Ti bu laj yichʼ lokʼesel li stakʼobiltak li ta Jkuxlejaltik xchiʼuk Kabteltik sventa Dios, programa xchiʼuk bu chijtsʼibaj
3-9 YUʼUN MAYO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | NUMEROS 27-29
«Jchanbetik Jeova ti mu snaʼ xtʼujvane»
Oyuk sbalil xkiltik li stalelaltak Jeovae
14 Li voʼob tsebetik taje bat skʼoponik li Moisese, xi laj yalbeike: «Mu smeloluc ti chchʼay o sbi ta stojol li jchop yutsʼ yalal jtotcutic ta sventa ti muʼyuc queremetic xnichʼnab icome». Vaʼun xi xvokolet la skʼanbeike: «Jaʼ lec acʼbun jpuculal osilcutic ec te ta yosil li yutsʼ yalaltac jtotcutique». ¿Kʼusi la spas li Moisese? ¿Mi laj yal ti mu xa kʼusi stakʼ pasele? Moʼoj, yuʼun «bat yal ta stojol Mucʼul Dios li yaʼyej antsetique» (Nu 27:2-5). ¿Kʼusi van la stakʼ? Xi laj yal li Jeovae: «Li stsebetic Zelofehade oy srazonic li cʼusi chalique. Acʼbo yosilic te ta stojol li yutsʼ yalal anima stotique. Jaʼ yuʼun li spuculal osil stotique jaʼ chcom ta sventaic». Maʼuk noʼox taje, yuʼun xi to albat xtok li Moisese: «Me oy chcham junuc vinic ti muʼyuc queremetic xnichʼnab chcome, jaʼ acʼo yichʼbe spuculal osil stot li tsebe» (Nu 27:6-8; Jos 17:1-6). Taje jaʼo te lik tal ti xuʼ staik koltael li j-israel antsetik mi oy bu jech la snuptanike.
Oyuk sbalil xkiltik li stalelaltak Jeovae
15 ¡Lek tajek vinaj ti muʼyuk tʼujvan xchiʼuk ti laj yakʼ ta ilel slekil talelal li Jeovae! Parejo laj yichʼ ta venta li antsetik ta Israele, akʼo mi abol sbaik o mi staik noʼox koltael (Sl 68:5). Taje jaʼ noʼox jun loʼil ta Vivlia ti oy kʼusi chakʼ jchantike: parejo chil skotol yajtuneltak li Jeovae (1Sa 16:1-13; Ech 10:30-35, 44-48).
Oyuk sbalil xkiltik li stalelaltak Jeovae
16 ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik Jeova ti mu snaʼ xtʼujvane? Jvules ta joltik ti oy chaʼtos kʼusi smakoj li talelal taje. Kʼalal mu jnaʼ xijtʼujvane yuʼun jaʼ jech oy ta koʼontontik xchiʼuk ti jech chkakʼtik ta ilele. Jech onoʼox ta melel, jkotoltik lek xkaʼitik yalel ti mu jnaʼ xijtʼujvane xchiʼuk ti muʼyuk kʼusi chopol ta jnoptik ta anil ta stojolal yantike. Akʼo mi jech, mu kʼunuk ti ta jkʼel jpaltail jtuktike. Jaʼ yuʼun, ¿kʼusi xuʼ jpastik mi ta jkʼan ta jnaʼtik mi parejo chkiltik li krixchanoetike? Li kʼusi la spas Jesús kʼalal tskʼan tsnaʼ ti kʼusi tsnopik ta stojolale, la sjakʼbe li buchʼutik lek xil sbaik xchiʼuke: «¿Bochʼoun ta xalic jchiʼiltactic, vuʼun ti Xnichʼon cristiano licʼote?» (Mt 16:13, 14). ¿Kʼu yuʼun mu jechuk jpastik ek? Xuʼ van jakʼbetik li kamigotik ti lek jamal snaʼ xal li kʼusi tsnop ta sventa mi jnaʼ xijtʼujvan o mi moʼoj. Mi chalbot ti chavakʼ ta ilel ti chatʼujvan ta skoj ti yan-o slumal o ta sventa li stakʼine, ¿kʼusi van skʼan xapas? Jaʼ ti xakʼanbe Jeova ti akʼo sjel atalelal sventa jechuk atalelal kʼuchaʼal stalelal stuk ti mu snaʼ xtʼujvane (Mt 7:7; Kol 3:10, 11).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
it-2 paj. 525 par. 9
Matanaletik
Matanal vino. Li matanal vinoe te kapal chichʼ akʼel xchiʼuk li yan matanaletike, mas to kʼalal te xa ox oyik ta Albil Balumil li j-israeletike (Nu 15:2, 5, 8-10). Taje jaʼ malbil vino («yaʼlel tsʼusub») ti chichʼ kʼebel o maltael li ta skajleb matanale (Nu 28:7, 14; koʼoltaso xchiʼuk Eks 30:9; Nu 15:10). Xi la stsʼibabe yajtsʼaklomtak Kristo ta Filipos li jtakbol Pabloe: «Mi jech laj kichʼ malel jech kʼuchaʼal matanal vino li ta sba milbil matanal ta skoj li chʼul abtelal ti jaʼ la sbeiltasoxuk ta sventa li xchʼunel oʼontonale, jaʼ chimuyubaj yuʼun». Li ta loʼil liʼe jaʼ la stunes li skʼelobil matanal vino sventa chalbe skʼoplal ti oy ta yoʼonton chil svokol chtun ta stojolal li xchiʼiltak ta chʼunolajele (Flp 2:17). Xi la stsʼibabe Timoteo kʼalal jutuk xa ox skʼan xchame: «Yakal chkichʼ malel jech kʼuchaʼal matanal vino xchiʼuk poʼot xa tajek sta yorail li jkolebale» (2Ti 4:6).
10-16 YUʼUN MAYO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | NUMEROS 30, 31
«Jpastik li kʼusi laj kakʼ ketik spasele»
it-2 paj. 1213 par. 1
Chkakʼ ketik
Chlokʼ ta oʼontonal, pe skʼan xichʼ pasel mi laj kaltike. Kʼalal oy buchʼu chakʼ ye ti oy kʼusi tspase chlokʼ ta yoʼonton stuk. Pe li smantal Diose chal ti persa skʼan spas mi oy kʼusi laj yakʼ ye spasele. Jaʼ yuʼun chichʼ alel ti chakʼ-o xkuxlejal mi muʼyuk kʼot ta pasel yuʼune (Nu 30:2; kʼelo xtok Romanos 1:31, 32). Ta skoj ti maʼuk tajimol kʼalal oy kʼusi chkakʼ ketik spasele, li Vivliae tstij koʼontontik sventa jnopbetik skʼoplal baʼyel xchiʼuk jkʼeltik li kʼusi smakojbe skʼoplale. Xi chal li mantale: «Mi oy laj avakʼ ave ta stojolal Jeovae, [...] li Jeova Dios avuʼune persa onoʼox ta skʼanbot li kʼusi laj avakʼ ave chapase. Jaʼ me amul chkʼot mi mu jechuk la apase. Mi muʼyuk kʼusi chavakʼ ave spasele, muʼyuk chata amul» (Dt 23:21, 22).
«Cʼotuc ta pasel avuʼun li cʼusi chavale»
2 ¿Kʼusi smelolal ti oy kʼusi chkaltik ta jamale? Li Vivliae chal ti maʼuk tajimol kʼalal oy kʼusi chkalbetik ta jamal li Jeovae. Jech kʼuchaʼal kʼalal chkalbetik ti oy kʼusi ta jpastike, kʼalal chkalbetik ti chkakʼbetik smotone, kʼalal chkalbetik ti chlik jpasbetik jtosuk yabtel ti stuk noʼox jeche o kʼalal chkalbetik ti chkiktatik xa spasel jtosuk kʼusie. Kʼalal oy kʼusi chkaltik ta jamale mu jaʼuk ta skoj ti sujbilutike, moʼoj, yuʼun chlokʼ ta koʼonton jtuktik. Pe kʼalal chkaltik ta jamal ti oy kʼusi ta jpastike skʼan me xkaʼibetik smelolal ti mu tajimoluk chil li Jeovae, yuʼun li stuke smalaoj ti chkʼot ta pasel kuʼuntike. Yuʼun ta stojolal Diose laj xa ‹kakʼ ketik› chil. Yuʼun kʼalal ‹chakʼ ye› li jun krixchanoe, jaʼ sventa chakʼ ta ilel ti oy kʼusi melele o chakʼ ye jun krixchano mi tspas o mi muʼyuk tspas jtosuk kʼusie (Je 14:22, 23; Ebr 6:16, 17). ¿Kʼusi chal Vivlia kʼalal oy kʼusi chkalbetik ta jamal li Diose?
w04 1/8 paj. 27 par. 3
Li kʼusi mas tsotsik skʼoplal ta slivroal Numerose
30:6-8. Li smalal jun ermanae, ¿mi xuʼ van xchʼayesbe sbalil li kʼusi chakʼ ye spasel yajnile? Li ta jkʼakʼaliltike, li Jeovae chal ti ta jujuntal skʼan jnoptik mi oy kʼusi chkakʼ ketik spasele. Jech kʼuchaʼal kʼalal chkakʼ jkuxlejaltik ta stojolale ta jnop jtuktik (Gal 6:5). Li malalile mu stakʼ xchʼayesbe sbalil li kʼusi chakʼ ye spasel yajnile. Pe li ajnilal eke skʼan me mu kʼusi xakʼ ye spasel mi tskontrain li kʼusi chal Vivliae o ti chmakat sventa spas li yabtel kʼuchaʼal ajnilale.
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
it-2 paj. 26 par. 3
Jefte
Li totil meʼiletike oy toʼox sderechoik sventa xakʼ yeik ti xtunik ta xchʼul na Jeova li yalab xnichʼnabike. Taje jaʼ jech kʼot ta stojolal li Samuele. Kʼalal muʼyuk toʼox vokʼeme, li smeʼ ti Ana sbie laj yakʼ ye ti akʼo xbat tunuk li ta axibalnae xchiʼuk lek laj yaʼi li smalal ti Elkana sbie. Kʼalal laj yiktabe xchuʼ Samuel li Anae, ay yakʼ ta chʼulna xchiʼuk laj yikʼ batel jkot tot vakax sventa xakʼ ta matanal (1Sa 1:11, 22-28; 2:11). Li Sanson eke ta sbikʼtal noʼox laj yichʼ akʼel sventa xtun ta stojolal Dios kʼuchaʼal jnasareo (Jue 13:2-5, 11-14; koʼoltaso xchiʼuk li yabtel yichʼoj jun totil ta stojolal li stsebe jech kʼuchaʼal chal ta Numeros 30:3-5, 16).
17-23 YUʼUN MAYO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | NUMEROS 32, 33
«Skʼan xanutsik lokʼel li jnaklejetike»
¿Mi anaʼoj xa?
¿Kʼusi jaʼ li «tayal kʼopojebaletik» ti chalbe skʼoplal li ta Tsʼibetik ta Ebreo Kʼope?
Kʼalal jutuk xa ox skʼan x-ochik ta Albil balumil li j-israeletik ti jaʼ li bu nakal li jkanaanetike, xi albatik yuʼun li Jeovae: «Skʼan xajinesik skotol li lokʼoletik ta ton xchiʼuk skotol li lokʼoletik ti apasojik ta unijesbil takʼine. Jech xtok, skʼan xajinesik skotol li chʼul tayal kʼopojebaletik yuʼunike» (Nu 33:52). Pe ¿kʼusi jaʼ li tayal kʼopojebaletike? Jaʼ li bu chichʼik ta mukʼ yan diosetik li jkanaanetike, jaʼ xkaltik, ti oy kʼusitik tsvaʼanik ta bikʼtal vitsetike, pe bakʼintike, ta yolon teʼetik o ta junuk jteklum (1Re 14:23; 2Re 17:29; Ese 6:3). Nopem xaʼiik tsvaʼanik skajleb matanaletik, tsvaʼanik tonetik xchiʼuk chʼul posteetik. Jech xtok, tstunesik lokʼoletik, xchikʼobil spomik o yan kʼusitik sventa xichʼ ta mukʼ li sdiosike.
Mu jpastik li kʼusitik chopol la spasik j-israeletike
Avie oy ep prevaetik ta jnuptantik jech kʼuchaʼal la snuptanik j-israeletike. Li krixchanoetik avie oy ep kʼusitik chichʼik ta mukʼ, junantike jaʼ li takʼine, li krixchanoetik ti lek ojtikinbilik ta tajimol o ta chʼayob oʼontonale, li kʼusitik ta politikae, jbeiltasvanejetik sventa relijion xchiʼuk utsʼ alalil. Kʼusiuk junukal taje xuʼ van jaʼ mas ep sbalil xlik kiltik ta jkuxlejaltik. Li yamigoinel krixchanoetik ti muʼyuk skʼanojik Jeovae xuʼ jaʼ xi smilutik ta mantal.
Li mulivajele jaʼ jtos ti kʼusi tsots skʼoplal sventa chichʼik toʼox ta mukʼ li Baale, vaʼun ep j-israeletik lajik ta loʼlael. Li avi eke, oy ep petsʼ ti yakal stsʼuj yuʼun li buchʼutik oyik ta steklumal Diose. Jech kʼuchaʼal liʼe, ta snetʼbel yuni chʼoal komputadora kʼalal stuk oy ta sna li jun krixchano ti tskʼan noʼox kʼusi tskʼel o ti muʼyuk pʼije, xuʼ x-ilbajinbat-o sjol yoʼonton. Toj chopol ti jech chlaj ta loʼlael junuk yajtsʼaklom Cristo ta pornografiae, ti te ta skʼel ta Internete.
it-1 paj. 410 par. 4
Kanaan
Li Josuee jaʼ jech la spas skotol jech kʼuchaʼal albil mantal yuʼun Jeova li Moises ti skʼan xichʼik lajesel skotol li jkanaanetike (Jos 11:15). Pe li j-israeletike muʼyuk la xchʼunik li mantale, muʼyuk la slokʼesik skotol li kʼusi xuʼ xikʼubtas li jteklume xchiʼuk te laj yiktaik jlom jkanaanetik. Ta skoj taje, sokik li j-israeletike xchiʼuk ta sjalile ep buchʼutik chamik (maʼuk noʼox, yuʼun yan sba choplejal, mulivajel xchiʼuk yichʼel ta mukʼ jecheʼ diosetik). Ti lajuk xchʼunike, muʼyuk jech kʼot ta pasel ti jechuke (Nu 33:55, 56; Jue 2:1-3, 11-23; Sl 106:34-43). Li Jeovae parejo chchapanvan, laj noʼox yalbe j-israeletik ti mi la xchiʼinik li jkanaanetike, mi chnupun xchiʼukike xchiʼuk mi muʼyuk chopol chilik li srelijionike, mi jaʼ jech tspasik li kʼusitik toj chopol nopem xaʼiik spasele ta me xichʼik lajesbel skʼoplalik ek li ta balumile (Eks 23:32, 33; 34:12-17; Le 18:26-30; Dt 7:2-5, 25, 26).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
it-2 paj. 238 par. 2
Stsʼak osil
Sventa snaʼik bu chkʼot yosil li jchop nitilulale, baʼyel ta xakʼik suerte. Mi laje tskʼelik lek bu ch-echʼ li stsʼaktak yosilike, yuʼun jaʼ tstsakik ta venta kʼu yepalik li jchop nitilulale. «Chʼakbo aba avosilik ta jujuchop avutsʼ avalalik jaʼ ti bu chkʼot li suertee. Li jujuchop ti mas epike mas ep xavakʼbeik xrexto, li jujuchop ti mas jutebike mas jutuk xavakʼbeik xrexto. Jaʼ te chichʼ xrextoik ti bu chkʼot li suertee» (Nu 33:54). Pe mi ep laj yichʼ yosilik ta suerte li buchʼu jutebik noʼoxe o mi juteb laj yichʼ yosilik ta suerte li buchʼu mas epike, skʼan me xichʼ chʼakel yan velta, yuʼun jaʼ jech chichʼ akʼbel yosilik ti kʼu yepalike. Jaʼ jech kʼot ta stojolal li snitilulal Judae, toj mukʼ la sta yosilik, jaʼ yuʼun «li snitilulal Simeone te laj yichʼ xrextoik ti bu yichʼoj xrexto osilik li snitilulal Judae» (Jos 19:9).
24-30 YUʼUN MAYO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | NUMEROS 34-36
«Jsaʼ jnakʼobbailtik ta stojolal Jeova»
¿Mi ta jsaʼ jnakʼobbailtik ta stojolal li Jeovae?
4 ¿Kʼusi chkʼot ta stojolal junuk j-israel kʼalal mu yolbajuk milvane? Akʼo mi mu yolbajuk la spas, pe laj xa spas tsots smul ta skoj ti milvane (Je 9:5). Ta skoj ti mu yolbajuk milvane, li Jeovae chakʼbe ta ilel li xkʼuxul yoʼontone. Jaʼ yuʼun, xuʼ xjatav batel ta junukal li ta vakib jteklumetik sventa nakʼobbaile, taje jaʼ sventa mu xpakbat yuʼun yutsʼ yalal li buchʼu la smile. Skʼan te oyuk-o jaʼ to mi cham li bankilal palee (Nu 35:15, 28).
¿Mi ta jsaʼ jnakʼobbailtik ta stojolal li Jeovae?
6 Li jun j-israel ti mu yolbajuk la smil jun krixchanoe, skʼan xbat ta anil ta stiʼ li lum sventa nakʼobbaile xchiʼuk skʼan ‹xchol lek yaʼyej ta stojolal li bankilaletike›. Vaʼun li bankilaletike skʼan lek xchʼamik li buchʼu milvane (Jos 20:4). Kʼalal mi echʼ xa ox kʼuuk sjalile, tstakik sutel ta slumal yoʼ xichʼ chapanel yuʼun li bankilaletike (kʼelo Numeros 35:24, 25). Pe mi laj yakʼik venta ti mu yolbajuk milvane tstakik sutel yan velta li ta lum sventa nakʼobbaile.
¿Mi ta jsaʼ jnakʼobbailtik ta stojolal li Jeovae?
13 Mi te xa oy ta yut lum sventa nakʼobbail li jmilvaneje, mu xa stakʼ kʼusi chopol spasbat. Xi laj yal li Jeovae: «Xuʼ te chbat snacʼ sba» (Jos 20:2, 3). Jech xtok, li Jeovae muʼyuk laj yal ti akʼo xichʼ chapanel yan velta li buchʼu milvane. Jaʼ yuʼun, li yutsʼ yalal buchʼu chame mu xa xuʼ x-och yoʼ smil li jmilvaneje. Ta skoj ti muʼyuk tikʼil ta chukel li jmilvanej xchiʼuk ti chabibil yuʼun Jeovae, xuʼ x-abtej, xuʼ skolta yan krixchanoetik xchiʼuk xuʼ jun yoʼonton xtun ta stojolal li Jeovae.
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
w91 15/2 paj. 13 par. 13
Jun pojelal ti tstabe sbalil skotol krixchanoetike
13 Li Adan xchiʼuk Evae muʼyuk tstabeik sbalil li pojelale, yuʼun xi chal li smantal Moisese: «Mu xatsakbeik stojol xkuxlejal jun jmilvanej ti sta-o xchame» (Nu 35:31). Muʼyuk laj ta loʼlael li Adane, yuʼun lokʼ ta yoʼonton stuk ti muʼyuk la xchʼun mantale (1Ti 2:14). Kʼalal jech la spase, xkoʼolaj ti la smil skotol li snitilulal taje, yuʼun la sjelubtasbutik li mulile. Jamal ta aʼiel ti sta-o xcham li Adane, yuʼun akʼo mi jaʼ toʼox jun tukʼil vinik, yolbaj muʼyuk la xchʼunbe smantal li Diose. Ti tstabeuk to sbalil pojelal li Adane, tskontrain li kʼusi chal stukʼil mantaltak Jeova jechuke. Jaʼ yuʼun, jaʼ xa noʼox tstabe sbalil li snitilulaltake (Ro 5:16). Li pojelale jaʼ chtuchʼbe yip li mulil taje. Li buchʼu pojvane cham ta jtojolaltik xchiʼuk la stoj li jmultik jkuchojtik ta skoj ti jaʼutik snitilul Adane (Ebr 2:9; 2Ko 5:21; 1Pe 2:24).
31 YUʼUN MAYO-6 YUʼUN JUNIO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | DEUTERONOMIO 1, 2
«Jaʼ chchapanvan li Diose»
w96 15/3 paj. 23 par. 1
Li Jeovae skʼanoj li tukʼilale
Li moletik ta tsobobbaile jaʼ oy ta sbaik xchapanel kʼalal oy buchʼu tspas tsatsal mulile (1Ko 5:12, 13). Pe kʼalal chchapanvanike, skʼan teuk ta sjolik ti tukʼ li Diose xchiʼuk ti oy xkʼuxul yoʼontone. Pe mi yolbaj xa tspas smul li jun krixchanoe, muʼyuk me chichʼ akʼbel ta ilel xkʼuxul oʼontonal. Kʼalal oy buchʼu tslokʼesik ta tsobobbail li moletike, maʼuk ta skoj ti tslokʼes skʼakʼal yoʼontonike, yuʼun tskʼanik ti xvul xchʼulel li buchʼu la spas smule (koʼoltaso xchiʼuk Esekiel 18:23). Li moletike jaʼ chchʼunbeik smantal li Kristoe xchiʼuk tukʼ chchapanvanik, xkoʼolajik «kʼuchaʼal nakʼobbail kʼalal oy ikʼe» (Is 32:1, 2). Jaʼ yuʼun, skʼan me mu tʼujbiluk yajval yuʼunik kʼalal oy buchʼu chchapanike xchiʼuk ti snaʼuk xrasonajike (Dt 1:16, 17).
w02 1/8 paj. 9 par. 4
Skʼan tsakel ta venta li kʼusi chal Jeovae
4 Li buchʼutik chkʼotik ta jchapanvanejetike maʼuk noʼox skʼan xojtikinik li mantaletike. Ta skoj ti jaʼ jpas muliletike, skʼan skʼel sbaik ti mu jaʼuk spasik li kʼusi tskʼan yoʼonton stukike, ti muuk xtʼujvanike, yuʼun mi jech tspasike muʼyuk xa lek chchapanvanik. Jech oxal xi albatik yuʼun li Moisese: «Mu me tʼujbiluk yajval avuʼunik kʼalal oy buchʼu chachapanike. Skʼan parejo xavaʼibeik skʼop li buchʼu mu tsotsuk skʼoplale xchiʼuk li buchʼu tsots skʼoplale. Mu xa xiʼik yuʼun junuk vinik, yuʼun jaʼ chchapanvan li Diose». Li jchapanvanejetik ta Israele jaʼ jun matanal staojik ti chchapanvanike, yuʼun jech chakʼik ta ilel ti xiʼtaojik Diose (Dt 1:16, 17).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
Li smantaltak Jeovae mu stselpʼuj
9 Kʼalal xanavik batel li j-israeletik ta «mucʼta xocol banamil ti toj xiʼbal sba» ti jalij 40 jabile, muʼyuk albatik lek smelolal ti kʼuxi chbeiltasatik, chchabiatik xchiʼuk ti kʼuxi chkʼelatik yuʼun li Jeovae. Pe ep ta velta akʼbat yilik ti xuʼ spat yoʼontonik ta stojolal li Jeovae xchiʼuk li ta smantaltake. La stunes jvol tok li ta kʼakʼaltike xchiʼuk li ta akʼobale la stunes kʼokʼ sventa tsvulesbe ta sjol j-israeletik ti tskolta xchiʼuk ti tsbeiltas sventa x-echʼik li ta takixokol balumile (Dt 1:19; Ese 40:36-38). Jech xtok, ch-akʼbatik li kʼusitik mas jtunel yuʼunike. «Muʼyuc cʼusi yan scʼan laj yaʼyic o». Jech, «muʼyuc xlaj scʼuʼ spoqʼuic, muʼyuc situb yacanic» (Ne 9:19-21).
7-13 YUʼUN JUNIO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | DEUTERONOMIO 3, 4
«Toj lekik li smantaltak Jeovae»
it-1 paj. 821 par. 6
Yaʼibel smelolal
Kʼalal oy buchʼu chchan lek li Vivliae xchiʼuk ti chakʼ ta xkuxlejal li smantaltak Diose, mas to pʼij chbat, jaʼ tsalbil chkom li jchanubtasvanej yuʼune xchiʼuk jaʼ mas xaʼibe smelolal jaʼ mu sta li buchʼu oy xa sjabilale (Sl 119:99, 100, 130; koʼoltaso xchiʼuk Lukas 2:46, 47). Taje jaʼ ta skoj ti te tsakal skʼoplal ta stukʼil mantaltak Dios li pʼijilal xchiʼuk li yaʼibel smelolale. Mi la xchʼunik skotol mantaletik li j-israeletike, xuʼ xi xlik yal li jyanlumetike: «Li mukʼta lum liʼe toj pʼijik ta melel xchiʼuk lek xaʼibeik smelolal» (Dt 4:5-8; Sl 111:7, 8, 10; koʼoltaso xchiʼuk 1 Reyes 2:3). Li buchʼu xaʼibe smelolale snaʼoj ti mu stakʼ jelel li kʼusi chal Skʼop Diose, tskʼan chakʼ ta xkuxlejal xchiʼuk tskʼanbe koltael Dios sventa spas yuʼun (Sl 119:169). Ch-och ta yutil to yoʼonton li smantal Diose (Mt 13:19-23), tstsʼiba xkaltik li ta yoʼontone (Pr 3:3-6; 7:1-4) xchiʼuk tspʼaj «skotol li jecheʼ beetike» (Sl 119:104). Kʼalal ay ta balumil li Jesuse, laj yakʼ ta ilel ti xaʼibe lek smelolale. Muʼyuk kʼusi la spas sventa mu xichʼ jokʼanel li ta jtel teʼe, yuʼun laj yaʼibe smelolal ti persa skʼan jechuk xcham sventa xkʼot ta pasel li kʼusi chal Tsʼibetike (Mt 26:51-54).
w99 1/11 paj. 20 par. 6, 7
Kʼalal chkakʼtik ta ilel slekil koʼontontike
Ta skoj ti toj labal sba laj yil xchiʼuk toj labal sbal laj yaʼi li meʼ ajvalile, xi laj yale: «Xmuyubajik noʼox li aviniktak xchiʼuk li avajtuneltak ti liʼ vaʼajtik jujun kʼakʼal ta atojolale, yuʼun chaʼiik ti toj pʼijik li kʼusitik chavale» (1Re 10:4-8). Ti vaʼ yelan laj yale maʼuk ta skoj ti jkʼulejike, jaʼ xmuyubajik-o ti te chchikintabeik jujun kʼakʼal li spʼijil Salomon ti jaʼ akʼbil yuʼun li Diose. Li yajtunelutik Jeova avi eke toj lek ti jchanbetik stalelal li meʼ ajvalil ta Sebae, yuʼun xuʼ jchikintabetik spʼijil li Jeova ti jaʼ Jpasvanej kuʼuntike xchiʼuk li Jesukristo ti jaʼ Xnichʼone.
Jech xtok, toj kʼupil sba li kʼusi xi laj yalbe li ajvalil Salomone: «Kʼupil kʼoptabiluk xkʼot li Jeova ti jaʼ Dios avuʼune» (1Re 10:9). Jamal xvinaj ti kʼalal laj yakʼ venta li meʼ ajvalil ti toj pʼij xchiʼuk ti jkʼulej li Salomone, jaʼ ta skoj ti koltabil yuʼun li Jeovae. Li Jeova xi onoʼox laj yalbe li j-israeletik ta voʼnee: «Skʼan me xachʼunik lek [li jmantaltake], mi jech chapasike, chavakʼbeik yil jteklumetik ti pʼijoxuke xchiʼuk ti xavaʼibeik smelolale. Kʼalal mi laj yaʼibeik skʼoplal skotol li mantaletik oy avuʼunike, xi chlik yalike: ‹Li mukʼta lum liʼe toj pʼijik ta melel xchiʼuk lek xaʼibeik smelolal›» (Dt 4:5-7).
¿Mi jkʼulejutik ta stojolal Dios?
13 Kʼalal chakʼbe bendision li yajtuneltak Jeovae, jaʼ onoʼox chakʼbe li kʼusi mas leke (Snt 1:17). Jech kʼuchaʼal liʼe, li balumil ti laj yakʼbe j-israeletik li Jeovae jaʼ jun «banamil ti bu ta xlocʼ ep yaʼlel xchuʼ vacax xchiʼuc pom[e]». Akʼo mi jaʼ jech laj yichʼ albel skʼoplal ek li Egiptoe, oy kʼusi jtos toj tsots skʼoplal ti jelel-o li slumal j-israeletike. «Jaʼ jun banamil ti lec chabibil yuʼun Mucʼul Diose», xi laj yalbe jteklum li Moisese. Ta yan-o kʼope, li srasonal ti la sta slekilal li j-israeletike jaʼ ti chabibilik yuʼun Jeovae. Jaʼ jech ikʼot ta pasel: kʼalal tukʼ yoʼontonik ta stojolal Jeovae, mu albajuk bendision akʼbatik xchiʼuk jaʼ mas lek li xkuxlejalike, jaʼ mu sta jech li yantik lum ti oy ta sjoylebalike. Jamal ta kʼelel chaʼa, ti «jaʼ jcʼulejaltic» li bendision chakʼ Jeovae (Nu 16:13; Dt 4:5-8; 11:8-15).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
w04 15/9 paj. 25 par. 3
Li kʼusi mas tsotsik skʼoplal ta slivroal Deuteronomio
4:15-20, 23, 24. ¿Mi jaʼ skʼan xal ti muʼyuk kʼusi stakʼ jpasbetik slokʼol kʼalal oy kʼusi kʼupil chkiltike? Moʼoj. Li mantale chal ti skʼan mu xkichʼtik ta mukʼ li lokʼoletike. Jaʼ xkaltik, mu jnijan jbatik ta stojolal xchiʼuk mu stakʼ xijtun ta stojolal. Li Vivliae chal ti muʼyuk chopol kʼalal oy kʼusi ta jkʼan ta jbontik o ta jmeltsanbetik slokʼol kʼalal kʼupil sba chkiltike (1Re 7:18, 25).
14-20 YUʼUN JUNIO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | DEUTERONOMIO 5, 6
«Chanubtaso avalab anichʼnabik sventa skʼanik li Jeovae»
w05 15/6 paj. 20 par. 11
Totil meʼiletik, akʼbeik li kʼusi chtun yuʼun li avalab anichʼnabike
11 Li teksto ta Deuteronomio 6:5-7 jaʼ mas chalbe skʼoplal ti skʼan xchanubtas yalab xnichʼnabik li totil meʼiletike. Avokolikuk kʼelik li tekstoe xchiʼuk akʼik venta ti voʼoxuk baʼyel chavichʼik albel ti xakʼel abaik kʼu avelanik ta mantale, ti xakʼanik mas li Jeovae xchiʼuk ti xavakʼ ta avoʼontonik li Skʼope. Toj tsots skʼoplal ti xachanik li Vivliae xchiʼuk ti xanopbeik skʼoplale, yuʼun jaʼ to jech xuʼ xavaʼibeik smelolal xchiʼuk jaʼ to jech xuʼ xlik akʼanik li beiltaseletik yuʼun Jeovae xchiʼuk li smantaltake. Vaʼun, xamuyubajik noʼox ta skoj li kʼusitik kʼupil sba chachanike, chavichʼik ta mukʼ Jeova xchiʼuk chakʼanik. Mi jech chapasike, lek me kʼusitik chavakʼbeik xchan li avalab anichʼnabike (Lu 6:45).
¿Kʼuxi xuʼ jchanubtas lek li kalab jnichʼnabe?
Maʼuk noʼox xvinaj ta akʼopojel li kʼusi chakʼupine, li kʼusi oy ta avoʼonton staele xchiʼuk ti kʼu yelan atalelale, yuʼun jaʼ te chvinaj xtok li ta kʼusitik chapase (Ro 2:21, 22). Li ololetike ta sbikʼtalik onoʼox te satik kʼusitik tspas li stot smeʼike xchiʼuk jaʼ chchanbeik. Jech kʼuchaʼal liʼe, li avalab anichʼnabike chakʼik venta ti akʼanojik Jeova kʼalal avakʼoj ta avoʼontonik skʼelel li Vivliae xchiʼuk kʼalal chanopbeik skʼoplale xchiʼuk chilik xtok mi jaʼ baʼyel chapasik li kʼusitik sventa mantale (Mt 6:33). Jech xtok, mi chabatilanik ta tsobajeletik xchiʼuk mi chalokʼilanik ta cholmantale, chakʼik venta avalab anichʼnabik ti jaʼ mas tsots skʼoplal chavaʼiik ti chatunik ta stojolal Jeovae (Mt 28:19, 20; Ebr 10:24, 25).
w05 15/6 paj. 21 par. 14
Totil meʼiletik, akʼbeik li kʼusi chtun yuʼun avalab anichʼnabike
14 Jech kʼuchaʼal chakʼ kiltik li Deuteronomio 6:7, ep butik xuʼ xchanubtasik ta mantal yalab xnichʼnabik li totil meʼiletike. Xuʼ jaʼo xchanubtasik kʼalal yakalik ta xanbale, kʼalal jaʼo oy kʼusi tspas ta snaike o kʼalal jaʼo chkux yoʼontonike. Pe maʼuk me skʼan xal ti jujulikel xa chavalbeik li kʼusi chal Vivliae ti kʼusie jaʼ xaloʼiltaik li kʼusitik xuʼ stsatsubtasoxuk ta mantale. Jech kʼuchaʼal liʼe, jaʼ xuʼ skoltaoxuk li revista ¡Vikʼiluk me jsatik!, ep kʼusitik yichʼoj ti xuʼ jaʼ xlik-o aloʼilik ta sventa li chonbolometik ti smeltsanoj Jeovae, ti kʼupil sba li jbalumiltike xchiʼuk ti kʼu yelan yalel toyol xkuxlejal li krixchanoetike. Kʼalal chavalbeik skʼoplal taje, xuʼ jaʼ xtijbat yoʼontonik avalab anichʼnabik ti xlik skʼelik li vunetik yakʼoj li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoile (Mt 24:45-47).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel kʼanelal xchiʼuk tukʼilal ta voʼneal Israel li Jeovae?
11 ¿Kʼusi chakʼ jchantik? Li Jeovae maʼuk noʼox tskʼel li jpat jxokontike, yuʼun jaʼ tskʼel li kʼusi oy ta yutil koʼontontike (1Sa 16:7). Mu kʼusi stakʼ jmukbetik li Jeovae. Li stuke jaʼ mas tstsak ta venta li kʼusi lek ta jpastike xchiʼuk tskoltautik yoʼ jechuk-o jpastike. Pe oy ta yoʼonton xtok ti jpajtsan jbatik mi laj kiltik ti oy kʼusi chopol ta jnoptik yoʼ mu chopoluk kʼusi xlik jpastike (2Kr 16:9; Mt 5:27-30).
21-27 YUʼUN JUNIO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | DEUTERONOMIO 7, 8
«Mu xavutsʼ avalalin aba xchiʼukik»
¿Kʼu yuʼun laj yal Dios ti jaʼ noʼox xuʼ xikʼ sbaik xchiʼuk li buchʼutik jmoj slumalik ta Israele?
Jun srasonale jaʼ liʼe, li Jeovae snaʼoj ti tskʼan ox tsokes sjunul steklumal Israel li Satanase sventa xichʼik ta mukʼ jecheʼ diosetik. Li Diose laj yal ti chlik yichʼik ta mukʼ yan diosetik mi laj yikʼik li buchʼutik maʼuk jchʼunolajeletike, vaʼun jech chnamajik-o ta stojolal. Mi jech la spasike, mu xa lekuk ch-ilatik yuʼun Dios xchiʼuk muʼyuk xa chchabiatik, jech oxal xuʼ anil chlajesatik yuʼun li skontraike. Ti jechuk xkʼot ta pasel taje, ¿kʼuxi xa noʼox chkʼot ta lokʼel li Mesías ti albil onoʼox skʼoplal te chlokʼ ta Israele? Jaʼ yuʼun li Satanase tskʼan ox tstijbe yoʼonton j-israeletik yoʼ xnupunik xchiʼuk li buchʼutik mu koʼoluk chichʼik ta mukʼ Jeovae.
Jaʼ noʼox xuʼ xnupunik xchiʼuk li buchʼu «xchʼunoj Cajvaltique»: ¿mi kʼun van ta chʼunel li mantal taje?
Akʼo mi jech, li Jeovae chalbutik ti jaʼ noʼox xuʼ xijnupun xchiʼuk li buchʼu jaʼ yajtunele. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li stuke snaʼoj li kʼusi mas lek ta sventa jkuxlejaltike xchiʼuk tskʼan chchabiutik. Li Jeovae mu skʼan ti jta-o jvokoltik ta skoj li kʼusi chkʼot ta nopel kuʼuntike. Li ta skʼakʼalil j-alkʼop Nehemiase epal judioetike jaʼ nupun xchiʼukik li antsetik ti maʼuk yajtuneltak Jeovae. Jaʼ yuʼun li j-alkʼope la svulesbe ta sjolik li kʼusi kʼot ta stojolal li ajvalil Salomone. Laj yalanbe ti ep kʼanat yuʼun Jeova li Salomone xchiʼuk tikʼat ta ajvalil ta Israel. Pe li stuke jaʼ nupun xchiʼuk li antsetik ti muʼyuk yichʼojik ta mukʼ li Jeovae, ta skoj taje laj yakʼbeik saʼ smul Salomón li antsetike (Ne 13:23-26). Li Jeovae jaʼ noʼox tskʼan ti lekuk xbat li jkuxlejaltike. Jaʼ yuʼun chalbe yajtuneltak ti jaʼ noʼox xuʼ xnupun xchiʼukik li buchʼutik chtun ta stojolale (Sl 19:7-10; Is 48:17, 18). Jnaʼojtik ti oy sderecho chalbutik li kʼusi xuʼ jpastike xchiʼuk li kʼusi mu xuʼ jpastike. Jech xtok, li tojobtaseletik chakʼbutike jaʼ noʼox sventa jlekilaltik, jech oxal ta jtojbetik ta vokol yuʼun jaʼ yakʼobil ta ilel ti skʼanojutike (Pr 1:5).
Tʼujo lek avamigotak avi li ta slajebal kʼakʼale
12 Skʼan me jkʼel jbatik tajek mi oy ta koʼontontik chijnupune. Xi tspʼijubtasutik li Vivliae: «Mu me xapasik ta jun xchiʼuk li buchʼutik maʼuk jchʼunolajeletike. Yuʼun ¿kʼusi xkoʼolaj-o xchiʼuk tukʼilal li choplejale? ¿O kʼusi xkoʼolaj-o li sakil osil xchiʼuk li ikʼal osile?» (2Ko 6:14). Li Vivliae chal ti yajtunelutik Diose jaʼ noʼox skʼan xijnupun xchiʼuk li buchʼutik oy «ta sventa kajvaltik[e]» (1Ko 7:39). Taje jaʼ skʼan xal ti jaʼ noʼox xuʼ xkikʼtik li jun stestigo Jeova ti yichʼoj xa voʼe xchiʼuk ti chichʼ ta mukʼ li smantaltak Diose. Yuʼun mi jaʼ lijnupun xchiʼuk li buchʼu skʼanoj Jeovae jaʼ me tskoltautik sventa tukʼ xkakʼ jbatik ta stojolal li Diose.
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
w04 1/2 paj. 13 par. 4
Li Jeovae chakʼ li kʼusi chtun kuʼuntik jujun kʼakʼale
4 Kʼalal ta jkʼanbetik jveʼeltik jujun kʼakʼal li Diose, jaʼ tsvules ta joltik ti jech chtun kuʼuntik jujun kʼakʼal li veʼlil ta mantale eke. Akʼo mi chviʼnaj xa tajek Jesus ta skoj ti jal xa muʼyuk veʼeme, muʼyuk la xchʼun li kʼusi albat yuʼun Satanas ti akʼo skʼatajes ta pan li tonetike, yuʼun xi la stakʼbee: «Xi tsʼibabile: ‹Maʼuk noʼox ta pan kuxul li krixchanoe, yuʼun jaʼ kuxul-o skotol li kʼusitik chlokʼ ta ye Jeovae›» (Mt 4:4). Li Jesuse jaʼ la xchaʼal li kʼusi xi laj yalbe j-israeletik li Moisese: «[Li Jeovae] la sbikʼtajes akʼoplal xchiʼuk laj yakʼ avil viʼnal, pe la smakʼlintasot ta mana ti mu toʼox xavojtikin xchiʼuk ti mu toʼox xojtikin li amoltotake. Taje jaʼ sventa chakʼ anaʼ ti maʼuk noʼox ta pan kuxul li krixchanoe, jaʼ kuxul-o skotol li kʼusitik chlokʼ ta ye Jeovae» (Dt 8:3). Kʼalal laj yakʼ talel mana li Jeovae, maʼuk noʼox noj-o xchʼutik li j-israeletike, yuʼun oy kʼusitik akʼbat xchanik ta sventa mantal. Skʼan stsobik jujun kʼakʼal ti kʼu yepal tslajesike, pe mi komelaj to yuʼunik ta yokʼomal ta skoj ti toj ep la stsobike, ch-ayan xuvital xchiʼuk chtuib (Eks 16:4, 20). Pe kʼalal j-oʼlol to jech yepal tstsobik li ta svakibal kʼakʼal sventa mu xlokʼ stsobik li ta savadoe, muʼyuk chtuib li manae (Eks 16:5, 23, 24). Jaʼ yuʼun, kʼalal akʼbatik li manae jaʼ te la xchanik ti skʼan xchʼunik mantale ti maʼuk noʼox ta pan chkuxiike ti jaʼ chkuxiik-o «skotol li kʼusitik chlokʼ ta ye Jeovae».
28 YUʼUN JUNIO-4 YUʼUN JULIO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | DEUTERONOMIO 9, 10
«¿Kʼusi tskʼan akʼo xapas li Jeovae?»
¿Kʼusi tskʼan akʼo jpastik li Jeovae?
Pe ¿kʼusi tstij koʼontontik ta xchʼunbel ta sjunul koʼontontik li smantale? Li Moisese chal ti akʼo la kichʼtik ta mukʼe (versikulo 12). Taje jaʼ chalbe skʼoplal ti jtsaktik lek ta venta li Diose yoʼ mu kʼusi chopol jpastik ti xuʼ tsyayijesbe yoʼontone.
Pe li kʼusi mas tsots skʼoplal ti skʼan tstij koʼontontik ta xchʼunbel smantal li Diose yan-o. Jech kʼuchaʼal laj yal Moisese, li Jeovae tskʼan ti jkʼantik ta skotol jol koʼontontike (versikulo 12). Jaʼ xkaltik, skʼan jchʼunbetik ta skoj ti jkʼanojtike. Pe li skʼanel Diose, maʼuk noʼox skʼan xal ti chkal ta koʼontontik ti jkʼanojtike. Jlik livroe chal «ti verboetik ta hebreo ti chalbe skʼoplal kʼuyelan chaʼi sba li oʼontonale, bateltik xtoke jaʼ chalbe skʼoplal li kʼusitik chkʼot ta pasel yoʼ jech chaʼi sba li koʼontontike». Jech oxal, li krixchano ti skʼanoj Diose chakʼ ta ilel ta kʼusitik tspas ti jech chaʼi li yoʼontone. Jech un chaʼa, mi ta melel jkʼanojtik li Diose, ta me xkakʼtik persa ta jpastik li kʼusi chmuyubaj-oe (Pr 27:11).
¿Kʼusi tskʼan akʼo jpastik li Jeovae?
Li xchʼunel mantal ta sjunul koʼontontike jaʼ noʼox voʼotik ta jtabetik sbalil. Li Moisese ta jamal laj yal li ta versikulo 13: «Pasic me li mantaletic yuʼune, yuʼun jech lec chabatic». Mu ventauk li kʼusi chi skʼanbutike, jaʼ noʼox sventa jlekilal jtuktik. Mu me xchʼay xkaʼitik «li Diose jaʼ stalel ta xcʼanvan o» (1Jn 4:8). Jech oxal, li smantaltake jaʼ sventa jlekilaltik, manchuk mi chkilbetik sbalil ta anil o ta mas tsʼakal (Is 48:17). Mi ta jpastik li kʼusi chi skʼanbutike, muʼyuk me jecheʼ ta jsaʼ jvokoltik xchiʼuk ta jkʼupintik epal bendisionetik ta sbatel osil ta tsʼakal ti jaʼ chichʼ talel li Ajvalilal yuʼun Diose.
cl paj. 16 par. 2
¿Mi ta melel xuʼ xijnopajutik ta stojolal li Diose?
2 Li jmoltotik Abraan ta voʼnee toj lek laj yil sba xchiʼuk li Jeovae, yuʼun albat skʼoplal ti jaʼ yamigoe (Is 41:8). Taje jaʼ ta skoj ti «laj yakʼ xchʼunel yoʼonton ta stojolal Jeova» (Snt 2:23). Li avie yakal tsaʼ li buchʼutik ta sjunul yoʼonton chtunik ta stojolal sventa xkʼot ta yamigoe (Dt 10:15). Li ta Skʼope jamal xvinaj ti oy ta yoʼonton tskʼan chamigoinutike, yuʼun xi chale: «Nopajanik ta stojolal Dios, jech chnopaj tal ta atojolalik ek» (Snt 4:8).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
it-1 paj. 133 par. 3
J-anaketik
Li stsʼunbal j-anaketike toj natik ti te nakajtik li ta vitstikaltik Kanaane. Jlome nakajtik ta tiʼ nab, pe jaʼ mas ep te nakajtik li ta sural li jteklum taje. Li Aiman, Sesai xchiʼuk Talmai ti jaʼik snitilulal j-anaketike lek ojtikinbilik ti te nakalik ta Ebrone (Nu 13:22). Taje jaʼik li jnaklejetik ti laj yilik ta sba velta li 12 ta voʼ j-israeletik kʼalal ay spaʼiik li osile. Li lajunvoʼ jpaʼivanejetike xiʼik tajek, kʼot yalik ti jaʼik la snitilulal li jnefilimetik ti jaʼo kuxiik kʼalal mu toʼox chtal li nojelal ta voʼe. Laj yalik ti xkoʼolajik la ta uni jkot pʼilix li stukike (Nu 13:28-33; Dt 1:28). Ta skoj ti toj natik tajeke, li Vivliae chal ti xkoʼolaj la xchiʼuk j-anaketik li viniketik ta Emim xchiʼuk ta Refaim ta skoj ti toj echʼ noʼox natik eke. Jaʼ yuʼun, li krixchanoetik ta voʼnee xi nopem xaʼi chalike: «¿Buchʼu xa noʼox xuʼ yuʼun stsak ta kʼop li xnichʼnabtak Anake?» (Dt 2:10, 11, 20, 21; 9:1-3).