Ti bu laj yichʼ lokʼesel li stakʼobiltak li ta Jkuxlejaltik xchiʼuk Kabteltik sventa Dios, programa xchiʼuk bu chijtsʼibaj
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
6-12 YUʼUN NOVIEMBRE
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | JOB 13, 14
«¿Mi xuʼ to xkuxi yan velta mi cham li jun krixchanoe?»
wp14 01/01 paj. 4 par. 3, 4
Li krixchanoetike tskʼan chakʼbeik slajeb li lajelale
Li mukʼta ajvaliletik ta Chinae tskʼan ox chkuxiik sbatel osil ek, jaʼ noʼoxe jelel li kʼusi la spasik yoʼ staike: la spasik jun poxil mágico sventa x-akʼbatik kuxlejal sbatel osil. Li mukʼta ajvalil Qin Shi Huang eke solel persa la skʼanbe ti buchʼutik snaʼik spasel majia (alquimistas) ti akʼo spasbat jun poxil sventa mu xnopaj talel ta stojolal li lajelale. Pe ep li poxiletik taje yichʼojan mercurio ti oy svenenoale, jaʼ yuʼun kʼalaluk la stunes li poxil la spasike xuʼ van jaʼ te cham-o li mukʼta ajvalile.
Li ta svaklajunebal sigloe, li Juan Ponce de León ti tsaʼ kʼusitik ta balumile (explorador) ti likem ta Españae xanav batel ta nab Caribe sventa bat saʼ yaloj jun kuxlejal ti bu muʼyuk chyijube. Kʼalal jaʼo yakal tsaʼ taje, la sta ta saʼel Florida (Estados Unidos), pe te van jayibuk jabil ta mas tsʼakale cham kʼalal jaʼo la spasik kʼop xchiʼuk li j-indioetik ti te likemik ta Estados Unidose. Vaʼun jech muʼyuk la sta-o ta saʼel jun kuxlejal ti muʼyuk chyijub-oe.
¿Mi xuʼ to van xkʼelomaj li teʼ mi laj yichʼ tsʼetele?
LI TEʼ ti chʼut teʼ (cedro) sbi ti te chchʼi ta lum Libanoe, toj toyol tajek xchʼi xchiʼuk toj labal sba xvinaj. Jaʼ xkom to li oliva teʼ mi la jkoʼoltastik xchiʼuk li teʼ taje, yuʼun pekʼelik noʼox chbat xchiʼuk muʼyuk tukʼ li yoke. Pe xuʼ xkuxi jmil jabil li oliva teʼetike yuʼun toj tsotsik. Jech xtok, li yibeltake tsotsik xchiʼuk toj mukʼtik. Akʼo mi xtuchʼbeik kalal to ta yok, xuʼ to xkʼelomaj mi kuxul to chkom li yibeltake.
Liʼe jaʼ tsvules ta joltik li kʼusi laj yal Job ti jaʼ jun yajtunel Dios li ta voʼnee. Li Jobe la stunes jun teʼ kʼalal oy kʼusi la skoʼoltase, yikʼaluk van jaʼ laj yalbe skʼoplal li oliva teʼe. Laj yal ti xuʼ to xkʼelomaj mi laj yichʼ tsʼetele. Xchiʼuk akʼo mi jaʼo yorail kʼepelaltik, mi laj yakʼ voʼe chkʼelomaj talel «jech chac cʼu chaʼal ti bu chʼium teʼ toe» (Job 14:7-9). Ti jech laj yal li Jobe, yuʼun spatoj lek yoʼonton ti xuʼ xchaʼkuxesat yuʼun Dios mi chame (Job 14:13-15).
wp11 01/04 paj. 27 par. 5
«Oy ta avoʼonton cha chaʼkʼel li yabtel akʼobe»
Oy kʼusi tsots skʼoplal chakʼ jchantik li versikuloetik liʼe: li Jeovae oy tajek ta yoʼonton li yajtuneltak ti chakʼ sbaik ta skʼobe xchiʼuk ti chakʼik akʼo xlekubtasbat stalelalik yuʼune, jech kʼuchaʼal la spas li Jobe (Is 64:8). Toj ep tajek sbalil chil xchiʼuk oy tajek ta yoʼonton li tukʼil yajtuneltak ti chamemike. Ta sventa li jpʼel kʼop hebreo «oy ta avoʼonton» xie, xi chalbe smelolal jun pʼijil vinik ti jaʼ chchanbe skʼoplale: «Ta melel, li jpʼel kʼop taje chakʼ ta aʼiel ti solel oy tajek ta oʼontonal» li jun krixchanoe. Jaʼ jech, li Jeovae maʼuk noʼox tsvules ta sjol li yajtuneltak ti chamemike, moʼoj, yuʼun oy tajek ta yoʼonton xchiʼuk tskʼan ti chaʼkuxiemikuk xae.
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
it-1-S paj. 461 par. 5
Tan
Li tanil kʼokʼ xtoke jaʼ skʼoplal li kʼusi muʼyuk sbalile. Li Abraane laj yakʼ venta ti lum achʼel noʼox ta stojolal li Jeovae (Je 18:27; kʼelo xtok Isaias 44:20; Job 30:19). Li Jobe la skoʼoltas kʼuchaʼal tanil kʼokʼ li pʼijil loʼiletik laj yal li yamigotak ta alele (Job 13:12).
13-19 YUʼUN NOVIEMBRE
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | JOB 15-17
«Mu me jechuk jpastik kʼuchaʼal li Elifase»
Tsotsuk-o me li spatobil koʼontontike
10 Li spatobil koʼontontik ti xkoʼolaj ta smak jolile tskoltautik sventa mu jnoptik ti muʼyuk onoʼox lek chilutik li Jeovae. Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ van oy buchʼu xi tsnope: «Muʼyuk onoʼox ta jta li kuxlejal sbatel osile. Yuʼun muʼyuk toj lek jtalelal xchiʼuk mu onoʼox spas kuʼun li kʼusi tskʼan Diose». Pe teuk ta joltik ti jaʼtik jech albat yuʼun Elifas li Jobe ti jaʼ yamigo ta alele. Xi albate: «¿Kʼusi yabtel li jun krixchano ti snaʼ xcham sventa sakuk x-ilate [ . . . ]? ¡Kʼelavil! Muʼyuk spatoj yoʼonton ta stojolal li yaj-anjeltake xchiʼuk muʼyuk sak chil xtok li vinajele» (Job 15:14, 15). ¡Taje mu meleluk! Jvules ta joltik ti jaʼ tskʼan ti jechuk jnoptik li Satanase. Yuʼun snaʼoj ti mi jech-o te xijnopnune, ta kʼunkʼun chchʼay batel li spatobil koʼontontike. Jaʼ yuʼun, mu jchʼuntik taje, jaʼ lek kakʼ ta koʼontontik li kʼusitik yaloj Jeovae. Jpʼeluk ta koʼontontik ti tskʼan Jeova ti xkuxi sbatel osil skotol li yajtuneltake xchiʼuk tskolta sventa staike (1Ti 2:3, 4).
Bikʼituk xkakʼ jbatik xchiʼuk kʼuxubinvankutik kʼuchaʼal la spas li Jesuse
16 Chkakʼtik ta ilel xtok ti oy xkʼuxul koʼontontik li ta jkʼopojeltike. Li Vivliae chalbutik ti skʼan jpatbetik yoʼonton li buchʼu chat yoʼontonike xchiʼuk li buchʼu ipik ta at-oʼontone (1Te 5:14). ¿Kʼusitik van xuʼ xkalbetik? Xuʼ xkalbetik ti oyik ta koʼontontike. Xuʼ jkoltatik xtok sventa xakʼik venta ti oy lek stalelalike xchiʼuk xuʼ jkʼupil kʼoptatik ta sventa li kʼusitik lek tspasike. Ta skoj ti te oyik ta slumal li Jeovae, xuʼ jvulesbetik ta sjolik ti oy sbalil ch-ilatik yuʼun li Jeovae (Jn 6:44). Xuʼ xkalbetik ti oy tajek ta yoʼonton Jeova li yajtuneltak ti chil svokolike xchiʼuk li buchʼutik chat yoʼontonike (Sl 34:18). Mi ta xkʼuxul koʼontontik chijkʼopoje, ta me stabeik sbalil li buchʼutik tskʼan patbel yoʼontonike (Pr 16:24).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
w06-S 15/3 paj. 14 par. 11
Li kʼusi mas tsotsik skʼoplal ta slivroal Jobe
7:9, 10; 10:21; 16:22. ¿Mi jaʼ chakʼ ta aʼiel Job ti muʼyuk xchʼunoj ta sventa li chaʼkuxesele? Maʼuk, yuʼun li kʼusi tskʼan chakʼ ta aʼiele, jaʼ li kʼusi xuʼ snuptan noʼoxe. ¿Kʼusi skʼan xal taje? Li kʼusi van la skʼan laj yale, jaʼ ti mi chame muʼyuk xa ch-ilat yuʼun li buchʼutik kuxajtik ta skʼakʼalile, jaʼ xkaltik, ti muʼyuk tsut talel ta sna ta jun chib noʼox kʼakʼale. Jaʼ to mi jech la skʼan yoʼonton li Diose. O jaʼ van la skʼan laj yakʼ ta aʼiel xtok ti mu xuʼ xlokʼ talel stuk li ta mukinale. Li Job 14:13 kʼalal ta 15 jamal chakʼ ta ilel ti xchʼunoj ti oy chaʼkuxesel ta tsʼakal li Jobe.
20-26 YUʼUN NOVIEMBRE
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | JOB 18, 19
«Mu me xaten komel li avermanotake»
¿Kʼusi chakʼ jchantik kʼalal okʼ li Jesuse?
9 Xuʼ xakolta li buchʼu chamem junuk yutsʼ yalale. Li Jesuse maʼuk noʼox okʼ xchiʼuk Marta xchiʼuk li Mariae, yuʼun la xchikintaanbe li kʼusi laj yalike xchiʼuk la spatanbe yoʼonton. Li voʼotik eke xuʼ me jech jpatbetik yoʼonton li buchʼutik chamem junuk yutsʼ yalale. Li Dan ti jaʼ jun mol ta tsobobbail ti te likem ta Australiae xi chale: «Solel ta jkʼan tajek koltael laj kaʼi kʼalal cham li kajnile. Oy jayib nupultsʼakaletik la xchikintabeikun ti kʼu yelan chkaʼi jbae xchiʼuk laj yaʼibeik smelolal kʼalal te chtʼom kokʼele. Kʼalal solel mu xuʼ tajek chkaʼie, oy kʼusitik la skoltaikun spasel, jech kʼuchaʼal ta spokel li jkarroe, ta smanel kʼusitik o ta spasel li jveʼele. Jech xtok, nopolik noʼox chchiʼinikun ta spasel orasion. Laj yakʼik ta ilel ti jaʼ jmelel amigotak xchiʼuk kermanotak ti chkoltavanik kʼalal oy vokolile» (Pr 17:17).
Kʼalal chikta komel Jeova junuk kutsʼ kalaltike
16 Jkoltatik-o li buchʼutik lokʼem ta tsobobbail junuk yutsʼ yalalike. Mas to skʼan xkakʼbetik yilik ti jkʼanojtike xchiʼuk ti jpatbetik yoʼontonike (Ebr 10:24, 25). Junantik ermanoetik ti lokʼem ta tsobobbail yutsʼ yalalike yakʼojik venta ti mu xa xkʼoponatik yuʼun junantik ermanoetike, ti xkoʼolaj ti lokʼemik ta tsobobbail eke. ¡Mu me jpastik jech! Mas to me skʼan jpatbetik yoʼontonik xchiʼuk jkʼupil kʼoptatik li kerem tsebetik ti lokʼem ta tsobobbail li stot smeʼike. Jun ermana ti María sbi ti laj yichʼ lokʼesel ta tsobobbail li smalal xchiʼuk ti iktaatik komele xi chale: «Ay svulaʼanunkutik junantik kamigotak, la spas jveʼelkutik xchiʼuk la skoltaikun sventa xichanunaj xchiʼuk li kalabe. Laj yaʼibeik smelolal ti kʼu yelan chkaʼi jbae xchiʼuk okʼik kʼalal laj yilik chi-okʼe. La spakbeikun jkʼoplal xtok kʼalal oy kʼusitik jecheʼ lik yalik ta jtojolale. La spatbeikun tajek koʼonton» (Ro 12:13, 15).
w90-S 1/9 paj. 22 par. 20
¿Mi oy kʼusi chakʼan chata ta mantal?
20 Li moletik ta tsobobbaile skʼan xaʼibeik smelolal ti chopol chaʼi li buchʼu muʼyuk xa chtun ta mol ta tsobobbail o ta siervo ministeriale akʼo mi laj yal stuk ti chiktae. Mi muʼyuk laj yichʼ lokʼesel ta tsobobbail li ermanoe xchiʼuk mi laj yakʼik venta li moletik ta tsobobbail ti chat yoʼontone, skʼan me spatbeik yoʼonton (1Te 5:14). Skʼan xalbeik ti ep sbalil li ta tsobobbaile. Akʼo mi laj yichʼ mantal, pe mi bikʼit laj yakʼ sba li ermanoe, xuʼ me oy kʼusi xlik sbain yan velta li ta tsobobbaile.
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
Jkolta kermanotaktik ta stsalel li svokolike
8 Li Job eke toj tsots laj yil svokol, pe maʼuk ta skoj ti oy kʼusi chopol kʼot ta nopel yuʼun jech kʼuchaʼal li Lote. Jnaʼojtik ti chʼay skotol li kʼusi x-ayan yuʼune, ti tsake ta chamele xchiʼuk muʼyuk xa tsots skʼoplal kom li ta slumale. Li kʼusi mas toj kʼuxe jaʼ ti cham skotol li xnichʼnabtake. Jech xtok, li oxvoʼ yamigotak ta alele muʼyuk la spatik oʼontonal, yuʼun naka chopol kʼusitik laj yalbeik. ¿Kʼu yuʼun muʼyuk laj yakʼik ta ilel xkʼuxul yoʼontonik? Yuʼun muʼyuk laj yakʼ ta yoʼontonik snopel li kʼusi yakal tsnuptan li Jobe. Ta skoj taje, oy kʼusitik chopol la snopik ta stojolal xchiʼuk tsots tajek kʼusi laj yalbeik. ¿Kʼusi xuʼ skoltautik sventa mu jechuk jpastik eke? Jaʼ skʼan teuk ta joltik ti jaʼ noʼox Jeova snaʼoj lek li kʼusi yakal tsnuptan li jun krixchanoe. Jech xtok, skʼan jchikintatik lek li kʼusi chalbutik junuk ermano ti oy svokole. Pe mu baluk noʼox taje, yuʼun skʼan xkakʼ ta koʼontontik yaʼibel li xkʼuxul svokol yoʼ koʼoluk xkil jvokoltik xchiʼuke.
27 YUʼUN NOVIEMBRE-3 YUʼUN DISIEMBRE
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | JOB 20, 21
«Mi jkʼulejutike, maʼuk skʼan xal ti tukʼutike»
Kʼulejal ta stojolal Dios
12 Li ta pʼijubtasel laj yal Jesús ta slajebal xa lokʼolkʼope, oy kʼusi chaʼtos laj yal ti jelelike: jaʼ li kʼulejal ta stojolal Dios xchiʼuk li stsobel kʼusitik kuʼuntike, jaʼ xkaltik, li saʼel kʼulejal ta takʼine. Li kʼusi laj yale jaʼ ti mu jaʼuk xbat koʼontontik yuʼun li saʼel kʼulejale o li skʼupinel kʼusitik oy kuʼuntike. Moʼoj, yuʼun ti kʼusie, skʼan ta jtunestik li kʼusitik oy kuʼuntik sventa ta jtsatsubtastik xchiʼuk ta jlekubtastik ti kʼuyelan xkil jbatik xchiʼuk Jeovae. Taje jaʼ tskoltautik ta melel sventa jkʼulejukutik ta stojolal Dios. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun jaʼ jech ta jambetik tiʼna yaʼeluk sventa chakʼbutik epal bendision. Xi chal li Vivliae: «Li bendición yuʼun Mucʼul Diose jaʼ jcʼulejaltic chcʼot; mu jta jvocoltic yuʼun», xi (Pr 10:22).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
w95-S 1/1 paj. 9 par. 19
Jtsaltik li kʼusitik tspas Satanase
19 Li Jobe la svul-o yoʼonton li kʼusi albat yuʼun li Elifas xchiʼuk Sofar ti jaʼ tijbil yoʼontonik yuʼun li Satanase (Job 4:13-18; 20:2, 3). Jaʼ yuʼun, li Jobe la svul tajek yoʼonton. Ta skoj ti oy kʼusitik muʼyuk lek la snope, chopolik xa kʼusi lokʼ ta ye xchiʼuk lik xiʼuk (Job 6:2-4; 30:15, 16). Li Eliue la stsʼet chikintabe li Jobe xchiʼuk ta slekil yoʼonton la skolta sventa xakʼbe iluk li kʼusi tsnop Jeovae. Jaʼ jech li moletik ta tsobobbail eke, skʼan xaʼibeik smelolal ti kʼu yelan chaʼi sbaik li buchʼu chat yoʼontone, maʼuk ti mas tslubtsanike. Yuʼun skʼan xchanbeik stalelal li Eliue, ta slekil yoʼonton skʼan xchikintaik xchiʼuk ti tskʼelbeik Skʼop Dios ti xkoʼolaj ta xjaxbeik aseitee (Job 33:1-3, 7; Snt 5:13-15). Jaʼ yuʼun, li buchʼutik chil svokolik ta skoj li kʼusitik snuptanojike, jech kʼuchaʼal li Jobe, xuʼ me sta spatobil yoʼontonik li ta tsobobbaile (Job 7:14; Snt 4:7).
4-10 YUʼUN DISIEMBRE
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | JOB 22-24
«¿Mi jtunel yuʼun Dios li jun vinike?»
w14 15/03 paj. 12, 13 par. 2-4
¿Kʼuxi xuʼ xijmuyubaj kʼalal chijtun ta stojolal li Jeovae?
2 Akʼo mi ep srasonaltak oy kuʼuntik sventa xijmuyubaj, junantik tukʼil yajtuneltak Diose muʼyuk onoʼox xmuyubajik ta sventa li kʼusi tspasike. Yuʼun tsnopik ti chʼabal sbalil ch-ilatik yuʼun Jeova xchiʼuk li kʼusi tspasik ta sventa li cholmantale. Ta skoj ti jech chaʼi sbaik taje, xuʼ van tsnopik ti jaʼ noʼox jun vaychil ti xuʼ xmuyubajik «ep jabil[e]». Li kuxlejal chaʼiike jaʼ noʼox puru at-oʼonton chakʼ chilik (Ekl 11:8).
3 ¿Kʼu van yuʼun ti muʼyuk xijmuyubaj noʼoxe? Xuʼ van jaʼ ta skoj ti muʼyuk xkʼot ta pasel kʼuchaʼal ta jkʼantike, junuk chamel o malubel (Sl 71:9; Pr 13:12; Ekl 7:7). Jech xtok, jvules ta joltik ti lek xloʼlavan li koʼontontike xchiʼuk xuʼ chalbutik ti muʼyuk lek li kʼusi ta jpastike, akʼo mi xmuyubaj Dios ta jtojolaltik ta sventa li kʼusi ta jpastike (Jer 17:9; 1Jn 3:20). Li Satanase saʼojbe smul skotol li yajtuneltak Diose. Oy krixchanoetik tskʼan chakʼ jchʼuntik li kʼusi laj yalbe Elifaz li Jobe, ti jaʼ snopben Diabloe: ti mu la kʼusi xijtunutik-o chil li Diose. Taje mu meleluk onoʼox li kʼusi laj yale (Job 4:18, 19).
4 Li Jeovae yaloj onoʼox ta melel ta Vivlia ti chchabi yajtuneltak akʼo mi chanavik ta «yolon pimil toyolal teʼtic» (Sl 23:4). Jech kʼuchaʼal liʼe, ta xichʼik koltael ta Skʼop Dios. Li Skʼop Diose jaʼ «svuʼel li Diose. Yuʼun jech xuʼ ta [jlilintik], ta [jlajesbetik] scʼoplal sbijilic, srazonic li bochʼotic bij scuyoj sbaique», chakʼbe slajeb xtok kʼalal toj chopol chkaʼi jbatike (2Ko 10:4, 5). Jaʼ yuʼun jkʼeltik kʼuxi xuʼ jtunestik Vivlia sventa jtsʼitestik xchiʼuk sventa xijmuyubaj noʼox kʼalal chijtun ta stojolal li Jeovae. Taje chtun kuʼuntik sventa jtabetik sbalil jtuktik xchiʼuk sventa jpatbetik yoʼonton yantik xtok.
Tukʼ-o laj yakʼ sba
Oy to kʼusi toj chopol la spasik li viniketik taje. Maʼuk noʼox la xchibal kʼoptaik li stukʼil yoʼonton Jobe, yuʼun laj yakʼik ta aʼiel ti chʼabal sbalil mi laj yakʼ persa ti tukʼ yoʼontone. Kʼalal lik kʼopojuk ta sba velta li Elifase, laj yal ti oy la kʼusi echʼ ta yeloval sate. Ta skoj li kʼusi akʼbat yil yuʼun pukuje, solel chopol tajek li kʼusi kʼot ta nopel yuʼune. Laj yal ti muʼyuk la spatoj yoʼonton ta stojolal yajtuneltak li Diose xchiʼuk tskʼelbe la spaltail li yaj-anjeltake. Li kʼusi laj yale, chakʼ ta aʼiel ti muʼyuk buchʼu xuʼ yuʼun tsmuyubtabe yoʼonton li Diose. Ta tsʼakale, laj yal ta jamal Bildad ti Diose mu kʼusi sventa-o li stukʼil yoʼonton Jobe, ti xkoʼolaj la kʼuchaʼal jkot xuvit ch-ilate (Job 4:12-18; 15:15; 22:2, 3; 25:4-6).
bhs paj. 127 par. 14; paj. 129 par. 15
¿Kʼuxi xuʼ xakʼot ta yamigo li Diose?
14 Li kʼusi kʼot ta xkuxlejal Jobe toj ep kʼusi chakʼ jchantik. Yuʼun li avie, jech-o tsjutbe smul skotol yajtuneltak Dios li Satanase. Chal ti chijtun la ta stojolal Dios ta skoj ti oy kʼusi chakʼbutike. Xi laj yal li Satanase: «Kʼalal oy buchʼu chcham xae, xuʼ xakʼ skotol kʼusi oy yuʼun sventa kuxul xkom» (Job 2:4). Taje chakʼ ta ilel ti tsjutbe smul skotol krixchanoetik li Satanase, maʼuk noʼox li Jobe. Kʼalal ta sienal xa ox jabil slajel li Jobe, li Satanase jech-o chchopol kʼopta li Jeovae xchiʼuk tsjutbe smul li yajtuneltake. Xi chal Proverbios 27:11: «Pʼijan me, kuni nichʼon, vaʼun chmuyubaj avuʼun li koʼontone xchiʼuk xuʼ jtakʼbe sutel li buchʼu tsaʼun ta kʼope», jaʼ xkaltik, ti chlabanat o ti chchopol kʼoptaate.
15 Xuʼ chanop mi chatun ta stojolal Jeova, mi chakʼot ta yamigo xchiʼuk mi tukʼ chavakʼ abae. Mi jech chapase, chavakʼ ta ilel ti tsjut kʼop li Satanase. Xuʼ van oy kʼusi persa skʼan xajel li ta akuxlejal sventa xavamigoin li Diose. Pe jaʼ li kʼusi mas lek xuʼ chkʼot ta nopel avuʼune. Skʼan tukʼ xavakʼ aba mi jech chkʼot ta nopel avuʼune, yuʼun li Satanase chal ti muʼyuk tukʼ chavakʼ aba ta stojolal Jeova mi tsots chavil avokole. Li stuke chakʼ tajek yipal sventa mu tukʼuk xavakʼ aba. ¿Kʼuxi tspas?
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
w04-S 15/7 paj. 21 par. 7, 8
Oyuk kʼusi xkakʼ ta koʼontontik spasel sventa jmuyubtatik li Jeovae
Jkʼeltik kʼuxi la spas Jeova li kʼusi tskʼan yoʼonton kʼalal la spas li balumile. Xi laj yal kʼalal la spas li kʼusitike: «Jech ayan mal kʼakʼal xchiʼuk ayan sob» (Je 1:5, 8, 13, 19, 23, 31). Kʼalal lik spas li kʼusitike, snopoj xa onoʼox li kʼusitik tskʼan tspase. Vaʼun, pas yuʼun li kʼusitik oy ta yoʼontone (Ap 4:11). Li Jobe xi laj yale: «Kʼalal oy kʼusi tspas yaʼie, ta spas» (Job 23:13). Li Jeovae lek tajek laj yil li kʼusitik la spase (Je 1:31).
Mi ta jkʼan ta jtatik li kʼusitik ta sventa mantale, skʼan me oyuk tajek ta koʼontontik stael. ¿Kʼusi tskoltautik sventa oyuk ta koʼontontike? Kʼalal muʼyuk toʼox kʼusi x-ayan li ta balumile, li Jeovae laj xa onoʼox snop ti kʼu yelan chvinaj kʼalal mi tsutsem xa oxe: jun kʼupil sba balumil ti ch-ichʼat-o ta mukʼe. Jaʼ jech li voʼotik eke, xuʼ me x-ayan ta koʼontontik mi ta jnopbetik skʼoplal li sbaliltak ta jtatik mi la jpastike. Kʼalal 19 toʼox sjabilal li Tonie, mu xchʼay ta sjol kʼalal la svulaʼan li Betel yuʼun stestigotak Jeova ta Europa occidentale. Vaʼun, la snopbe skʼoplal kʼu yelan chaʼi sba mi tey naki xchiʼuk mi te xa ox chtune. Jech-o la snopilanbe skʼoplal xchiʼuk laj yakʼ yipal stael li kʼusi oy ta yoʼontone. Xmuyubaj tajek kʼalal laj yichʼ takel ta ikʼel ta Betele.
11-17 YUʼUN DISIEMBRE
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | JOB 25-27
«Mu persauk tukʼil krixchanoutik sventa tukʼ xkakʼ jbatike»
w09 15/4 paj. 3, 4 par. 3-7; paj. 6 par. 17
La skʼupil kʼoptabe sbi Jeova li Jobe
3 Jaʼ jun jkʼulej vinik echʼ li Jobe xchiʼuk toj lek ojtikinbil ti lek snaʼ skolta li buchʼutik skʼanik koltaele, toj lek stalelal li moltotil taje xchiʼuk toj lek ichʼbil ta mukʼ ta skoj ti chtojobtasvane. Pe ti kʼusi toj tsots skʼoplale, jaʼ ti xiʼtaoj Diose. Li loʼile chal kaʼitik ti «lec tucʼ yoʼnton [li Jobe], lec cʼusitic la spas» xchiʼuk «lec yichʼoj ta mucʼ Dios, svocʼoj sba o ta sventa li cʼusi chopole». Ti kʼusi laj-o ta ilbajinel yuʼun Diablo li Jobe jaʼ ta skoj ti lek yichʼoj ta mukʼ li Diose, maʼuk ta skoj li skʼulejale mi jaʼuk ti lek ojtikinbile (Job 1:1; 29:7-16; 31:1).
4 Li slivroal Jobe jaʼ baʼyel chlik yalbe skʼoplal jun tsobajel ti kʼot ta pasel ta vinajele: te batik ta stojolal Jeova li anjeletike xchiʼuk te bat ek li Satanase, te lik xchibal kʼoptabe stalelal li Jobe (kʼelo Job 1:6-11). Laj yalbe skʼoplal skʼulejal Job li Diabloe, pe ti kʼusi la xchibal kʼoptae jaʼ ta sventa ti kʼu yuʼun tukʼ yoʼontone. Li jpʼel kʼop stukʼil oʼontonale jaʼ skʼan xal ti chʼabal spaltail xchiʼuk xchopolil li jun krixchanoe. Li stukʼil oʼontonal chalbe skʼoplal Vivliae jaʼ skʼan xal ti jaʼ noʼox chkichʼtik ta mukʼ li Jeovae xchiʼuk ti ta sjunul koʼonton chkichʼtik ta mukʼe.
5 Li Satanase laj yal ti jaʼ noʼox chichʼ ta mukʼ Dios ta skoj ti tsaʼ slekilal stuk li Jobe. Laj yal xtok ti jaʼ noʼox tukʼ chakʼ sba ta stojolal Jeova kʼalal chchabiate xchiʼuk ti kʼalal ch-akʼbat bendisione. Sventa chakʼ ta ilel Jeova ti mu jechuk taje, laj yakʼ ti akʼo x-akʼbat svokol yuʼun Diablo li Jobe. Vaʼun, ta jun noʼox kʼakʼal laj skotol li kʼusitik yuʼune, laj ta milel li chonbolometik yuʼune o laj ta j-elekʼ, jutuk mu skotoluk laj ta milel xtok li yaj-abteltake xchiʼuk cham slajunvoʼal li xnichʼnabe (Job 1:13-19). ¿Mi jaʼ jech la spas Job kʼuchaʼal snopoj li Diabloe? Mu jechuk la spas: yuʼun xi laj yal kʼalal laj yil tsots svokoltake: «Mucʼul Dios laj yacʼbun scotol; Mucʼul Dios la spojbun sutel noxtoc. Ichʼbiluc ta mucʼ sbi li Mucʼul Diose» (Job 1:21).
6 Ta mas tsʼakal jutuke laj yichʼ pasel yan tsobajel ta vinajel. La sabe yan velta smul Job li Satanase, xi laj yale: «Xuʼ chacʼ cʼusitic yan ta sventa chcʼuxubin sbecʼtal stuc. Yuʼun li cristianoe xuʼ chacʼ scotol cʼusi oy yuʼun, jaʼ noʼox venta me cuxul chcom stuque. Pero picbo avil li sbaquil xchiʼuc li sbecʼtal stuque; te chavil me mu xlic chopolcʼopojuc ta atojol». Kakʼtik lek venta avil ti maʼuk xa noʼox la sabe smul Job li Satanase. Yuʼun xi laj yale: «Li cristianoe xuʼ chacʼ scotol cʼusi oy yuʼun, jaʼ noʼox venta me cuxul chcom stuque». Kʼuchaʼal chkiltike maʼuk noʼox la xchibal kʼoptabe stukʼil yoʼonton Job li Satanase, moʼoj, yuʼun la xchibal kʼoptabe xtok stukʼil yoʼonton skotol li krixchanoetik ti chtunik ta stojolal Diose. Albat ti xuʼ chbat yilbajin yan velta Job li Satanase, laj yakʼbe jtos chamel ti toj echʼem xa noʼox kʼuxe (Job 2:1-8). Pe maʼuk noʼox taje, laj to yil svokol li moltotile.
Li kʼusitik xuʼ jchantik ta stojolal Jobe
7 Laj yil tajek svokol ek li yajnil Job ta slikebale. Jaʼ ti cham li yalabtake xchiʼuk ti toj abol sba komik ta skoj ti ep kʼusitik chʼay yuʼunike. Jech xtok, toj kʼux van laj yaʼi ti kʼalal laj yil ti tsakbil ta tsatsal chamel li smalale. Xi tsots laj yale: «¿Me yoquel to staoj yav jun avoʼnton o? Tuchʼo ta utel li Diose, chaman xa». Ta mas tsʼakale te kʼot oxvoʼ viniketik —Elifaz, Bildad xchiʼuk Zofar— sventa tspatbeik yoʼonton yalojik li Jobe. Pe mu kʼusi lek laj yalik, jaʼ yuʼun xi laj yal li Jobe: «Yolbaj noʼox chavacʼbicun jvocol». Li Bildade laj yakʼ ta aʼiel ti yuʼun la saʼoj smulik li xnichʼnabtak Jobe xchiʼuk staik-o la ti jech chamike. Li Elifaze laj yakʼ ta aʼiel ti yuʼun la yakal tstoj li smul Job ti spasojan ta voʼnee. ¡Laj yakʼ ta aʼiel xtok ti muʼyuk la bu chkʼuxubin Jeova li yajtuneltak ti tukʼ yoʼontonike! (Job 2:9, 11; 4:8; 8:4; 16:2; 22:2, 3). Akʼo mi toj tsots kʼusitik la snuptan li Jobe, tukʼ yoʼonton laj yakʼ sba. Melel onoʼox ti muʼyuk lek ti «la snop ti jaʼ xjelov stuqʼuil jech chac cʼu chaʼal Diose» (Job 32:2). Akʼo mi jech, tukʼ laj yakʼ-o sba kʼalal to icham.
17 ¿Kʼusi koltaat-o Job sventa tukʼ-o xakʼ sba? Jaʼ ti toj lek xa onoʼox xil sba xchiʼuk Jeova kʼalal mu toʼox chil li vokolil taje. Akʼo mi muʼyuk chichʼ alel kaʼitik mi snaʼoj Job ti oy kʼusi la xchibal kʼopta li Satanase, li stuke tukʼ-o laj yakʼ sba. Xi laj yal ta melel: «Muʼyuc ta jcomtsan o cʼu xʼelan coʼnton cʼalal to chicham» (Job 27:5). ¿Kʼusi la spas sventa lek tajek xil sba xchiʼuk li Diose? Ti kʼusie jaʼ ti xojtikin li Jeova ta skoj ti snaʼojbe skʼoplal ti kʼuyelan laj yil sbaik xchiʼuk Dios li Abraham, Isaac xchiʼuk Jacob ti jaʼ smoltotak li Jobe xchiʼuk ti te van snakʼoj ta yoʼonton li kʼusitik taje. Jech xtok, laj van yojtikinbe lek stalelal Dios kʼalal tskʼel lek li kʼusitik spasojane (kʼelo Job 12:7-9, 13, 16).
Tukʼuk me koʼontontik
3 ¿Kʼusi skʼan xal ti tukʼ koʼontontike? Jaʼ kʼalal jkʼanojtik tajek li Jeova, ti chkichʼtik-o ta mukʼe xchiʼuk ti jaʼ ta jpastik skotol ora li kʼusi lek chile. Li chaʼpʼel kʼop ta Evreo «stukʼil oʼontonal» xi ta Vivliae jaʼ chalbe skʼoplal li kʼusi lek tsʼakale, ti sjunuluke o ti ven leke. Kalbetik junuk skʼelobil, kʼalal chakʼbeik smoton Jeova li j-israeletike, skʼan jaʼ stʼujik li chonbolom ti muʼyuk ipe, yuʼun jaʼ jech chal li Mantale (Le 22:21, 22). Li yajtuneltak Dios ta voʼnee mu xuʼ xakʼik jkotuk chonbolom ti koxoe, ti chʼabal jun xchikine, ti chʼabal jpʼej sbekʼ sate o ti ipe. Li Jeovae tsots skʼoplal laj yil ti jaʼuk x-akʼbat ta smoton jkot chonbolom ti muʼyuk ipe xchiʼuk ti skotlejuke (Mal 1:6-9). ¿Kʼu van yuʼun tskʼan Jeova ti tsʼakaluk lek li kʼusi chkakʼbetike? Kalbetik yan skʼelobil yoʼ xkaʼibetik smelolale. Kʼalal ta jmantik jpʼejuk sat teʼe, maʼuk ta jtʼujtik ti bu jomajtik xae o ti bu jxetʼ xa noʼoxe. Yuʼun jaʼ ta jsaʼtik ti bu spʼejel toe xchiʼuk ti bu ven leke. Veno, jaʼ jechtik xkoʼolaj li kʼusi tskʼanbutik Jeovae, yuʼun tskʼan ti tsʼakaluk lek jkʼantike xchiʼuk ti tukʼuk-o xkakʼ jbatik ta stojolale.
4 Jnaʼojtik ti maʼuk tukʼil krixchanoutike xchiʼuk ti ep ta velta ta jsaʼ jmultike, jaʼ yuʼun xuʼ van xi ta jakʼbe jbatike: «¿Mi jaʼ to van xuʼ tukʼ koʼontontik mi lijpas ta tukʼil krixchanoe?». Mu jechuk. Kalbetik chibuk srasonal. Baʼyel, li Jeovae maʼuk tskʼel li kʼusi chopol chbat ta pasel kuʼuntike. Xi chalbutik li Skʼope: «Mucʼul Dios, ti tauc xavacʼ ta aventa li jmulcutique, ¿bochʼo xuʼ lec vaʼal chcom ta atojol ti jechuque?» (Sl 130:3). Li stuke snaʼoj ti maʼuk tukʼil krixchanoutike xchiʼuk ti jaʼutik yuxub jpasmulile, jaʼ yuʼun ta slekil yoʼonton chakʼutik ta perton (Sl 86:5). Xchibal srasonal, li Jtotik Jeovae snaʼoj li kʼusi xuʼ spas kuʼuntike xchiʼuk muʼyuk chakʼ akʼo jpastik li kʼusi mu xuʼ kuʼuntike (kʼelo Salmo 103:12-14). Vaʼun chaʼa, ¿kʼuxi xuʼ tsʼakal o tukʼuk koʼontontik ta stojolal?
5 ¿Kʼusi xuʼ skoltautik yoʼ tukʼuk koʼontontike? Jaʼ li kʼanelale. Li Jeovae jaʼ Totil kuʼuntik, jaʼ yuʼun skʼan me tsʼakaluk jkʼantik xchiʼuk tukʼuk xkakʼ jbatik ta stojolal. Mi jech-o jkʼanojtik Jeova akʼo mi tsots kʼusi jnuptantike, jaʼ me jech chkakʼtik ta ilel ti tukʼ koʼontontike (1Kr 28:9; Mt 22:37). Kalbetik skʼoplal yan velta li oxvoʼ ermanoetik laj kalbetik skʼoplal ta baʼyel parafoe. Li jun ermana ti yakal chchanunaje maʼuk ti mu snaʼ xchʼay yoʼontone. Li jun kerem laj kaltike muʼyuk oy ta yoʼonton ti xichʼ labanel ta cholmantale. Li totil ti te oy ta yabtele muʼyuk oy ta yoʼonton ti xjipat lokʼel ta yabtele. Li srasonal ti kʼu yuʼun jech tspasike jaʼ ta skoj ti te ta sjolik ti tukʼ li smantaltak Jeovae xchiʼuk ti jaʼ mas tsots skʼoplal chaʼiik ti slekubtasbeik yoʼonton li Diose. Ta skoj ti skʼanojik tajek li Jeovae, tstsakik lek ta venta kʼalal oy kʼusi tsnop tspasike. Vaʼun, jaʼ jech chakʼik ta ilel ti tukʼ yoʼontonike.
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
Lek chapalutik ta skoj ti ta jchʼuntik li beiltaseletik ta Skʼop Diose
3 Kʼalal ta jnoptik ta sventa li kʼusitik spasoj Jeovae, te chkakʼtik venta ta melel ti jaʼ jun Dios ti lek xchapet tspas skotole. Li Proverbios 3:19 chal ti ta «sbijil» Dios la spas li Balumile xchiʼuk ta «sbijil» la spas li vinajele. Pe toj jutuk tajek jnaʼojtik ta sventa li kʼusitik spasoje. Jaʼ yuʼun li Vivliae chal ti ‹muʼyuk ep li yabtel kaʼiojbetike› (Job 26:14). Akʼo mi jutuk tajek xkojtikintik ta sventa li vinajelbalumile, chkakʼtik venta ti lek chapal skotole (Sl 8:3, 4). Jnoptik noʼox avaʼi ta sventa li kʼanaletik ti ta smiyonal xa noʼox oy ta vinajele xchiʼuk ti lek xchapet ti kʼu yelan oyike. Jnopbetik skʼoplal xtok ta sventa ti kʼu yelan tsjoyibta Kʼakʼal li planetaetike, ti oy lek sbeik ta jujuntale. Ti kʼu yelan lek xcholet xchiʼuk ti lek chapal skotole jaʼ ta skoj ti jech la skʼan li Jeovae. Ta melel, kʼalal ta jnopbetik skʼoplal ti kʼu to yelan la stunes spʼijil Jeova sventa spas li vinajel xchiʼuk li Balumile jaʼ tstij koʼontontik ta yalbel slekilal, ta yichʼel ta mukʼ xchiʼuk ti tukʼuk-o xkakʼ jbatik ta stojolale (Sl 136:1, 5-9).
18-24 YUʼUN DISIEMBRE
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | JOB 28, 29
«¿Mi lek akʼoplal kʼuchaʼal li Jobe?»
lfb paj. 44 par. 1; kʼelo li lokʼol ta pajina 1
¿Mi xanaʼ buchʼu jaʼ li Jobe?
Li ta yosilal Use, te naki jun vinik ti laj yichʼ ta mukʼ li Jeovae. Li vinik taje Job sbi, jkʼulej tajek xchiʼuk ep yutsʼ yalal. Jech xtok, toj lek yoʼonton, yuʼun la skolta li buchʼutik povreike, li antsetik ti chamem smalalike xchiʼuk li uni ololetik ti chʼabal stot smeʼike. ¿Kʼusi chanop? ¿Mi muʼyuk van chil svokol ta skoj ti lek yoʼontone?
it-1-S paj. 1225 par. 10
Kʼuʼil pokʼil
Oy to yan bu xuʼ jtabetik skʼoplal li kʼuʼil pokʼiletike. Jech kʼuchaʼal jun uniforme o jlik kʼuʼil ti chichʼ-o ojtikinel kʼusi yabtel li jun krixchanoe o ti kʼusi organisasion oye. Kʼalal chalbe skʼoplal kʼuʼil pokʼil li ta Vivliae, jaʼ te chvinaj kʼusi yabtel li jun krixchanoe o kʼusi sbainoj. Jech kʼuchaʼal li lokʼol kʼop laj yal Jesus ta sventa li skʼuʼ spokʼ jnupunele (Mt 22:11, 12; kʼelo PRENDA PARA LA CABEZA; SANDALIA). Jaʼ yuʼun, li ta Apokalipsis 16:14, 15 xi tspʼijubtasutik li Jesukristoe: «Xmuyubaj noʼox li buchʼu jech-o julaveme xchiʼuk ti xchabioj li [skʼuʼe]». Mas to skʼan jech jpastik avi ti poʼot xa li «paskʼop ta smukʼta kʼakʼalil Dios ti jaʼ li Buchʼu skotol xuʼ yuʼune».
w09-S 1/2 paj. 15 par. 3, 4
¿Kʼu yelan chakʼan chavichʼ ojtikinel?
Muʼyuk la jtʼuj jbitik kʼalal lijvokʼe. Pe xuʼ jtʼujtik ti kʼu yelan ta jkʼan chkichʼtik ojtikinele (Pr 20:11). Jaʼ yuʼun, xi jakʼbe jbatike: «Ti jaʼuk tstʼuj jbi li Jesus o li yajtakboltake, ¿kʼusi jbi chakʼbeikun? ¿Kʼusi van jbi chakʼbeikun ta skoj ti kʼu yelan jtalelale?».
Sta-o ti jnopbetik skʼoplal taje. Xi laj yal li pʼijil ajvalil Salomone: «Jaʼ mas lek mi lek jkʼoplaltike, jaʼ mu sta li epal kʼulejale» (Pr 22:1). Jech kʼuchaʼal chkiltike mas tsots skʼoplal ti lekuk jkʼoplaltik ta stojolal yantike. Jech xtok, mi lek jkʼoplaltik ta stojolal Diose, ta jta jmotontik sbatel osil. Li Diose yaloj ti tstsʼibabe sbi li ta livro sventa svulesobil ta jolil li buchʼutik chiʼtaate xchiʼuk chakʼbe kuxlejal sbatel osil (Mal 3:16; Ap 3:5; 20:12-15).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
g00-S 8/7 paj. 11 par. 3
¡Ta me skoltaot mi chatseʼine!
¿Mi tsots skʼoplal ti xijtseʼet noʼoxe? ¿Mi mu junuk avoʼonton laj avaʼi aba kʼalal oy buchʼu stseʼet noʼox sate? ¿O mi la xiʼ xchiʼuk pʼajbil la avaʼi aba kʼalal muʼyuk stseʼine? Toj tsots skʼoplal ti xijtseʼet noʼoxe. Yuʼun xuʼ jun yoʼonton xaʼi sba li yantike xchiʼuk xuʼ jun koʼonton xkaʼi jbatik ek. Li Jobe xi laj yal ta stojolal li yajkontratake: «Labal to sba laj yilik kʼalal stseʼet jsat ta stojolalike; xpatet to yoʼonton laj yaʼiik kʼalal la jkʼelike» (Job 29:24). Ti stseʼet noʼox sat li Jobe, jaʼ van ta skoj ti jun noʼox yoʼonton o ti xmuyubaj noʼoxe.
25-31 YUʼUN DISIEMBRE
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | JOB 30, 31
«¿Kʼusi la spas Job sventa lekuk stalelale?»
Mu me jkʼeltik li kʼusitik muʼyuk stue
8 Li melel yajtsʼaklomutik Cristoe muʼyuk me bu kolemutik ta stojolal li kʼusitik tskʼupin jsatike xchiʼuk li kʼusitik tskʼan jbekʼtaltike. Jaʼ yuʼun, li sKʼop Diose chalbutik ti akʼo jpajtsan li jsatik ta sventa li kʼusitik ta jkʼeltik xchiʼuk li kʼusitik ta jkʼantike (1Ko 9:25, 27; kʼelo 1 Juan 2:15-17). Li buchʼu laj yaʼibe lek smelolal ti jmoj ch-abtej li jsatik xchiʼuk li kʼusi ta jkʼantike jaʼ li Jobe, xi laj yale: «Jpasoj jun trato xchiʼuk li jsate. Jaʼ yuʼun, ¿kʼuxi xa noʼox chkakʼ jsat ta skʼelel jun tojol tseb?» (Job 31:1, NM). Li tukʼil vinik taje maʼuk noʼox ti mu skʼan spik ants ti chopol xa kʼusi oy ta yoʼontone, moʼoj, yuʼun ¡mi jsetʼuk jech la snop! Te van jayibuk siglo ta mas tsʼakale, laj yal Jesús ti skʼan mu kʼusi chopol jtikʼ ta jnopbentike: «Buchʼuuc noʼox ta sqʼuel jun ants ti oy ta yoʼnton ta scʼupin yaʼie, coʼol sʼelan laj xa scʼupin ta xʼile yuʼun ti Diose» (Mt 5:28, Ch).
«¡Jatavanik lokʼel ta stojolal li mulivajele!»
8 Li Vivliae chal ti skʼan xichʼ lokʼesel ta tsobobbail li buchʼu jech-o chmulivaje (1Ko 6:9; Ap 22:15). Jech xtok, li buchʼu chmulivaje muʼyuk xa skʼanoj sba xchiʼuk muʼyuk xa spatoj yoʼonton ta stojolal yantik. Tsta ep svokol: muʼyuk xa lek chaʼi sba, chlik skʼop xchiʼuk snup xchiʼil, xuʼ sta jtosuk chamel o xuʼ xcham-o; jech xtok, li antsetike xuʼ xchiʼin yolik ti muʼyuk bu jech snopojike (kʼelo Galatas 6:7, 8). Ti snopikuk lek kʼusitik xuʼ xkʼot ta pasel li krixchanoetike, xuʼ van mu xmulivajik ti jechuke. Pe junantike jaʼ noʼox tsnopik li kʼusitik xuʼ tskʼupinike, jaʼ yuʼun chlik snopik kʼuxi xuʼ xmulivajik. Li kʼusi baʼyel chlik spasike jaʼ ti tskʼelik pornografiae (lokʼoletik o videoetik ti bu tʼanal xvinaj krixchanoetike o ti yakal chmulivajike).
w10 15/11 paj. 5, 6 par. 15, 16
Kerem-tsebetik, akʼo sbeiltasoxuk li sKʼop Diose
15 ¿Bakʼin van mas chichʼ akʼel ta preva li stukʼil avoʼontone? ¿Mi jaʼo kʼalal chiʼinbilote o mi jaʼo kʼalal atuke? Melel onoʼox ti cha kʼel aba li ta chanob vun o li bu cha abteje. Vikʼil lek asat sventa mu xa ta avokol ta mantal. Pe kʼalal jun noʼox avoʼontone, muʼyuk xa cha kʼel aba lek xchiʼuk mas me kʼun xuʼ xavakʼ ta vokol ti kʼuyelan oyot ta mantale.
16 ¿Kʼusi tskoltaot yoʼ xa chʼunbe-o smantal Jeova, akʼo mi atuk oyot? Jaʼ ti cha vules ta ajol ti xuʼ xavakʼ muyubajuk o xa yayijesbe yoʼonton ta skoj li atalelale (Je 6:5, 6; Pr 27:11). ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun jech kʼuchaʼal chal Vivliae «oy[ot] ta yoʼnton» (1Pe 5:7). Li Diose tskʼan ti akʼo xavaʼibe skʼop sventa xa ta alekilale (Is 48:17, 18). Li Jeovae laj yat tajek yoʼonton kʼalal muʼyuk chʼunbat smantal yuʼun li yajtuneltak ta voʼneal Israele (Sl 78:40, 41). Yan li ta stojolal j-alkʼop Daniele jnaʼojtik ti xmuyubaj tajeke, yuʼun xi laj yalbe skʼoplal ta stojolal jun anjele: «Daniel, toj lec cʼanbilot» (Da 10:11). ¿Kʼu yuʼun xkʼuxubinoj tajek? Yuʼun tukʼ-o yoʼonton ta stojolal kʼalal kʼelbil yuʼun krixchanoetike xchiʼuk kʼalal stuk oye (kʼelo Daniel 6:10).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
Kakʼtik ta ilel li kʼanelal ti tstsatsubtasvane
13 Oyuk ta koʼontontik xchikintael (Snt 1:19). Kʼalal ta jchikintatik xchiʼuk ti xkaʼibetik smelolal ti kʼu yelan chaʼi sba li jun krixchanoe, jaʼ svinajeb ti jnaʼ xijkʼanvane. Pe ¿kʼuxi xuʼ jkoltatik li buchʼutik chibajemike? Jnopbetik skʼoplal kʼu yelan chkaʼi jbatik ti voʼotikuk jech yakal ta jnuptantike xchiʼuk jnoptik lek kʼusi ta jakʼtik yoʼ jnaʼtik lek ti kʼu yelan chaʼi sbaike. Li jsatik xtoke skʼan xakʼ ta ilel ti ta melel oy ta koʼontontike. Jaʼ yuʼun mi ep kʼusi tskʼan chalbutik li jun ermanoe, skʼan jtsʼet chikintatik xchiʼuk mu jmaktik ta be li sloʼile. Vaʼun tspat yoʼonton ta jtojolaltik xchiʼuk chchikinta li kʼusi chkalbetike. Kʼalal chkakʼtik ta ilel ti oy ta koʼontontik ta melele, tspat oʼontonal.