Ti bu laj yichʼ lokʼesel li stakʼobiltak li ta Jkuxlejaltik xchiʼuk Kabteltik sventa Dios, programa xchiʼuk bu chijtsʼibaj
7-13 YUʼUN MARSO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | 1 SAMUEL 12, 13
«Chopol kʼusi chkʼot ta jtojolaltik mi la jtoy jbatike»
w00 1/8 paj. 13 par. 17
Chopol kʼusi chkʼot ta jtojolaltik mi la jtoy jbatike
17 Yileluke oy srasonal li kʼusi la spas Saule, yuʼun li jteklume ep tajek «svokol laj yaʼiik ta skoj ti tstsakatik ta kʼop yuʼun li yajkontraike» xchiʼuk solel chnikik ta xiʼel (1Sa 13:6, 7). Lek onoʼox ti oy kʼusi chlokʼ ta koʼontontik spasel ta anil kʼalal skʼan chkiltike. Pe skʼan teuk ta joltik ti yiloj Jeova li kʼusi oy ta koʼontontike xchiʼuk snaʼoj ti kʼu yuʼun jech ta jpastike (1Sa 16:7). Oy onoʼox van kʼusi chopol ilbat Saul ti muʼyuk chal Vivliae. Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ van laj yakʼ venta ti tstoy sba Saul kʼalal muʼyuk la smalae. Ta skoj ti jaʼ ajvalil ta Israele, xuʼ van chopol chaʼi sba ta skoj ti skʼan smala jun j˗alkʼop ti oy xa sjabilal xchiʼuk ti kʼun xa kʼusitik tspas chile. Ta skoj ti jalij tajek li Samuele, li Saule la snop ti xuʼ spas sba ta mantal stuke xchiʼuk muʼyuk la xchʼun li kʼusi jamal onoʼox albil ti mu stakʼ spase. ¿Kʼusi kʼot ta pasel? Li Samuele muʼyuk la skʼupil kʼopta Saul ta skoj li kʼusi la spase. Yuʼun xi tsots laj yalbee: «Muʼyuk chjalij ti cha˗ajvalilaje. [...] Yuʼun li voʼote muʼyuk la achʼun li kʼusi laj yal Jeovae» (1Sa 13:13, 14). Muʼyuk onoʼox kʼusi lek kʼot ta pasel xtok ta skoj ti la stoy sbae.
Toj ep sbalil chil Jeova ti ta jchʼuntik mantale
8 Li sloʼilal Saúl ta Vivliae chakʼ kiltik ti toj tsots skʼoplal li xchʼunel mantale. Ta slikebale bikʼit laj yakʼ sba xchiʼuk laj yil ti mu xtojob spasel skotole, «peqʼuel [skʼoplal]» laj yaʼi sba; pe ta mas tsʼakale li snopbene itsalat yuʼun li toyobbaile xchiʼuk ti chopol xa kʼusitik oy ta sjole, xchiʼuk mu xa lekuk li kʼusitik tsnope (1Sa 10:21, 22; 15:17, Ch). Jun veltae, kʼalal jaʼo chbat stsak ta kʼop li jfilisteaetik ti bu onoʼox yosilal pas kʼope, albat ti akʼo smala Samuel sventa chchikʼbe smoton li Jeovae xchiʼuk sventa x˗albat ti kʼusi skʼan spase. Kʼalal laj yil ti muʼyuk bu xtal li j˗alkʼope xchiʼuk ti chchʼak xa sbaik batel li krixchanoetike, li Saule «te lic xchicʼbe smoton Dios». ¡Toj chopol laj yil Jeova ti vaʼ yelan la spase! Kʼalal kʼot li Samuele, li ajvalile la spoj sba ti muʼyuk la xchʼun mantale, laj yal ti jaʼ la ta skoj ti muʼyuk xvul ta anil li j˗alkʼope, jech oxal laj la suj sba ta xchikʼbel smoton li Jeovae sventa la xuʼ xkoltaat. Li kʼusi mas toj tsots skʼoplal laj yaʼi Saule jaʼ ti xakʼbe smoton Diose jaʼ mu sta li xchʼunel mantal ti albil akʼo smala Samuel sventa jaʼ xchikʼ li matanale. «¡Jaʼ achiʼil jun jchuvaj ti jech laj apase! [Muʼyuk] laj achʼun cʼusi yalojbot li Mucʼul Diose», x˗utat yuʼun li Samuele. Ta skoj ti muʼyuk la xchʼunbe smantal Jeovae lokʼesat ta ajvalil (1Sa 10:8; 13:5-13).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
¿Mi ta jtsʼaklitik li lekil beiltasel chakʼ Jeovae?
15 Li j˗israeletike laj van snopik ti jaʼ xuʼ spat yoʼontonik xchiʼuk staik koltael ta jun ajvalil ta sba balumil, ti jaʼ mu jechuk xuʼ spat yoʼontonik ta stojolal Jeovae. Mi jech la spasik taje, laj yakʼik ta ilel jechuk ti lik xaʼox «[s]tsʼaclinic li cʼusi mu jaʼuc Diose» o li kʼusi maʼuk melele. Ta skoj taje, mas xa kʼun ti jaʼ xbat stsʼaklinik li kʼusitik jecheʼik ti likem tal ta stojolal Satanase. Jech kʼuchaʼal, li ajvaliletik yuʼunike xuʼ x˗akʼbat yichʼik ta mukʼ lokʼoletik. Li buchʼutik chichʼik ta mukʼ jecheʼ diosetike muʼyuk spʼijilik kʼalaluk chalik ti xuʼ jaʼ mas spat yoʼontonik xchiʼuk ti mas xa melel chilik li kʼusitik pasbilik ta tonetik xchiʼuk ta teʼetike, ti jaʼ mu jechuk chilik li Jeova Diose, ti jaʼ li buchʼu spasoj skotol kʼusitike. Jech onoʼox kʼuchaʼal laj yal Pablo ti «muʼyuc cʼusi stu o» li lokʼoletike (1Ko 8:4). Melel onoʼox ti muʼyuk kʼusi xtun˗o li lokʼoletike. ¿Kʼusi bal˗o ti xkiltik xchiʼuk ti xuʼ jpiktik, ti mu xilike, mu xaʼiik, mi jaʼuk xkʼopojik xchiʼuk mi jaʼuk xuʼ skolta li yantike? Yichʼel ta mukʼ taje xkoʼolaj ti ta jtsʼaklitik li kʼusi maʼuk melele, ti jaʼ noʼox ch˗ikʼvan batel ta lajelale (Sl 115:4-8).
14-20 YUʼUN MARSO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | 1 SAMUEL 14, 15
«Jaʼ mas lek chil mi ta jchʼunbetik smantale, jaʼ mu sta li milbil matanale»
Toj ep sbalil chil Jeova ti ta jchʼuntik mantale
4 Ta skoj ti jaʼ Jpasvanej li Jeovae, jaʼ yuʼun skotol li kʼusitik oy kuʼuntike. ¿Mi oy kʼusi xuʼ xkakʼbetik un chaʼa? Oy, oy kʼusi toj ep sbalil xuʼ xkakʼbetik. ¿Kʼusi? Ta jtabetik stakʼobil li ta mantal chalbutik liʼe: «Jnichʼon, bijan me, jech xcuxet noʼox coʼnton avuʼun; jech xuʼ ta jtacʼbe li bochʼo chopol chiyalbun jcʼoplale» (Pr 27:11). Li xchʼunel mantale jaʼ ti kʼusi xuʼ xkakʼbetik li Diose. Manchuk mi jelel li kʼusi ta jnuptan ta jkuxlejaltike xchiʼuk ti bu likemutik tale, xuʼ jchʼunbetik smantal ta jujuntal li Diose, vaʼun jaʼ jech chkakʼtik ta ilel ti mu meleluk li kʼusi xchibal kʼoptaoj ta jtojolaltik li Diabloe, ti muʼyuk la tukʼ koʼonton chkakʼ jbatik ta stojolal Dios kʼalal chkiltik prevae. ¡Jaʼ jun mukʼta matanal jtaojtik!
it-2 paj. 513 par. 5
Xchʼunel mantal
Sventa lekuk xilutik li Diose, toj tsots skʼoplal ti jchʼuntik mantale. Li Samuele xi laj yalbe li ajvalil Saule: «¿Mi mu van masuk tskʼupin Jeova ti jchʼunbetik smantal Jeova ti jaʼ mu sta jech tskʼupin li chikʼbil matanal xchiʼuk li milbil matanale? ¡Kʼelavil! Jaʼ mas lek chil mi ta jchʼunbetik smantale, jaʼ mu sta li milbil matanale, jech xtok, mas tskʼupin mi ta jchikintabetik li kʼusi chale, jaʼ mu sta li sjupʼemal tot chijetike» (1Sa 15:22). Kʼalal muʼyuk ta jchʼunbetik smantal li Jeovae, chkakʼtik ta ilel ti jpʼajojtike xchiʼuk ti muʼyuk xchʼunel koʼontontik ta stojolale. Kʼalal muʼyuk ta jchʼuntik mantale, xkoʼolaj kʼuchaʼal li spasel tʼunol xchiʼuk li yichʼel ta mukʼ santoetike (1Sa 15:23; koʼoltaso xchiʼuk Romanos 6:16). Muʼyuk me sbalil li kʼusi chkaltik o chkakʼtik ta ilel mi muʼyuk jech ta jpastike. Kʼalal muʼyuk ta jchikintatike, jaʼ skʼan xal ti muʼyuk ta jtsaktik ta mukʼ li buchʼu oy kʼusi chalbutike (Mt 21:28-32). Li buchʼu bal noʼox chaʼiik chchikintaik xchiʼuk ti chaʼibeik smelolal li kʼusi chal Diose, pe ti muʼyuk chakʼ ta xkuxlejalik li kʼusi chichʼik albele ta sloʼla sba stukik xchiʼuk muʼyuk chichʼik akʼbel bendision (Snt 1:22-25). Li Jesuse laj yal ti muʼyuk ch˗ochik ta Ajvalilal yuʼun Dios xchiʼuk chichʼik pʼajel ta j˗echʼel li buchʼutik jaʼtik jech tspas li kʼusi laj yichʼik albele, pe ti muʼyuk lek li kʼusi oy ta yoʼontonike (Mt 7:15-23).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
Jchanbetik stalelal Jeova ti toj echʼ xa noʼox chkʼuxubinvane
10 ¿Mi jaʼ van skʼan xal xtok ti skotol xa velta skʼan xkʼuxubaj ta koʼontontik li krixchanoetike? Moʼoj. Sventa xkaʼibetik smelolal taje, kalbetik junuk skʼelobil ti bu mu lekuk laj yil Jeova ti laj yakʼ ta ilel xkʼuxul yoʼonton li Saule. Jun veltae, li Jeovae laj yalbe Saul ti akʼo bat smil li j˗amalequetik xchiʼuk skotol li chonbolometik yuʼunike. Pe li Saule muʼyuk la smil li ajvalil ta Amaleque xchiʼuk xuʼ van jaʼ xchijtak ti muʼyuk la smilanbee. Laj van yakʼ ta ilel xkʼuxul yoʼonton yaloj ti jech la spase, pe li Jeovae muʼyuk lek laj yil, jaʼ yuʼun maʼuk xa lekil ajvalil laj yil ta skoj ti muʼyuk xchʼun mantale (1Sa 15:3, 9, 15). Li Jeovae tukʼ chchapanvan xchiʼuk xojtikinbe yoʼonton li jujun krixchanoe, jaʼ yuʼun, muʼyuk chkʼuxubaj ta yoʼonton kʼalal mu sta˗o chile (Lam 2:17; Ese 5:11). Li buchʼutik mu skʼan xchʼunbeik smantale jutuk xa me skʼan xakʼbe kastigo (2Te 1:6-10). Vaʼun maʼuk xa me yorail yuʼun sventa xkʼuxubaj ta yoʼonton li buchʼu yaloj ti sta˗o xichʼ lajesele. Ti jech tspas taje jaʼ sventa skolta xchiʼuk xakʼbe yil ti kʼux ta yoʼonton li buchʼutik tukʼ yakʼoj sbaik ta stojolale.
21-27 YUʼUN MARSO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | 1 SAMUEL 16, 17
«Li paskʼope jaʼ yuʼun li Jeovae»
«Jaʼ tstsalvan stuc li Mucʼul Diose»
Sventa spatbe yoʼonton li Saule, li Davide laj yalbe ti kʼu yelan la smil jkot leon xchiʼuk jkot osoe. ¿Mi yakal van stoy sba? Moʼoj. Yuʼun li Davide snaʼoj lek ti buchʼu koltaun˗oe. Xi laj yal stuke: «Li Mucʼul Diose la scoltaun jech muc xismilun ta sniʼ yicʼach li leone xchiʼuc li osoe. Jaʼ noʼox jech chiscoltaun loqʼuel ta scʼob li filista vinic leʼe». Ta tsʼakale xi laj yal li Saule: «Lec oy, batan chaʼe. Mucʼul Dios chaxchiʼinot batel» (1Sa 17:37).
¿Mi chakʼan ti jechuk xchʼunel avoʼontone? Li Davide mu jecheʼuk noʼox li kʼusi xchʼunoje. Spatoj lek yoʼonton ta stojolal Dios ta skoj ti xojtikin xchiʼuk ti koltabil xa onoʼoxe. Snaʼoj lek ti jaʼ jchabivanej li Jeovae xchiʼuk ti tspas onoʼox li kʼusi yaloje. Sventa jechuk li xchʼunel koʼontontik kʼuchaʼal li Davide, skʼan me jchanilantik li Vivlia sventa xkojtikintik li Diose. Mi ta jpastik li kʼusi ta jchantike, lek me kʼusitik chkʼot ta pasel kuʼuntik xchiʼuk jaʼ me tstsatsubtas li xchʼunel koʼontontike (Ebr 11:1).
wp16.5 paj. 11 par. 8, 9
«Jaʼ tstsalvan stuc li Mucʼul Diose»
Li kʼusi la spas li Davide jaʼ jech˗o chakʼ ta ilel ti toj lek tsots li xchʼunel yoʼontone. Nopo noʼox avaʼi ti kʼalal tsots xi laj yal li Davide: «Li voʼote avichʼoj tal avespada, alanza, xchiʼuc ajichʼil taqʼuin, tal acontrainun. Pero li vuʼune tal jcontrainot ta sbi li Mucʼul Dios ti echʼem stsatsale, jaʼ li Dios yuʼun soldado israeletique, jaʼ li bochʼo laj asaʼilanbe sjolique». Li Davide snaʼoj lek ti mu toj masuk tsots skʼoplal li yabtejeb jun krixchanoe. Li Goliate la xchopol kʼopta li Jeovae, jaʼ yuʼun muʼyuk te noʼox skʼeloj chkom li Jeovae. Jech kʼuchaʼal laj yal li Davide «jaʼ tstsalvan stuc li Mucʼul Diose» (1Sa 17:45-47).
Li Davide snaʼoj lek ti kʼu smukʼul li Goliate xchiʼuk li yabtejebtake, pe taje muʼyuk xiʼo. Muʼyuk jech la spas kʼuchaʼal li Saul xchiʼuk li yajsoltarotake, yuʼun muʼyuk la skoʼoltajes sba xchiʼuk li Goliate. Yuʼun jaʼ la skoʼoltajes li Goliat xchiʼuk li Jeovae. Ti jnoptik leke, yuʼun toj echʼ noʼox nat, muʼyuk buchʼu xkoʼolaj˗o, yuʼun te van oxibuk metro snatil, pe ¿mi xkoʼolajik van li Goliat xchiʼuk li Jeovae? Li kʼusi melele, jaʼ ti jech noʼox kʼuchaʼal yan viniketik li Goliate, ti mu jaʼuk mas xa mukʼ kʼuchaʼal jkot uni kʼox chon; ti poʼot xa xichʼ tʼusel yuʼun Jeovae.
«Jaʼ tstsalvan stuc li Mucʼul Diose»
Li yajtunelutik Dios avie muʼyuk xa ta jtikʼ jbatik li ta paskʼopetike. Li kʼusi toʼox tspasik taje muʼyuk xa jech li avie (Mt 26:52). Akʼo mi jech, lek me ti jchanbetik li xchʼunel yoʼonton Davide. Skʼan me kuxul xkiltik li Jeovae, li Dios ti jaʼ noʼox skʼan xkichʼtik ta mukʼ xchiʼuk ti xijtun ta stojolale. Oy van bakʼintik ti toj echʼ xa noʼox tsots chkil li jvokoltike, pe ta sat li Jeovae, ti muʼyuk xa noʼox spajeb li sjuʼele, bikʼit ta xil li jvokoltike. Mi jaʼ la jtʼujtik chijtun ta stojolal Jeova xchiʼuk ti ta jpat koʼontontik ta stojolal jech kʼuchaʼal la spas li Davide, muʼyuk jtosuk vokolil ti mu stsal kuʼuntike. Yuʼun muʼyuk kʼusi ti mu stsal yuʼun li sjuʼel Jeovae.
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel kʼanelal xchiʼuk tukʼilal ta voʼneal Israel li Jeovae? (Baʼyel xchanobil ti xcholet chtale)
11 ¿Kʼusi chakʼ jchantik? Li Jeovae maʼuk noʼox tskʼel li jpat jxokontike, yuʼun jaʼ tskʼel li kʼusi oy ta yutil koʼontontike (1Sa 16:7). Mu kʼusi stakʼ jmukbetik li Jeovae. Li stuke jaʼ mas tstsak ta venta li kʼusi lek ta jpastike xchiʼuk tskoltautik yoʼ jechuk˗o jpastike. Pe oy ta yoʼonton xtok ti jpajtsan jbatik mi laj kiltik ti oy kʼusi chopol ta jnoptik yoʼ mu chopoluk kʼusi xlik jpastike (2Kr 16:9; Mt 5:27-30).
28 YUʼUN MARSO–3 YUʼUN AVRIL
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | 1 SAMUEL 18, 19
«Bikʼit˗o xavakʼ aba mi lek kʼusi bat ta pasel avuʼune»
w04 1/4 paj. 15 par. 4
Jpat koʼontontik li ta s˗espiritu Dios kʼalal oy kʼusi chjel ta jkuxlejaltike
4 Li chex kerem ti jaʼ jun jchabichije ta anil noʼox laj yichʼ ojtikinel ta sjunul jteklum. Laj yichʼ ikʼel batel sventa xtun ta sna ajvalil xchiʼuk sventa stijbe kʼupil sba sonetik. La smil li Goliat ti jaʼ jun mukʼta natil vinik ti xiʼtabil yuʼun li soltaroetik ti mas xtojobik ta Israele. Li Davide jaʼ la sbeiltas li soltaroetik sventa xbat stsakik ta kʼop li jfilisteaetike, vaʼun la spasik kanal. Kʼanbil tajek yuʼun li jteklume xchiʼuk chkʼejintabat sonetik. Li Saule albil xa onoʼox yuʼun jun yajkoltaobba ti Davide «lek snaʼ stijel arpa, lek tsots yoʼonton xchiʼuk lek xuʼ yuʼun paskʼop. Jech xtok, lek xtojob ta kʼopojel, lek kʼupil sba xvinaj li spat xokone» (1Sa 16:18; 17:23, 24, 45-51; 18:5-7).
Li yajtuneltak Diose mu xkoʼolajik xchiʼuk li yan krixchanoetike
6 Jlome tstoy sbaik ta skoj ti toj alakʼ sbaike, ti lek ojtikinbilike, ti lek xtojobik ta stijel sone, ti lek tsots yipike o ta skoj ti lek chichʼik ilel yuʼun li krixchanoetike. Li Davide xtojob spasel skotol taje, pe bikʼit laj yakʼ sba. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal la smil li Goliate, li ajvalil Saule laj yalbe David ti xuʼ xnupun xchiʼuk li stsebe. Pe xi la stakʼ li Davide: «Li vuʼune muʼyuc cʼusi cabtel, me jaʼuc ta stojol li yutsʼ yalaltac jtot te ta stojol israeletique. Muʼyuc cʼusi jtu ti jech sniʼun xa jun ajvalil chicʼote» (1Sa 18:18). ¿Kʼusi van koltaat David sventa bikʼituk˗o xakʼ sbae? Yuʼun snaʼoj mi oy lek stalelal, mi lek xtojob spasel jtosuk kʼusie xchiʼuk mi oy akʼbil matanaletike, jaʼ ta skoj ti lek ilate xchiʼuk ti bikʼit yakʼoj sba li Jeovae (Sl 113:5-8). Snaʼoj ti jaʼ onoʼox yakʼoj Jeova skotol li kʼusitik lekik oy yuʼune (koʼoltaso xchiʼuk 1 Korintios 4:7).
7 Li yajtuneltak Jeova avie chkakʼbetik yipal ti bikʼit chkakʼ jbatik jech kʼuchaʼal li Davide. Labal tajek chkaʼitik ti bikʼit yakʼoj sba li Jeovae akʼo mi jaʼ li Ajvalil ta sjunul vinajelbalumile (Sl 18:35). Tsots tajek skʼoplal chkaʼitik li tojobtasel chakʼ Dios liʼe: «Lapik me li smukʼul xkʼuxul avoʼontonike, li slekil avoʼontonike, ti bikʼit chavakʼ abaike, ti manxoukoxuke xchiʼuk tsʼikuk me avuʼunik» (Kol 3:12). Jech xtok, jnaʼojtik ti kʼalal chakʼ ta ilel kʼanelal li jun krixchanoe, «muʼyuk chakʼ sba ta ichʼel ta mukʼ xchiʼuk muʼyuk xtoyet xa chaʼi sba» (1Ko 13:4). Jvules ta joltik li malaliletike «xuʼ spasatik ta kanal ta sventa li stalelal [yajnilike]»; jaʼ jech li yajtuneltak Dios mi bikʼit chakʼ sbaik eke, xuʼ xnopajik tal ta stojolal Jeova li yan krixchanoetike (1Pe 3:1).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
it-2 paj. 727 par. 1
J-alkʼop
Akʼo mi jaʼ chtʼujatik yuʼun s˗espiritu Jeova li j˗alkʼopetike, mu skotoluk velta albilik yuʼun Dios li kʼusi chalike. Li Vivliae chal ti bakʼintik noʼox chvul ta stojolalik li s˗espiritu Diose, vaʼun chalik li kʼusitik ch˗albatike (Ese 11:4, 5; Mik 3:8). Taje chpatbat van tajek yoʼontonik xchiʼuk chtijbat yoʼontonik sventa xlik kʼopojikuk (1Sa 10:10; Jer 20:9; Am 3:8). Maʼuk noʼox labal sba li kʼusi tspasike, yuʼun labal sba xtok ti kʼu yelan stalelalike xchiʼuk ti kʼu yelan chkʼopojike. Taje jaʼ tskoltautik ta yaʼibel smelolal kʼalal jaʼ jech «stalelal kʼuchaʼal j˗alkʼop» xie (1Sa 10:6-11; 19:20-24; Jer 29:24-32; koʼoltaso xchiʼuk Echos 2:4, 12-17; 6:15; 7:55). Ta skoj ti chakʼ tajek ta yoʼonton li yabtelike, ti baxbolik tajeke xchiʼuk ti tsots yoʼonton jech tspasike, xuʼ van labal sba chilik li yantike o muʼyuk xa smelol chilik ti kʼu yelan tspas sbaike. Jaʼ jech kʼuchaʼal la snopik li bankilal soltaroetik ta stojolal jun j˗alkʼop kʼalal la stʼuj li Jeue. Pe kʼalal laj yakʼik venta ti jaʼ jun j˗alkʼop li vinike, la stsakik ta mukʼ li kʼusi laj yale (2Re 9:1-13; koʼoltaso xchiʼuk Echos 26:24, 25). Kʼalal bat snuts David li Saule, jaʼ «jech la spas stalelal kʼuchaʼal j˗alkʼop», «lik slokʼ skʼuʼ, te tʼanal sjunul kʼakʼal xchiʼuk sjunul akʼobal ta lumtik». Kʼalal jech kʼot ta pasel taje, jaʼo jatav batel li Davide (1Sa 19:18–20:1). Li loʼil liʼe maʼuk chakʼ ta ilel ti skotol velta tstʼanan sbaik li j˗alkʼopetik kʼalal chalik jun albil kʼope, yuʼun mu jechuk chal li Vivliae. Oy yan loʼiletik ti chal ti la stʼanan sbaik li j˗alkʼopetike, pe jaʼ sventa xakʼik ta ilel kʼuxi chkʼot ta pasel li albil kʼop chalike (Is 20:2-4; Mik 1:8-11). Li Vivliae muʼyuk chal ti kʼu yuʼun la stʼanan sba li Saule, yikʼaluk van jaʼ sventa x-akʼbat snaʼ ti jaʼ noʼox jun vinike. Akʼo mi jaʼ jun ajvalil, mu xkoʼolaj jsetʼuk kʼuchaʼal li Jeova ti jaʼ Mukʼul Ajvalile o mu jnaʼtik mi oy van yan srasonal.
4-10 YUʼUN AVRIL
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | 1 SAMUEL 20-22
«¿Kʼuxi xuʼ lekuk xkamigoin jbatik xchiʼuk li yantike?»
Jsaʼ lek kamigotik yoʼ to mu xvul li slajeb kʼusitike
18 Li avie, xlik xkaj noʼox svokol li kermanotaktike. Ep buchʼutik tsnuptanik vokol kʼalal ch˗echʼ junuk tsatsal ikʼaloʼ, nikel, paskʼop o yan kʼusitik. Kʼalal jech tsnuptanike, xuʼ van xkikʼ ta jnatik li vaʼ ermanoetike o xuʼ van jkoltatik jutuk ta takʼin. Pe oy kʼusi spas kuʼun jkotoltik: jpastik orasion ta stojolalik sventa xkoltaatik yuʼun li Jeovae. Xuʼ van mu jnaʼtik lek kʼusi ta jpastik o kʼusi chkaltik kʼalal chkaʼitik ti chibajem junuk ermanoe. Pe xuʼ xbat jchiʼintik jlikeluk, jchikintatik lek kʼalal oy kʼusi chalbutike xchiʼuk kalbetik junuk teksto ta Vivlia ti jaʼ spatoj koʼontontik eke (Is 50:4). Li kʼusi tsots skʼoplale jaʼ ti xbat jchiʼintik kamigotaktik kʼalal skʼanik koltaele (kʼelo Proverbios 17:17).
Xanavkutik ta sbe li Jeovae
7 Li Diose tskʼan ti tukʼuk me koʼontontik ta stojolal li kamigotaktike (Pr 17:17). Li xnichʼon Saúl ti Jonatán sbie, lek tajmek la yamigoin sbaik xchiʼuk li Davide. Kʼalal laj yaʼi ti la smil Goliat li kereme, «li Jonatane lic spas ta coʼol yoʼnton xchiʼuc li Davide. Toj lec la scʼan jech chac cʼu chaʼal cʼux ta yoʼnton sbecʼtal stuc» (1Sa 18:1, 3). Jaʼ Jonatán ti laj yalbe David ti tskʼan chmilat yuʼun Saule, vaʼun kʼalal jatav li Davide, la stsob sbaik sventa tspasik jun trato. Ta tsʼakale, la spakbe skʼoplal David ta stojolal stot li Jonatane, jutuk xa mu jaʼuk milat˗o. Akʼo mi jech, bat saʼ yan velta li yamigo sventa chakʼbe yil ti lek xkʼuxubinoj sbaike (1Sa 20:24-41). Kʼalal ta slajeb xa velta laj yil sbaike, jaʼo la «stsatsubtasbe yoʼnton ta sventa Dios» (1Sa 23:16-18).
Kʼuxi xuʼ lek˗o xkil jbatik xchiʼuk li kamigotaktik akʼo mi chʼabal kʼanelal li ta balumile
11 Tukʼuk koʼontontik. Xi la stsʼiba li Salomone: «Li bochʼo lec jcʼopan jba jchiʼuctique lec onoʼox scʼanojutic; jaʼ jchiʼiltic ta voqʼuel chcʼot ti cʼalal oy jvocoltique» (Pr 17:17). Kʼalal la stsʼiba Salomón taje yikʼaluk van jaʼ yakal tsnopbe skʼoplal ti kʼuyelan lek tajek laj yil sbaik xchiʼuk Jonatán li stote, li xnichʼon ajvalil Saule (1Sa 18:1). Li Saule tskʼan ti jaʼ akʼo x˗och ta kʼexolil ta ajvalil li Jonatane, pe li Jonatane la xchʼam li kʼusi kʼot ta nopel yuʼun Jeovae, ti jaʼ ch˗och ta ajvalilal li Davide. Muʼyuk bu x˗itʼixaj kʼuchaʼal stot li Jonatane. Muʼyuk x˗ilin˗o xtok ti kʼupil kʼoptaat li yamigoe xchiʼuk muʼyuk la xchʼun li kʼusi chopol chal Saúl ta stojolal Davide (1Sa 20:24-34). ¿Mi jechutik kʼuchaʼal li Jonatane? ¿Mi xi jmuyubaj kʼalal oy kʼusi ch˗akʼbat sbain ta tsobobbail li kamigotike? ¿Mi ta jkoltatik xchiʼuk mi ta jpatbetik yoʼonton kʼalal tsnuptan vokolile? ¿Kʼusi ta jpastik kʼalal oy kʼusi chopol chalik ta stojolale? ¿Mi ta jovil chʼuntik ta anil o mi jechutik kʼuchaʼal Jonatán ti tukʼ koʼontontik ta jpakbetik skʼoplale?
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
w05 15/3 paj. 24 par. 4
Li kʼusi mas tsotsik skʼoplal ta slivroal 1 Samuel
21:12, 13. Li Jeovae tskʼan ti lekuk xijtojob snopel xchiʼuk ti jtunestik li kʼusi xijtojob spasel kʼalal oy kʼusi vokol ta jnuptantike. Yakʼojbutik Skʼop sventa xakʼ jpʼijiltik, yojtikinobil kuʼuntik xchiʼuk ti xijtojob snopele (Pr 1:4). Jech xtok, xuʼ skoltautik li moletik ta tsobobbaile.
18-24 YUʼUN AVRIL
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | 1 SAMUEL 23, 24
«Jmalatik ti jaʼuk xchapan Jeova li jvokoltike»
«Chanubtasun ta spasel li cʼusi tscʼan avoʼntone»
8 Yan skʼelobil ti nopem xaʼi tspat yoʼonton ta stojolal Jeova li Davide, jaʼ li kʼuyelan laj yichʼ ta venta li baʼyel ajvalil ta Israel ti jaʼ li Saule. Ta skoj yitʼixal yoʼonton li ajvalil taje oxib velta ta ox smil yaʼi li Davide, la sjipbe batel lansa, pe li Davide la skʼej sba yoxibal velta xchiʼuk muʼyuk laj yakʼ ta yoʼonton tspak skʼoplal, jaʼ yuʼun jatav batel (1Sa 18:7-11; 19:10). Li Saule bat snuts xchiʼuk oxmil viniketik ti tʼujbil ta skotol Israele (1Sa 24:2). Jun veltae, manchuk mi mu snaʼ li Saule te och ta jun chʼen ti bu oy xchiʼuk sviniktak li Davide. Ti jechuk tskʼan li Davide, xuʼ van te noʼox la smil li Saule, ti jaʼ tskʼan ox chmilvane. Yuʼun li kʼusi oy onoʼox ta yoʼonton Diose jaʼ ti chkom ta ajvalil ta Israel li Davide (1Sa 16:1, 13). Ti lajuk xchʼun kʼusi ch˗albat yuʼun li sviniktake, la smil ti jechuke, pe bu chata, laj yal ti mu xa noʼox snop spas li kʼusi muʼyuk lek chil li Jeovae, yuʼun snaʼoj ti jaʼ tʼujbil yuʼune (1Sa 24:4-7, NM). Li Davide snaʼoj buchʼu stʼujoj to ta ajvalil li Jeovae xchiʼuk yakʼoj to tspas mantal, jech oxal mu skʼan spojbe li yabtele. Kʼalal jaʼ noʼox la xtuchʼbe li yok skʼuʼe, laj yakʼ ta ilel ti mi jsetʼuk tskʼan tsmile (1Sa 24:11).
9 Li ta slajebal velta laj yil Saúl li Davide laj yichʼ ta mukʼ xtok, yuʼun kʼalal te kʼot xchiʼuk Abisai yoʼ bu oy xchiʼuk yajsoltarotak li Saule, vayal la staik. Li Abisaie la snop ti jaʼ Dios laj yakʼ ta kʼabal li Saule xchiʼuk laj yal ti ta spajbe ochel kʼalal to ta balumil li slansae, pe li Davide muʼyuk la yakʼbe spas (1Sa 26:8-11). Ta skoj ti tsots skʼoplal chil li kʼusi tsnop Diose, muʼyuk kʼunib sventa chchʼun li kʼusi ch˗albat yuʼun Abisaie, jech tsots˗o yoʼonton sventa tspas li kʼusi tskʼan yoʼonton Jeovae.
«Akʼo tsʼakiuk yabtelal ti chkuch avuʼunike»
15 Xi akʼbat snaʼ yuʼun Jeova li jchankʼop Santiagoe: «Akʼo tsʼakiuk yabtelal ti chkuch avuʼunike sventa lek tsʼakaloxuk xchiʼuk lekoxuk ta skotol kʼusitik, chʼabaluk jsetʼuk kʼusi skʼan to avuʼunik» (Snt 1:4). ¿Kʼuxi tstsʼaki «yabtelal» ta jtojolaltik ti chkuch kuʼuntike? Veno, kʼalal yakal ta jnuptantik jtosuk vokolile, yikʼaluk van xkakʼtik venta ti skʼan to smalael kuʼuntike, ti oyuk ta koʼontontik stojel ta vokole o ti masuk to xijkʼanvane. Vaʼun kʼalal chkuch kuʼuntike, jaʼ me tskoltautik ta stsʼitesel lek li talelaletik taje xchiʼuk mas to me chijlekub li yajtsʼaklomutik Kristoe.
16 Ta skoj ti ta jkʼantik ti xlekub batel li jtalelaltike, mu me jnoptik ti jaʼ lek mu xa jchʼunbetik smantal Jeova sventa x˗echʼ noʼox li jvokoltike. Jech kʼuchaʼal liʼe, mi yakal chkakʼtik persa ta stsalel li kʼusi chopol ta jnoptike, mu me xkakʼtik akʼo stsalutik. Jaʼ lek kalbetik Jeova ti akʼo skoltautik ta slokʼesel li kʼusi chopol ta jnoptike. Jech xtok, ¿mi oy junuk avutsʼ avalal ti tskontrainot ta skoj ti chatun ta stojolal Jeovae? ¡Mu me xalubtsaj! Jpʼeluk avoʼonton ti xatun˗o batel ta stojolal li Jeovae. Mi muʼyuk chalubtsaje, mas to me chapat avoʼonton ta stojolal li Jeovae. Vuleso me ta ajol liʼe: sventa lek xilutik li Diose, skʼan me xkuch kuʼuntik (Ro 5:3-5; Snt 1:12).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
Mu me kʼusi smakutik jsetʼuk sventa jtatik li matanale
11 Mi la jchʼiestik li kʼanelal xchiʼuk li slekil oʼontonale jaʼ me tskoltautik sventa mu x˗ayan ta koʼontontik li itʼixale. Yuʼun li Skʼop Diose xi chale: «Li kʼanelale xmalaj yuʼun xchiʼuk lek yoʼonton. Li kʼanelale mu snaʼ x˗itʼixaj» (1Ko 13:4). Pe sventa mu xakʼ yibel ta koʼontontik li itʼixale skʼan jechuk xkiltik li kermanotaktik jech kʼuchaʼal chil li Jeovae. Skʼan xkaʼibetik smelolal ti jaʼutik jun bekʼtalil xchiʼuk li kermanotaktik ta tsobobbaile. Jech kʼuchaʼal chal li teksto liʼe: «Mi chichʼ ichʼel ta mukʼ jtosuk stsʼakbenal jbekʼtaltike, xmuyubaj li yantik eke» (1Ko 12:16-18, 26). Jaʼ yuʼun, kʼalal oy buchʼu tsta smotonike jaʼ lek muyubajkutik ta stojolalik. Kalbetik avaʼi skʼoplal li Jonatane, ti jaʼ li xnichʼon ajvalil Saule. Li stuke maʼuk tʼujat yuʼun Jeova sventa x˗och ta ajvalil, jaʼ laj yichʼ tʼujel li Davide. Pe muʼyuk x˗itʼixaj yoʼonton ti kʼalal laj yaʼi ti maʼuk ch˗och ta ajvalile, kʼajomal laj yakʼ ta ilel ti skʼanoje xchiʼuk ti oy slekil yoʼonton ta stojolale. Maʼuk noʼox, yuʼun la spatbe yoʼonton xchiʼuk la skolta (1Sa 23:16-18). ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik li Jonatane?
25 YUʼUN AVRIL–1 YUʼUN MAYO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | 1 SAMUEL 25, 26
«¿Mi xanaʼ xapajtsan aba?»
Jun ants ti oy spʼijile
10 ¿Mi oy van kʼusi chopol la spasbeik yajtuneltak Nabal li sviniktak Davide? Muʼyuk, mi jaʼuk la stsakbeik jkotuk xchij —ti xuʼ ox van jech la spasike—, li tsatsal soltaroetik taje tunik kʼuchaʼal jun muro sventa mu kʼusi xpasbatik li yajtuneltak xchiʼuk li xchijtak Nabale (kʼelo 1 Samuel 25:15, 16). Yuʼun li jchabichijetik taje ep kʼusitik xibalik sba tsnuptanik. Li vaʼ kʼakʼaletik taje ep toʼox tajek jtiʼval chonetik xchiʼuk ta skoj ti nopol xkom li stsʼak Israel ta sure, oy chkʼot j˗elekʼetik ti likemik tal ta yan lumetike.
11 Ta melel, li David eke mu toj kʼunuk laj yaʼi smakʼlinel sviniktak li ta takixokol balumil taje. Jaʼ yuʼun li Davide la stak batel lajunvoʼ yajtuneltak ta stojolal Nabal sventa tskʼanbe koltael. Li Davide la sabe lek yorail sventa chbat skʼanbe koltael: jaʼo kʼalal tslokʼbeik stsotsil xchijike, yuʼun jaʼo nopem xaʼiik tspasik mukʼta veʼel, xchiʼuk jaʼo lek yoʼontonik xchiʼuk xmuyubajik li krixchanoetike. Jech xtok la snop lek li kʼusi laj yal batele: toj lek noʼox smelolal xchiʼuk laj yichʼ ta mukʼ ti kʼuyelan laj yichʼ albel li Nabale. Ta skoj ti mas xa ep sjabilale, laj yichʼ ta mukʼ kʼuchaʼal chichʼ ichʼel ta mukʼ jun totil, jaʼ yuʼun «xcoʼlaj xchiʼuc anichʼonun», xut batel. Pe, ¿kʼu yelan takʼav li Nabale? (1Sa 25:5-8).
12 ¡Ilin tajek! Li kerem ti laj yalbe Abigail li kʼusi kʼot ta pasele, laj yal ti «muʼyuc tucʼ xtacʼov» Nabal ta stojolal li yajtuneltak Davide. Laj yal ti Davide xkoʼolaj kʼuchaʼal jun moso ti jatavem lokʼel ta stojolal li yajvale, jech oxal muʼyuk bu la stakbe batel pan, voʼ, mi jaʼuk vobil chij. Maʼuk noʼox taje yuʼun la slaban xtok, laj yal ti xkoʼolaj kʼuchaʼal jun krixchano ti muʼyuk sbalile. Yikʼaluk van jech stsatsal la spʼaj kʼuchaʼal chpʼajvan li Saule. Pe jaʼuk li chaʼvoʼ viniketik taje muʼyuk la stsakik ta venta ti kʼuyelan tsnop Jeova ta stojolal li Davide: skʼanoj xchiʼuk maʼuk jun jtoyba moso xchiʼuk jaʼ jun ajvalil ta Israel chkʼot ta tsʼakal ta xil li Davide (1Sa 25:10, 11, 14).
Jun ants ti oy spʼijile
18 Baʼyele, laj yalbe ti akʼo komuk ta sba li smul smalale xchiʼuk la skʼanbe ti akʼo x˗akʼat ta pertone. Ta mas tsʼakale laj yal ti smalale jech stalel˗o, jaʼ ti jech onoʼox smelol li sbie, yuʼun toj bol tajek. Kʼalal jech laj yal taje, laj yakʼ ta aʼiel ti mu xbat yakʼbe kastigoe, yuʼun jaʼ chbikʼtaj skʼoplal stuk. Jech xtok, laj yakʼ ta ilel ti xchʼunoj ti jaʼ yajkʼopojel Dios li David kʼalal xi laj yalbee: «Jaʼ ta sventa Mucʼul Dios ti chapas pleitoe». Jech xtok xojtikin ti chkʼot ta ajvalil jech kʼuchaʼal yaloj onoʼox Diose, yuʼun xi laj yale: «Mucʼul Dios [...] chacʼ ochan ta banquilal ta stojol li jchiʼiltactic ta israelale». Maʼuk noʼox taje, yuʼun laj yalbe xtok ti akʼo mu xmilvane yuʼun ta tsʼakale xuʼ «chloʼilaj» li sjol yoʼontone (kʼelo 1 Samuel 25:24-31). ¡Toj pʼij xa noʼox xchiʼuk tstij oʼontonal li kʼusi laj yale!
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
Jun ants ti oy spʼijile
16 Ta skoj taje, ¿mi jaʼ van skʼan xal ti muʼyuk bu xichʼ ta mukʼ smalal li Abigaile? Moʼoj. Jvules ta joltik ti ep ox krixchanoetik chlajik ti muʼyuk smulik ta skoj noʼox ti muʼyuk bu xichʼ ta mukʼ li buchʼu tʼujbil yuʼun Jeova li Nabale. Ati teuk smeyoj skʼob kome, ¿mi laj van xkuchinbe jutuk smul li smalal ti jechuke? Li Abigaile snaʼoj ti jaʼ baʼyel skʼan xchʼunbe smantal xchiʼuk tukʼ chakʼ sba ta stojolal li Diose ti mu jaʼuk li smalale.