Ti bu laj yichʼ lokʼesel li stakʼobiltak li ta Jkuxlejaltik xchiʼuk Kabteltik sventa Dios, programa xchiʼuk bu chijtsʼibaj
3˗9 YUʼUN ENERO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | JUESES 15, 16
«¡Muʼyuk lek mi chijloʼlavane!»
Muʼyuk stukʼil oʼontonal: senyail ti kuxulutik ta slajeb kʼakʼale
4 Jkʼeltik baʼyel li kʼusi la spas Dalilae, li manya ants ti toj kʼupil sba ilat yuʼun li Sansone. Li jchapanvanej vinik taje jpʼel ta yoʼonton tspakbe skʼoplal steklumal Dios ta stojolal li jfilistaetike. Xuʼ van ta skoj ti snaʼojik ti muʼyuk skʼanoj xchiʼuk ti muʼyuk tukʼ yakʼoj sba ta stojolal Sansón li Dalilae, li voʼob Filistea viniketik ti jaʼ jbabeetike, laj yakʼbeik epal takʼin sventa tsjakʼbe Sansón ti kʼu yuʼun toj tsots yipe, taje jaʼ sventa tsmilik˗o. Ta skoj ti jaʼ batem ta yoʼonton takʼin li Dalilae, la stsak li takʼine, pe oxib velta muʼyuk spas yuʼun ti ch˗albat ti kʼu yuʼun toj tsots yip li Sansone. Vaʼun li Dalilae solel «jujun cʼacʼal te xvulvun o ta sjaqʼuel». Ta skoj ti «iʼechʼ yoʼnton li Sansone la snop ti acʼo xa chamuque», vaʼun laj yalbe ta jamal ti muʼyuk bu lokʼbil˗o li sjole xchiʼuk laj yalbe ti mi laj yichʼ lokʼbel li sjole chchʼay li yipe. Ta anil noʼox li Dalilae laj yal ti xuʼ xa slokʼbeik sjol kʼalal jaʼo vayem ta sba stsek li Sansone. Vaʼun laj yakʼ ta skʼob yajkontratak sventa spasbeik li kʼusi xal yoʼontonike (Jue 16:4, 5, 15˗21). ¡Toj chopol xa noʼox li kʼusi la spase! Ta skoj ti chpichʼ oʼonta takʼin li Dalilae laj yakʼ ta kʼabal li vinik ti kʼanbil tajek yuʼune.
w05 15/1 paj. 27 par. 4
Li kʼusi mas tsotsik skʼoplal ta slivroal Jueses
14:16, 17; 16:16. Kʼalal oy buchʼu ta okʼel ta jsujtik spasel jtosuk kʼusie, xuʼ van muʼyuk xa lek xkil jbatik xchiʼuk li krixchano taje (Pr 19:13; 21:19).
w12 15/4 paj. 11, 12 par. 15, 16
Muʼyuk stukʼil oʼontonal: senyail ti kuxulutik ta slajeb kʼakʼale
15 ¿Kʼuxi xuʼ tukʼ˗o xakʼ sbaik ta stojolal snup xchiʼilik li buchʼutik nupunemike? Li skʼop Diose xi tstakʼe: «Cuxetuc noʼox avoʼntonic o achiʼuc li avajnil [o amalal] onoʼox ta aqueremal [o ta atsebale]». Xi to chal xtoke: «Cuxetuc noʼox avoʼnton cʼano aba achiʼuc [amalal o] avajnil» (Pr 5:18; Ekl 9:9). Kʼalal oy xaʼox jayib jabil snupunelike ta jujuntal skʼan me «ti mu xnamajike» xchiʼuk ti mu xchʼay ti oyuk ta yoʼonton sbaike. Taje jaʼ skʼan ti oyuk ta yoʼonton sbaik ta jujuntale ti xchʼakbeik yorail ti jmoj oyike xchiʼuk ti stsatsubtas ti kʼuyelan xil sbaike. Skʼan me jaʼuk xakʼ ta yoʼontonik li snupunelike xchiʼuk ti kʼuyelan xil sbaik xchiʼuk Diose. Sventa spas yuʼunike skʼan nopolik noʼox jmoj xchanik li Vivliae, jmoj xcholik mantal xchiʼuk ti jmojuk skʼanbeik Jeova ti akʼo x˗akʼbatik bendisione.
TUKʼ KOʼONTONTIK TA STOJOLAL JEOVA
16 Oy jlom ti teik ta tsobobbail ti spasoj smulike skʼan «tsots [xichʼik pajesel] li bochʼotic jech tspasique, yuʼun jech jʼechʼel acʼo xchʼunic li cʼusi melele» (Tit 1:13). Pe oy jlome ta skoj li stalelalike skʼan xichʼik lokʼesel ta tsobobbail. Li vaʼ tukʼibtasele jaʼ chkoltavan sventa lek xkuch yuʼunik xchiʼuk ti xlekubik ta mantale (Ebr 12:11). Pe, ¿mi jaʼ jun kutsʼ kalaltik o kamigotik li buchʼu laj yichʼ lokʼesel ta tsobobbaile? Kʼalal jech taje kakʼtik me ta ilel ti tukʼ chkakʼ jbatik ta stojolal li Diose, maʼuk ta stojolal li krixchanoe. Li Jeovae yilojutik xchiʼuk snaʼoj mi ta jchʼuntik li mantal ti mu jchiʼintik ti buchʼuuk noʼox lokʼesbil ta tsobobbaile (kʼelo 1 Korintios 5:11˗13).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
w05 15/3 paj. 27 par. 6
Kuch yuʼun Sanson ta skoj ti koltaat yuʼun Jeovae
Li kʼusi oy ta yoʼonton Sansone jaʼ ti spas kʼop xchiʼuk li jfilisteaetike. Kʼalal te kom ta sna jun jchonbail ants ta Gasae, jaʼ jech la spas sventa spas kʼop xchiʼuk li yajkontratak Diose. Chtun yuʼun bu ch˗echʼ akʼobal li ta lum taje, ti jaʼ noʼox xuʼ te sta ta sna jun jchonbail antse. Li Sansone muʼyuk ta yoʼonton chmulivaj. Lokʼ batel li ta oʼlol akʼobale, la stsakbe li stiʼ jteklum xchiʼuk yoyaltake, vaʼun la xkuch batel kʼalal ta jol vits ti te oy ta yeloval Ebrone ti te van 60 kilometro snamale. Li kʼusi labal sba la spas liʼe jaʼ ta skoj ti koltaat yuʼun Diose (Jue 16:1˗3).
10˗16 YUʼUN ENERO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | JUESES 17˗19
«Chkil˗o jvokoltik mi muʼyuk ta jchʼunbetik smantal Diose»
it˗2 paj. 398 par. 8
Mikeas
1. Jun vinik ta Efrain. Li Mikease laj yelkʼanbe li jmil sien ta sep plata yuʼun smeʼe. Kʼalal jech la spas taje muʼyuk la xchʼun li xvaxakibal mantal li ta Lajuneb Mantale (Eks 20:15). Kʼalal laj yal ta jamal smul xchiʼuk ti la sutese, li smeʼe xi laj yale: «Chkakʼbe Jeova li platae, ta jkʼan chapas˗o ta jun lokʼol xchiʼuk ta jun lokʼol ti pasbil ta unijesbil takʼine, jaʼ yuʼun jaʼ avuʼun chkʼot li platae». Ta tsʼakale, li meʼile la stsak chib sien ta sep plata sventa xakʼbe li buchʼu chabtelan platae. Vaʼun la spas˗o jun lokʼol xchiʼuk «jun lokʼol ti pasbil ta unijesbil takʼine» ti te laj yichʼ akʼel ta sna Mikease. Li Mikease oy «sna sdiostak», la spas jlik mokankʼuʼil, la spasbe slokʼoltak terafim xchiʼuk la svaʼan jun skerem sventa xtun yuʼun ta paleal. Li kʼusi la spase jaʼ ox sventa yichʼobil ta mukʼ Jeova yaloj, pe toj chopol li kʼusi la spase, yuʼun muʼyuk la xchʼun li mantal ti chal ti mu stakʼ ichʼel ta mukʼ lokʼoletike (Eks 20:4˗6) xchiʼuk muʼyuk la stsak ta venta li kʼusi skʼan pasel ta axibal nae xchiʼuk li mantaletik ta sventa paleale (Jue 17:1˗6; Dt 12:1˗14). Ta mas tsʼakal li Mikease laj yikʼ batel ta sna li Jonatan ti jaʼ jun snitilulal Guersom, ti jaʼ xnichʼon Moisese, vaʼun la svaʼan ta paleal li Jonatan ti jaʼ jlevi vinike (Jue 18:4, 30). Akʼo mi muʼyuk lek li kʼusi la spase, xi xmuyubaj laj yal li Mikease: «Li avie, lek xa yoʼonton ta jtojolal li Jeovae» (Jue 17:7˗13). Pe li Jonatane maʼuk snitilulal Aaron, jaʼ yuʼun mu sta˗o x˗och ta paleal, kʼajomal noʼox tsatsaj˗o smul li Mikease (Nu 3:10).
it˗2 paj. 399 par. 1
Mikeas
Ta mas tsʼakal jutuke, li Mikease te xchiʼuk batel epal viniketik k’alal bat snuts ta be li jdanetike. Kʼalal la staan ta bee, li jdanetike la sjakʼbeik kʼu yuʼun ti te oyike. Li Mikease xi la stakʼe: «Laj avichʼik tal li jdiostak ti voʼon la jpase, laj avikʼik tal xtok li palee. Muʼyuk xa kʼusi kom kuʼun». Jaʼ yuʼun li jdanetike laj yalbeik Mikeas ti xuʼ van xichʼ˗o majel mi te xvulvun˗oe. Kʼalal laj yakʼ venta Mikeas ti mas tsots xuʼ yuʼun li jdanetike sut batel ta sna (Jue 18:22˗26). Ta tsʼakale, li jdanetike la slajesik xchiʼuk la xchikʼik li Laise xchiʼuk te kom nakiikuk, Dan laj yakʼbeik sbi li jteklume. Li Jonatan xchiʼuk xnichʼnabtake tunik˗o ta paleal yuʼun li jdanetike. «La svaʼanik li lokʼol ti la spas Mikease, te kom˗o yuʼunik ti kʼu sjalil te oy ta Silo li sna melel Diose» (Jue 18:27˗31).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
Jlik Vivlia ti toj lek jelubtasbile
6 Li avie mas to oy sprevailtak ti skʼan teuk ta Vivlia li sbi Diose. Li ta Traducción del Nuevo Mundo ta inglés ti lokʼ ta 2013, te ta jtatik 7,216 ta velta li biil Jeovae, vakib to velta mas kʼuchaʼal li ta Vivlia ti lokʼ ta 1984. Li baʼyuk voʼob veltae te ta jtatik ta 1 Samuel 2:25, 6:3, 10:26 xchiʼuk ta 23:14, 16. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li ta balbal vunetik tabil ta nab muerto ti jaʼ to laj yichʼ akʼel ta ojtikinele, te laj yilik ti oy to bu yan chvinaj li sbi Diose. Li svakibal velta ti bu la stsʼibabeik sbi li Diose jaʼ ta Jueces 19:18. Jech la stsʼibaik ta skoj ti la xchanbeik lek skʼoplal li voʼneal tsʼibetike.
17˗23 YUʼUN ENERO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | JUESES 20, 21
«Jkʼanbetik koltael Jeova skotol ora»
¿Kʼuxi xuʼ xachanbe stalelal Finees kʼalal chavil avokole?
Jun veltae, li viniketik likemik ta Gabaae (Guibeah), jun jteklum yuʼunik li jvokʼ snitilulal Benjamine, la stsatsal tsakik xchiʼuk ilbaj xa noʼox la smilik li yan ants yuʼun jun jleví krixchanoe. Ta skoj taje li yan jujuvokʼ nitilulale ibat saʼik ta kʼop li jbenjaminetike (Jue 20:1˗11). Manchuk mi la spasik orasion kʼalal skʼan toʼox xbat stsakik ta kʼope, chib to velta ipasatik ta kanal xchiʼuk ep buchʼutik ichamik (Jue 20:14˗25). ¿Mi laj van snopik ti muʼyuk stu li orasion la spasbeik Jeovae? ¿Mi laj van snopik ti muʼyuk ta yoʼonton Jeova ti chichʼ akʼbel stoj smulik li buchʼutik jech la spasik taje?
w05 15/1 paj. 27 par. 8
Li kʼusi mas tsotsik skʼoplal ta slivroal Jueses
20:17˗48. ¿Kʼu yuʼun laj yakʼ Jeova ti akʼo xichʼik tsalel chib velta yuʼun jbenjaminetik li yan nitilulaletik ta Israel ti jaʼ sta˗o xichʼik kastigo li jbenjaminetike? Kʼalal laj yakʼ Jeova ti akʼo xichʼik tsalel li yan nitilulaletik ti tukʼ yakʼoj sbaike, jaʼ te la skʼel mi oy ta yoʼontonik slajesbeik skʼoplal li kʼusi chopol ta Israele.
¿Kʼuxi xuʼ xachanbe stalelal Finees kʼalal chavil avokole?
Ta skoj taje, ¿kʼusi xuʼ xchanik li moletik ti oy noʼox kʼop ta stsobobbailike? Li kʼusi chchanike, jaʼ ti akʼo mu xchibaj yoʼontonik ta anil mi mu noʼox xchapaj yuʼun chilik junuk kʼop manchuk mi chakʼik persa xchiʼuk nopolik tskʼoponik Diose. Jaʼ lek akʼo svules ta sjolik li tojobtasel xi laj yal Jesuse: «Cʼanic [ta orasion], chaʼacʼbatic; saʼic, chataic; tijic, chajambatic» (Lu 11:9). Xuʼ van tsnopik ti chjalij tajek sventa tstakʼ li Jeovae. Pe jaʼ noʼox snaʼoj stuk Jeova kʼusi ora tstakʼ.
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
w14 1/5 paj. 11 par. 4˗6
¿Mi anaʼoj xa?
¿Kʼu yelan la stunesik ta paskʼop li jimichʼ ta voʼnee?
Li Davide la stunes jimichʼ sventa la smil li mukʼta natil Goliate. Yaʼeluke jaʼo la xchan lek stunesel jimichʼ kʼalal jchabichij toʼoxe (1Sa 17:40˗50).
Oy sprevailtak ti la stunesik jimichʼ li Egipto xchiʼuk Asiria li ta skʼakʼalil Vivliae. Li abtejebal taje oy yuni pekʼul ti pasbil ta nukule o pasbil ta manta ti chukbil yakʼil ta jujujot xchikine. Li buchʼu ta stunes li jimichʼe ta stikʼbe jpʼej uni ton ti lek volvol o chʼulul ti te van 5 o 7.5 sentimetro smukʼule xchiʼuk ti te van 250 gramo yalale. Vaʼun tsjimulan ta akʼol li jimichʼe, mi laje ta skoltabe li jpʼej yakʼile: solel tsots tsjip batel li tone xchiʼuk solel tukʼ chbat.
Li ta Oriente Medioe te mukajtik staojik epal ton ti tenbil ta jimichʼe, ti la stunesik sventa paskʼop ta voʼnee. Li soltaroetik ti xtojobik lek stenel li ton ta jimichʼe solel tsots tstenik, ti kʼu stsatsal tstenike xkoʼolaj kʼuchaʼal jkot karo ti chanav 160 o 240 kilometro snamal ta jun orae. Mu jnaʼtik lek mi koʼol snamal chkʼot kʼusi tsten batel li stʼilesobil flecha xchiʼuk li jimichʼe, pe ti kʼusie jaʼ ti koʼol xuʼ xmilvanike (Jue 20:16).
24˗30 YUʼUN ENERO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | RUT 1, 2
«Kakʼtik ta ilel tukʼil kʼanelal»
Jchanbetik stalelal li yamigotak Jeovae
5 Mi la snop tsut batel ta Moab li Rute, xuʼ xbat ta sna xchiʼuk xuʼ van xkʼelat yuʼun yutsʼ yalal. Yuʼun mi sut batel ta slumale mu persauk sjel ti kʼu yelan nopem xaʼi xkuxlejale xchiʼuk mu persauk sjel li skʼope. Jaʼ yuʼun, li Noemie mu xuʼ xalbe Rut ti jech xa chkuxiik mi kʼotik ta Israele. Jech xtok, li Noemie ta xiʼ mi muʼyuk bu la stabe smalal o bu xuʼ chnaki li Rute. Jaʼ yuʼun laj yalbe ti akʼo sut batel ta Moabe. Jech kʼuchaʼal chkiltike, li Orfae «isut [...] batel ta slumal, bat yichʼ ta mucʼ yan velta li sdiosique» (Rut 1:9˗15). Pe li Rute muʼyuk sut batel mi jaʼuk bat yichʼ ta mukʼ li jecheʼ diosetike.
Jchanbetik stalelal li yamigotak Jeovae
6 ¿Kʼuxi laj yojtikin Jeova li Rute? Jaʼ van chanubtasat yuʼun li smalale o jaʼ li Noemie. La xchan ti mu xkoʼolaj kʼuchaʼal li jecheʼ diosetik ta Moabe. Jaʼ yuʼun laj yakʼ venta ti skʼan xakʼbe ta ilel Jeova ti skʼanoj xchiʼuk ti xichʼ ta mukʼe. Li Rute lek kʼusi kʼot ta nopel yuʼun, yuʼun lik tunuk ta stojolal li Jeovae. Jech oxal xi laj yalbe li Noemie: «Li achiʼiltac ta alumale jaʼ jchiʼiltac chcʼot ec; li Dios avuʼune jaʼ Dios cuʼun ec» (Rut 1:16). Kʼuchaʼal chkiltike skʼanoj tajek smeʼalib li Rute, pe jaʼ mas to labal sba chkiltik ti skʼanoj li Jeovae. Jaʼ yuʼun li Boas ti jaʼ jun j˗israelal vinike lek laj yalbe skʼoplal li Rute, yuʼun la saʼ koltael ta stojolal li Jeovae. Jech kʼuchaʼal chal ta Traducción del Nuevo Mundo, li Boase chal ti laj la saʼ chabiel ta yolon xikʼ Jeova li Rute (kʼelo Rut 2:12). Taje tsvules ta joltik ti xkoʼolaj kʼuchaʼal uni vich o neneʼ kaxlan ti chbat stikʼ sba ta yolon xikʼ smeʼ sventa xchabiate (Sl 36:7; 91:1˗4). Taje jech la spas li Rute. La saʼ chabiel ta stojolal Jeova xchiʼuk ti akʼo xkʼanate, ta skoj ti laj yakʼ xchʼunel yoʼontone koltaat. Li Rute muʼyuk chopol laj yaʼi ta tsʼakal ti jech la spase.
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
w05 1/3 paj. 27 par. 1
Li kʼusi mas tsotsik skʼoplal ta slivroal Rut
1:13, 21. ¿Mi jaʼ Jeova laj yakʼbe svokoltak li Noemie? Moʼoj, li Noemie maʼuk laj yakʼbe smulin Dios li svokoltake. Pe ta skoj li kʼusitik snuptanoj talele la snop ti muʼyuk lek ch˗ilat yuʼun li Jeovae. Ta svul tajek yoʼonton xchiʼuk muʼyuk xa spatobil yoʼonton laj yaʼi. Jech xtok, li ta skʼakʼalile jaʼ jun bendision yuʼun Dios chichʼ ilel li buchʼu chchiʼin yole xchiʼuk jaʼ chopol kʼoptabil li buchʼu mu xchiʼin yole. Ta skoj ti cham li chaʼvoʼ skereme muʼyuk smom kom, jaʼ yuʼun laj van snop ti kʼexlaltase yuʼun Jeovae.
31 YUʼUN ENERO˗ 6 YUʼUN FEVRERO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | RUT 3, 4
«Lekuk˗o me akʼoplal»
«Ta melel lequil [antsot]»
18 Toj lek van la stakʼ li Booze, xi laj yalbee: «Akʼo yakʼbot bendision li Jeovae, jtseb. Laj avakʼ ta ilel tukʼil kʼanelal li ta slikebale, pe mas to lek laj avakʼ ta ilel li ta slajebale. Yuʼun maʼuk la atʼuj jun vinik ti xjelav to skeremal jech kʼuchaʼal voʼone, mi jkʼulej o mi povre» (Rut 3:10, TNM). Kʼalal «li ta [slikebal]» xie, jaʼ skʼan xal li tukʼil kʼanelal laj yakʼ ta ilel Rut kʼalal jaʼo bat xchiʼuk Noemí ta Israele xchiʼuk kʼalal la xchabie. Kʼalal «li ta [slajebal]» xie, jaʼ liʼe: li Booze snaʼoj ti xuʼ stʼuj junuk vinik ti mas to kerem jech kʼuchaʼal li stuke, akʼo mi jkʼulej o mi povre. Pe li Rute oy ta yoʼonton ti lekuk oy li Noemie xchiʼuk li anima smalale, jaʼ xkaltik, ti teuk-o sbi ta slumal li smalal Noemie. Toj kʼun ta ilel ti solel labal sba laj yil Booz li slekil yoʼonton laj yakʼ ta ilel li Rute.
«Ta melel lequil [antsot]»
21 Li Rute xmuyubaj van tajek ti albat yuʼun Booz ti skotol krixchanoetik chalik ti jaʼ «ta melel lequil [antse]». Melel onoʼox ti kʼusi koltaat-o sventa lekuk stalelal li Rute jaʼ ti oy ta yoʼonton chojtikin li Jeovae xchiʼuk ti tskʼan chtun ta stojolale. Jech xtok, yakʼoj ta ilel slekil yoʼonton ta stojolal Noemí xchiʼuk ta sjunul yoʼonton nop ta sventa ti jelel li talel kuxlejalil xchiʼuk li kʼusi nopem xaʼiik ta spasel jlomuk ti mu toʼox xojtikine. Mi ta jchanbetik xchʼunel yoʼonton li Rute, ta me xkakʼtik persa ti ta jtsaktik ta mukʼ li yantike, jech kʼuchaʼal li talel kuxlejalil xchiʼuk li kʼusi nopem xaʼiik spasele. Mi jech ta jpastike, xuʼ me lek jkʼoplaltik ek.
«Ta melel lequil [antsot]»
25 Li Booze nupun xchiʼuk li Rute, jech kʼuchaʼal chal li loʼil ta Vivliae, «li Mucʼul Diose laj yacʼ ti acʼo nabuc xchʼute, jech ivocʼ jun squeremic». Li antsetik ta Belene laj yakʼbeik bendision li Noemie xchiʼuk la skʼupil kʼoptaik Rut ta skoj ti jaʼ mas lek kʼuchaʼal vukub keremetike. Ta mas tsʼakale, li skerem Rute kʼot ta smukʼtot ajvalil David (Rut 4:11-22). Kʼot ta snitilulal Mesías li David eke (Mt 1:1).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
w05 1/3 paj. 29 par. 3
Li kʼusi mas tsotsik skʼoplal ta slivroal Rut
4:6. ¿Kʼu yuʼun xuʼ sok-o skʼoplal xrexto osil li jun jchaʼmanvanej mi la sman yan osile? Mi oy junuk krixchano ti pas ta povree xchiʼuk ti chchon li xrexto osile, li jchaʼmanvanej xchiʼuk li buchʼu yichʼoj osile skʼan skʼelik ti kʼu to sjalil skʼan li Sjabilal Kolebal sventa skʼel kʼuxi tstoje (Le 25:25˗27). Kʼalal jech chichʼ pasele skʼan me snaʼ ti chyal stojol li xrexto osil eke. Mi ayan junuk skerem li Rute, jaʼ ta xichʼ komel li xrexto osile, maʼuk junuk yutsʼ yalal li jchaʼmanvaneje.
7˗13 YUʼUN FEVRERO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | 1 SAMUEL 1, 2
«Albo Jeova ti kʼu yelan chavaʼi abae»
Laj yalbe Jeova li kʼusi oy ta yoʼontone
12 Kʼalal jech la spas li Anae, chakʼbutik ta ilel ti kʼuyelan skʼan jkʼopontik li Diose. Li Jeovae ta slekil yoʼonton chalbe slumal ti xuʼ jamal xalik skotol li kʼusi oy ta yoʼontonike, ti xalbeik li kʼusi chat˗o yoʼontonike, jech kʼuchaʼal tspas jun olol ta stojolal li stot ti kʼanvaneme (kʼelo Salmo 62:8; 1 Tesalonicenses 5:17). Li jtakbol Pedroe la stsʼiba li kʼusi akʼbat snaʼ yuʼun Dios ti tspat oʼontonal ti te tsakal skʼoplal li orasion chichʼ pasel ta stojolal Jeovae, xi chale: «Acʼbeic sventain Dios scotol li sloʼil avoʼntonique, yuʼun oy ta yoʼnton tscʼan ta scoltaoxuc» (1Pe 5:7).
Laj yalbe Jeova li kʼusi oy ta yoʼontone
15 ¿Kʼusi kʼot ta pasel kʼalal laj yalbe Jeova li kʼusi oy ta yoʼonton li Anae xchiʼuk ti laj yichʼ ta mukʼ li ta chʼulna pasbil ta nukule? Li loʼil ta Vivliae chal ti «jech isut batel li Anae; lic veʼuc. Muʼyuc xa laj yat yoʼnton» (1Sa 1:18). Li Anae solel xpatet yoʼonton laj yaʼi. Xkaltik noʼoxe jaʼ laj yiktabe komel svokol li buchʼu mas tsots yipe, li Stot ta vinajel ti jaʼ li Jeovae (kʼelo Salmo 55:22). ¿Mi oy van junuk vokolil ti toj tsots chil li Jeovae? Muʼyuk, li stuke xchapaj yuʼun skotol li vokoliletike.
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
w05 15/3 paj. 21 par. 5
Li kʼusi mas tsotsik skʼoplal ta slivroal 1 Samuel
2:10. Li Anae, ¿kʼu yuʼun la skʼanbe Jeova ti akʼo yakʼbe «sjuʼel li ajvalil yuʼune» akʼo mi muʼyuk toʼox ajvalil li ta Israele? Li Smantal Moisese yaloj xa onoʼox ti chventainatik yuʼun jun ajvalil li j˗israeletike (Dt 17:14˗18). Kʼalal jutuk xa ox skʼan xcham li Jakobe laj yal jun albil kʼop, xi laj yale «Muʼyuk chnamaj ta stojolal Juda li xvaxton ajvalile» (Je 49:10). Jech xtok li Jeovae xi laj yal ta stojolal Sara ti jaʼ te lik talel snitilulal li j˗israeletike: «Chkʼot ta meʼil yuʼun [...] ajvaliletik» (Je 17:16). Jech oxal li Anae yakal tspas orasion ta stojolal jun ajvalil ti ta tsʼakal chtale.
14˗20 YUʼUN FEVRERO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | 1 SAMUEL 3˗5
«Li Jeovae tstsak ta venta ti kʼu yelan chaʼi sba yantike»
Li Jeova ti skotol xuʼ yuʼune lek snaʼ stsakvan ta mukʼ
3 Li Samuele kʼox toʼox tajek kʼalal bat tunuk ta stojolal Jeova li ta chʼulna pasbil ta nukule (1Sa 3:1). Jun veltae, oy kʼusi toj labal sba kʼot ta pasel ta akʼobaltik kʼalal bat vayuke (kʼelo 1 Samuel 3:2˗10). Yuʼun laj yaʼi jun yechʼomal eil ti xi albate: «Samuel». Toj lek snaʼ xchʼun mantal li kereme, jaʼ yuʼun bat ta anil ta stojolal li mol bankilal pale Elie yuʼun yaloj mi jaʼ li buchʼu takat ta ikʼele, vaʼun xi laj yalbee: «Lital xa. ¿Cʼusi chaval?». Pe li Elie laj yalbe ti muʼyuk la stak ta ikʼele. Jech laj yalbe xtok kʼalal tal kʼoponatuk ta xchibal veltae. Vaʼun kʼalal tal ta yoxibal velta li Samuele, li Elie laj yakʼ venta ti jaʼ Jeova li buchʼu yakal chtakat ta ikʼele. Jech oxal, laj yalbe batel kʼuxi xuʼ xtakʼav, vaʼun la xchʼun li Samuele. Li Jeovae, ¿kʼu yuʼun muʼyuk laj yalbe Samuel ti jaʼ onoʼox li buchʼu kʼoponat ta sba veltae? Muʼyuk chakʼbutik stakʼobil li Vivliae. Pe li kʼusi kʼot ta pasele chakʼ kiltik ti laj yichʼ tsakel ta mukʼ li Samuele. ¿Kʼu yuʼun ti jech chkaltike?
Li Jeova ti skotol xuʼ yuʼune lek snaʼ stsakvan ta mukʼ
4 (Kʼelo 1 Samuel 3:11˗18). Li Smantal Jeovae chalbe ololetik ti skʼan xichʼik ta mukʼ li buchʼutik mas xa mukʼtike, pe mas to jech skʼan spasik ta stojolal ‹li bankilaletik ta slumalike› (Eks 22:28; Le 19:32). Jech oxal, ¿mi xnop kuʼuntik kʼu yelan laj yaʼi sba Samuel kʼalal xvaʼvun batel ta sob yoʼ xbat yalbe Eli li jun tsatsal mantal laj yal Jeovae? Xi chal kaʼitik li loʼile: «Ta xiʼ ta yalbel Elí li cʼusi iʼalbat yuʼun Mucʼul Diose». Pe li Jeovae jamal laj yakʼbe yil Eli ti jaʼ yakal tskʼopon li Samuele. Jaʼ yuʼun li Elie xi la sjakʼbee: «¿Cʼusi laj yalbot li Mucʼul Diose? Avocoluc jamal xavalbun; mu me xamuc ta avoʼnton». Li Samuele la xchʼun li kʼusi albate xchiʼuk «me jbeluc muʼyuc la snacʼ» komel.
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
w05 15/3 paj. 21 par. 6
Li kʼusi mas tsotsik skʼoplal ta slivroal 1 Samuel
3:3. ¿Mi ta melel te toʼox chvay ta Batsʼi Lekil Chʼul Kuarto li Samuele? Muʼyuk, li Samuele jaʼ jun jlevi ti te likem talel ta stojolal li jkoatetik ti maʼuk paleetike (1Kr 6:33˗38). Jaʼ yuʼun «mu stakʼ x˗ochik batel xchiʼuk mu stakʼ skʼelik jlikeluk li kʼusitik chʼule» (Nu 4:17˗20). Li bu noʼox xuʼ x-och batel li Samuele jaʼ li ta yamakʼil axibalnae. Taje xuʼ van jaʼ te chvay. Yaʼeluke te chvay li Eli eke. Jaʼ yuʼun kʼalal chal «ti bu oy li Xkaxa Diose» jaʼ van skʼan xal ti bu oy li axibalnae.
21˗27 YUʼUN FEVRERO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | 1 SAMUEL 6˗8
«¿Buchʼu jaʼ li ajvalil avuʼune?»
it˗2 paj. 813 par. 2
Ajvalilal yuʼun Dios
Li j˗israeletike la skʼanik jun ajvalil. Kʼalal jutuk xa ox skʼan stsʼaki chanib sien jabil ti lokʼik tal ta Ejipto li j˗israeletike xchiʼuk ti echʼem xa ox mas ta vaxakib sien jabil ti la spas jun trato xchiʼuk Abran li Jeovae, la skʼanik jun ajvalil jech kʼuchaʼal oy yuʼun li yan jteklumetike. Kʼalal jech la spasike laj yakʼik ta aʼiel ti mu skʼanik ti xventainatik yuʼun Jeovae (1Sa 8:4˗8). Ti melel xkaltike oy srasonal yuʼunik sventa smalaik ti svaʼan jun ajvalil li Dios jech kʼuchaʼal albilik xa onoʼox li Abran xchiʼuk Jakobe. Jech xtok li albil kʼop laj yal Jakob ta sventa Juda kʼalal jutuk xa ox skʼan xchame chakʼ ta aʼiel ti ta onoʼox xtal jun ajvalile (Je 49:8˗10), jech laj yakʼ ta aʼiel Jeova xtok kʼalaluk lokʼik xa ox talel ta Ejipto li j˗israeletike (Eks 19:3˗6), kʼalal la spas trato xchiʼuk j˗israeletike (Dt 17:14, 15), jech laj yakʼ ta aʼiel Jeova xtok kʼalal laj yal jun albil kʼop li Balaame (Nu 24:2˗7, 17). Li Ana ti jaʼ smeʼ Samuel xchiʼuk ti yichʼoj ta mukʼ Diose jaʼ jech laj yakʼ ta aʼiel ta s-orasion ek (1Sa 2:7˗10). Akʼo mi jech, li Jeovae muʼyuk toʼox yaloj lek ta jamal «li kʼusi chʼul ti mukul skʼoplal» sventa li Ajvalilale. Muʼyuk toʼox yaloj bakʼin ta svaʼan, kʼu yelan, buchʼutik ch˗ajvalilajik xchiʼuk mi ta vinajel o mi ta balumil. Jech oxal li j˗israeletike muʼyuk xkʼexlalik kʼalal la skʼanik jun ajvalile.
Kuch yuʼun vokoliletik akʼo mi mu jechuk kʼot ta pasel kʼuchaʼal smalaoje
18 Jkʼeltik kʼusi takʼbat yuʼun Jeova li Samuel kʼalal laj yalbe li kʼusi kʼanbat yuʼun li moletike: «Aʼibo cʼusi chascʼanbicot li achiʼiltaque. Muc voʼcot ti chasbajicote; jaʼ vuʼun chisbajicun, yuʼun jech mu xa teuc ta jpas mantal ta stojolic». Li Jeovae laj yakʼbe ta ilel ti muʼyuk srasonal ti chopol chaʼi sbae, yuʼun li jteklume jaʼ la spʼajik li Dios ti skotol xuʼ yuʼune. ¡Muʼyuk xkʼexlalik ti jech laj yalike! Vaʼun, li Jeovae la stak batel li j-alkʼop sventa tspʼijubtas jteklum ti muʼyuk lek kʼusi chkʼot ta stojolalike, pe akʼo mi jech laj onoʼox skʼanik, xi laj yalike: «Jechuc. Li cʼusi ta jcʼancutique jaʼ ti acʼo oyuc junuc ajvalil [kuʼunkutike]». Ta skoj ti jech la skʼanike, li Diose la stʼuj jun ajvalil, li Samuele la xchʼun mantal jech kʼuchaʼal onoʼox tspase, jaʼ yuʼun bat stʼuj li buchʼu chkʼot ta ajvalile (1Sa 8:7-19).
Jamal lek xvinaj ti jaʼ noʼox jaʼ lek li ajvalilal tspas Jeovae
9 Ti kʼu xa sjalil tal li kuxlejale vinajem lek ti melel li kʼusi laj yal Jeovae. Toj ep laj yil svokol Israel ta skoj li ajvalilal taje, mas to ti kʼalal muʼyuk tukʼ laj yakʼ sbaik li ajvaliletike. Jaʼ jech kʼotem tal ta pasel ta lumetik ek ti jayib xa siglo echʼem tale: mi muʼyuk tstsak ta mukʼ Dios li ajvalil krixchanoe muʼyuk kʼusi lek chkʼot ta pasel yuʼun. Pe ¿kʼusi xuʼ xkaltik ta stojolal li politikoetik ti chalik ti chakʼbe sbendision Dios li kʼusitik tspasik sventa tsaʼik lekilal xchiʼuk chabiele? Muʼyuk bu koltabilik yuʼun Jeova ta melel, yuʼun muʼyuk bu chchʼunbeik smantal (Sl 2:10˗12).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
w02 1/4 paj. 12 par. 13
¿Kʼu yuʼun skʼan xkichʼtik voʼ?
13 Kʼalal skʼan toʼox xichʼ voʼ sventa xkʼot ta stestigo Jeova li jun krixchanoe, baʼyel skʼan sjel li stalelale. Taje mu ta sujbiluk skʼan spas, skʼan xlokʼ ta yoʼonton stsʼakli batel li Jesuse. Skʼan xikta li kʼusi toʼox chopol nopem xaʼi tspase xchiʼuk ti jaʼ xa spas li kʼusi lek chil Diose. Kʼalal tstunesik li jpʼelantik kʼop jel jtalelaltik li ta Tsʼibetik ta ebreo xchiʼuk ta griegoe, te smakojbe skʼoplal ti chijoybijutik sventa xijsutotike, jaʼ xkaltik, ti chkiktatik li kʼusi chopole xchiʼuk ti jaʼ xa chlik jpastik li kʼusi lek chil Diose (1Re 8:33, 34). Sventa xjel li jtalelaltike, baʼyel skʼan xichʼ akʼel ta ilel ta jtalelaltik ti jsutesoj xa li koʼontontike (Ech 26:20). Skʼan xkiktatik li jecheʼ relijione, ti jpastik li kʼusi chalbutik Diose xchiʼuk ti jaʼuk noʼox xkichʼtik ta mukʼ li Jeovae (Dt 30:2, 8˗10; 1Sa 7:3). Kʼalal ta jel jtalelaltike chjel˗o li jnopbentike, li kʼusi ta jkʼantik xchiʼuk ti kʼu kelantike (Ese 18:31). Chijoybijutik sutel xkaltik kʼalal ta jeltik ta achʼ talelal li kʼusi toʼox chopol nopem xkaʼitik spasele (Ech 3:19; Ef 4:20˗24; Kol 3:5˗14).
28 YUʼUN FEVRERO˗ 6 YUʼUN MARSO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | 1 SAMUEL 9˗11
«Bikʼit toʼox yakʼoj sba li Saule»
Bikʼit xavakʼ aba, naʼo ti oy spajeb li kʼusi spas avuʼune
11 Kalbetik skʼoplal li kʼusi kʼot ta stojolal li ajvalil Saule. Kʼalal kerem toʼoxe, snaʼoj ti oy noʼox spajeb li kʼusi spas yuʼune xchiʼuk abol noʼox chaʼi sba, jaʼ yuʼun mu toʼox skʼan xchʼam li kʼusi akʼbat sbaine (1Sa 9:21; 10:20˗22). Pe kʼalal mu toʼox jaluk yochel ta ajvalile, lik stoy sba xchiʼuk oy kʼusitik la spas ti maʼuk sbainoje. Jun veltae, chʼajub ta smalael li j˗alkʼop Samuele. Muʼyuk xa la spat yoʼonton ti ta onoʼox xkoltaatik yuʼun li Jeovae xchiʼuk chʼay ta sjol ti oy noʼox spajeb li kʼusi sbainoje, jaʼ yuʼun laj yakʼ chikʼbil matanal akʼo mi maʼuk yabtel spasel. Vaʼun, muʼyuk xa lek ilat yuʼun li Jeovae xchiʼuk li ta mas jelavele, pojbat li yabtel ta ajvalile (1Sa 13:8˗14). Mu jechuk xkakʼ ta ilel jtalelaltik xchiʼuk mu jpastik li kʼusi maʼuk oy ta jbatike.
Mu me jkʼuxubin jba jtuktik
8 Li kʼusi kʼot ta stojolal li ajvalil Saule jaʼ sventa tspʼijubtasutik. Jaʼ jun slekil kʼelobil ti xuʼ xlik jkʼuxubin jba jtuktik mi jaʼ ta jsaʼtik li kʼusi ta jkʼan jtuktike. Li Saule jaʼo lik ajvalilajuk kʼalal bikʼit toʼox yakʼoj sbae (1Sa 9:21). Li stuke muʼyuk laj yakʼbe kastigo j˗israeletik kʼalal chopol kʼoptaat ta skoj li abtelal laj yichʼe, akʼo mi xuʼ ox chakʼbe kastigo ta skoj ti jaʼ tʼujat yuʼun Dios sventa ch˗och ta ajvalile (1Sa 10:27). Li ajvalil Saule la xchʼam li beiltasel akʼbat yuʼun chʼul espiritu sventa sbeiltas batel slumal Dios kʼalaluk la spasik kʼop xchiʼuk li j˗amonetike, vaʼun laj yakʼ venta ti jaʼ koliyal Jeova ti kuch yuʼunik li paskʼope (1Sa 11:6, 11˗13).
w95 15/12 paj. 10 par. 1
Li j˗ammonetike muʼyuk lek la xchʼambeik li slekil yoʼonton Jeovae
Yan velta xtok li j˗ammonetike muʼyuk lek la xchʼambeik li slekil yoʼonton Jeovae. Jaʼ yuʼun mu teuk noʼox skʼeloj kom Jeova li kʼusi toj chopol laj yalike. «Kʼalal laj yaʼi [kʼusi laj yal Naas] li Saule, akʼbat stsatsal yuʼun li s˗espiritu Diose, jaʼ yuʼun tsan tajek skʼakʼal yoʼonton». Li Saule beiltasat yuʼun li s˗espiritu Diose, jaʼ yuʼun la stsob 330 mil soltaroetik sventa xbat slajesik li j˗ammonetike. Ta skoj taje «muʼyuk ti ta chaʼchaʼvoʼ jatavik batele» (1Sa 11:6, 11).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
w05 15/3 paj. 22 par. 8
Li kʼusi mas tsotsik skʼoplal ta slivroal 1 Samuel
9:9. ¿Kʼusi smelolal kʼalal xi chichʼ alele: «‹Li vinik ti oy kʼusitik ch˗akʼbat yile›. Yuʼun jaʼ toʼox jech ch˗albat skʼoplalik li j˗alkʼopetik ta voʼnee»? Li kʼopetik taje chakʼ kaʼitik ti kʼalal mas laj yichʼik ojtikinel li j˗alkʼopetik ta skʼakʼalil Samuel xchiʼuk li ta skʼakʼalil ajvaliletik ta Israele, maʼuk xa chichʼik albel li vinik ti oy kʼusitik ch˗akʼbat yile laj yichʼ jelel ta j˗alkʼopetik. Li Samuele laj yichʼ ojtikinel kʼuchaʼal li baʼyel j˗alkʼope (Ech 3:24).