobik ta snopele» (Ro 12:1). ¿Kʼusi la skʼan laj yal Pablo kʼalal ‹abekʼtalik› xie? Jaʼ skʼoplal sjunul li jbekʼtaltike, ti te tsakal skʼoplal jnopbentik, koʼontontik xchiʼuk kipaltike (Mr 12:30). ¿Kʼu yelan chkakʼtik ta matanal li jbekʼtaltike? Jaʼo kʼalal chijtun ta sjunul jkuxlejaltik ta stojolal li Diose, jaʼ xkaltik, ta sjunul jbekʼtaltik. Jech xtok, kʼalal chichʼ tunesel li jpʼel kʼop «matanal» ti xie, jaʼ jun tsatsal pʼijubtasel chkichʼtik. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li Smantal Moisese laj yal ti mu xuʼ xichʼ akʼel ta matanal chonbolometik ti muʼyuk lekike, yuʼun muʼyuk ta xchʼam li Jeovae (Le 22:18-20). Jaʼ jech ek, mi oy jun yajtsʼaklom Kristo chakʼbe junuk smoton Dios ti muʼyuk leke, muʼyuk chchʼam li Jeovae. Pe ¿kʼu yuʼun ti muʼyuk chchʼame?
6Li jtakbol Pabloe xi laj yalbe li yajtsʼaklomtak Kristo ta Romae: «Mu me xavakʼbe abekʼtalik li [mulile]». Jech noxtok, laj yalbe ti ‹akʼo chamuk li kʼusitik tspasilan sbekʼtalike› (Ro 6:12-14; 8:13). Baʼyele, laj xaʼox yalbe skʼoplal jaytosuk «li kʼusitik tspasilan [sbekʼtalike]» xchiʼuk ti kʼutik yelan chichʼ tunesel sventa spasel li kʼusitik chopole. Ta sventa li jpasmuliletike, xi xa onoʼox laj yale: «Noj ta chopol kʼoptael li yeike». «Xpʼitetik batel ta anil sventa tsmalik chʼichʼ.» «Muʼyuk bu xiʼtaojik li Diose.» (Ro 3:13-18). ¿Kʼusi van chkʼot ta pasel ti tauk stunes jtosukal stsʼakbenal sbekʼtal jun yajtsʼaklom Kristo sventa tspas muliletik kʼuchaʼal taje? Yakal me tsokes sjunlej li sbekʼtale. Jech kʼuchaʼal liʼe, mi yalel tskʼel kʼusitik ibalik sbae, mi pornografia o mi tsatsal majbaile, yakal ‹me chakʼbe sbekʼtal li mulile›, vaʼun tsokes sjunul li sbekʼtale. Mu xa me xuʼ xakʼbe kʼuchaʼal lekil matanal li Diose, yuʼun maʼuk xa chʼul abtel li kʼusi yakal tspase (Dt 15:21; 1Pe 1:14-16; 2Pe 3:11). Ta skoj li chopol chʼayob oʼontonaletike, toj toyol me tstoj maʼ taje.
Li kʼusi mas tsotsik skʼoplal ta karta sventa Romanos
13:1. ¿Kʼuxi ta aʼibel smelolal ti xi chal: «Li ajvaliletic ti oy yabtelique, Dios laj yacʼbe yabtel» ti xie? Jaʼ ti ta spermiso Dios ch-ajvalilajike. Kʼalal laj yalbe skʼoplal jlom ajvaliletike xchiʼuk ti laj yakʼ ta tsʼibael albil kʼopetik ta sventa jlom ajvaliletike, xuʼ xkaltik ti «ajvaliletic ti oy yabtelique, Dios laj yacʼbe yabtel».
11-17 YUʼUN MARSO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | ROMANOS 15, 16
«Jkʼanbetik vokol Jeova sventa xkuch kuʼuntik xchiʼuk ti spat koʼontontike»
«Okʼan me achiʼukik li buchʼutik ch-okʼike»
11 Maʼuk noʼox kʼux laj yaʼi Jesus kʼalal cham li Lasaroe. Li ta Vivliae oy ep tekstoetik ti tspat koʼontontike. Taje muʼyuk labal sba chkaʼitik, «yuʼun skotol li kʼusitik laj yichʼ tsʼibael ta voʼnee, laj yichʼ tsʼibael sventa jchanubtaseltik, sventa oyuk spatobil koʼontontik ta skoj ti chkuch kuʼuntik xchiʼuk ti tspat koʼontontik li Tsʼibetike» (Ro 15:4). ¿Mi oy buchʼu chamem avuʼun? Mi oye, te chata spatobil avoʼonton li ta tekstoetik liʼe:
▪ «Li Mucʼul Diose nopol oy ta stojol li bochʼo oy svocol yoʼntonique; tscolta li bochʼo lajem stsatsal yoʼntonique» (Sl 34:18, 19).
▪ «Cʼalal ilubtsaj xa jol ta scoj ti toj ep chloʼilaj coʼntone, voʼot laj amuqʼuibtasbun coʼnton; laj avacʼbun xcuxetel coʼnton» (Sl 94:19).
▪ «Li Kajvaltik Jesukristo xchiʼuk li Dios ti jaʼ Jtotik ti la skʼanutike, ti la spat koʼontontik sbatel osile xchiʼuk ti laj yakʼ spatobil koʼontontik ta sventa li slekil yutsil oʼontonale, akʼo spat avoʼontonik xchiʼuk akʼo stsatsubtas avoʼontonik» (2Te 2:16, 17).
«Akʼo tsʼakiuk yabtelal ti chkuch avuʼunike»
5 Jkʼanbetik stsatsal koʼontontik li Jeovae. Xi chal li Vivliae: «Chakʼ akʼo kuchuk kuʼuntik xchiʼuk [...] chakʼ spatobil koʼontontik li Diose» (Ro 15:5). Jaʼ noʼox stuk xuʼ skoltautik lek li Jeovae, yuʼun xaʼibe smelolal ti kʼu yelan chkaʼi jbatike xchiʼuk snaʼoj ti kʼu yelan echʼem tal li jkuxlejaltike. Jech oxal jaʼ snaʼoj kʼuxi tskoltautik sventa xkuch kuʼuntik. Xi chal li Vivliae: «Ta xacʼbe cʼusi tscʼanic li bochʼotic chichʼic ta muqʼue; chaʼibe li scʼopic cʼalal xvocoletique, jech ta scolta» (Sl 145:19). Pe kʼalal chkalbetik Jeova ti akʼo skoltautik sventa xkuch kuʼuntike, ¿kʼuxi tstakʼ li j-orasiontike?
«Cʼano me ta scotol avoʼnton li Dios avuʼune»
11 Li Jeovae chakʼ spatobil koʼontontik ti chijmuyubaj yuʼune xchiʼuk ti jun [koʼontontik] yuʼune (Ro 15:13). Li kʼusi tskoltautik sventa xkuch kuʼuntik li kʼusi chakʼ ta preva xchʼunel koʼontontike jaʼ ti oy spatobil koʼontontik ti chijkuxiutik ta sbatel osile. Mi tukʼ yoʼonton chchamik li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele chichʼ «[s]coronaic sventa cuxlejal sbatel osil» (Ap 2:10). Li yan tukʼil yajtuneltak Jeovae tskʼupin xkuxlejalik sbatel osil mi kʼatajem xaʼox ta paraiso li Balumile (Lu 23:43). ¿Kʼu yelan chkaʼi jbatik yuʼun taje? Xijmuyubaj, jun koʼontontik xchiʼuk jkʼanojtik Dios ta skoj ti jaʼ chakʼbutik «scotol li cʼusi leque xchiʼuc li cʼusitic lec tucʼ chijʼacʼbate» (Snt 1:17).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
w89 1/12 paj. 24 par. 3
Chichʼ akʼel ta preva mi ta melel chkʼanvanik
Ta melel, li yermanotakik ti jaʼik jyanlumetike oy van tajek ta yoʼonton tskoltaik li yermanotakike. Yuʼun oy onoʼox «yilik» ta stojolal li yajtsʼaklomtak Kristo ta Jerusalene. ¿Mi mu teuk likem tal ta Jerusalen li lekil aʼyejetik ti laj yaʼiik li jyanlumetike? Xi la snop li jtakbol Pabloe: «Mi oy ta stojolal jyanlumetik li kʼusitik sventa mantal yuʼunike, jaʼ jech oy ta sbaik ek ti akʼo skolta sbaik sventa xakʼbeik li kʼusitik oy yuʼunike» (Ro 15:27).
it-1 paj. 670 par. 11
Ilil, buchʼu oy yil
Yantik ilil. Kʼalal «ilil» xchiʼuk «buchʼu oy yil» xi li ta Vivliae, maʼuk noʼox chalbe skʼoplal kʼalal oy buchʼu kʼusi chchʼamune. Kʼalal muʼyuk chichʼ tojel li jun j-abtele jaʼ xa jun «ilil» (Ro 4:4). Li buchʼutik saʼoj smulik ta stojolal junuk krixchano xchiʼuk ti skʼan skʼanbeik pertone, xkoʼolaj ti oy yilik ta stojolale. Mi ta jkʼantik akʼo spasbutik perton «kiltik» li Diose skʼan xkakʼbetik perton ek «li buchʼutik oy yil [kuʼuntike]» (Mt 6:12, 14, 15; Lu 13:4). Li jtakbol Pabloe laj yal stuk ti oy yil ta stojolal skotol krixchanoetik ta sventa li lekil aʼyejetike (Ro 1:14, 15). Li yajtsʼaklomtak Kristo ti jaʼik jyanlumetike xkoʼolaj ti oy yilik ta stojolal li yajtsʼaklomtak Kristo ta Jerusalene, yuʼun jaʼ ta stojolalik la stabeik sbalil li veʼlil ta mantale. Jaʼ yuʼun chaʼa, kʼalal la skoltaik li yermanotakik ta sventa li kʼusi chtun yuʼunike jaʼ ta skoj ti jech onoʼox skʼan spasike (Ro 15:26, 27).
it-2 paj. 708 par. 5
Li kʼusi baʼyel xa onoʼox nabile
Li Mesias o Kristoe jaʼ li albil Nitilulal ti jaʼ ta stojolal chichʼik-o bendision skotol li krixchanoetik ta balumile (Gal 3:8, 14). Li sba velta laj yichʼ albel skʼoplal li «nitilulal» taje jaʼo kʼalal stoyoj xa ox sbaik li Adan xchiʼuk Eva xchiʼuk kʼalal skʼan toʼox xvokʼ li Abele (Gé 3:15). Jaʼo kʼalal skʼan toʼox chanmil jabil xichʼ akʼel ta ojtikinel «li kʼusi chʼul ti mukul toʼox skʼoplal» ti jaʼ li «nitilulal» Mesiase. Jech oxal chaʼa, xuʼ xichʼ alel ta jamal ti «jal toʼox tajek te nakʼal [skʼoplal]» li kʼusi mukul toʼoxe (Ro 16:25-27; Ef 1:8-10; 3:4-11).
18-24 YUʼUN MARSO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | 1 KORINTIOS 1-3
«¿Mi jaʼ jech akuxlejal kʼuchaʼal tskʼan bekʼete o kʼuchaʼal tskʼan chʼul espiritue?»
¿Kʼusi skʼan xal ti tsotsutik ta mantale?
4 Jkʼeltik baʼyel kʼu yelan snopobil yuʼun li jun krixchano ti muʼyuk tsots ta mantale. Jaʼ noʼox chbat ta yoʼonton li kʼusi tskʼan stuke, yuʼun jaʼ chchan li kʼusi tspas li krixchanoetik ti xi la sbiiltas li jtakbol Pabloe: «Ikʼ ti tspas ta mantal li krixchanoetike xchiʼuk ti ch-abtej avi ta stojolal li xnichʼnab toybaile» (Ef 2:2). Li ikʼ ti tspasvan ta mantal taje jaʼ tstijbe yoʼonton jutuk mu skotoluk krixchanoetik sventa jaʼuk jech xchanik li kʼusi tspas yantike. Ta skoj taje, jaʼ tspasik li kʼusi tskʼanike xchiʼuk muʼyuk chakʼbeik yipal spasel li kʼusi chal smantal Diose. Li buchʼu muʼyuk tsots ta mantale jaʼ noʼox chakʼ ta yoʼonton ti lekuk xkom skʼoplale, ti epuk kʼusi x-ayan yuʼune xchiʼuk tspakbe tajek skʼoplal li kʼusi jaʼ sderecho yaloje.
5 Li jun krixchano ti muʼyuk tsots ta mantale jaʼ tspas «li yabtel jbekʼtaltike» (Gal 5:19-21). Li ta baʼyel karta la stakbe batel tsobobbail ta Korinto li Pabloe te chalbe mas skʼoplal kʼu yelan stalelal li krixchanoetik taje. Laj yal ti tstikʼ sbaik ta paskʼop akʼo mi maʼuk skʼopike, chchʼakvanik, tstijbeik yoʼonton yantik sventa mu xchʼunik mantal, tstikʼbe sba smulik ta stojolal jchapanvanejetik, mu xichʼik ta mukʼ j-abteletik xchiʼuk toj tsots skʼoplal chaʼiik ti xveʼik xchiʼuk ti x-uchʼbolajike. Jech noxtok, mu xakʼbeik yipal ta stsalel li prevaetike (Pr 7:21, 22). Li jchankʼop Judase laj yal ti chkʼot yorail ti muʼyuk xa te yichʼojik xchʼul espiritu Dios li jlome, jaʼ xkaltik, ti tsikubik-o ta mantale (Jud 18, 19).
¿Kʼusi skʼan xal ti tsotsutik ta mantale?
6 Li buchʼu tsots ta mantale jelel tajek stalelal, yuʼun jaʼ mas tsots skʼoplal chaʼi ti lekuk xil sba xchiʼuk li Diose xchiʼuk chakʼ persa sventa xchanbe stalelal (Ef 5:1). Taje jaʼ skʼan xal ti chakʼ persa sventa jechuk snopben kʼuchaʼal li Jeovae xchiʼuk kʼalal oy kʼusi chkʼot ta pasele, jaʼ jech chil kʼuchaʼal li Jeovae. Kuxul ta melel chil li Diose xchiʼuk tstsakbe ta venta smantaltak ta skotol li kʼusi tspas ta xkuxlejale (Sl 119:33; 143:10). Chakʼbe yipal sventa xchʼi yuʼun «li talelaletik chakʼ chʼul espiritue», maʼuk ti «jech kuxul kʼuchaʼal tskʼan bekʼete» (Gal 5:22, 23). Kalbetik junuk skʼelobil sventa skoltautik ta yaʼibel smelolal kʼusi skʼan xal ti tsotsutik ta mantale. Kʼalal tskʼupin tajek stijel musika li jun krixchanoe, batem ta yoʼonton stijel musika xi skʼoplal. Jaʼ jech ek, li buchʼu oy sbalil chil li kʼusitik ta sventa Diose, chichʼ alel ti jaʼ batem ta yoʼonton li mantale o ti tsots ta mantale.
¿Kʼusi skʼan xal ti tsotsutik ta mantale?
15 ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik stalelal li Kristoe? Li ta 1 Korintios 2:16 xchiʼuk li ta Romanos 15:5 chal ti skʼan jechuk jnopbentik jech kʼuchaʼal snopben echʼ li Kristo Jesuse. Pe sventa jechukutik kʼuchaʼal li Kristoe, skʼan me xkojtikintik ti kʼu yelan li stalelale, ti kʼu yelan snopobil yuʼune xchiʼuk li kʼusitik la spase. Li kʼusi mas tsots skʼoplal laj yaʼie jaʼ ti lekuk xil sba xchiʼuk li Diose. Kʼalal ta jchanbetik stalelal li Jesuse, mas me chijnopaj ta stojolal li Jeovae. Jaʼ yuʼun toj tsots skʼoplal ti jechuk jnoptik kʼuchaʼal tsnop li Jesuse.
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
it-2 paj. 886 par. 5
Pʼijilal
Li spʼijil balumile la spʼaj li matanal laj yakʼ Dios ta stojolal li Kristoe, yuʼun xkoʼolaj toj bol laj yil li kʼusi laj yichʼ akʼele, akʼo mi lek van pʼijik li ajvaliletik yuʼunike xchiʼuk ti lek snaʼ xrasonajike, pe «la smilik [...] li Kajvaltik ti mukʼ skʼoplale» (1Ko 1:18; 2:7, 8). Yan li Diose, laj yakʼ ta ilel ti bol li spʼijil balumile, yuʼun laj yakʼ ta kʼexlal li pʼijil krixchanoetike, jaʼ la stunes li krixchanoetik ti ilbilik kʼuchaʼal bol krixchanoetike, ti kʼunik xchiʼuk ti muʼyuk sbalilik sventa tspas li kʼusi tskʼan yoʼonton ti mu xlaj ta tsalele (1Ko 1:19-28). Li Pabloe la svulesbe ta sjol li yajtsʼaklomtak Kristo ta Korinto ti ta xichʼ lajesel li «spʼijil kʼusitik oy ta balumile, [xchiʼuk] spʼijil li [ajvaliletike]»; jaʼ yuʼun chaʼa, li pʼijilal taje maʼuk te tsakal skʼoplal li aʼyej laj yal li jtakbol ti te likem tal ta stojolal Diose (1Ko 2:6, 13). Xchiʼuk la spʼijubtas li yajtsʼaklomtak Kristo ta Kolosas ti akʼo mu xakʼ sbaik ta loʼlael yuʼun li «spʼijil krixchanoetike [fi·lo·so·fí·as, literal, «skʼanel pʼijilal»] xchiʼuk ta sventa li loʼlael ti mu kʼusi xtun-o ti jaʼ li kʼusitik nopem xaʼi tspasik krixchanoetike» (Kolosenses 2:8; koʼoltaso xchiʼuk li versikulo 20-23).
Li kʼusi mas tsotsik skʼoplal ta kartaetik sventa Corintios
2:3-5. Kʼalal ay xchol mantal ta Corinto li Pabloe, yikʼaluk van la sjakʼbe sba mi xtojob van ta yakʼbel xchʼun mantal junuk krixchano ti jaʼ te mero oy li stalel xkuxlejal jgriegoetike xchiʼuk li chanubtasel yuʼun pʼijil krixchanoetike. Pe muʼyuk xakʼ stsalat li xiʼele xchiʼuk ti oy bu mu xtojob chaʼie, moʼoj, yuʼun la spas li yabtel akʼbil yuʼun Diose. Skʼan me mu xi jchibaj ek kʼalal oy bu vokol chkiltik bakʼintike. Jkʼanbetik akʼo skoltautik Jeova jech kʼuchaʼal la spas Pabloe, vaʼun ta jcholtik-o echʼel li lekil aʼyej ta sventa Ajvalilal yuʼun Diose.
25-31 YUʼUN MARSO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | 1 KORINTIOS 4-6
«Tspuk sba ta skotol votsʼbil arina akʼo mi jutuk noʼox li levadurae»
it-2 paj. 212 par. 3
Levadura
Li jtakbol Pabloe jaʼ onoʼox la stunes li lokʼolkʼop kʼalal laj yalbe mantal li tsobobbail ta Korinto ti akʼo slokʼesik li jmulivajel vinik ta tsobobbaile, xi laj yale: «¿Mi mu xanaʼik ti tspuk sba ta skotol votsʼbil arina akʼo mi jutuk noʼox li levadurae? Lokʼesik li mol levadurae, sventa xakʼotik ta achʼ votsʼbil arina, yoʼ muʼyuk kʼusi xasitʼesoxuk. Yuʼun ta melel kʼot xa ta milbil matanal ta kʼin Koltael kuʼuntik li Kristoe». Te une, xi jamal laj yal kʼalal la stunes li jpʼel kʼop «levadura»: «Jaʼ yuʼun li ta tsobajel taje, mu jtunestik mol levadura kʼalal mi echʼem xaʼox li kʼin Koltaele xchiʼuk mu jtunestik levadura ti jaʼ chakʼ ta ilel mulil xchiʼuk li choplejale, jaʼ noʼox skʼan jlajestik pan ti muʼyuk slevaduraile, ti jaʼ chakʼ ta ilel li kʼusi lek xchiʼuk li kʼusi melele» (1Ko 5:6-8). Li ta teksto liʼe li Pabloe la stunes li kʼusi skʼan xal li kʼin yuʼun judaetik ta sventa li pan ti muʼyuk slevaduraile, ti jaʼo te chlik kʼalal lajem xa ox li kʼin Koltaele. Jech kʼuchaʼal ta anil noʼox tsitʼes s-arinail pan li juteb levadurae, skotol li tsobobbaile ibal sba chkʼot ta sat Jeova mi muʼyuk bu tslokʼesik li jmulavil vinike. Jech kʼuchaʼal mu stakʼ te skʼejik levadura ta snaik li j-israeletik li ta skʼakʼalil kʼine, li yajtsʼaklomtak Kristo eke skʼan slokʼesik li «levadura» ta tsobobbaile.
it-2 paj. 972 par. 6
Satanas
¿Kʼusi skʼan xal ti chichʼ akʼel ta stojolal Satanas li jun krixchano sventa akʼo lajuk li mulile?
Kʼalal laj yalbe mantal tsobobbail ta Korinto li jtakbol Pablo ta sventa ti skʼan xchapanik jun vinik ta tsobobbail ti yakal chmulivaj xchiʼuk li yajnil stote, xi la stsʼibae: «Li kʼusi skʼan xapasike jaʼ ti xavakʼik ta stojolal Satanas li vinik taje sventa akʼo lajuk li mulil ti laj yichʼ ochel tal ta tsobobbaile» (1Ko 5:5). Taje jaʼ ti akʼo xichʼ lokʼesel ta tsobobbail li vinike xchiʼuk ti akʼo mu xchiʼinik ta j-echʼele (1Ko 5:13). Ti chichʼ akʼel ta skʼob Satanase jaʼ skʼan xal ti lokʼem-o ta tsobobbaile, ti jaʼ te chbat xkaltik li ta sbalumil Satanas ti jaʼ dios xchiʼuk ti jaʼ sventainoje. Li vinik taje jaʼ li juteb levadura li ta votsʼbil arinae, jaʼ xkaltik, li mulil la stikʼ ochel li ta tsobobbaile. Kʼalal chichʼ lokʼesel ta tsobobbail li jmulivajel vinike, jaʼ me jech chakʼbeik slajeb li mulil li buchʼutik oy ta yoʼontonik mantale (1Ko 5:6, 7). Li jtakbol Pabloe laj yakʼ ta skʼob Satanas li Imeneo xchiʼuk Alejandro ta skoj ti mu xa skʼanik ti lekuk li sjol yoʼontonike xchiʼuk ti oyuk li xchʼunel yoʼontonike, vaʼun chʼay yuʼunik (1Ti 1:20).
lvs 241, chalbe mas smelolal
Chichʼ lokʼesel
Kʼalal mu sutes yoʼonton li jun yajtsʼaklom Kristo ti tspas tsots smul xchiʼuk ti mu skʼan xchʼam li smantaltak Jeovae, mu stakʼ ti te oy li ta tsobobbaile. Persa skʼan xichʼ lokʼesel. Kʼalal oy buchʼu chichʼ lokʼesele, muʼyuk xa bu ta jchiʼintik mi jaʼuk bu ta jkʼopontik (1Ko 5:11; 2 Jn 9-11). Ti jech chichʼ lokʼesele jaʼ sventa xichʼ chabiel li sbi Jeovae xchiʼuk li tsobobbaile (1Ko 5:6). Jech xtok, chtun sventa chichʼ tukʼibtasel li jpasmulil sventa sutes yoʼonton yoʼ sut ta stojolal li Jeovae (Lu 15:17).
Kapitulo 3, parafo 19
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
Li anjeletike: «tacbilic noʼox yuʼun Dios, yuʼun acʼo bat [koltavanikuk]»
16 Li Vivliae chal kaʼitik ti xkoʼolaj kʼuchaʼal «[chakʼik] elov» ta stojolal anjeletik li yajtsʼaklomtak Cristo ti chil svokolike (1Ko 4:9). Tskʼelik lek li jtalelaltike xchiʼuk xkuxet noʼox yoʼontonik kʼalal chilik ti tukʼ chkakʼ jbatike. Jech xtok, xmuyubajik tajek kʼalal tsutes yoʼonton li jun jpas mulile (Lu 15:10). Xchiʼuk oy jtos stalelal ermanaetik ti yilojik lek li anjeletike. Li Vivliae chal ti «antsetique tscʼan chacʼbe senyail ta sjolic ti ventainbil yuʼun smalalique, yuʼun qʼuelbilic yuʼun li yajʼalmantaltac Diose» (1Ko 11:3, 10). Jech ta melel, toj kʼupil chilik ti chchʼunbeik smantal li jolil yuʼunike xchiʼuk ti jech chchʼunik ek li yan yajtuneltak Diose. Kʼalal ta jchʼuntik mantale ta xchanik jtalelaltik li xnichʼnabtak Jeova ti mu xkiltike.
it-2 paj. 216 par. 6
Mantal
Mantaletik ti akʼbil li anjeletike. Li anjeletik ti jaʼ mas tsots yabtelik ti jaʼ mu sta li krixchanoetike, skʼan xchʼunbeik li smantaltak Diose (Evr 1:7, 14; Sl 104:4). Li Satanase akʼbat mantaletik yuʼun Jeova xchiʼuk oy kʼusitik mu x-akʼbat spas (Job 1:12; 2:6). Li bankilal Miguele la stsakbe ta venta yabtel Jeova ti jaʼ li Mukʼta Jchapanvanej kʼalal xi laj yalbe li Diabloe: «Akʼo yutot stuk Jeova» (Judas 9; koʼoltaso xchiʼuk Zacarías 3:2). Li Jeova Diose yakʼojbe ta yok skʼob Jesukristo skotol li anjeletike (Evr 1:6; 1Pe 3:22; Mt 13:41; 25:31; Flp 2:9-11). Li Jesuse la stak talel jun yaj-anjel sventa tal yalbe aʼyej li Juane (Ap 1:1). Li ta 1 Korintios 6:3 laj yal li jtakbol Pablo ti chchapanik anjeletik li yermanotak Kristoe, ti jaʼ skʼan xal ti tskolta sbaik ta slajesbel skʼoplal li chopol espirituetike.