Te toʼox oy ta Jerusalen li Jesuse, pe sut batel ta Betania ta bat kʼakʼal lunes, ti te xkom ta xokon slokʼeb Kʼakʼal ta Vits Olivatike. Ta melel, te van kʼot vayuk ta sna Lasaro, Maria xchiʼuk Marta ti jaʼ yamigotake.

Batik yan velta ta Jerusalen ta sob 11 yuʼun nisan li Jesus xchiʼuk yajchankʼoptake, slajeb xa velta bat li ta temploe. Jech xtok slajeb xa velta chchol mantal kʼalal mu to tspas li kʼin Koltaele, laje jaʼ xa te tslikes li Snaʼobil slajele, vaʼun chichʼ chapanel xchiʼuk chichʼ milel.

Kʼalal lokʼik xa tal ta Betania ta Vits Olivatik sventa chbatik ta Jerusalene, la sta ta ilel Pedro li teʼel igo la xchopol kʼopta Jesus sob voljee. Xi laj yal li Pedroe: «¡Kʼelo avil Rabi!, takijem xa li teʼel igo la achopol kʼoptae» (Markos 11:21).

¿Kʼu yuʼun laj yakʼ takijuk teʼel igo li Jesuse? Xi laj yal ti kʼusi srasonale: «Ta melel chkalboxuk avaʼiik ti mi oy xchʼunel avoʼontonik xchiʼuk mi muʼyuk xachibetike, maʼuk noʼox tspas avuʼunik kʼuchaʼal la jpasbe li teʼel igoe, yuʼun mi ‹Lokʼan batel, bat jipo aba ta nab›, mi xavutik ek li vits liʼe, jaʼ jech tspas. Xchiʼuk mi oy xchʼunel avoʼontonike, kʼusiuk noʼox ti chakʼanik ta orasione chataik» (Mateo 21:21, 22). Vaʼun jaʼ jech laj yalbe yan velta yajchankʼoptak ta sventa li xchʼunel oʼontonale, ti xuʼ spas ta mantal vits li xchʼunel oʼontonale (Mateo 17:20).

Jaʼ jech, kʼalal laj yakʼ takijuk teʼel igo li Jesuse laj yakʼ ta chanel ti toj tsots skʼoplal ti skʼan oyuk xchʼunel koʼontontik ta stojolal li Diose. Xi laj yale: «Skotol li kʼusitik chavalik ta orasion xchiʼuk ti chakʼanike oyuk xchʼunel avoʼontonik, ataojikuk xa yaʼel, yuʼun ta onoʼox xa-akʼbatik» (Markos 11:24). ¡Toj lek kʼusi laj yakʼ jchantik jkotoltik li yajchankʼoputik Jesuse! Ta skoj ti toj echʼ xa noʼox tsots preva poʼot snuptanik li jtakboletike, toj tsots me skʼoplal chaʼiik li xchʼunel oʼontonale. Akʼo mi jech, te tsakal skʼoplal xchiʼuk ti kʼu yelan li xchʼunel koʼontontik ti takij li teʼel igoe.

Xkoʼolaj kʼuchaʼal teʼel igo li steklumal Israele, yuʼun chloʼlavan ti kʼu yelan xvinaj spat xokone. Yuʼun li krixchanoetik taje ochem skʼoplalik li ta trato spasoj Dios xchiʼukike, jaʼ yuʼun chchʼunik yilel li kʼusi chal Mantale. Akʼo mi jech, jutuk mu sjunuluk jteklum muʼyuk xchʼunel yoʼontonik xchiʼuk muʼyuk lek li sat chakʼik xkaltike. Maʼuk noʼox, ¡yuʼun la spʼajbeik li Xnichʼon Diose! Jaʼ yuʼun kʼalal laj yalbe skʼoplal Jesus ti takij li teʼel igoe jaʼ sventa chakʼ ta ilel kʼusi tsnuptan li steklumal Israel ti muʼyuk xchʼunel yoʼontone xchiʼuk ti muʼyuk tsatine.

Vaʼun kʼotik noʼox ta Jerusalen xchiʼuk yajchankʼoptak li Jesuse. Te och batel ta templo sventa chchanubtas krixchanoetik jech onoʼox kʼuchaʼal nopem xaʼie. Pe li bankilal paleetik xchiʼuk li moletik ta jteklume jaʼ van yakal tsnopik li kʼusi pasbatik volje yuʼun Jesus li jeltakʼinetik ta temploe, jaʼ yuʼun xi bat sjakʼbeik sventa tstsakik ta kʼope: «¿Bu la ata avabtel ti jech chapas li kʼusitik liʼe? ¿O buchʼu laj yakʼbot li avabtel sventa chapas li kʼusitik liʼe?» (Markos 11:28).

Xi la stakʼ li Jesuse: «Oy kʼusi ta jakʼboxuk ek. Takʼbeikun, vaʼun chkalboxuk bu la jta kabtel ek ti jech ta jpas li kʼusitik liʼe. ¿Bu lik tal li yabtel Juan ti laj yakʼ ichʼvoʼe, mi ta vinajel o mi ta stojolal krixchanoetik? Takʼbeikun». Pe kʼuchaʼal chkiltike jaʼ xa skʼan stakʼbeik li kʼusi la sjakʼ Jesuse. Jaʼ yuʼun la snopik lek kʼuxi chtakʼavik li paleetik xchiʼuk li moletike. Xi lik yalbe sbaike: «‹Ta vinajel›, mi xkutike, xi chalbutike: ‹¿Kʼu yuʼun muʼyuk xachʼunbeik chaʼa?›. Pe ¿mi ta xkaltik ti ‹Ta stojolal krixchanoetike›?». Jaʼ jech la snopik ta skoj ti chiʼik-o li epal krixchanoetike, «yuʼun jaʼ jun j-alkʼop chilik ta melel li Juane» (Markos 11:29-32).

Mu xa snaʼ kʼusi tspasik li jkontrainvanejetik taje, jaʼ yuʼun xi la stakʼike: «Mu jnaʼkutik». Vaʼun xi takʼbatik yuʼun li Jesus eke: «Muʼyuk chkalboxuk bu la jta kabtel ek ti jech ta jpas li kʼusitik liʼe» (Markos 11:33).

Naka to la xchiʼin ta loʼil ta templo bankilal paleetik xchiʼuk moletik ta jteklum li Jesuse, pe mi jaʼuk xa snaʼ kʼusi tstakʼik li kʼusi albatik kʼalal la sjakʼbeik bu la sta yabtel sventa tspas li kʼusitik liʼe. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun oy kʼusi jakʼbatik yuʼun Jesus ti jaʼ makbat-o yeike. Vaʼun li Jesuse lik yal jun lokʼolkʼop sventa xakʼ ta ilel kʼu yelan stalelal li krixchanoetik taje.

Xi laj yale: «Oy jun vinik ti oy chaʼvoʼ skereme. Bat skʼopon li baʼyele, xi laj yalbee: ‹Jkerem, bat abtejan avi li ta tsʼusubtike›. Vaʼun xi la stakʼe: ‹Mu jkʼan xibat›, pe chopol laj yaʼi sba ta tsʼakal, jech oxal bat. Bat skʼopon li xchaʼvoʼale, jaʼ noʼox jech laj yalbe xtok. Vaʼun xi la stakʼe: ‹Chibat, tot›, pe muʼyuk bu xbat. ¿Bu junukal ta xchaʼvoʼalik ti la spasbeik li kʼusi tskʼan yoʼonton stotike?» (Mateo 21:28-31). Jamal xvinaj ti jaʼ la xchʼun mantal li buchʼu kʼoponat baʼyuke, yuʼun la spas li kʼusi oy ta yoʼonton stote.

Jech oxal, xi laj yalbe yajkontratak li Jesuse: «Ta melel chkalboxuk avaʼiik: jaʼ jbabe batel avuʼunik ta Ajvalilal yuʼun Dios li jtsobpatanetik xchiʼuk li jchonbail antsetike». Yuʼun muʼyuk toʼox bu chtunik ta stojolal Dios li jtsobpatanetik xchiʼuk li jchonbail antsetike. Pe jaʼ jechik kʼuchaʼal li baʼyel kerem ta lokʼolkʼope, yuʼun la sutes yoʼontonik xchiʼuk lik tunikuk ta stojolal Dios. Yan li jnitvanejetik ta relijion yuʼun judaetike jaʼ xkoʼolajik kʼuchaʼal li xchaʼvoʼal skerem vinik ta lokʼolkʼope, yuʼun jecheʼ chalik ti chtunik ta stojolal Diose. Xi laj yal li Jesuse: «Tal ta atojolalik li Juan [J-akʼ-ichʼvoʼe] sventa chakʼ avilik li sbelel tukʼilale, pe muʼyuk bu xachʼunbeik. Pe li jtsobpatanetik xchiʼuk li jchonbail antsetike jaʼ la xchʼunik. Yan li voʼoxuke, akʼo mi jech laj avilik, muʼyuk bu chopol xavaʼi abaik ta tsʼakal sventa xachʼunbeik» (Mateo 21:31, 32).

Laj yalbe skʼoplal yan lokʼolkʼop li Jesuse. Jaʼ sventa chakʼ ta ilel ti maʼuk noʼox muʼyuk chtunik ta stojolal Dios li jnitvanejetik ta relijion yuʼun judaetike, yuʼun toj chopolik xtok. Xi laj yale: «Oy jun vinik la stsʼun tsʼusub, la sjoy ta koral, la sjom jun mukʼta chʼen sventa spitsʼobil li tsʼusube, la svaʼan jun toyol kʼelob osil; vaʼun laj yakʼbe slokʼ jtsʼunolajeletik, laje lokʼ batel ta nom. Kʼalal kʼot yoraile, la stak batel jun mosoil ta stojolal li jtsʼunolajeletik sventa ch-akʼbat jvokʼuk tsʼusub yuʼun li jtsʼunolajeletike. Pe la stsakik, la smajik, vaʼun xokol skʼob la stakik sutel. La stak batel yan mosoil, pe la syayijesbeik sjol xchiʼuk la xkʼexlaltasik. Te une la stak batel yan, pe la smilik; jaʼ yuʼun la stak batel yantik xtok, vaʼun li jlome la smajik, li jlome la smilik» (Markos 12:1-5).

¿Mi xaʼibeik van smelolal li lokʼolkʼop chal Jesus li buchʼutik te chaʼiik mantale? Yikʼaluk van jaʼ xtal ta sjolik li kʼusi xi tsots yaloj Isaiase: «Li tsʼusubtic yuʼun Mucʼul Dios ti echʼem svuʼele, jaʼ li smomnichʼnab Israele; jaʼ li jnaclumetic ta Judae, yuʼun jaʼ la stsʼun stuc, toj lec scʼanoj. La smala ti acʼo chʼunbatuc smantaltaque, pero puru milvanej noʼox la spasic» (Isaías 5:7). Xkoʼolaj kʼuchaʼal li lokʼolkʼop yakal chal Jesuse. Jaʼ skʼoplal Jeova li yajval tsʼusube xchiʼuk jaʼ skʼoplal steklumal Israel li tsʼusubtike, yuʼun joyatik ta mok xkaltik kʼalal akʼbatik li Mantal sventa chchabiatike. Jech xtok la stak yaj-alkʼoptak sventa chchanubtas steklumal li Jeovae xchiʼuk sventa tskolta yoʼ satinik lek.

Pe «li jtsʼunolajeletik» ta tsʼusubtike laj yutilanik xchiʼuk la smilik li ‹mosoiletik› ti takatik batele. Xi laj yalbe smelolal li Jesuse: «Oy to jun buchʼu xuʼ stak batel [li yajval tsʼusube], jaʼ li xnichʼon ti skʼanoje. Jaʼ ta slajebal xa la stak batel xchiʼuk xi laj yale: ‹Jaʼ chichʼik ta mukʼ li jkereme›. Pe xi laj yalbe sbaik li jtsʼunolajeletik taje: ‹Leʼe jaʼ li buchʼu chichʼ komel kʼusitike; laʼik, bat jmiltik, vaʼun voʼotik chkichʼbetik komel li kʼusitik chuʼunine›. Jech oxal la stsakik, la smilik» (Markos 12:6-8).

Vaʼun xi la sjakʼ li Jesuse: «¿Kʼusi van tspas li yajval tsʼusube?» (Markos 12:9). Xi la stakʼ li jnitvanejetik ta relijone: «Chakʼ talel jtos xibal sba lajelal ta skoj ti chopolike, xchiʼuk yan xa-o jtsʼunolajeletik chakʼbe slokʼ li tsʼusubtik yuʼune, jaʼ chakʼbe li buchʼutik ch-akʼbat li tsʼusub kʼalal mi taʼaje» (Mateo 21:41).

Ta melel, akʼo mi mu snaʼik, jaʼ laj yal stukik ti kʼuxi chichʼik chapanele, yuʼun te kapal skʼoplalik li ta «jtsʼunolajeletik» ta ‹tsʼusubtik› yuʼun Jeovae, jaʼ xkaltik, li steklumal Israele. ¿Kʼusi oy ta yoʼonton Jeova ti akʼo spas jechuk li jteklum taje? Veno, oy ep srasonal ti xakʼ ep ta tos satik xkaltike, jtose jaʼ ti xakʼ xchʼunel yoʼontonik ta stojolal li Xnichʼone, li Mesiase. Vaʼun la skʼel batel jnitvanejetik ta relijion li Jesuse xchiʼuk xi laj yale: «¿Mi muʼyuk achanojik-o ta Tsʼibetik: ‹Li ton ti la spʼajik li jvaʼanej naetike jaʼ li ton ta chikin na ti mas tsots skʼoplal kʼoteme. Jaʼ ta stojolal Jeova kʼotem ta pasel taje xchiʼuk toj labal sba chkiltik›?» (Markos 12:10, 11). Te une xi jamal laj yal ti kʼusi mas tsots skʼoplal chaʼie: «Jaʼ yuʼun chkalboxuk avaʼiik ti chavichʼik pojbel li Ajvalilal yuʼun Diose, jaʼ chichʼ akʼbel li jteklum ti bu lek snaʼ xakʼ sate» (Mateo 21:43).

Laj yakʼik venta jchanubtasvanejetik ta Mantal xchiʼuk bankilal paleetik ti «jaʼ skʼoplalik kʼalal laj yal [Jesus] li lokʼolkʼop taje» (Lukas 20:19). Jech oxal, mas to oy ta yoʼonton tsmilik «li buchʼu chichʼ komel kʼusitike». Pe ta skoj ti chiʼik yuʼun li epal krixchanoetik ti jaʼ jun j-alkʼop chilik li Jesuse, muʼyuk to bat stsakik sventa tsmilik.

Kʼalal poʼot xa stsuts batel li cholmantal tspas Jesuse, yakal to chalbe skʼoplal lokʼolkʼopetik sventa chalbe ta jamal kʼusi smulik li jchanubtasvanejetik ta Mantale xchiʼuk li bankilal paleetike. Jaʼ yuʼun mas to tskʼan chmilat (Lukas 20:19). Pe muʼyuk to bu lajem yoʼonton Jesus ta yalbel smul li krixchanoetik taje. Jaʼ yuʼun laj to yalbe skʼoplal yan lokʼolkʼop. Xi laj yale:

«Li Ajvalilal ta vinajele xuʼ xichʼ koʼoltasel kʼuchaʼal jun ajvalil ti la spas jun skʼinal nupunel ta sventa li xnichʼone. Vaʼun la stak batel smosotak sventa xbat yikʼik tal li buchʼutik takbilik ta ikʼel ta skʼinal nupunele, pe muʼyuk bu skʼan xtalik.» (Mateo 22:2, 3.) Xi laj yal Jesus kʼalal la slikes li lokʼolkʼope: «Li Ajvalilal ta vinajele». Kʼalal «ajvalil» xie, jaʼ skʼoplal li Jeova Diose. ¿Buchʼu skʼoplal li skerem ajvalile xchiʼuk li buchʼutik takatik ta ikʼel ta veʼel ta skʼinal nupunele? Muʼyuk bu tsots ta aʼibel smelolal xtok ti jaʼ Xnichʼon Jeova li skerem ajvalile, ti jaʼ li buchʼu yakal chchap lokʼolkʼope. ¿Buchʼu skʼoplal li buchʼutik takbil ta ikʼel ta veʼele? Jaʼik li buchʼutik chchiʼinik ta Ajvalilal ta vinajel li Nichʼonile.

¿Buchʼutik ti baʼyel laj yichʼik takel ta ikʼele? Jaʼik li judaetike. Yuʼun jaʼik li buchʼutik laj yichʼik cholbel mantal yuʼun Jesus xchiʼuk yajtakboltake (Mateo 10:6, 7; 15:24). Yuʼun ta sjunul yoʼonton la xchʼamik ta 1513 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltik li trato la spas Jeova xchiʼuk li j-israeletike. Vaʼun jaʼ jech baʼyel och skʼoplalik li ta ‹paleetik yuʼun Jeovae› (Éxodo 19:5-8). Pe ¿kʼusi ora ti takatik ta ikʼel ta «skʼinal nupunel[e]»? Lik ta sjabilal 29 ta jkʼakʼaliltik, jaʼo lik kʼalal lik xcholbe skʼoplal Ajvalilal ta vinajel li Jesuse.

Pe ¿kʼu yelan laj yaʼiik jutuk mu skotoluk j-israeletik li takel ta ikʼele? «Muʼyuk bu skʼan xtalik» jech kʼuchaʼal laj yal Jesuse. Yuʼun jutuk mu skotoluk li jnitvanejetik ta relijione xchiʼuk li jteklume muʼyuk bu la stsakik ta mukʼ ti jaʼ Mesias li Jesuse xchiʼuk ti jaʼ li buchʼu tʼujbil yuʼun Dios sventa ch-ajvalilaje.

Pe laj yal Jesus ti xuʼ to staik mi oy ta yoʼonton li judaetike, yuʼun xi laj yale: «[Li ajvalile] la stak batel yan smosotak, xi laj yale: ‹Xi xavalbeik li buchʼutik takbilik ta ikʼele: «¡Kʼelo avilik! Jchapanoj xa jveʼel, jmiloj xa stot jvakaxtak xchiʼuk li jupʼem chonbolometik kuʼune, chapal xa skotol. Jaʼ yuʼun laʼik li ta skʼinal nupunele»›. Pe muʼyuk la stsakik ta venta, jaʼ yuʼun li june bat ta yosil, li june bat skʼel spʼolmal; pe li yantike la stsakbeik li smosotak ajvalile, muʼyuk xa xkʼexlal laj yilbajinik, vaʼun la smilik» (Mateo 22:4-6). Taje jaʼo kʼot ta pasel kʼalal oy xaʼox lek stsobobbail li yajtsʼaklomtak Kristoe. Jaʼo la xchʼunik mantal jechuk sventa x-ochik ta Ajvalilal yuʼun Dios li judaetike, pe jutuk mu skotolikuk muʼyuk la stsakik ta mukʼ li takel ta ikʼele, kʼajomal noʼox laj yutilanbeik li smosotak ajvalile (Echos 4:13-18; 7:54, 58).

¿Kʼusi chkʼot ta stojolal li Jteklume? Xi laj yal li Jesuse: «Ilin ta jyalel li ajvalile, jaʼ yuʼun la stak batel yajsoltarotak sventa tsmil li jmilvanejetike xchiʼuk la xchikʼbe li steklumalike» (Mateo 22:7). Taje jaʼo kʼot ta stojolalik kʼalal la slajes jteklum Jerusalen li jromaetik ta sjabilal 70 ta jkʼakʼaliltike.

Pe ¿mi muʼyuk xa van buchʼu chichʼ takel ta ikʼel ta skoj ti la spʼajik takel ta ikʼel li krixchanoetik taje? Moʼoj, yuʼun oy to buchʼutik chichʼ takel ta ikʼel kʼuchaʼal chal ta lokʼolkʼop li Jesuse. Yuʼun xi to chale: «Xi laj yalbe li [smosotak ajvalile]: ‹Chapal xa maʼ skʼinal nupunele, pe mu sta-o xtalik li buchʼutik takbilik ox ta ikʼele. Jaʼ yuʼun batanik li ta bebetik ta slokʼebal jteklume, vaʼun ikʼik tal ta skʼinal nupunel li buchʼutik te chataike›. Jech oxal, jaʼ jech la spasik li mosoiletike, batik li ta bebetike xchiʼuk la stsobik tal ti jayvoʼ la staike, te talik li buchʼutik toj chopolike xchiʼuk li buchʼutik lekike; jaʼ yuʼun noj li snail skʼinal nupunel ti bu chveʼike» (Mateo 22:8-10).

Jaʼ jech, ta mas tsʼakale chlik skolta sventa xkʼotik ta melel yajtsʼaklomtak Kristo li jyanlum krixchanoetik li jtakbol Pedroe, jaʼ xkaltik, li buchʼutik maʼuk judaetik vokʼike o ti muʼyuk onoʼox bu ochemik ta srelijion judaetike. Jaʼ yuʼun li ta sjabilal 36 ta jkʼakʼaliltike laj yichʼ chʼul espiritu xchiʼuk yutsʼ yalal li bankilal soltaro ta Roma ti Kornelio sbie. Vaʼun jaʼ jech ch-ochik li ta Ajvalilal ta vinajel ti laj yalbe skʼoplal Jesuse (Echos 10:1, 34-48).

Pe laj yal Jesus ti mu skotoluk lek ch-ilatik yuʼun «ajvalil» li buchʼutik batik ta kʼine. Xi laj yale: «Kʼalal och skʼel ajvalil li buchʼutik takbilik ta ikʼele, la sta ta ilel jun vinik ti maʼuk slapoj batel li skʼuʼ spokʼ sventa nupunele. Jaʼ yuʼun xi laj yalbee: ‹Chiʼiltik, ¿kʼuxi xa noʼox la-och tal ti muʼyuk alapoj tal akʼuʼ apokʼ sventa nupunele?›. Mu xa snaʼ kʼusi tstakʼ. Vaʼun xi laj yalbe yajtuneltak li ajvalile: ‹Chukbeik yok skʼob, te une bat jipik lokʼel ta ikʼal osil ta pana. Jaʼ te ti bu ch-okʼ xchiʼuk ti chkʼux stanal yee›. Yuʼun ep li buchʼutik takbilik ta ikʼele, pe jaʼ jutuk li buchʼutik tʼujbile» (Mateo 22:11-14).

Yikʼaluk van mu xaʼibeik smelolal kʼusi chal Jesus li jnitvanejetik ta relijion ti te tsʼetel xchikinike xchiʼuk ti kʼusi smakoj li kʼusi chale. Pe toj chopol chaʼiik xchiʼuk mas to jpʼel ta yoʼonton tsmil yaʼiik li Jesuse, yuʼun chkʼexavik-o ta jyalel li kʼusi chale.

Xtiʼet tajek sjolik li yajkontratak Jesuse, yuʼun naka to laj yal lokʼolkʼopetik ti jamal chakʼ ta ilel ti toj chopolike. Jech oxal la snop skʼop li jfariseoetik sventa tskʼelik mi saʼ smul ta skʼopojel. Jaʼ yuʼun oy kʼusi laj yalik sventa saʼ smul yuʼunik, vaʼun jaʼ jech xuʼ xakʼik ta skʼob ajvalil ta Roma. Te xkʼeletik buchʼu junukal yajchankʼop tstojik sventa xakʼ ta kʼabal li Jesuse (Lukas 6:7).

Xi laj yalbeik li Jesuse: «Jchanubtasvanej, jnaʼojkutik ti tukʼ kʼusi chaval, ti tukʼ xanaʼ xachanubtasvan xchiʼuk ti mu tʼujbiluk noʼox yajval avuʼune, moʼoj, yuʼun jaʼ jech chavakʼ ta chanel li sbe Dios jech kʼuchaʼal li kʼusi melele: ¿Mi stakʼ xichʼ tojbel patan li Sesare o mi moʼoj?» (Lukas 20:21, 22). Muʼyuk bu ti lek xa tajek xaʼi Jesus ti kʼupil kʼoptaat yuʼun li krixchanoetik taje, yuʼun snaʼoj ti jecheʼ chloʼlavanike xchiʼuk ti toj manyaike. Jaʼ yuʼun, mi «moʼoj, mu stakʼ xatojbeik patan», mi xie, xiʼel me sta smul ta stojolal li ajvalil ta Romae. Pe mi xi laj yale: «Jaʼ lek tojik li patane», muʼyuk lek xtok, yuʼun chkontrainat-o yuʼun li krixchanoetik ta skoj ti jaʼ ventainbilik yuʼun li ajvalil ta Romae. Jech oxal chaʼa, ¿kʼusi van chal li Jesuse?

Xi la stakʼe: «Jloʼlavanejetik, ¿kʼu yuʼun chapasikun ta preva? Akʼbeikun jkʼel jsepuk li takʼin sventa tojob patane». Vaʼun laj yichʼbeik tal jsep denario. Te une xi jakʼbatike: «¿Buchʼu slokʼol liʼe xchiʼuk kʼusi ti liʼ tsʼibabile?». «Jaʼ li Sesare», xiik. Toj labal xa noʼox sba kʼusi la stakʼ li Jesuse, yuʼun xi laj yale: «Tojbeik Sesar li kʼusitik jaʼ yuʼun Sesare, yan li kʼusitik jaʼ yuʼun Diose tojbeik Dios» (Mateo 22:18-21).

Chʼayal to kʼot yoʼontonik ta sventa ti kʼu yelan la stakʼe. Jech oxal mu xa kʼusi xalik kʼalal batike. Ta skoj ti mu to chbat lek kʼakʼale, mu xlaj yoʼontonik ta sabel smul yoʼ stsakik li Jesuse. Jaʼ yuʼun kʼalal lokʼ yoʼonton li jfariseoetike, tal yan jnitvanejetik ta relijion sventa tskʼelbeik yoʼonton ek li Jesuse.

Jaʼ xa jsaduseoetik ti te xvaʼetik tal sventa oy kʼusi tsjakʼbeik Jesus ti tsakal skʼoplal xchiʼuk chaʼkuxesele xchiʼuk ti chikʼbe yajnil sbankil li jun vinik ti itsʼinale. Muʼyuk xchʼunojik ti oy chaʼkuxesele. Xi tal sjakʼbeik li Jesuse: «Jchanubtasvanej, li Moisese xi laj yale: ‹Mi cham jun vinik ti chʼabal to xnichʼnabe, skʼan xikʼbe yajnil sbankil li itsʼinal sventa oyuk snitilulal li sbankile›. Yuʼun oy toʼox vukvoʼ jchiʼilkutik ti sbankil yitsʼin sbaike; nupun li bankilale pe cham kʼalal chʼabal toʼox xnichʼnabe, jaʼ yuʼun ikʼbat yuʼun yitsʼin li yajnile. Jaʼ jech la snuptan ek li xchaʼvoʼale, li yoxvoʼale, kʼalal to ta svukvoʼal jaʼ jech la snuptan ek. Ta slajebal une cham li antse. Jaʼ yuʼun li ta chaʼkuxesele, ¿buchʼu yajnil ta xkʼot ta svukvoʼalik taje? Yuʼun laj yikʼ skotolik» (Mateo 22:24-28).

Kʼalal la stakʼ li Jesuse jaʼ la stsak ta venta li mantaletik stsʼibaoj Moisese, yuʼun stsakojik lek ta mukʼ jsaduseoetik ti kʼusi chale. Xi laj yal li Jesuse: «¿Mi mu jaʼuk srasonal ti chʼayemoxuk ta skoj ti mi jaʼuk xavojtikinik li kʼusi chal Tsʼibetike o li sjuʼel Diose? Yuʼun kʼalal mi chaʼkuxiike mi jaʼuk xa bu tsaʼ yajnil li viniketike xchiʼuk mi jaʼuk xa bu chmalij li antsetike, moʼoj, yuʼun jaʼ jechik kʼuchaʼal li anjeletik ta vinajele. Pe ta sventa li buchʼutik chamemik ti chichʼik chaʼkuxesele, ¿mi muʼyuk achanojik ta slivro Moises, li loʼil ta sventa li jpets chʼixe, ti xi albat yuʼun Diose: ‹Voʼon Diosun yuʼun li Abraane, voʼon Diosun yuʼun li Isaake xchiʼuk voʼon Diosun yuʼun li Jakobe›? Leʼe jaʼ jun Dios yuʼun li buchʼutik kuxulike, maʼuk li buchʼutik chamemike. Chʼayemoxuk ta jyalel» (Markos 12:24-27; Éxodo 3:1-6). Toj labal xa noʼox sba laj yaʼi krixchanoetik ti kʼu yelan takʼave.

Kʼuchaʼal chkakʼtik ventae la smakbe ye jfariseoetik xchiʼuk jsaduseoetik li Jesuse. Pe muʼyuk xlaj-o yoʼontonik, yuʼun jmoj xa tal skʼelbeik yoʼonton Jesus li chaʼvokʼ krixchanoetik taje. Xi laj yal jun jchanubtasvanej ta Mantale: «Jchanubtasvanej, ¿bu junukal mantal ti mas tsots skʼoplal ta skotol li Mantale?» (Mateo 22:36).

Xi la stakʼ li Jesuse: «Li baʼyele jaʼ liʼe: ‹Aʼio avaʼi Israel, li Jeova Dios kuʼuntike jaʼ noʼox stuk Jeova, skʼan xakʼan ta sjunul avoʼonton li Jeova Dios avuʼune, ta sjunul akuxlejal, ta sjunul anopben xchiʼuk ta sjunul avipal›. Li xchibale jaʼ liʼe: ‹Skʼan me xakʼan achiʼil jech kʼuchaʼal akʼanoj aba atuke›. Muʼyuk yan mantal mas tsots skʼoplal kʼuchaʼal taje» (Markos 12:29-31).

Xi la stakʼ li jchanubtasvanej ta Mantale: «Jchanubtasvanej, toj lek lakʼopoj jech kʼuchaʼal li kʼusi melele: ‹Jaʼ noʼox Stuk xchiʼuk muʼyuk buchʼu yan jech kʼuchaʼal li Stuke›, ti akʼo jkʼantik ta sjunul koʼontontik, ta sjunul jnopbentik, ta sjunul kipaltik xchiʼuk ti akʼo jkʼan jchiʼiltik jech kʼuchaʼal jkʼanoj jba jtuktike, jaʼ mas oy sbalil, jaʼ xkom to skotol li chikʼbil matanaletik xchiʼuk li milbil matanaletike». Kʼalal laj yaʼi Jesus ti toj lek kʼusi la stakʼ li jchanubtasvanej ta Mantale, xi laj yalbee: «Muʼyuk bu nom oyot ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose» (Markos 12:32-34).

Oy xa ta yoxibal kʼakʼal ti te chchanubtasvan ta templo li Jesuse (9 kʼalal ta 11 yuʼun nisan). Oy onoʼox buchʼutik ti xmuyubajik noʼox la xchikintaik li kʼusi laj yakʼ ta chanele, jech kʼuchaʼal li jchanubtasvanej ta Mantal taje. Yuʼun mu xkoʼolajik kʼuchaʼal li jnitvanejetik ta relijion ti ‹mu xa skʼan kʼusi sjakʼbeike›.

Mu stabeik smul Jesus li jnitvanejetik ta relijion ti chkontrainvanike, manchuk mi chakʼ yaʼiik ta skʼob jromaetik (Lukas 20:20). Kʼalal te to oy ta templo ta 11 yuʼun nisan li Jesuse, jaʼ xa oy kʼusi la sjakʼbe li yajkontratake xchiʼuk jamal laj yalbe buchʼu ta melel li stuke. Xi la sjakʼe: «¿Kʼusi chanopik ta sventa li Kristoe? ¿Bu junukal utsʼ alalil likem tal?» (Mateo 22:42). Snaʼojik lek ti jaʼ ta yutsʼ yalal David chlik tal li Kristo o li Mesiase. Vaʼun jaʼ jech la stakʼik (Mateo 9:27; 12:23; Juan 7:42).

Xi to jakʼbatik yuʼun li Jesuse: «Vaʼun chaʼa, ¿kʼuxi xa noʼox ti ‹Kajval›, xi laj yal David ta sventa li chʼul espiritue: ‹Xi albat yuʼun Jeova li Kajvale: «Chotlan ta jbatsʼikʼob jaʼ to mi laj kakʼ ta yolon avok li avajkontratake»›? Jaʼ yuʼun chaʼa, mi ‹Kajval›, xi li Davide, ¿kʼuxi xa noʼox ti jaʼ xnichʼone?» (Mateo 22:43-45).

Mu kʼusi xal li jfariseoetike, yuʼun li kʼusi oy ta yoʼontonike jaʼ ti oyuk junuk snitilulal David ti liʼ chnaki ta balumil sventa xkoltaatik lokʼel ta skʼob li jromaetike. Pe jech kʼuchaʼal chal David ta Salmo 110:1, 2 laj yalbe smelolal Jesus ti mu xkoʼolaj kʼuchaʼal ajvalil krixchano li Mesiase. Yuʼun ‹Kajval› xut li Davide, vaʼun kʼalal mi choti xaʼox ta sbatsʼi kʼob Dios li Mesiase oy xaʼox tsots sjuʼel. Ta skoj li kʼusi laj yal Jesuse jaʼ mak-o yeik li yajkontratake.

Te chchikintaik kʼusi chal Jesus li yajchankʼoptak xchiʼuk li yan krixchanoetike. Pe li avie jaʼ xa chchiʼin ta loʼil li jchanubtasvanejetik ta Mantal xchiʼuk li jfariseoetik sventa tspʼijubtase. Yuʼun te «chotolik ta xchotleb Moises» sventa chakʼik ta chanel li Smantal Diose. Xi albatik yuʼun Jesus li buchʼutik te chaʼiik mantale: «Pasik xchiʼuk chʼunik skotol li kʼusitik chalboxuke, pe mu me xachanik li kʼusitik tspasike, yuʼun jaʼ noʼox chalik, pe muʼyuk tspasik li kʼusitik chalike» (Mateo 23:2, 3).

Te une, xi lik yalbe skʼoplal Jesus ti butik jamal xvinaj ti chloʼlavanike: «Li stukike tsmukʼibtasik li bikʼit kaxa ti te tikʼil tsʼibetik ti tstunesik sventa xchabiatike». Jaʼ jech, oy jlom judaetik chchuk ta stibaik o ta skʼobik uni kaxa ti yichʼoj tuchʼantik Mantale. Pe li jfariseoetike tsmukʼibtasik sventa chakʼik ta ilel ti ta sjunul tajek yoʼonton chchʼunik Mantale. Jech xtok, skʼan xakʼbeik stsitsimal skʼuʼ spokʼik li j-israeletike, pe li jfariseoetike yolbaj xa «tsnatubtas li stsitsimal skʼuʼ spokʼike» (Números 15:38-40). Jaʼ jech tspasik «ta skoj ti tskʼan ch-ilatik yuʼun krixchanoetike» (Mateo 23:5).

Ta skoj ti xuʼ xchanik jech li yajchankʼoptak Jesuse, ti tskʼan xa jech mukʼ skʼoplalik eke, xi albatik mantal yuʼun li Jesuse: «Pe mu me ‹Rabi›, xa-utatik li voʼoxuke, yuʼun jun noʼox li Jchanubtasvanej avuʼunike, yan li voʼoxuke avermano aba akotolik. Jech xtok, mu me buchʼu ‹tot›, xavutik liʼ ta sba balumile, yuʼun jun noʼox li Totil avuʼunike, jaʼ li Buchʼu te oy ta vinajele. Mu me ‹jnitvanej› xa-utatik xtok, yuʼun jun noʼox li Jnitvanej avuʼunike, jaʼ li Kristoe». Vaʼun chaʼa, ¿kʼu van yelan skʼan stsak sbaik ta mukʼ li jchankʼopetike xchiʼuk kʼu van yelan skʼan xakʼ ta ilel stalelalik? Xi albatik yuʼun li Jesuse: «Li buchʼu mas mukʼ skʼoplal avuʼunike skʼan xkʼot ta avajtunelik. Li buchʼu tstoy sbae chichʼ bikʼtajesbel skʼoplal, yan li buchʼu bikʼit chakʼ sbae chichʼ toybel skʼoplal» (Mateo 23:8-12).

Te une, lik yal Jesus ti toj abol sbaik li jloʼlavanej jchanubtasvanejetik ta Mantal xchiʼuk li jfariseoetike, jaʼ yuʼun xi laj yalbee: «¡Toj abol abaik jchanubtasvanejetik ta Mantal xchiʼuk jfariseoetik ti jloʼlavanejoxuke!, yuʼun chamakik ta be li krixchanoetik ta stojolal li Ajvalilal ta vinajele, yuʼun mi jaʼuk cha-ochik li voʼoxuke xchiʼuk mi jaʼuk xavakʼik x-och ek li yantik ti yakal ch-ochike» (Mateo 23:13).

Maʼuk noʼox, yuʼun laj yal xtok ti oy smulik li jfariseoetik ta skoj ti mu xvinaj ta stalelalik li mantale, yuʼun mu xa xilik li kʼusi mas tsots skʼoplale. Jech kʼuchaʼal ti xi chalike: «Muʼyuk kʼusi sbalil mi oy buchʼu chakʼ ye ta stojolal temploe; pe mi oy buchʼu chakʼ ye ta stojolal li oro ta temploe skʼan me spas li kʼusi laj yale». Makem satik ta mantal, yuʼun jaʼ xa mas tsots skʼoplal chilik li oro ta temploe, jaʼ xa jutuk tsots skʼoplal chilik li bu chichʼ ichʼel ta mukʼ Jeovae. Jech oxal xi albatik yuʼun li Jesuse: «Muʼyuk yakaloxuk spasel li kʼusitik mas tsots skʼoplal ta Mantale, jaʼ xkaltik, li tukʼilale, li xkʼuxul oʼontonale xchiʼuk li xchʼunel oʼontonale» (Mateo 23:16, 23; Lukas 11:42).

Xi albatik yuʼun Jesus li jfariseoetike: «¡Maʼsat jbeiltasvanejetik, chachijik li bikʼtal use pe jaʼ chabikʼik skotlej li kameyoe!» (Mateo 23:24). Jaʼ jech, ta skoj ti ibal sba li bikʼtal us jech kʼuchaʼal chal li ta Mantale, chchijik lokʼel li ta svinoike. Pe ta skoj ti muʼyuk tstsakik ta mukʼ li kʼusi mas tsots skʼoplal ta Mantale, xkoʼolaj kʼuchaʼal tsbikʼik skotlej li kameyo ti lek mukʼe xchiʼuk ti ibal sba jech kʼuchaʼal chal Mantale (Levítico 11:4, 21-24).

Kʼalal slajeb xa velta te oy ta templo li Jesuse, jech-o jamal chal ti chloʼlavan li jchanubtasvanejetik ta Mantal xchiʼuk li jfariseoetike, yuʼun ‹jloʼlavanejoxuk› xut li krixchanoetik taje. La stunes jun lokʼolkʼop, xi laj yale: «Chapokbeik lek li spat xokon kopa xchiʼuk platoe, pe li yute nojem ta elekʼ xchiʼuk nojem ta kʼusitik ti muʼyuk spajebal ta pasele. Maʼsat jfariseo, jaʼ lek sukʼbo baʼyel li yut kopa xchiʼuk plato sventa sakub ek li spat xokone» (Mateo 23:25, 26). Toj tsots skʼoplal chil jfariseoetik ti akʼo sakuk kʼusitik yuʼunik kʼuchaʼal chal li Mantale, jaʼ yuʼun tsakubtasbeik lek spat xokon li kʼusitike; pe jaʼ muʼyuk tstsakik ta mukʼ ti kʼu yelan li yut yoʼontonike, jaʼ yuʼun muʼyuk tsakubtasik.

Oy to bu xvinaj xtok ti lek xaʼi xloʼlavanike, yuʼun oy ta yoʼonton tsvaʼanbeik xchiʼuk tskʼupiltasbeik smukinal li j-alkʼopetike. Pe xi albatik yuʼun li Jesuse: «Jaʼ xnichʼnaboxuk li buchʼutik la smilik li j-alkʼopetike» (Mateo 23:31). Jaʼ jech yakʼojik ta ilel, yuʼun tskʼan tsmil yaʼiik li Jesuse (Juan 5:18; 7:1, 25).

Vaʼun laj yalbe skʼoplal Jesus kʼusi tsnuptan li jnitvanejetik ta relijion mi mu sutes yoʼontonike, xi laj yale: «Chonetik, stsʼunbaltak chon ti oy svenenoale, ¿kʼuxi xa noʼox chajatavik li ta Jeena kʼalal mi laj avichʼik chapanele?» (Mateo 23:33). Kʼalal laj yalbe skʼoplal li stenlejaltik Inon ti jaʼ te nopol chchikʼ skʼaʼepike, jamal chakʼ ta aʼiel ti chlajik sbatel osil li jchanubtasvanejetik ta Mantal xchiʼuk li jfariseoetik ti toj chopolike.

Xi laj yalbe skʼoplal yajchankʼoptak li Jesuse: «Ta jtak tal j-alkʼopetik ta atojolalik, pʼijil viniketik xchiʼuk jchanubtasvanejetik». Pe ¿mi tstsakatik van ta mukʼ? Xi albatik yuʼun Jesus li jnitvanejetik ta relijione: «[Jlom kajchankʼoptake] chamilik, jlome chajokʼanik ta jtel teʼ, jlome chatsitsik ta snailtak atsobobbailik xchiʼuk li jlome chakontrainik ta jujun jteklum, sventa xkom ta abaik skotol li buchʼutik malem xchʼichʼelik ta sba balumil ti tukʼ echʼike, ti te chlik tal ta xchʼichʼel li tukʼil Abel kʼalal to ta xchʼichʼel Sakarias [...], ti voʼoxuk [la amilike]». Jech oxal xi pʼijubtasatike: «Ta melel chkalboxuk avaʼiik, skotol li kʼusitik taje jaʼ chkʼot ta stojolal li jkʼol kuxlejal liʼe» (Mateo 23:34-36). Taje kʼot ta pasel ta sjabilal 70 ta jkʼakʼaliltik kʼalal la slajesik Jerusalen li soltaroetik ta Romae, vaʼun ta smilal noʼox judaetik chamik.

Toj chopol laj yaʼi Jesus kʼalal la snopbe skʼoplal taje. Xi chat yoʼonton laj yale: «Jerusalen, Jerusalen, ti jaʼ li jmilvanej yuʼun j-alkʼopetike xchiʼuk ti chakʼbe ton li buchʼutik chichʼ takbel batel ta stojolale..., ¡ep ta velta la jkʼan la jtsob avalab jech kʼuchaʼal tstsob ta yolon xikʼ yalab li meʼ alakʼe! Pe muʼyuk bu xakʼanik li voʼoxuke. ¡Kʼelo avilik! Iktabil chkom li anaike» (Mateo 23:37, 38). Li buchʼutik laj yaʼiik li kʼusi laj yal Jesuse laj van sjakʼbe sbaik kʼusi skʼoplal kʼalal ‹anaik›, xie. ¿Mi jaʼ van skʼoplal li templo ta Jerusalen ti toj labal xa noʼox sba smukʼule, ti jaʼ chchabi yilel li Diose?

Xi to laj yale: «Chkalboxuk avaʼiik ti mi jaʼuk onoʼox bu chavilikun-o jaʼ to mi xi laj avalike: ‹¡Akʼo sta bendision ta sbi Jeova li buchʼu chtale!›» (Mateo 23:39). Taje jaʼ yakal chalbe skʼoplal li albil kʼop ta Salmo 118:26 ti xi chale: «Toj lec li bochʼo chtal ta sventa Mucʼul Diose; liʼ ta xchʼulna Mucʼul Dios ta xcaltic ti toj jun noʼox yutsile». Ta melel, kʼalal mi laj yichʼ lajesel li templo ta Jerusalene muʼyuk xa me buchʼu xuʼ x-och ta sbi Jeova.

Vaʼun jaʼ xa te bat Jesus ti bu oy xkaxailtak takʼin ta templo ti xkoʼolaj kʼuchaʼal okʼes pasbile. Chʼojajtik jutuk yuni tiʼ ta sba li kaxaetike, jaʼ te tstikʼik ochel matanal takʼin li krixchanoetike. Te laj yil Jesus ti «tstikʼ ep [stakʼinik]» jlom jkʼulej judaetik sventa chakʼik ta matanale. Vaʼun laj yil jun povre meʼon ants ti la stikʼ ochel «chaʼsep yuni takʼin ti jutuk tajek sbalile» (Markos 12:41, 42). Snaʼoj lek Jesus ti toj lek chil Dios ti chakʼ matanale.

Laje, la stak ta ikʼel yajchankʼoptak li Jesuse, xi laj yalbee: «Ta melel chkalboxuk avaʼiik ti abol sba meʼon ants leʼe jaʼ mas ep la stikʼ stakʼin ta skotol li yantik la stikʼ stakʼinik ta xkaxailtak takʼine». ¿Kʼuxi jech taje? Xi la xchapbe smelolale: «Naka skomenal stakʼin la stikʼ skotolik, yan li antse, akʼo mi abol sba, la stikʼ skotol ti kʼu yepal oy yuʼun sventa chkuxi-oe» (Markos 12:43, 44). ¡Batsʼi toj jelel ti kʼusi oy ta yoʼonton xchiʼuk stalelal li ants taje, mi jaʼuk xkoʼolaj kʼuchaʼal li jnitvanejetik ta relijione!

Vaʼun kʼalal poʼot x-echʼ batel li skʼakʼalil 11 yuʼun nisane, lokʼ batel ta templo ta slajebal velta li Jesuse. Xi tsots laj yal jun yajchankʼope: «Jchanubtasvanej, ¡kʼelo avil!, ¡toj echʼ xa noʼox kʼupil sba li tonetike xchiʼuk ti kʼu to yelan vaʼanbil li kʼusitik liʼe!» (Markos 13:1). Ta melel, oy mukʼta tonetik tunesbil li ta smuroal temploe, ti lek tsotse xchiʼuk ti muʼyuk bu chlom-o yilele. Jaʼ yuʼun maʼuk van jech smelolal laj yaʼiik ti xi laj yal Jesuse: «¿Mi xavil skotol li kʼusitik mukʼtik vaʼanbil liʼe? Chichʼ jinesel skotol, mi jpʼejuk ton kajal chkom ta sba yan ton liʼe» (Markos 13:2).

Vaʼun kʼalal laj yoʼonton li Jesuse te echʼik ta stenlejaltik Sedron xchiʼuk yajchankʼoptak sventa chbatik ta Vits Olivatik, vitstik ti bu muyik batele. Pe jaʼ noʼox te chchiʼin ta loʼil li Pedro, Andres, Santiago xchiʼuk Juane. Tukʼ skʼelojik batel li templo ti toj labal xa noʼox sba xvinaje.

Bat kʼakʼal martes xa li avie, poʼot xa stsuts li 11 yuʼun nisane. Jech xtok, slajebaltik xa tspas tsatsal abtelal ta balumil li Jesuse. Te chchanubtasvan ta templo li ta kʼakʼaltike, yan li ta akʼobaltike te chbat vayuk ta spat jteklum. Oy tajek ta yoʼonton tskʼel yaʼiik li Jesuse, jaʼ yuʼun «chbatik ta templo ta sob skotol li krixchanoetik sventa chaʼiik li kʼusitik chale» (Lukas 21:37, 38). Pe kom xa ta patil maʼ taje, avie te xa chotol ta Vits Olivatik xchiʼuk chanvoʼ yajtakboltak, jaʼ li Pedro, Andres, Santiago xchiʼuk Juane.

Nopajik tal ta mukul li chanvoʼ jtakboletike. Tsvul yoʼontonik ta sventa ti mu jpʼejuk ton kajal chkom ta sba yan ton li ta templo ti naka to laj yal Jesuse. Pe maʼuk noʼox, ep to kʼusitik tsnopik. Yuʼun xi xa onoʼox albilik yuʼun li Jesuse: «Akʼik ta ilel ti chapaloxuke, yuʼun jaʼo chtal li Xnichʼon krixchano kʼalal maʼuk yorail anopojike» (Lukas 12:40). Jech xtok albilik xa onoʼox ti chkʼot skʼakʼalil ti «chakʼ sba ta ilel ta stojolal krixchanoetik li Xnichʼon krixchanoe» (Lukas 17:30). ¿Mi te van tsakal skʼoplal xchiʼuk templo taje? Tskʼan tajek tsnaʼik li jtakboletike, jech oxal xi laj yalbeik li Jesuse: «Albun kaʼikutik, ¿bakʼin chkʼot ta pasel li kʼusitik taje xchiʼuk kʼusi senyail ti liʼ xa oyote xchiʼuk ti kʼalal poʼot xa xlaj skotol li kʼusitik oy ta balumile?» (Mateo 24:3).

Yikʼaluk van jaʼ yakal tsnopbeik skʼoplal ti chlaj li templo ti te nopol skʼelojik batele. Jech xtok, tskʼan tsnaʼik kʼusi ora ti kʼalal liʼ xa oy li Xnichʼon krixchanoe. Yikʼaluk van xvul ta sjolik li lokʼolkʼop laj yal Jesus ta sventa li «jun vinik ti ochem ta ajvalilal yutsʼ yalale», ti «bat ta nom sventa chichʼ yabtel ta ajvalilal [xchiʼuk ti] sut tal[e]» (Lukas 19:11, 12). Jech xtok, tskʼan van tsnaʼik kʼusitik smakoj ti ta «xlaj skotol li kʼusitik oy ta balumile».

Ep kʼusitik laj yal Jesus kʼalal la stakʼ li kʼusi jakʼbate, laj yal kʼusi senyail chakʼ ta ilel kʼalal chlaj xa li kʼusitik yuʼun judaetike xchiʼuk li stemploike. Pe oy to kʼusi mas laj yal ti jaʼ chkoltaat li yajtsʼaklomtak Kristo ta mas jelavel sventa snaʼik kʼalal ‹liʼ xa oye› xchiʼuk kʼalal poʼot xa xlaj skotol li kʼusitik oy ta balumile.

Kʼalal ch-echʼ batel li jabiletike, ta me xakʼ venta jtakboletik kʼuxi chkʼot ta pasel li albil kʼop laj yal Jesuse. Ta melel, ep me jaʼo chkʼot ta pasel kʼalal kuxulik toe. Jech oxal chaʼa, li yajtsʼaklomtak Kristo ti vikʼil lek satike xchiʼuk ti kuxulik to ta sjabilal 70 ta jkʼakʼaliltike, kʼalal echʼ xaʼox 37 jabile, chapalik xaʼox me lek kʼalal chichʼ lajesel li kʼusitik yuʼun judaetike xchiʼuk li stemploike. Akʼo mi jech, maʼuk me ta sjabilal 70 o kʼalal skʼan toʼox sjabilal 70 chkʼot ta pasel skotol li kʼusi laj yal Jesuse. Jech oxal chaʼa, ¿kʼuxi ta jnaʼtik kʼalal li xa oy kʼuchaʼal Ajvalil ta Ajvalilal yuʼun Dios li Jesuse? Laj yalbe yajtakboltak ti kʼuxi ta jnaʼtike.

Laj xa onoʼox yal Jesus ti «oy paskʼop liʼe xchiʼuk ti oy paskʼop ta nome» xchiʼuk ti «chlik skontrain sbaik jujun mukʼta jteklum [xchiʼuk ti] chlik skontrain sbaik [ajvaliletike]» (Mateo 24:6, 7). Jech xtok chal ti ta «x-echʼ tsatsal nikeletik, chlik viʼnal xchiʼuk tsatsal chamel ta buyuk [noʼoxe]» (Lukas 21:11). Xi la spʼijubtas yajchankʼoptak li Jesuse: «Baʼyel chavichʼik tsakel xchiʼuk chavichʼik kontrainel» (Lukas 21:12). Ch-ayan ep jloʼlavanej j-alkʼopetik xchiʼuk ep buchʼutik tsloʼlaik. Ch-epaj li choplejale xchiʼuk mas xa ep li krixchanoetik ti ta sikub ta yoʼontonik li kʼanelale, jech xtok xi to laj yale: «Li lekil aʼyejetik ta sventa li Ajvalilal liʼe ta xichʼ cholel ta spʼejel balumil sventa xaʼi skotol li jteklumetike, vaʼun ta xtal li slajebe» (Mateo 24:14).

Li albil kʼop taje ta onoʼox xkʼot ta pasel junantik kʼalal skʼan toʼox xichʼ lajesel yuʼun jromaetik li Jerusalene xchiʼuk kʼalal jaʼo yakal chichʼ lajesele, pe ¿mi oy to van skʼoteb ta pasel ta mas tsʼakal li kʼusi laj yal Jesuse xchiʼuk ti mas to ep kʼusi smakoje? ¿Mi xavil ti mas to mukʼ skʼoplal chkʼot ta pasel ta jkʼakʼaliltik li albil kʼop laj yale?

Jtos ti kʼusi senyail laj yal Jesus kʼalal liʼ xa oye jaʼ «li kʼusi ibal sba ti chlajesvan ti te vaʼal ti bu chʼule» (Mateo 24:15). Li kʼusi ibal sba taje jaʼ li «soltaroetik» ta Roma ti talik ta sjabilal 66 ta jkʼakʼaliltik ti yichʼojik tal lokʼoletik ti jaʼ sdiosinojike. Vaʼun la sjoyiik Jerusalen li jromaetike xchiʼuk la sjinesbeik jlom li smuroale (Lukas 21:20). Jech oxal «li kʼusi ibal sba» taje jaʼ te vaʼal kʼot ‹ti bu chʼul› yuʼun judaetike, ti mu stakʼ te xkʼotike.

Xi laj yal xtok li Jesuse: «Chtal mukʼta tsatsal vokolil ti muʼyuk bu jech kʼotem-o ta pasel kʼalal lik tal li balumil kʼalal to avie, muʼyuk, mi jaʼuk chtal yan velta xtok». La slajesik Jerusalen ta sjabilal 70 ta jkʼakʼaliltik li jromaetike. Kʼalal laj ta tsalel li chʼul jteklum yuʼun judaetike, ti te tsakal skʼoplal li stemploike, jaʼ te laj yilik li tsatsal vokolil laj yichʼ albel skʼoplale, yuʼun toj ep buchʼutik lajik (Mateo 4:5; 24:21). Yuʼun muʼyuk bu jech ilbil-o chichʼ lajesel li jteklume xchiʼuk muʼyuk bu jech snuptanojik-o li judaetike, jech xtok, jaʼ te kʼot ta tsutsel ti kʼu yelan lek chapal chichʼik ta mukʼ Dios ti oy xa ta sjayibal siglo jech tspasike. Jech oxal chaʼa, mi oy to jech chkʼot ta pasel ta jelavele mas to me toj xibal sba.

JPAT KOʼONTONTIK TA SVENTA LI KʼUSI CHTAL TA TSʼAKALE

Mu to bu chlaj yoʼonton ta yalbel yajtakboltak Jesus li senyail kʼalal liʼ xa oy kʼuchaʼal Ajvalil li ta Ajvalilal yuʼun Diose xchiʼuk kʼalal chlaj skotol li kʼusitik oy ta balumile. Vaʼun la spʼijubtas yajtakboltak ti akʼo skʼel sbaik ta stojolal li «jloʼlavanej Kristoetik xchiʼuk jloʼlavanej [j-alkʼopetike]». Laj yal ti oy van junantik «chloʼlavanik xchiʼuk xuʼ van sloʼlaik ek li buchʼutik tʼujbile» (Mateo 24:24). Pe muʼyuk bu chlajik ta loʼlael li buchʼutik tʼujbile, yuʼun xkiltik li jloʼlavanej j-alkʼopetike, yan li Jesuse mu xkiltik kʼalal liʼ xa oye.

Xi laj yal Jesus ta sventa li jun mukʼta tsatsal vokolil chtal kʼalal chlaj skotol li kʼusitik oy ta balumile: «Ta x-ikʼub li Kʼakʼale, muʼyuk xa bu chakʼ xojobal li Ue, chpʼaj yalel tal li kʼanaletik ta vinajele xchiʼuk ta me xnik li juʼelaletik ta vinajele» (Mateo 24:29). Li jtakboletik ti te yakal chaʼiik li kʼusi xibal sbae mu snaʼik ta melel kʼu yelan chkʼot ta pasel, pe ti kʼusie jaʼ ti toj echʼ xa noʼox xibal sbae.

¿Kʼusi van tspas krixchanoetik ta skoj li kʼusitik toj xibal sba chkʼot ta pasele? Xi chal li Jesuse: «Chbat xchʼulelik ta xiʼel li krixchanoetike xchiʼuk ta skoj ti tsmalaik kʼusitik chkʼot ta pasel li ta sba balumile, yuʼun ta xnik li juʼelaletik ta vinajele» (Lukas 21:26). Li kʼusi yakal chalbe skʼoplal Jesuse jaʼ ti oy kʼusi toj echʼ xa noʼox xibal sba kʼusi chkʼot ta pasele, ti muʼyuk bu ilbil-o jeche.

Akʼo mi jech, la spatbe yoʼonton yajtakboltak Jesus ti mu skotoluk krixchanoetik yakalik ta vul oʼonton kʼalal «chtal [...] xchiʼuk sjuʼel xchiʼuk smukʼulal li Xnichʼon krixchanoe» (Mateo 24:30). Yuʼun yaloj xa onoʼox Jeova ti chkoltavan «ta skoj li buchʼutik tʼujbile» (Mateo 24:22). Jech oxal chaʼa, ¿kʼusi van skʼan spas li jchankʼopetik ti tukʼ yoʼontonik kʼalal mi laj yilik li kʼusi toj xibal xa noʼox sba laj yalbe skʼoplal Jesuse? Xi patbat yoʼontonike: «Kʼalal chlik kʼotuk ta pasel li kʼusitik taje, tukʼ xavaʼiik xchiʼuk toyo muyel asatik, yuʼun nopol xa li akolebalike» (Lukas 21:28).

Li yajchankʼoptak Jesus ti kuxulik li vaʼ kʼakʼal ti albil xa onoʼox skʼoplale, ¿kʼuxi van chakʼik venta ti poʼot xa li slajebale? Xi albatik jun lokʼolkʼop ta sventa jtekʼ teʼel igoe: «Kʼalal ch-uninaj skʼobkʼobtak xchiʼuk ti chlokʼ yanale anaʼojik ti chnopaj xa tal li veranoe. Jaʼ jech ek li voʼoxuke, kʼalal chavilik skotol li kʼusitik taje, naʼik me ti nopol xa xtale, ti ta tiʼ na xa oye. Ta melel chkalboxuk avaʼiik ti muʼyuk onoʼox bu chlaj li jkʼol kuxlejal liʼe jaʼ to mi kʼot ta pasel skotol li kʼusitik taje» (Mateo 24:32-34).

Jaʼ yuʼun kʼalal mi laj yil yajchankʼoptak Jesus ti yakal xa chkʼot ta pasel skotol li kʼusitik smakoj li senyail taje, te me chakʼik venta ti yuʼun nopol xa li slajebale. Vaʼun jaʼ xa la skʼopon yajchankʼoptak Jesus ti kuxulik to kʼalal mi kʼot li skʼakʼalil taje, xi laj yale:

«Ta sventa li skʼakʼalil xchiʼuk yorail taje muʼyuk buchʼu snaʼ, mi jaʼuk li anjeletik ta vinajele mi jaʼuk li Nichʼonile, jaʼ noʼox snaʼ stuk li Totile. Yuʼun jech kʼuchaʼal kʼot ta pasel ta skʼakʼalil Noee, jaʼ jech chkʼot ta pasel ek kʼalal liʼ xa oy li Xnichʼon krixchanoe. Yuʼun kʼalal muʼyuk toʼox bu talem li Nojelal ta voʼe, li vaʼ kʼakʼale ta xveʼik, ta x-uchʼbolajik noʼox li krixchanoetike, ta saʼ yajnil li viniketike xchiʼuk chakʼ ta malijel stsebik li krixchanoetike; jaʼ to la xkechanik kʼalal och ta arka li Noee, xchiʼuk muʼyuk bu laj yichʼik ta mukʼ jaʼ to ti kʼalal tal li Nojelal ta voʼe, vaʼun kuchatik batel skotolik; jaʼ jech chkʼot ta pasel ek kʼalal liʼ xa oy li Xnichʼon krixchanoe.» (Mateo 24:36-39.) La skoʼoltas ta skʼakʼalil Noe li slajebal kʼakʼale, ti muʼyuk kʼusi xkoʼolaj-o kʼalal echʼ li Nojelal ta voʼe, yuʼun laj yil svokol spʼejel li Balumile.

Kʼalal laj yaʼi jtakboletik li kʼusi naka to laj yal Jesus te ta Vits Olivatike jaʼ laj yakʼik-o venta ta melel ti skʼan vikʼiluk-o satik. Xi laj yal li Jesuse: «Kʼelo me aba atukik sventa mu x-alub avoʼontonik ta skoj ti chaveʼik ta mase, ti cha-uchʼbolajik ta mase xchiʼuk ta skoj li vul oʼonton ta sventa li kuxlejale, vaʼun ti chʼayal avoʼonton chvul staoxuk ta anil li vaʼ kʼakʼal ti xkoʼolaj kʼuchaʼal yakel ta chʼojone. Yuʼun chvul ta stojolal skotol li jnaklejetik ta spʼejel balumile. Vaʼun chaʼa, vikʼiluk-o me asatik ta skʼanel vokol skotol kʼakʼal sventa xakolik lokʼel ta skotol li kʼusitik albil skʼoplal ti persa chkʼot ta pasele, vaʼun jaʼ me jech vaʼaloxuk ta stojolal li Xnichʼon krixchanoe» (Lukas 21:34-36).

Laj yalbe skʼoplal yan velta Jesus ti smakoj batel spʼejel Balumil kʼalal mi kʼot ta pasel li albil kʼope. Pe mu yuʼunuk chkʼot ta pasel leʼtik ta sjaylajunebal jabil batel kʼalal laj yal Jesuse, jech xtok maʼuk noʼox te chkʼot ta pasel ta Jerusalen o li ta steklumal judaetike. Moʼoj, yuʼun jaʼ yakal chalbe skʼoplal li kʼusitik «chvul ta stojolal skotol li jnaklejetik ta spʼejel balumile».

Jech xtok laj yal Jesus ti skʼan julavemikuk li yajchankʼoptake, ti skʼan chapalikuke xchiʼuk ti skʼan vikʼiluk satike. Jaʼ yuʼun laj yal yan lokʼolkʼop ti jaʼ chtijbat-o yoʼontonik ta spasel taje, xi laj yale: «Naʼik me liʼe: ti lajuk snaʼ yajval na jayib ora ta akʼobal chtal li j-elekʼe, vikʼil-o me sat xchiʼuk muʼyuk bu xakʼ akʼo x-och j-elekʼ ta sna ti jechuke. Jaʼ yuʼun li voʼoxuk eke akʼik ta ilel ti chapaloxuke, yuʼun jaʼo chtal li Xnichʼon krixchano kʼalal maʼuk yorail anopojike» (Mateo 24:43, 44).

Vaʼun oy kʼusi laj yal Jesus ti chpatbat yoʼonton li yajchankʼoptake. Yuʼun laj yalbe skʼoplal jun «mosoil» ti julavem xchiʼuk ti tsots ch-abtej kʼalal yakal xaʼox chkʼot ta pasel li albil kʼop laj yale. Xaʼibeik lek smelolal yajchankʼoptak Jesus li kʼusi xi ch-albatike: «¿Buchʼu jaʼ ta melel li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoil ti akʼbat sbain yan smosotak li yajval sventa chakʼbe sveʼel ta yoraile? ¡Mi jech yakal tspas ta xtaat yuʼun yajval li mosoil taje xmuyubaj noʼox me! Ta melel chkalboxuk avaʼiik: ta me svaʼan sventa chakʼbe sbain skotol li kʼusitik oy yuʼune». Pe mi lik sokuk stalelal li «mosoil» taje xchiʼuk mi lik yilbajin li yantike, ‹tsots me ch-akʼbat stoj smul› yuʼun li yajvale (Mateo 24:45-51; koʼoltaso xchiʼuk Lukas 12:45, 46).

Pe maʼuk yakal chalbe skʼoplal Jesus ti oy jtsopuk yajchankʼoptak ti chlik sokuk stalelale. Vaʼun chaʼa, ¿kʼusi yakal chakʼbe xchan li yajchankʼoptake? Jaʼ ti tskʼan Jesus ti vikʼiluk satike xchiʼuk ti tsotsuk x-abtejike, jech kʼuchaʼal jamal xvinaj ta yan lokʼolkʼope.

Yakal tstakʼ li kʼusi jakʼbat yuʼun yajtakboltak ta sventa ti kʼusi senyail kʼalal liʼ xa oy li Jesuse xchiʼuk ti kʼalal poʼot xa xlaj skotol li kʼusitik oy ta balumile. Vaʼun laj yalbe jun pʼijil tojobtasel ta yan lokʼolkʼop ta sventa taje. Kʼalal chkʼot ta pasele, ta me xilik li buchʼutik jaʼo kuxulik kʼalal liʼ xa oy li Kristoe.

Xi la slikes lokʼolkʼop li Jesuse: «Li Ajvalilal ta vinajele xuʼ xichʼ koʼoltasel kʼuchaʼal lajunvoʼ tojol tsebetik ti la stsak batel skantilik sventa chbat snupik ta be li jnupunele. Oy voʼob ti bolike xchiʼuk oy voʼob ti pʼijike» (Mateo 25:1, 2).

Maʼuk chakʼ ta aʼiel Jesus ti oy j-oʼlol ti pʼijik li yajchankʼoptak ti chuʼuninik li Ajvalilal yuʼun Diose xchiʼuk ti oy j-oʼlol ti bolike. Moʼoj, yuʼun ti kʼusi chakʼ ta aʼiele jaʼ ti jaʼ oy ta sba stukik yajchankʼoptak mi tskʼan vikʼiluk satik o mi moʼoj ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose. Pe snaʼoj lek Jesus ti xuʼ tukʼ xakʼ sbaik ta jujuntal li yajtuneltake xchiʼuk ti staik li bendision chakʼ Stote.

Li ta lokʼolkʼop laj yale bat snupik ta be jnupunel kerem li lajunvoʼ tojol tsebetike, bat xchiʼinik li buchʼutik talem ta kʼin nupunele. Kʼalal mi vule, sventa sakjamanuk li bee, jaʼ me chakʼ xojobal skantil li tojol tsebetike, vaʼun jaʼ jech chakʼik ta ilel ti chichʼik ta mukʼ jnupunel kerem xchiʼuk li buchʼu chnupun xchiʼuk kʼalal chikʼ tal li ta sna smeltsanojbee. Pe ¿kʼuxi van chkʼot ta pasel taje?

Xi laj yalbe smelolal li Jesuse: «Li buchʼutik bolike laj yichʼ batel skantilik, pe muʼyuk bu xichʼ batel yaseiteik, yan li buchʼutik pʼijike la xchʼol batel yaseiteik ta yavil xchiʼuk laj yichʼ batel skantilik. Ta skoj ti jalij li jnupunele, lik nikavikuk skotolik, jech oxal och svayelik» (Mateo 25:3-5). Muʼyuk bu xkʼot ta yorail li jnupunel kereme. Yaʼeluke jalij tajek, jech oxal lik nikavikuk li tojol tsebetik kʼalal te smalaojike. Yikʼaluk van jaʼ tal ta sjol jtakboletik li kʼusi laj yal Jesus ta sventa ti oy jun kerem ti ochem ta ajvalilal yutsʼ yalale, ti bate xchiʼuk ti «kʼalal echʼ xaʼox kʼuk sjalile, sut tal kʼalal laj xaʼox yichʼ yabtel ta ajvalilale» (Lukas 19:11-15).

Li ta lokʼolkʼop laj yal Jesus ta sventa li lajunvoʼ tojol tsebetike, te chalbe skʼoplal kʼusi kʼot ta pasel kʼalal kʼot ta vokol li jnupunel kereme, xi laj yale: «Xi tsots laj yichʼ alel ta mero oʼlol akʼobale: ‹¡Liʼ xa me oy li jnupunel kereme! Bat nupik tal ta be›» (Mateo 25:6). Pe ¿mi chapalik van xchiʼuk mi julavemik van chvul taatikuk yuʼun jnupunel kerem li tojol tsebetike?

Xi to chal li Jesuse: «Jech oxal, lik skotolik li tojol tsebetike xchiʼuk la xchapan li skantilike. Li buchʼutik bolike xi laj yalbeik li buchʼutik pʼijike: ‹Akʼbunkutik jutebuk li avaseiteike yuʼun chtupʼ xa li jkantilkutike›. Xi takʼavik li buchʼutik pʼijike: ‹Xuʼ van mu xlokʼ-o kuʼunkutik ek. Jaʼ lek batanik yoʼ bu chchonike, bat manik tal kʼuk yepal avuʼun atukik›» (Mateo 25:7-9).

Kʼuchaʼal chkiltike, chʼayal yoʼonton taatik li voʼob tojol tsebetike. Jech oxal muʼyuk bu chapalik kʼalal vul li jnupunel kereme, yuʼun laj yaseiteal skantilik, vaʼun skʼan saʼik mas. Xi to chal li Jesuse: «Kʼalal jaʼo batemik ta smanele, jaʼo vul li jnupunel kereme, vaʼun koʼol och xchiʼukik li ta skʼinal nupunel li tojol tsebetik ti chapalik xa onoʼoxe; te une laj yichʼ makel li tiʼ nae. Vaʼun talik li yan tojol tsebetike xchiʼuk xi laj yalike: ‹¡Bankilal, Bankilal, jambunkutik li tiʼ nae!›. Xi la stakʼe: ‹Jamal chkalboxuk avaʼiik: mu xakojtikinik›» (Mateo 25:10-12). ¡Toj kʼux svokolik ta skoj ti chʼayal yoʼonton taatike xchiʼuk ti muʼyuk chapalike!

Mu to bu jal ti la skoʼoltas sba ta jnupunel kerem li Jesuse, jaʼ yuʼun xaʼibeik lek smelolal jtakboletik ti jaʼ skʼoplal stuk li Jesuse (Lukas 5:34, 35). Pe ¿buchʼutik van skʼoplal li pʼijil tojol tsebetike? Kʼalal laj yalbe skʼoplal «uni jtsop chij» ti chuʼuninik Ajvalilal yuʼun Dios li Jesuse, xi laj yale: «Alapojuk me akʼuʼ apokʼik xchiʼuk chapalukoxuk me xchiʼuk tsanaluk me li akantilike» (Lukas 12:32, 35). Jaʼ yuʼun kʼalal laj yaʼiik lokʼolkʼop ta sventa tojol tsebetik li jtakboletike, te laj yakʼik venta ti jaʼ skʼoplalike. Jaʼ yuʼun chaʼa, ¿kʼusi chakʼ ta chanel Jesus li ta lokʼolkʼop liʼe?

Tskʼan Jesus ti akʼo xichʼ lek naʼel ta sventa taje, jech oxal xi la stsutses li lokʼolkʼop laj yale: «Vikʼiluk me asatik chaʼa, yuʼun mu xanabeik li skʼakʼalile xchiʼuk mi jaʼuk li yoraile» (Mateo 25:13).

Jamal ta aʼyel li kʼusi laj yakʼbe xchan yajchankʼoptak Jesus ti tukʼ yakʼoj sbaike: jaʼ ti skʼan «vikʼiluk me [satik]» kʼalal liʼ xa oye. Yuʼun ta onoʼox me xtal, jech oxal skʼan me chapalikuk li yajchankʼoptake, ti skʼan teteuk satik kʼuchaʼal li voʼob pʼijil tsebetike. Vaʼun mi jech tspasike, muʼyuk me chchʼay ta satik li kʼusi spatoj-o yoʼontonike xchiʼuk li matanal ti albilik onoʼoxe.

Kʼalal te to oy ta Vits Olivatik xchiʼuk chanvoʼ yajtakboltak li Jesuse, te laj yalbe skʼoplal yan lokʼolkʼop. Oy xa van ta sjayibaluk kʼakʼal, kʼalal te toʼox oyik ta Jerikoe, laj yal jun lokʼolkʼop ta sventa minaetik sventa chakʼ ta ilel ti jaʼ to chlik ajvalilajuk ta tsʼakal li Ajvalilal yuʼun Diose. Jutuk mu xkoʼolaj xchiʼuk li lokʼolkʼop chalbe skʼoplal avie. Li kʼusi chalbe skʼoplal tanae te smakojbe skʼoplal li kʼusi tstakʼ ta sventa li senyail kʼalal liʼ xa oye xchiʼuk ti kʼalal poʼot xa xlaj skotol li kʼusitik oy ta balumile. Li kʼusi laj yakʼbe xchan yajchankʼoptak tee jaʼ ti skʼan baxbolikuk ta spasel li kʼusi chakʼbe sbaine.

Xi lik yal sloʼil li Jesuse: «Jaʼ jech kʼuchaʼal jun vinik ti poʼot xa xbat ta nome, ti la stak ta ikʼel li smosotak sventa chakʼbe sbain li kʼusitik oy yuʼune» (Mateo 25:14). Ta ora noʼox laj yakʼ venta jtakboletik ti jaʼ skʼoplal stuk Jesus kʼalal «vinik», xie, yuʼun oy xa onoʼox la skoʼoltas sba ta stojolal jun vinik ti bat ta nom sventa chbat ‹yichʼ yabtel ta ajvalilale› (Lukas 19:12).

Pe kʼalal mu to chlokʼ batel ta nom li vinik laj yalbe skʼoplal Jesuse, laj yakʼbe sbain smosotak li kʼusitik toj ep sbalil yuʼune. Oy xa ta oxib jabil xchiʼuk oʼlol yakʼojbe tal yipal ta xcholel lekil aʼyej sventa Ajvalilal yuʼun Dios li Jesuse xchiʼuk la xchanubtas yajchankʼoptak sventa spasik li abtelal taj eke. Pe ta skoj ti chbat xae, spatoj yoʼonton ta stojolal yajchankʼoptak ti tspasik-o batel li abtelal laj yakʼbe xchane (Mateo 10:7; Lukas 10:1, 8, 9; koʼoltaso xchiʼuk Juan 4:38; 14:12).

¿Kʼu yelan la spuk komel kʼusitik oy yuʼun li vinik ta lokʼolkʼope? Xi laj yal li Jesuse: «Li june laj yakʼbe voʼob talento, li june chib, li yane laj yakʼbe jun, jaʼ ti kʼu yelan xtojob ta jujuntal laj yile, vaʼun bat ta nom» (Mateo 25:15). ¿Kʼusi van tspasik li mosoiletik ti laj yichʼik komel taje? ¿Mi baxbolik van ta yabtelanel li kʼusi akʼbat komel yuʼun yajvalike? Xi laj yalbe yajtakboltak li Jesuse:

«Vaʼun li buchʼu laj yichʼ voʼob talentoe, ta anil noʼox bat yabtelan, jech oxal voʼob talento jolin yuʼun. Jaʼ jech ek li buchʼu laj yichʼ chibe, chib jolin yuʼun ek. Yan li mosoil ti jun noʼox laj yichʼe lokʼ batel, bat sjokʼbe xchʼenal sventa tsmukbe stakʼin li yajvale.» (Mateo 25:16-18.) ¿Kʼusi van tspas li yajvalik kʼalal mi vule?

Xi to laj yal batel li Jesuse: «Kʼalal voʼne xaʼox sbatele, tal li yajval mosoiletike, vaʼun lik yichʼ ta venta kʼu yepal li stakʼine» (Mateo 25:19). Laj yakʼbeik yipal abtel ti bu kʼalal xuʼ yuʼunik li chaʼvoʼ mosoiletike, ‹jaʼ ti kʼu yelan xtojobik ta jujuntale›. Kʼuchaʼal chkiltike, baxbolik tajek ta abtel li chaʼvoʼ mosoiletike, yuʼun laj yabtelanik lek li kʼusi akʼbat sbainike. Jaʼ jech, li buchʼu akʼbat voʼob talentoe j-oʼlol to epaj batel yuʼun, jaʼ jech la spas li buchʼu laj yichʼ chib talento eke (sventa spas kanal jun talento li jun krixchano ta skʼakʼalil Jesuse, skʼan x-abtej balunlajuneb jabil). Jech oxal koʼol kʼupil kʼoptaat yuʼun yajvalik li chaʼvoʼ mosoiletike, xi albatik ta jujuntale: «¡Lek ti jech la apase lekil tukʼil mosoil! Tukʼ la aventain ti kʼusi juteb laj kakʼbot aventain komele. Jaʼ yuʼun ta jvaʼanot sventa mas ep kʼusitik chabain. Kuxetuk noʼox avoʼonton xchiʼuk li avajvale» (Mateo 25:21).

Pe li mosoil ti kʼajomal noʼox jun talento laj yichʼe toj jelel stalelal, yuʼun xi laj yale: «Kajval, jnaʼoj ti tsots xanaʼ xapasvan ta mantale, ti chatsobbe sat li kʼusi mu voʼotuk la atsʼune xchiʼuk ti chatsobbe sat li kʼusi mu voʼotuk laj avabtelane. Jech oxal lixiʼ, vaʼun libat xchiʼuk la jmuk ta lum li atalentoe. Ilo li atakʼine» (Mateo 25:24, 25). Jech xtok, mi jaʼuk bu ay stikʼbe ta vanko stakʼin li yajvale, sventa akʼo xjolin jutukuk ti jechuke. Ta melel, muʼyuk bu jech la spas kʼuchaʼal laj yal yajval li mosoil taje.

Jaʼ yuʼun xi albat yuʼun li yajvale: «Toj chopolot xchiʼuk chʼajil mosoilot». Maʼuk noʼox, yuʼun pojbat xtok ti kʼu yepal akʼbate, jaʼ laj yichʼ akʼbel li buchʼu baxbol ta abtele. Xi laj yal li yajvalik ta abtele: «Skotol li buchʼu oy yuʼune ta to x-akʼbat mas, vaʼun mas to ch-epaj yuʼun; yan li buchʼu chʼabal yuʼune ta xpojbat sutel ti kʼu yepal oy yuʼune» (Mateo 25:26, 29).

Toj ep kʼusitik skʼan snopbeik skʼoplal li yajchankʼoptak Jesuse, yuʼun skʼan snopbeik skʼoplal xtok li lokʼolkʼop naka to laj yaʼiike. Te laj yakʼik venta ti oy kʼusi akʼbat sbainik yuʼun Jesus ti toj echʼ xa noʼox ep sbalile: jaʼ ti tspasik ta yajchankʼoptak Jesus li krixchanoetike. Li kʼusi oy ta yoʼonton Jesuse jaʼ ti baxbolikuk ta spasel li kʼusi akʼbat sbainik ti jaʼ jun mukʼta matanale. Pe muʼyuk tskʼan ti parejouk yepal xchol mantal li yajchankʼoptake. Kʼuchaʼal laj yakʼ kiltik ta lokʼolkʼope, ta jujuntal skʼan xakʼbeik yipal abtel jaʼ ‹ti kʼu yelan xtojobik ta jujuntale›. Pe taje maʼuk skʼan xal ti lek xa chil kʼalal oy buchʼu chʼaj ta abtele xchiʼuk ti muʼyuk bu chakʼbe yipal ti bu kʼalal xuʼ yuʼun ta spasbel yabtel li Yajval ta abtele.

Pe xmuyubajik van tajek jtakboletik kʼalal laj yaʼiik li kʼusi xi jpʼel skʼoplal laj yal Jesuse: «Li buchʼu oy yuʼune ta to x-akʼbat mas».

Naka to laj yal Jesus li lokʼolkʼop ta Vits Olivatik ta sventa li lajunvoʼ tojol tsebetike xchiʼuk li talentoe. ¿Kʼuxi la stsutses sloʼil Jesus kʼalal la stakʼ li kʼusi jakʼbat yuʼun yajtakboltak ta sventa ti kʼusi senyail kʼalal liʼ xa oye xchiʼuk ti kʼalal poʼot xa xlaj skotol li kʼusitik oy ta balumile? Laj yal jun slajeb lokʼolkʼop, jaʼ chalbe skʼoplal chij xchiʼuk tentsun.

Xi lik yale: «Kʼalal mi la stsak tsots yabtel li Xnichʼon krixchanoe xchiʼuk ti te xchiʼuk skotol li yaj-anjeltake, ta xchoti li ta chotlebal sventa ajvalilal ti jun yutsile» (Mateo 25:31). Kʼuchaʼal chkiltike, jamal laj yakʼ ta aʼyel ti jaʼ stuk Jesus li buchʼu mas chalbe skʼoplal li ta lokʼolkʼope. Yuʼun nopajtik noʼox ti xi chalbe sba skʼoplal stuke: «Li Xnichʼon krixchanoe» (Mateo 8:20; 9:6; 20:18, 28).

¿Kʼusi ora chkʼot ta pasel li lokʼolkʼop taje? Jaʼo «kʼalal mi la stsak tsots yabtel» li Jesuse «xchiʼuk ti te xchiʼuk skotol li yaj-anjeltake», jaʼo kʼalal «ta xchoti li ta chotlebal sventa ajvalilal ti jun yutsile». Oy xa onoʼox laj yalbe skʼoplal ti «chtal [xchiʼuk yaj-anjeltak] ta ba tok ta vinajel xchiʼuk sjuʼel xchiʼuk smukʼulal li Xnichʼon krixchanoe». ¿Kʼusi van ora chkʼot ta pasel taje? «Jaʼ noʼox mi echʼ li tsatsal vokolil[e].» (Mateo 24:29-31; Markos 13:26, 27; Lukas 21:27.) Jech oxal chaʼa, li lokʼolkʼop taje jaʼ to chkʼot ta pasel ta tsʼakal kʼalal mi vul xchiʼuk smukʼulal li Jesuse. ¿Kʼusi van tspas mi vul une?

Xi laj yalbe smelolal li Jesuse: «Kʼalal mi la stsak tsots yabtel li Xnichʼon krixchanoe [...] chichʼ tsobel tal skotol jteklumetik ta stojolal, vaʼun chchʼak li krixchanoetik jech kʼuchaʼal chchʼak lokʼel xchij ta stojolal tentsunetik li jchabichije. Vaʼun ta sbatsʼikʼob chakʼ li chijetike, yan li tentsunetike ta stsʼetkʼob» (Mateo 25:31-33).

Ta sbatsʼikʼob chakʼ Jesus li chijetike, taje jaʼ skʼan xal ti lek ilbilike. Xi ch-albat skʼoplalik yuʼun li Jesuse: «Vaʼun xi ch-albatik yuʼun Ajvalil li buchʼutik te oyik ta sbatsʼikʼobe: ‹Laʼik li voʼoxuk ti akʼbiloxuk bendision yuʼun Jtote, laʼ uʼuninik li Ajvalilal ti chapanbil xa onoʼox ta aventaik kʼalal lik tal stsʼunbal krixchanoetike›» (Mateo 25:34). ¿Kʼu yuʼun lek ch-ilatik yuʼun Ajvalil li chijetik taje?

Xi chal stuk li Ajvalile: «Yuʼun kʼalal liviʼnaje laj avakʼbeikun jveʼel; kʼalal laj kaʼi takitiʼile laj avakʼbeikun voʼ kuchʼ. Kʼalal j-echʼelbeune laj avikʼikun ochel ta anaik; kʼalal tʼanalune laj avakʼbeikun jkʼuʼ jpokʼ. Kʼalal li-ipaje la achabiikun. Kʼalal li-och ta chukele ay avulaʼanikun». Kʼalal la sjakʼik kʼusi ti lek la spasik li chijetik o «li buchʼutik tukʼike», xi la stakʼ li Jesuse: «Ti kʼusi la apasbeik junuk li buchʼu mas bikʼit skʼoplal li kermanotak liʼe, voʼon la apasbeikun» (Mateo 25:35, 36, 40, 46). Taje maʼuk ta vinajel li kʼusitik lekik la spasike, yuʼun chʼabal buchʼutik ip o buchʼutik chviʼnaj li ta vinajele. Skotol li kʼusitik lekik la spasbeik li yermanotak Kristoe jaʼ liʼ ta Balumile.

¿Buchʼutik skʼoplal li tentsunetik laj yal Jesus ti ta stsʼetkʼob chakʼe? Xi laj yale: «Vaʼun xi ch-albatik [yuʼun Ajvalil] li buchʼutik te oyik ta stsʼetkʼobe: ‹Lokʼanik batel ta jtojolal, voʼoxuk ti toj chopoloxuke, batanik ta kʼokʼ sbatel osil ti chapanbil sventa li Diablo xchiʼuk yaj-anjeltake. Yuʼun kʼalal liviʼnaje muʼyuk bu laj avakʼbeikun jveʼel xchiʼuk kʼalal laj kaʼi takitiʼile muʼyuk bu laj avakʼbeikun voʼ kuchʼ. Kʼalal j-echʼelbeune muʼyuk bu laj avikʼikun ochel ta anaik; kʼalal tʼanalune muʼyuk bu laj avakʼbeikun jkʼuʼ jpokʼ; kʼalal li-ipaj xchiʼuk kʼalal li-och ta chukele muʼyuk bu ay akʼelikun›» (Mateo 25:41-43). Staik-o ti jech chichʼik chapanel li tentsunetike, yuʼun muʼyuk lek kʼusi la spasbeik li yermanotak Kristoe.

Laj yaʼibe smelolal jtakboletik ti chlajik-o sbatel osil li buchʼutik chichʼik chapanele. Xi albatik yuʼun li Jesuse: «‹Ta melel chkalboxuk avaʼiik [xi li Ajvalile], ti kʼusi muʼyuk bu la apasbeik junuk li buchʼu mas bikʼit skʼoplalik liʼe, voʼon muʼyuk bu la apasbeikun›. Taje chtuchʼbat skʼoplalik sbatel osil, yan li buchʼutik tukʼike tsta xkuxlejalik sbatel osil» (Mateo 25:45, 46).

Kʼalal jaʼ jech la stakʼbe yajtakboltak li Jesuse, ep kʼusitik chakʼbe snop li yajtsʼaklomtake, yuʼun jaʼ te xuʼ xakʼik-o venta ti kʼu yelan stalelalike xchiʼuk ti kʼu yelan tspas li yabtelike.