Poʼot xa sakub ti kʼusi ora laj yal oxib velta Pedro ti mu xojtikin li Jesuse. Laj xa yoʼontonik ta chapanvanej li Sanedrine, laj xa spuk sbaik batel, pe muʼyuk bu tukʼ xchapanvanik. La stsob sbaik yan velta li ta sob yokʼomal viernese, yikʼaluk van jaʼ sventa chakʼik ta ilel ti tukʼ tajek chapanvanik ta alel li ta akʼobaltike. Vaʼun laj yikʼik tal li Jesuse.

Xi la sujik yan velta Jesus li jchapanvanejetike: «Alo kaʼikutik mi voʼot li Kristoote». Xi la stakʼ li Jesuse: «Manchuk mi ta xkalboxuk, mu onoʼox xachʼunik ta jyalel. Jech xtok, mi oy kʼusi ta jakʼboxuke mu onoʼox xakʼan xatakʼik». Akʼo mi jech, tsots yoʼonton laj yal Jesus buchʼu ta melel, jech onoʼox kʼuchaʼal albil ta Daniel 7:13. Xi laj yale: «Pe liʼ ta ora xchiʼuk ta jelavele, li Xnichʼon krixchanoe ta xchoti ta sbatsʼikʼob Dios ti oy sjuʼele» (Lukas 22:67-69; Mateo 26:63).

Xi xvulajetik-o ta jyalele: «¿Mi yuʼun voʼot li Xnichʼonot Diose chaʼa?». Xi la stakʼ li Jesuse: «Voʼoxuk laj aval atukik ti voʼonune». Jaʼ xa xuʼ smilik-o Jesus yilel ti laj la xchopol kʼopta Diose. Jech oxal xi la sjakʼike: «¿Kʼu yuʼun persa to skʼan xtal yan testigoetik?» (Lukas 22:70, 71; Markos 14:64). Jaʼ yuʼun la xchukik li Jesuse, laj yikʼik batel ta stojolal li ajvalil ta Roma ti Ponsio Pilato sbie.

Laj van yil Judas Iskariote kʼalal laj yikʼik batel ta stojolal Pilato li Jesuse. Kʼalal laj yakʼ venta ti chapal xa skʼoplal chichʼ milel li Jesuse, chopol laj yaʼi sba jutuk xchiʼuk mu xa snaʼ kʼusi tspas. Pe muʼyuk bu xakʼ ta ilel ta stojolal Dios mi yuʼun sutesoj xa yoʼonton ta melel, jaʼ noʼox bat sutes li 30 ta sep plata takʼine xchiʼuk xi laj yalbe li bankilal paleetike: «La jsaʼ jmul ti laj kakʼ ta kʼabal jun vinik ti chʼabal smule». Pe xi laj yalik li bankilal paleetik ti muʼyuk xkʼuxul yoʼontonik ta jyalele: «¿Kʼusi jventakutik-o? Voʼot chkom ta aba atuk maʼ taje» (Mateo 27:4).

Te une, la sten komel ta templo li 30 ta sep plata takʼin li Judase, maʼuk noʼox, yuʼun oy to kʼusi toj chopol bat spas xtok, bat ox sjokʼan sba yaloj. Vaʼun kʼalal yakal xa tsjokʼan sbae, yaʼeluke kʼas yalel li kʼobteʼ ti bu la sjokʼan xchʼajnule. Vaʼun stsinluj to kʼot ta tontik sjunul li sbekʼtale, jech oxal tʼom li xchʼute (Echos 1:17, 18).

Sob to kʼalal ikʼat batel ta sna ajvalil Ponsio Pilato li Jesuse. Pe mi jaʼuk skʼan x-ochik ta yut na li judaetik ti yikʼojik batel Jesuse. Yuʼun tsnopik ti tsokik-o kʼuchaʼal chal Mantal mi ochik li ta sna jun jyanlum krixchanoe. Vaʼun mi jech la spasike, mu xa stakʼ slajesik li veʼlil ta 15 yuʼun nisan li ta baʼyel Skʼakʼalil pan ti muʼyuk slevaduraile, ti jaʼ te smakojbe batel skʼoplal li kʼin Koltaele.

Vaʼun lokʼ tal li Pilatoe xchiʼuk xi la sjakʼe: «¿Kʼusi smul avuʼunik li vinik liʼe?». Xi la stakʼike: «Ti maʼukuk jpaschoplejale muʼyuk bu tal kakʼkutik ta atojolal ti jechuke». Laj yakʼ venta Pilato ti tsujvanik tajeke, jaʼ yuʼun xi laj yale: «Ikʼik batel, bat chapano atukik kʼuchaʼal chal li mantal avuʼunike». Vaʼun laj yakʼik ta ilel ta jamal ti yuʼun oy ta yoʼonton tsmil yaʼiik Jesus li judaetike, xi laj yalike: «Mu stakʼ ximilvankutik maʼ voʼonkutike» (Juan 18:29-31).

Yuʼun mi la smilik Jesus li ta kʼin Koltaele chlik-o tajek kʼop yuʼunik. Jaʼ yuʼun mi jaʼ bat yakʼbeik smil Jesus li jromaetik ti jaʼ oy sderecho tsmilik li buchʼu tstoy sba ta stojolal li ajvalil ta Romae, ti jaʼ jech smul chaʼiik li Jesuse, jaʼ jech muʼyuk smulik ta stojolal krixchanoetik chkom li judaetike.

Muʼyuk jamal xalbeik Pilato li jnitvanejetik ta relijion yuʼun judaetik ti jaʼ la smul yuʼunik Jesus ti la xchopol kʼopta Dios ta alele. Vaʼun la snopbeik oxtos smul li Jesuse. Baʼyel: «Yakal tsokes jteklumalkutik la jtakutik li vinik liʼe», xchibal: «Yakal chal ti akʼo mu xichʼ tojbel patan li Sesare», yoxibal: «Chal stuk ti jaʼ la Kristoe, ti jaʼ la jun ajvalile» (Lukas 23:2).

Ta skoj ti jaʼ ajvalil ta Roma li Pilatoe, oy lek srasonal yuʼun sventa chat yoʼonton ta skoj ti chal Jesus ti jaʼ la ajvalile. Jaʼ yuʼun och batel ta sna li Pilatoe, la stak ta ikʼel li Jesuse xchiʼuk xi la sjakʼbee: «¿Mi voʼot Ajvalilot yuʼun li judaetike?». Jaʼ xkaltik, xi laj yalbe yaʼele: «¿Mi laj akontrain li kʼusi chal smantal ajvalil kʼalal chaval ti jaʼot jun ajvalil ti chakontrain li Sesare?». Sventa chakʼ venta mi ep xa kʼusi yaʼioj Pilato ta stojolal li Jesuse, xi la sjakʼbee: «¿Mi voʼot lokʼ ta avoʼonton atuk ti jech chajakʼbune, o mi yuʼun oy buchʼutik jech chalik avaʼi?» (Juan 18:33, 34).

Laj yakʼ ta aʼiel ti mu snabe skʼoplal Jesus li Pilatoe, pe tskʼan chaʼibe skʼoplal, jaʼ yuʼun xi laj yale: «¿Mi yuʼun judaun chavil? Jaʼ laj yikʼoxuk tal ta jtojolal li alumale xchiʼuk li bankilal paleetike. ¿Kʼusi la apas?» (Juan 18:35).

Mu yuʼunuk mu xa skʼan xal Jesus ti jaʼ ajvalile. Moʼoj, pe kʼalal la stakʼ li kʼusi jakʼbate, toj labal sba laj yaʼi ta melel li ajvalil Pilatoe.

Muʼyuk la smukbe Pilato ti jaʼ ajvalil ta melel li Jesuse. Akʼo mi jech, maʼuk skʼan xal ti yuʼun tspojbe yabtel li ajvalil ta Romae. Yuʼun xi laj yal li Jesuse: «Maʼuk sventa balumil li Ajvalilal kuʼune. Ti jaʼuk sventa balumile la spasik kʼop jechuk li kajtuneltake, sventa muʼyuk xkichʼ akʼel jechuk ta stojolal li judaetike. Pe jech kʼuchaʼal laj kalbote, maʼuk liʼ likem li Ajvalilal kuʼune» (Juan 18:36). Jaʼ jech, ta onoʼox x-ajvalilaj li Jesuse, pe maʼuk liʼ ta balumile.

Pe mu teuk noʼox laj yoʼonton li Pilatoe. Xi la sjakʼe: «Vaʼun chaʼa, ¿mi ajvalilot?». Xi laj yal Jesus sventa chakʼ ta aʼiel ti yuʼun jech li kʼusi chal Pilatoe: «Voʼot laj aval atuk ti ajvalilune. Jaʼ ta skoj ti livokʼe xchiʼuk jaʼ ta skoj ti lital ta balumile, sventa chkalbe skʼoplal li kʼusi melele. Ta me xaʼi kʼusi chkal skotol li buchʼutik te oy ta stojolal li kʼusi melele» (Juan 18:37).

Xi xa onoʼox yalojbe Tomas li Jesuse: «Voʼon li beune, voʼon li melelune xchiʼuk voʼon li kuxlejalune». Laj xa yaʼi Pilato ti jaʼ sventa tal yalbe skʼoplal ‹kʼusi melel› li Jesus ti tal ta Balumile, mas to li kʼusi melel ta sventa li Ajvalilal yuʼune. Jaʼ jech, jpʼel ta yoʼonton chalbe skʼoplal kʼusi melel li Jesuse, akʼo mi xichʼ milel ta skoj. Xi la sjakʼ li Pilatoe: «¿Kʼusi jaʼ li melele?». Pe ti vaʼ yelan la sjakʼe mu yuʼunuk tskʼan ti xjambat lek smelolale. Jech xtok, mu xa persauk sjakʼbe mas skʼoplal chaʼi sventa xchapan Jesus li Pilatoe (Juan 14:6; 18:38).

Vaʼun li Pilatoe lokʼ skʼel li epal krixchanoetik ti te lamal ta pana smalaojike. Te nopol vaʼal Jesus yaʼeluk kʼalal xi laj yalbe bankilal paleetik xchiʼuk yan krixchanoetik li Pilatoe: «Mi jutebuk bu la jtabe smul li vinik liʼe». Pe xtiʼet ta jyalel sjol li epal krixchanoetike, xi laj yalike: «Tsokesbe sjol jteklum ta skoj li kʼusitik chakʼ ta chanel ta sjunul Judeae, la slikes tal ta Galilea vaʼun vul kʼalal to liʼe» (Lukas 23:4, 5).

Toj labal van sba laj yil Pilato ti jaʼ batem ta yoʼontonik li kʼusi solel muʼyuk xa smelolal tskʼan li judaetike. Kʼalal te xvochetik ta jyalel li bankilal paleetik xchiʼuk li moletik ta jteklume, xi la sjakʼbe Jesus li Pilatoe: «¿Mi mu xavaʼi ti ep kʼusitik yakal chalik ta atojolale?» (Mateo 27:13). Muʼyuk kʼusi xal li Jesuse. Jaʼ jech, yan to sba laj yil Pilato ti jun noʼox yoʼonton xvinaj Jesus akʼo mi toj ep chtikʼbat smule.

Laj yal judaetik ti te «la slikes tal [chanubtasel] ta Galilea» li Jesuse. Kʼalal la sabe lek skʼoplal Pilato taje, jaʼ te laj yaʼi ti ta Galilea likem li Jesuse. Vaʼun jaʼ jech la snaʼ kʼusi stakʼ spas sventa mu xa jaʼuk sbain xchapanel li Jesuse. Jaʼ ajvalil ta Galilea li Erodes Antipase (skerem Erodes el Grande), xchiʼuk jaʼo te oy ta Jerusalen ta skoj li kʼin Koltaele. Jaʼ yuʼun la stak batel ta stojolal Erodes li Pilatoe. Li Erodes Antipas taje jaʼ li buchʼu la xtuchʼbe sjol li Juan J-akʼ-ichʼvoʼe. Kʼalal laj yaʼi Erodes ti yakal tspas skʼelobiltak juʼelal li Jesuse, lik yat yoʼonton, yuʼun la snop mi jaʼ chaʼkuxi tal li Juane (Lukas 9:7-9).

Xmuyubaj xa Erodes kʼalal laj yaʼi ti chilbe sat li Jesuse. Pe maʼuk ta skoj ti yuʼun tskolta yaʼie o ti sjakʼbe mi melel li smul chalike. Moʼoj, mu yuʼunuk tskʼan tsnaʼ ta melel li Erodese, jaʼ noʼox «tskʼan [tskʼel] akʼo spas junuk senyail» (Lukas 23:8). Pe muʼyuk la spas Jesus li kʼusi oy ta yoʼonton Erodese. Jaʼ yuʼun, akʼo mi ep kʼusitik lik sjakʼbe, muʼyuk bu takʼbat jpʼeluk. Jech oxal, ta skoj ti muʼyuk lek chaʼi li Erodes xchiʼuk soltarotake lik «yilbajinik» li Jesuse (Lukas 23:11). Laj yakʼbeik slap jlik kʼuʼil ti toj kʼupil xa noʼox sbae xchiʼuk lik slabanik. Laje la stak sutel Jesus ta stojolal Pilato li Erodese. Skontra toʼox sbaik li Pilato xchiʼuk Erodese, pe li avie yamigo xa tajek sbaik.

Vaʼun kʼalal sut tal li Jesuse, la stak ta ikʼel bankilal paleetik li Pilatoe, li ajvaliletik yuʼun judaetike xchiʼuk li yan krixchanoetike, vaʼun xi laj yale: «Laj xa jkʼel lek ta asat atukik, pe muʼyuk bu la jtabe srasonal ti kʼu yuʼun oy smul chavalike. Jech, mi jaʼuk onoʼox bu tabat smul yuʼun Erodes ek, jaʼ yuʼun la stak sutel tal yan velta, ¡kʼelo avilik!, muʼyuk kʼusi spasoj ti sta-o xcham li vinik liʼe. Jaʼ yuʼun chkakʼbe kastigo, vaʼun ta jkolta batel» (Lukas 23:14-16).

Tskʼan tskolta batel Jesus yaʼi li Pilatoe, yuʼun laj xa yakʼ venta ti jaʼ noʼox ta skoj yitʼixal yoʼonton paleetik ti jech tal akʼbatuk ta stojolale. Kʼalal tskolta xaʼox batel yaʼi Jesus li Pilatoe, kʼot ta xchikin yan aʼyej ti jaʼ tijbat-o mas yoʼonton sventa tskolta echʼele. Kʼalal te chotol ti bu chchapanvane, la stak tal jun aʼyej li yajnile, xi chale: «Mu xatikʼ aba ta stojolal li tukʼil vinik leʼe, yuʼun toj ep laj kil jvokol ta jvayich nax ta skoj». Ta melel, jaʼ akʼbat snaʼ yuʼun Dios taje (Mateo 27:19).

Tskʼan tskolta batel Jesus li Pilatoe, yuʼun muʼyuk smul, pe ¿kʼuxi van chut un?

Xi albatik yuʼun Pilato li krixchanoetik ti tskʼanik tajek ti akʼo xcham li Jesuse: «Muʼyuk bu la jtabe srasonal ti kʼu yuʼun oy smul chavalike. Jech, mi jaʼuk onoʼox bu tabat smul yuʼun Erodes ek» (Lukas 23:14, 15). Oy kʼusi yan lik yalbe skʼoplal sventa xuʼuk skolta lokʼel Jesus li Pilatoe, xi laj yale: «Nopem onoʼox xavaʼiik ti ta jkoltaboxuk lokʼel junuk jchukel li ta kʼin Koltaele. Vaʼun chaʼa, ¿mi jaʼ chakʼanik ta jkoltaboxuk lokʼel li Ajvalil yuʼun judaetike?» (Juan 18:39).

Snaʼoj Pilato ti te tikʼil ta chukel jun vinik ti Barrabas sbie, taje jaʼ jun j-elekʼ, tstoy sba ta stojolal ajvalil xchiʼuk jaʼ jun milvanej. Jech oxal xi la sjakʼ li Pilatoe: «¿Buchʼu junukal chakʼanik ta jkoltaboxuk lokʼel, mi jaʼ li Barrabase o mi jaʼ li Jesus ti Kristo chalike?». Pe li bankilal paleetike laj yakʼbeik xchʼun epal krixchanoetik ti jaʼ akʼo skʼanik xichʼ koltael lokʼel li Barrabase, ti jaʼ akʼo xcham li Jesuse. Xi la sjakʼ yan velta li Pilatoe: «¿Buchʼu junukal ta xchaʼvoʼalik chakʼanik ta jkolta lokʼel?». Xi tsots la stakʼ li epal krixchanoetike: «Jaʼ li Barrabase» (Mateo 27:17, 21).

Xi chat yoʼonton laj yal li Pilatoe: «Vaʼun chaʼa, ¿kʼusi ta jpasbe li Jesus ti Kristo chalike?». Xi tsots la stakʼike: «¡Akʼo yichʼ jokʼanel ta jtel teʼ!» (Mateo 27:22). Toj kʼexlal sba, pe jaʼ la skʼanik akʼo xcham li vinik ti chʼabal smule. Xi to kʼanbatik vokol yuʼun li Pilatoe: «¿Kʼu yuʼun? ¿Kʼusi chopol la spas li vinik liʼe? Muʼyuk kʼusi la jta jutebuk ti sta-o xchame; jech oxal chaʼa, chkakʼbe kastigo, vaʼun ta jkolta batel» (Lukas 23:22).

Akʼo mi tskʼan tskolta lokʼel Jesus li Pilatoe, xi jmoj xnechet li krixchanoetik ti xtiʼet sjolike: «¡Akʼo yichʼ jokʼanel ta jtel teʼ!» (Mateo 27:23). ¡Laj xa yakʼbeik xchʼun epal krixchanoetik li jnitvanejetik ta relijion ti akʼo skʼanik xichʼ malel chʼichʼe! Pe maʼuk xchʼichʼel li jpaschoplejale xchiʼuk li jmilvaneje, ¡jaʼ xchʼichʼel li jun vinik ti muʼyuk smule! Taje jaʼ li vinik ti xkoʼolaj kʼuchaʼal jun ajvalil la xchʼamik ta Jerusalen leʼ xa ta svoʼobal kʼakʼale. Mi te oyik ek li yajchankʼoptak Jesuse, mu kʼusi xalik xchiʼuk mu masuk xakʼ sbaik ta ilel.

Laj yakʼ venta Pilato ti mu kʼusi xuʼ spase, ti kʼajomal chlik-o mas kʼope. Jaʼ yuʼun la stsak jsetʼ voʼ, la spok skʼob ta sat li krixchanoetike, xi laj yale: «Maʼuk ta jba chkom xchʼichʼel li vinik liʼe. Voʼoxuk xa chkom ta aba atukik». Mi jaʼuk bu chopol xaʼiik ti kʼusi albatike, kʼajomal noʼox xi laj yalike: «Akʼo komuk ta jbakutik xchiʼuk kalab jnichʼnabkutik li xchʼichʼele» (Mateo 27:24, 25).

Li kʼusi mas oy ta yoʼonton Pilatoe jaʼ ti spasbe li kʼusi tskʼan yoʼonton krixchanoetike, jaʼ jutuk oy ta yoʼonton spasel li kʼusi snaʼoj ti leke. Jaʼ yuʼun, ta skoj ti tskʼanik tajek ti akʼo xkoltabatik lokʼel yuʼun Pilato li Barrabase, jaʼ koltabatik lokʼel. Yan li Jesuse lokʼbat skʼuʼ xchiʼuk laj yichʼ tsitsel jech kʼuchaʼal laj yal Pilatoe.

Kʼalal laj xaʼox smajik Jesus li soltaroetike, la stikʼik ochel ta yut sna ajvalil. Vaʼun la stsob sba li soltaroetike xchiʼuk mas to laj yutilanik. Jech xtok, la xotik chʼix sventa tspasik ta korona, la xojbeik ta sjol. Maʼuk noʼox, yuʼun laj yakʼbeik stsak jtel aj ta sbatsʼikʼob xtok xchiʼuk laj yakʼbeik slap natil kʼuʼil ti lek kuxul stsajale, jech kʼuchaʼal tslap jun ajvalile. Vaʼun xi la slabanike: «¡Liʼote, Ajvalil yuʼun judaetik!» (Mateo 27:28, 29). Pe maʼuk noʼox, yuʼun la stubtabeik sat xchiʼuk la xtʼaxilanbeik majel ta sat. Toj abol xa noʼox sba yuʼunik, yuʼun la stsakik li yijil aj laj yakʼbeike, lik sjisbeik ta sjol. Vaʼun mas to la smatsʼan sba ochel ta sjol li xchʼixal skoronae. Taje jaʼ sventa chakʼik-o ta kʼexlal ti vaʼ yelan xojojbeik ta sjole.

Ta melel, toj labal sba laj yil Pilato taje, yuʼun tsots lek yoʼonton kuch yuʼun li Jesuse xchiʼuk muʼyuk xkʼexav ti kʼu sjalil laj yutilanike. Pe oy to kʼusi laj yal Pilato sventa mu jaʼuk sbain li kʼusi yakal chkʼot ta pasele, xi laj yale: «¡Kʼelo avilik! Laj kikʼboxuk lokʼel tal yoʼ xanaʼik ti muʼyuk bu la jtabe jsetʼuk spaltaile». ¿Mi yuʼun van la snop Pilato ti jaʼ tsutes-o yoʼonton epal krixchanoetik sventa mu xa smilik Jesus kʼalal chikʼ lokʼel tal sventa xilik ti yayijem tajek xchiʼuk ti balom chʼichʼ xae? Vaʼun kʼalal te xa vaʼal li Jesus ta stojolal li krixchanoetik ti muʼyuk xkʼuxul yoʼontonike, xi tsots laj yal li Pilatoe: «¡Kʼelo avilik! ¡Li vinike!» (Juan 19:4, 5).

Manchuk mi yayijem xa tajek ta majel yuʼunik li Jesuse, muʼyuk bu spoj sba xchiʼuk tsʼijil noʼox. Ta melel, toj labal van sba laj yil Pilato taje, yuʼun jaʼ jech chakʼ ta ilel li kʼusi laj yale, ti chichʼ ta mukʼ xchiʼuk ti kʼux ta yoʼontone.

Akʼo mi toj echʼ xa noʼox laj yichʼ ilbajinel xchiʼuk laj yichʼ labanel li Jesuse, muʼyuk bu xuʼ yuʼun Pilato ti skolta batele, yuʼun mi jaʼuk stakʼ sjelbe snopben li bankilal paleetike xchiʼuk li sviniktakike. Mu skʼanik ti oy kʼusi xmak-o ta be ti xcham li Jesuse. Xi xnechet-o chalike: «¡Akʼo yichʼ jokʼanel ta jtel teʼ! ¡Akʼo yichʼ jokʼanel ta jtel teʼ!». Xi laj yalbe krixchanoetik li Pilatoe: «Ikʼik batel voʼoxuk xchiʼuk milik, yuʼun li voʼone muʼyuk bu la jtabe jsetʼuk spaltail» (Juan 19:6).

Muʼyuk bu xchʼun yuʼunik Pilato ti sta-o xcham Jesus ta skoj ti laj la stoy sba ta stojolal ajvalile, jaʼ yuʼun lik sabeik smul ta sventa relijion. Jaʼ lik yalbeik skʼoplal ti laj la xchopol kʼopta Dios li Jesus te ta stojolal Sanedrine. Xi laj yalike: «Oy jun mantal kuʼunkutik, li mantale chal ti akʼo yichʼ milel ta skoj ti la spʼis sba ta Xnichʼon Diose» (Juan 19:7). Muʼyuk toʼox bu snaʼoj Pilato maʼ taje.

Sut batel ta sna li ajvalile xchiʼuk la skʼel tajek kʼusi xuʼ spas sventa skolta lokʼel li vinik ti toj echʼ xa noʼox ilbaj laj yutike xchiʼuk ti laj xa yilbe skʼoplal ta xvayich li yajnil eke (Mateo 27:19). ¿Kʼusi van stakʼ xkaltik ta sventa ti chalik judaetik ti jaʼ la ‹Xnichʼon Dios› li buchʼu te xchukojike? Snaʼoj Pilato ti ta Galilea likem tal li Jesuse (Lukas 23:5-7). Akʼo mi jech, xi la sjakʼbe li Jesuse: «¿Bu likemot tal?» (Juan 19:9). ¿Mi yuʼun van la snop Pilato ti kuxul xa onoʼox ta voʼne li Jesuse, ti xuʼ van te likem tal ta vinajele?

Yabinoj xa onoʼox stuk Pilato ti laj yal stuk Jesus ti jaʼ jun Ajvalile, pe ti maʼuk liʼ ta balumil ch-ajvalilaje. Mu xa persauk xchapbat mas li kʼusi yaʼioj xa onoʼoxe, jech oxal muʼyuk kʼusi xal li Jesuse. Ta skoj ti jaʼ ajvalil li Pilatoe chopol laj yaʼi kʼalal muʼyuk xtakʼav li Jesuse, jech oxal xi ch-ilin laj yalbe li Jesuse: «¿Kʼu yuʼun ti mu xatakʼbune? ¿Mi mu xanaʼ ti oy kabtel sventa ta jkoltaot xchiʼuk ti oy kabtel sventa ta jmilote?» (Juan 19:10).

Kʼajomal noʼox xi la stakʼ li Jesuse: «Ti manchukuk yakʼojbot avabtel li Diose muʼyuk kʼusi xuʼ xapasbun ti jechuke. Jaʼ yuʼun li buchʼu laj yakʼun ta akʼobe jaʼ mas oy smul» (Juan 19:11). Muʼyuk bu yakal tsnopbe skʼoplal junuk krixchano yaʼel li Jesuse. Li kʼusi chakʼ ta aʼyele jaʼ ti jaʼ mas tsots smulik li Kaifase, li sviniktake xchiʼuk li Judas Iskariotee, ti jaʼ mu sta li Pilatoe.

Toj labal sba laj yil Pilato ti kʼu yelan stalelal xchiʼuk ti kʼu yelan chkʼopoj li Jesuse. Jech xtok, ta skoj ti chiʼ li Pilatoe, laj to skʼel kʼusi stakʼ spas venta skolta batel, yuʼun xkoʼolaj kʼuchaʼal likem tal ta vinajel chil li Jesuse. Pe oy kʼusi lik yalbeik skʼoplal judaetik ti chiʼo xtok li Pilatoe. Xi la sibtasik li ajvalile: «Mi chakolta batel li vinik leʼe, maʼuk yamigoot li Sesare. Yuʼun li buchʼu tspʼis sba ta ajvalile jaʼ tskontrain li Sesare» (Juan 19:12).

Laj yikʼ lokʼel tal yan velta Jesus li Pilatoe, vaʼun kʼalal te chotol ta xchotleb sventa jchapanvanej li Pilatoe xi laj yale: «¡Kʼelo avilik! ¡Li ajvalil avuʼunike!». Pe mi jaʼuk xlubtsaj li judaetike, xi tsots laj yalike: «¡Milo! ¡Milo! ¡Akʼo yichʼ jokʼanel ta jtel teʼ!». Xi to pojvan li Pilatoe: «¿Mi chakʼanik milbel li ajvalil avuʼunike?». Akʼo mi ch-ilbajinatik yuʼun ajvalil ta Roma li judaetike, xi tsots yoʼonton laj yal li bankilal paleetike: «Jaʼ noʼox ajvalil kuʼunkutik li Sesare» (Juan 19:14, 15).

Jaʼ jun jxiʼel vinik li Pilatoe, yuʼun la xchʼun li kʼusi laj yal judaetik ti muʼyuk xkʼuxul yoʼontonike: laj yakʼ ta milel li Jesuse. Vaʼun li soltaroetike la slokʼbeik li natil kʼuʼil ti kuxul lek stsajale, laje la slapbeik li kʼuʼiletik chichʼ lapel ta sbae. Kʼalal yakal chikʼik batel ta pana li Jesuse, laj yakʼbeik akʼo xkuch batel li jtel teʼ ti jaʼ chichʼ jokʼanel-oe.

Nax xa sakubel li ta skʼakʼalil viernes ta 14 yuʼun nisane. Ta svoljeal xa muʼyuk bu vayem-o li Jesuse xchiʼuk toj ep xa laj yil svokol. Pe li avie lubtsaj xa un, mu xa xlik yuʼun li teʼ ti jaʼ chichʼ jokʼanel-oe. Jaʼ yuʼun li soltaroetike la stsakik tal jun jxanvil, jaʼ jun vinik likem tal ta Sirene ta África ti Simon sbie, sventa jaʼ xtal xkuch batel li teʼ ti bu chbat sjokʼanik li Jesuse. Te tijil batel epal krixchanoetik, jlome tsmaj tajek stiʼ yoʼontonik ta skoj ti toj kʼux chaʼiik li kʼusi yakal chkʼot ta pasele xchiʼuk ch-okʼik.

Vaʼun li Jesuse xi laj yalbe li antsetik ti te sjopoj yaʼlel satike: «Stsebetak Jerusalen, mu xavokʼitaikun. Jaʼ lek okʼita aba atukik xchiʼuk okʼitao li avalabike; yuʼun ¡kʼelo avilik!, chkʼot skʼakʼalil ti xi chal li krixchanoetike: ‹¡Xmuyubaj noʼox li antsetik ti mu snaʼ x-alajike, li antsetik ti muʼyuk yolike xchiʼuk li antsetik ti muʼyuk bu chuʼuntasvanemike!›. Vaʼun xi chlik yalbeik li mukʼtik vitstike: ‹¡Loman tal ta jbakutik!›, xchiʼuk xi chalbeik li bikʼtal vitstike: ‹¡Nakʼunkutik!›. Yuʼun mi jech tspasik kʼalal yox to li teʼe, ¿kʼusi van chkʼot ta pasel kʼalal takin xae?» (Lukas 23:28-31).

Jaʼ yakal chalbe skʼoplal steklumal Juda li Jesuse. Yuʼun xkoʼolaj kʼuchaʼal jtekʼ teʼ ti jutuk xa tajek yoxe, ti chcham xae. Taje jaʼ skʼan xal ti te to oy li Jesuse xchiʼuk ti oy jayvoʼuk judaetik ti yakʼoj xchʼunel yoʼontonik ta stojolale. Pe kʼalal mi lokʼik batel ta stojolal li jteklum taje, xkoʼolaj me kʼuchaʼal jtekʼ takin teʼ chkom li jteklum ta mantale, yuʼun takij-o ta jyalel. Ta me x-okʼik tajek kʼalal mi chapanatik yuʼun Dios li jteklum taje, ti jaʼ chtunesat li jromaetik sventa xkʼot ta pasel li chapanele.

Mu toj nomuk yiloj jteklum ti bu laj yikʼik batel li Jesuse, te jmoj chichʼ jokʼanel xchiʼuk chaʼvoʼ j-elekʼetik. Xilik batel ta nom ti bu chbatike, Golgota sbi, jaʼ xkaltik, Yavil Bakil Jolil (Markos 15:40).

Laj yichʼ lokʼbel skʼuʼ spokʼik li oxvoʼ viniketik ti chapal xa skʼoplal chichʼik milele. Vaʼun laj yakʼbeik yuchʼ vino ti kapal ta mirra xchiʼuk ta chʼail tsʼiʼleletike, yaʼeluke jaʼ la xchapanik o la skapik li antsetik ta Jerusalene, muʼyuk chopol chil jromaetik kʼalal chichʼ akʼbel yuchʼ li buchʼutik chichʼik milele. Pe kʼalal la spas preva li Jesuse, muʼyuk la skʼan laj yuchʼ. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun tskʼan ti lekuk kuxul yoʼonton sventa stsal yuʼun li tsatsal preva yakal tsnuptane, tskʼan ti akʼo muʼyukuk xjimet sjole xchiʼuk ti tukʼuk-o yakʼoj sba ta sjunul xkuxlejale.

Vaʼun la xpuchʼanik ta jtel teʼ li Jesuse (Markos 15:25). La sbajbeik laux ta skʼob xchiʼuk ta yok, jaʼ jech, la sjombeik li sbekʼtal xchiʼuk xchʼuxuviltake, taje toj echʼ xa noʼox kʼux. Kʼalal la svaʼanik li teʼe mas to toj kʼux laj yaʼi, yuʼun jatbat mas sbekʼtal ta skoj li yalale. Pe muʼyuk bu la stsak ta utel li soltaroetike. Moʼoj, yuʼun solel xi laj yal ta s-orasione: «Tot, paso ta perton skotolik, yuʼun mu snaʼ li kʼusi tspasike» (Lukas 23:34).

Nopem onoʼox xaʼi jromaetik ti tstsʼibaik kʼusi smul li buchʼu chichʼ milele. Jaʼ yuʼun xi la stsʼiba li Pilatoe: «Jnasaretal Jesus, jaʼ li Ajvalil yuʼun judaetike». Laj yichʼ tsʼibael ta evreo, ta latín xchiʼuk ta griego sventa skotoluk krixchanoetik xaʼibeik smelolal. Jaʼ jech laj yakʼ ta ilel Pilato ti muʼyuk lek ta jyalel laj yil ti tskʼanik tajek judaetik ti akʼo xichʼ milel li Jesuse. Xi laj yal li bankilal paleetik ti ilinemik tajeke: «Mu xiuk xatsʼibae: ‹Ajvalil yuʼun judaetik›, yuʼun xi laj yal stuke: ‹Voʼon Ajvalilun yuʼun judaetik›». Pe mu skʼan Pilato ti akʼo spasat ta mantal yan velta yuʼun li judaetike, jaʼ yuʼun xi la stakʼe: «Li kʼusi laj xa jtsʼibae jech xa tsʼibabil kom-o» (Juan 19:19-22).

Li paleetik ti ilinemik tajeke jaʼ laj yalik yan velta xtok li smul la snopbeik kʼalal la xchapanik ta Sanedrine. Jech oxal mu labaluk chkaʼitik ti sjim xa sjolik li buchʼutik te nopol chjelavike xchiʼuk ti xi chalik sventa tslabanike: «¡Keʼ! Voʼot ti avaloj chajines templo xchiʼuk ti avaloj chavaʼan ta oxib noʼox kʼakʼale, koltao aba atuk, yalan tal li ta jtel teʼ sventa vokolile». Jaʼ jech tspasik ek li bankilal paleetik xchiʼuk li jchanubtasvanejetik ta Mantale, xi chalbe sbaike: «Akʼo yaluk tal li ta jtel teʼ sventa vokolil li Kristoe, li Ajvalil yuʼun Israele, yuʼun jech ta xkiltik xchiʼuk ta jchʼuntik» (Markos 15:29-32). Jaʼ jech labanvanik ek li j-elekʼetik ti te oy jun ta sbatsʼikʼob xchiʼuk jun ta stsʼetkʼob li Jesuse, akʼo mi jaʼ chʼabal smul li stuke.

Labanvanik ek li chanvoʼ jroma soltaroetike. Yakal van chuchʼik pajal vino, vaʼun la syebeik muyel jutuk Jesus sventa tslabanik ta skoj ti mu stsak yuʼune xchiʼuk ti mu x-uchʼ yuʼune. Loʼiltavanik xtok li jromaetik ta skoj li kʼusi te tsʼibabile, xi laj yalike: «Koltao aba atuk mi voʼot Ajvalilot yuʼun judaetike» (Lukas 23:36, 37). ¡Nopo xa noʼox avaʼi taje! Li vinik ti laj yakʼ ta ilel ti jaʼ be, ti jaʼ li kʼusi melele xchiʼuk ti jaʼ kuxlejale, yakal xa chichʼ ilbajinel li avie xchiʼuk yakal tslabanik. Pe muʼyuk bu stsak ta utel li judaetik ti te oyike, mi jaʼuk bu stsak ta utel li soltaroetik ti yakal chlabanvanike, mi jaʼuk bu xut xtok li chaʼvoʼ j-elekʼetik ti te jokʼajtik ta xokon ti chapal xa skʼoplal chichʼik milel eke.

Li chanvoʼ soltaroetike laj yichʼbeik batel li skʼuʼtak slapoj ta sba Jesuse xchiʼuk la spukbe sbaik. Laj yakʼik suerte sventa tskʼelik bu jlikukal tstaik. Pe mas lek li kʼuʼil tslap ta yute, «muʼyuk stsʼisbenal, yuʼun jalbil sliklej». Xi la snop li soltaroetike: «Mu jatik, jaʼ lek kakʼtik suerte sventa jkʼeltik buchʼu chichʼ». Vaʼun jaʼ jech kʼot ta pasel li kʼusi yaloj tsʼibetik liʼe: «La spukbe sbaik li jkʼuʼtake, xchiʼuk laj yakʼik ta suerte li jkʼuʼe» (Juan 19:23, 24; Salmo 22:18).

Vaʼun li jun vinik ti toj chopol kʼusi spasoj ti te jokʼol eke laj yakʼ venta ti jaʼ ajvalil ta melel li Jesuse. La stsak ta utel li jun xchiʼile, xi laj yalbee: «¿Mi muʼyuk axiʼtaoj ta jyalel Dios, mas to li avi ti jech chavichʼ chapanel eke? Yuʼun li voʼotike jtatik-o li kʼusi chkichʼtik pasbel ta skoj li kʼusitik la jpastike; pe li vinik liʼe chʼabal kʼusi chopol spasoj». Laje xi la skʼanbe vokol li Jesuse: «Naʼun me kʼalal mi la-och li ta Ajvalilal avuʼune» (Lukas 23:40-42).

Xi la stakʼ li Jesuse: «Ta melel chkalbot avaʼi li avie: te chachiʼinun», taje maʼuk ta Ajvalilal, moʼoj, jaʼ «ta Paraiso» maʼ taje (Lukas 23:43). Li kʼusi laj yalbee mu xkoʼolaj xchiʼuk li kʼusi laj yalbe yajtakboltake, ti chchotiik li ta chotlebal sventa Ajvalilale (Mateo 19:28; Lukas 22:29, 30). Li jun j-elekʼ juda vinik taje yabinojbe van skʼoplal li Paraiso ta balumil akʼbatik yuʼun Dios li Adan xchiʼuk Eva xchiʼuk li snitilultake. Jech oxal, kʼalal cham li j-elekʼe, spatoj yoʼonton ta sventa taje.

«Svakibal ora» xa un, oʼlol xa kʼakʼal. Ikʼub osil ta sjunul balumil «kʼalal to ta sbalunebal [ora]», jaʼ xkaltik, kʼalal to ta oxib ora bat kʼakʼal (Markos 15:33). Taje maʼuk skʼan xal ti yuʼun mak sat li Kʼakʼale. Yuʼun jaʼ noʼox jech chkʼot ta pasel kʼalal oy achʼ Ue, pe li avie jaʼ to yorail kʼin Koltael, syijil U. Pe liʼe toj jal ikʼub osil, mu xkoʼolaj kʼuchaʼal kʼalal jaʼ noʼox chmak sat Kʼakʼal o chmak sat U uni jayibuk minutoe. Jech oxal, ¡jaʼ stuk Dios laj yakʼ ikʼubuk li osile!

¡Nopo xa noʼox avaʼi kʼu van yelan laj yaʼi sba li buchʼutik la slabanik Jesuse! Kʼalal jaʼo jech ikʼubem osile, oy chanvoʼ antsetik ti nopajik batel li ta jtel teʼ sventa vokolile. Jaʼ li smeʼ Jesuse, li Salomee, li Maria Magdalenae xchiʼuk li Maria ti jaʼ smeʼ li Kʼox Santiagoe.

Li jtakbol Juane te oy xchiʼuk li smeʼ Jesus ti te yakal ch-okʼ «ta stsʼel li jtel teʼ sventa vokolil[e]». Te skʼeloj li yol la stsʼites li Mariae, ti te jokʼol chil svokol ti poʼot xa xchame. Xkoʼolaj kʼuchaʼal jun natil espada ch-echʼ tuchʼbatuk yoʼonton chaʼi (Juan 19:25; Lukas 2:35). Akʼo mi yakal chil svokol li Jesuse, tskʼan ti lekuk oy-o li smeʼe. Laj yakʼ persa joypʼij batel ti bu oy Juane, xi laj yalbe li smeʼe: «Ants, ¡kʼelo avil! ¡Te oy li akereme!». Laje joypʼij batel ti bu oy li Mariae, xi laj yalbe li Juane: «¡Kʼelo avil! ¡Te oy li ameʼe!» (Juan 19:26, 27).

Oy ta yoʼonton Jesus ti oyuk buchʼu xchabibat li smeʼe, yuʼun meʼon ants xaʼox yaʼeluk. Jech oxal jaʼ laj yalbe li Juan ti jaʼ li buchʼu mas skʼanoj li Jesuse. Snaʼoj lek Jesus ti muʼyuk to bu yakʼoj xchʼunel yoʼonton li yan xchaʼitsʼinabtake, li yalabtak Mariae. Jech oxal oy ta yoʼonton ti akʼo lekuk chabibil xaʼi sbae xchiʼuk ti lekuk oy ta mantal li smeʼe. ¡Toj lek ta chanbel stalelal!

Xi laj yal Jesus kʼalal chnel xaʼox li ikʼubel ta osile: «Chtakij koʼonton». Taje jaʼ kʼot ta pasel li kʼusi chal tsʼibetike (Juan 19:28; Salmo 22:15). Iktabil xa yuʼun Stot laj yaʼi sba li Jesuse, taje jaʼ sventa akʼo xichʼ akʼbel ta preva li stukʼil yoʼonton Xnichʼon Dios ti bu to kʼalal stakʼ akʼel ta prevae. Xi tsots avan li Jesuse: «E·li, E·li, ¿la·ma sa·bak·ta·ni?», taje xi smelolal kʼalal chichʼ jelubtasele: «Dios kuʼun, Dios kuʼun, ¿kʼu yuʼun ti laj aviktaune?». Yikʼaluk van jaʼ ta arameo kʼop o ta jtosuk kʼop ta Galilea. Pe muʼyuk laj yaʼiik lek jlom li buchʼutik te nopol vaʼalike, jaʼ yuʼun xi laj yalike: «¡Aʼio avaʼiik! Yakal chikʼ tal Elias». Vaʼun oy buchʼu bat ta anil, bat stsʼaj ta pajal vino jtos ti kʼusi sputspune, la xoj ta aj, vaʼun laj yakʼbe stsʼutsʼ li Jesuse. Pe xi laj yalik li junantike: «¡Chʼan utik! Jkʼeltik mi xtal yalesatuk yuʼun li Eliase» (Markos 15:34-36).

Xi avan ta tsʼakal li Jesuse: «¡Kʼot xa ta pasel!» (Juan 19:30). Jaʼ jech, kʼot xa ta pasel skotol li kʼusi tal spas ta Balumile, ti jaʼ takvan tal li Stote. Xi laj yal ta slajeb velta li Jesuse: «Tot, chkakʼ ta akʼob li jchʼulele» (Lukas 23:46). Vaʼun jaʼ jech laj yiktabe ta skʼob Jeova li yip xkuxlejale, snaʼoj lek ti ch-akʼbat yan velta yuʼun Diose. Spatoj sjunul yoʼonton ta stojolal Dios li Kristoe, nijpʼuj yalel, vaʼun cham.

Vaʼun tal jun tsatsal nikel ti la sjav li tonetike. Toj echʼ xa noʼox tsots, yuʼun jam li mukinaletik ta spat Jerusalene xchiʼuk ep la sjipbe lokʼel li sbekʼtaltak buchʼutik chamemike. Li krixchanoetik ti te nopol chjelavike laj yilik taje, jaʼ yuʼun «ochik batel li ta chʼul jteklume», kʼot yalik li kʼusitik laj yilike (Mateo 12:11; 27:51-53).

Kʼalal cham li Jesuse, jat yalel ta sjol kʼalal to ta yok li kortina ta stemplo Dios ta Batsʼi Lekil Chʼul Kuartoe, pas ta chaʼlik. Li kʼusitik toj labalik xa noʼox sba kʼot ta pasele jaʼ chakʼ ta ilel ti ilin tajek Dios ta stojolal li jmilvanejetike, li buchʼutik la smilik Jesuse. Jech xtok, ti xuʼ xa buchʼu x-och li ta Batsʼi Lekil Chʼul Kuartoe, jaʼ xkaltik, li ta vinajele (Evreos 9:2, 3; 10:19, 20).

Ta melel, xiʼ tajek li krixchanoetike. Xi laj yal li bankilal soltaro ti jaʼ sbainoj ta smilel Jesuse: «Ta melel, li vinik liʼe jaʼ Xnichʼon Dios» (Markos 15:39). Yikʼaluk van te oy kʼalal laj yichʼ chapanel yuʼun Pilato li Jesuse, kʼalal jaʼo la skʼelbeik skʼoplal mi Xnichʼon Dios o mi maʼuke. Li avie snaʼoj lek li bankilal soltaro ti chʼabal smul li Jesuse xchiʼuk ti jaʼ Xnichʼon Dios ta melele.

Kʼalal laj yilik li kʼusitik toj labalik sba kʼot ta pasele, oy junantik krixchanoetik ti smaj xa stiʼ yoʼontonik kʼalal sut batel ta snaike, sventa chakʼik ta ilel ti kʼux tajek chaʼiike xchiʼuk ti chkʼexavike (Lukas 23:48). Jech xtok, ep buchʼutik ta nomnom noʼox te vaʼal skʼelojik batel, taje ep ti jaʼik li antsetik ti la xchiʼinik ta xanbal Jesuse. Kʼot tajek ta yoʼontonik li kʼusitik laj yilik kʼot ta pasele.

Chbat xa kʼakʼal li ta viernes 14 yuʼun nisane. Yuʼun kʼalal mi chʼay xaʼox batel li Kʼakʼale, jaʼo xa chlik li Savado 15 yuʼun nisane. Cham xa li Jesuse, jaʼ chʼabal to li chaʼvoʼ j-elekʼetik ti te jokʼajtik ta xokone. Yuʼun jech kʼuchaʼal chal li Mantale, li sbekʼtal animaetike «mu me teuc jocʼol chcom sjunul acʼubal», skʼan «acʼo yichʼ muquel ta scʼacʼalil noʼox ti cʼalal chcham[ik]e» (Deuteronomio 21:22, 23).

Jech xtok, xi sbi yuʼunik li viernese: Skʼakʼalil chchapan sbaik, yuʼun jaʼo chchapanik veʼlil li krixchanoetike xchiʼuk tspasik vayel skotol yan kʼusitik yoʼ mu kʼusi spasik li ta Savadoe. Kʼalal chchʼay batel Kʼakʼale, jaʼo te chlik li ‹mukʼta› Savadoe o ti tsta sba li Savadoe (Juan 19:31). Taje jaʼ ta skoj ti yuʼun chkʼot ta skʼakʼalil 15 yuʼun nisan li baʼyel kʼakʼal Skʼinal pan ti muʼyuk slevaduraile, ti vukub kʼakʼal chjalije, jech xtok li baʼyel kʼakʼal kʼine persa onoʼox ta jujun Savado chkʼot (Levítico 23:5, 6). Li baʼyel kʼakʼal taje jaʼo ta savado chkʼot, li savado jujun xemanae, jaʼ xkaltik, li svukubal kʼakʼale.

Jaʼ yuʼun li judaetike bat yalbeik Pilato ti akʼo smilik xa noʼox ta ora li Jesuse xchiʼuk li chaʼvoʼ j-elekʼetik ti te jokʼol ta xokone. ¿Kʼuxi? Jaʼ ti tskʼasbeik yokike. Vaʼun kʼalal mi kʼasem xa li yokike mu xa stakʼ xichʼik ikʼ. Te une nopajik batel li soltaroetik sventa tskʼasbeik yok li j-elekʼetike, yan li Jesuse chamem xa laj yilik, jech oxal muʼyuk xa bu la skʼasbeik yok. Vaʼun jaʼ jech kʼot ta pasel li kʼusi chal liʼe: «Scotol sbaquiltac chabibil ta xcʼot yuʼun, mi jaʼuc junuc ta scʼasbat» (Salmo 34:20, Ch).

Sventa xil mi chamem xa ta melel Jesus li jun soltaroe la sjombe xokon ta jun lansa, jaʼ ta stsʼel yoʼonton ti bu la sjombee. «Vaʼun ta anil noʼox lokʼ tal chʼichʼ xchiʼuk voʼ.» (Juan 19:34.) Jaʼ kʼot ta pasel li yan tsʼib liʼe: «Ta to xilic li bochʼo xenbil xocon yuʼunique» (Zacarías 12:10).

Oy «jun jkʼulej vinik ti likem tal ta [Arimatea]» ti Jose sbie, ti ichʼbil lek ta mukʼ yuʼun Sanedrine, te skʼeloj ek kʼalal laj yichʼ milel li Jesuse (Mateo 27:57). Chichʼ albel skʼoplal ti jaʼ «jun lekil vinik xchiʼuk ti tukʼil vinike», ti «smalaoj ek li Ajvalilal yuʼun Diose». Ta melel, «ta mukul noʼox ochem ta yajchankʼop Jesus ta skoj ti chiʼta li judaetike», jaʼ yuʼun muʼyuk bu lek laj yil ti kʼusi kʼot ta nopel yuʼunik kʼalal la xchapanik li Jesuse (Lukas 23:50; Markos 15:43; Juan 19:38). Pe la spas ta tsots yoʼonton li Josee, yuʼun bat skʼanbe Pilato li sbekʼtal Jesuse. Vaʼun li Pilatoe la stak ta ikʼel li soltaro ti jaʼ sbainoj smilel Jesuse, te une laj yal ti chamem xae. Jech oxal akʼbat sbekʼtal Jesus li Josee.

Li Josee la sman jlik lekil lino pokʼ ti muʼyuk yikʼobale, vaʼun la syalesbe sbekʼtal Jesus ti te jokʼol ta jtel teʼe. Te une la xpixbe li sbekʼtale xchiʼuk la xchapan sventa tsmukbe. «Te kʼot ek li Nikodemoe, li buchʼu ta akʼobaltik ay xa onoʼox skʼel [Jesus] ta sba veltae», yuʼun tskʼan tskolta sba ta xchapanel ek (Juan 19:39). Te yichʼoj kʼotel mirra ti kapbil ta aloee, te van 30 kilouk ta skotol. Vaʼun la xpixbeik sbekʼtal Jesus ta manta ti yichʼoj li tsʼiʼleletik taje, jaʼ jech kʼuchaʼal nopem xaʼi tsmuk sbaik li judaetike.

Vaʼun li Josee te laj yakʼbe sbekʼtal Jesus ta jun mukinal ti sjomoj ta jpʼej ton xchiʼuk ti xokole, te noʼox nopol oy li mukinal taje. Laje la stselanbe komel mukʼta ton li stiʼ mukinale. Ta anil noʼox la spasik, yuʼun poʼot xa xlik li skʼakʼalil Savadoe. Te van la skolta sbaik ek li Maria Magdalenae xchiʼuk li Maria smeʼ Kʼox Santiagoe. Pe la suj sbaik batel ta anil ta snaik «sventa chchapanik muil tsʼiʼleletik xchiʼuk muil aseite», sventa chjaxbeik li sbekʼtal Jesus kʼalal mi echʼ xaʼox li skʼakʼalil Savadoe (Lukas 23:56).

Li ta yokʼomale, li ta skʼakʼalil Savadoe, bat skʼelik Pilato li bankilal paleetike xchiʼuk li jfariseoetike, xi laj yalbeike: «Vul ta jolkutik ti xi laj yal li jloʼlavanej kʼalal kuxul toʼoxe: ‹Ta xkichʼ chaʼkuxesel kʼalal mi echʼ xaʼox oxib kʼakʼale›. Jech oxal chaʼa, alo mantal sventa chichʼ chabiel lek kʼalal to ta yoxibal kʼakʼal li mukinale, sventa mu xtal yelkʼanik li yajchankʼoptake xchiʼuk ti xi xalbeik li jteklume: ‹¡Laj yichʼ chaʼkuxesel!›; vaʼun jaʼ jech mas to toj chopol li loʼlael liʼe, jaʼ mu sta jech li ta slikebale». Xi albatik yuʼun li Pilatoe: «Vaʼanik jchabivanejetik. Chabiik lek ti bu kʼalal xuʼ avuʼunike» (Mateo 27:63-65).

Vaʼun li ta sob domingoe talik ta smukinal Jesus li Maria Magdalenae, li Maria ti jaʼ smeʼ Santiagoe xchiʼuk li yan antsetik sventa chjaxbeik ta sbekʼtal Jesus li tsʼiʼleletik xchiʼuk muil aseitee. Xi chalbe sbaik batele: «¿Buchʼu tstselelinbutik lokʼel li ton ta tiʼ mukinale?» (Markos 16:3). Pe jaʼ to echʼ jun tsatsal nikel, jech xtok stselelinoj xa lokʼel ton li yaj-anjel Jeovae. Chʼabal xa te oy li jchabivanejetik xtoke. ¡Xokol xa li smukinal Jesuse!