Ti bu laj yichʼ lokʼesel li stakʼobiltak li ta Jkuxlejaltik xchiʼuk Kabteltik sventa Dios, programa xchiʼuk bu chijtsʼibaj
5-11 YUʼUN ENERO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA ISAIAS 17-20
«Jaʼ tsparteinik li buchʼutik tspojik batel li kʼusitik oy kuʼuntike»
«Maʼuk sventa balumil li Ajvalilal kuʼune»
16 ¡Toj lek kʼalal ta jel li jtalelaltike! Li Vivliae tskoʼoltas ta nab ti tsyukʼilan sba li krixchanoetik avie (Is 17:12; 57:20, 21; Ap 13:1). Li krixchanoetike ta xakʼik ti oyuk chʼakbail ta skoj politika xchiʼuk jeltos paskʼopetik ti chʼabal srasonale. Yan li yajtunelutik Jeovae ta jsaʼtik li jun oʼontonal xchiʼuk ti jmojuk noʼox oyutike. Jech, li Jeovae xmuyubaj tajek kʼalal chil ti mu xijkoʼolaj xchiʼuk li krixchanoetik ti xchʼakoj sbaik li ta balumile (kʼelo Sofonias 3:17).
Mu me jtikʼ jbatik li ta politikae
4 Yikʼaluk van muʼyuk mas kʼop ta sventa politika ti bu nakalutike xchiʼuk muʼyuk mas chopol chilik li jrelijiontike. Pe ta skoj ti yantik xa chnopaj tal slajeb li sbalumil Satanase, mas to me vokol chkaʼitik ti mu jtikʼ jbatik ta politikae. Yuʼun li krixchanoetik avie, «mi jsetʼuk oy ta yoʼontonik tspas ta jmoj skʼopik» xchiʼuk «pimik ta mantal», jech oxal chchʼak sbaik (2Ti 3:3, 4). Ta jlom lumetike yakal xa chil svokolik li kermanotaktik ta skoj ti ta ora noʼox lik kʼop ta sventa politikae. Jaʼ yuʼun, jaʼ xa me yorail sventa jchapan jbatik lek sventa mu jtikʼ jbatik li ta politikae, akʼo mi xkil jvokoltik. Mi jaʼ to ta jmalatik ti xvul jvokoltik sventa jchapan jbatike, yikʼaluk me jtikʼ jbatik ta politika. ¿Kʼusi van skʼan jpastik sventa jchapan jbatike? Jkʼeltik chantosuk ti kʼusi tskoltautike.
ip-1 paj. 198 par. 20-mwbr
¿Kʼusi tojobtasel chakʼbe jteklumetik li Jeovae?
20 ¿Kʼusi chkʼot ta stojolalik? Xi laj yal li Isaiase: «Li ta mal kʼakʼale, oy kʼusi xibal sba, pe chʼabal xa ox li ta sobe. Taje jaʼ tsparteinik li buchʼutik tspojik batel li kʼusitik oy kuʼuntike xchiʼuk jaʼ jech chkʼot ta stojolal li buchʼutik chelkʼanik batel li kʼusitik oy kuʼuntike» (Is 17:14). Ep buchʼutik tspojik batel li kʼusi oy yuʼun li stestigotak Jeovae, jaʼ xkaltik, muʼyuk xkʼuxul yoʼontonik xchiʼuk muʼyuk tstsakik ta venta. Ta skoj ti muʼyuk te skʼoplalik li ta relijionetik ti lek ojtikinbilike, li buchʼutik chkontrainvanik xchiʼuk ti chchopol kʼoptavanike kʼun chilik ta ilbajinel li stestigotak Jeovae. Pe li steklumal Diose spatoj yoʼonton ti jutuk xa skʼan xlaj li svokolike (2Te 1:6-9; 1Pe 5:6-11).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
w06 1/12 paj. 11 par. 1-mwbr
Li kʼusi mas tsotsik skʼoplal ta slivroal Isaias (sbavokʼal)
20:2-5. ¿Mi batsʼi tʼanal oxib jabil li Isaiase? Xuʼ van jaʼ noʼox la slokʼ li skʼuʼ slapoj ta sbae xchiʼuk ti «jutuk noʼox skʼuʼ slapoj» kome (1Sa 19:24, tsʼib ta yok vun).
12-18 YUʼUN ENERO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA ISAIAS 21-23
¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi la snuptan Sebnae?
Jaʼ svinajeb ti skʼanojutik Jeova kʼalal tstukʼibtasutike
7 Sventa xkiltik ti toj ep sbalil ta melel li tukʼibtasele, kalbetik skʼoplal chaʼvoʼ yajtuneltak Jeova ti laj yichʼik tukʼibtasele. Li june jaʼo kuxi ta skʼakʼalil ajvalil Esekias, Sebna sbi; li yane jaʼ ta jkʼakʼaliltik, Graham sbi. Baʼyel kalbetik skʼoplal li Sebnae. Li stuke toj tsots yabtel, yuʼun ‹jaʼ li buchʼu sventainojbe spasobmantal li ajvalil Esekiase› (Is 22:15). Pe oy kʼusi kʼux kʼot ta stojolal, yuʼun lik stoy sba xchiʼuk lik saʼ yichʼel ta mukʼ stuk. La spas jun smukinal ti kʼupil tajek sba xvinaje xchiʼuk xkajet noʼox ta karetaetik ti solel yan xa sba ta kʼelele (Is 22:16-18).
8 Li vaʼ orae, li ajvalil Senaquerib ta Asiriae lik snop tstsak ta kʼop li Jerusalene. La stak batel ta Jerusalen «li bochʼotic tsots yabtelique» xchiʼuk epal soltaroetik sventa stikʼbeik xiʼel ta yoʼonton li judaetike xchiʼuk sventa xakʼ sba ta kʼabal li ajvalil Esekiase (2Re 18:17-25). Kʼalal xyaket chkʼot ta pasel taje, jaʼo lik pojbatuk yabtel yuʼun Jeova li Sebnae, vaʼun jaʼ och ta xkʼexol li Eliakime. Jaʼ jech laj yichʼ tukʼibtasel ta skoj ti jaʼ lik saʼ yichʼel ta mukʼ stuke (Is 22:19-21). Kʼalal laj yaʼi ajvalil Esekias ti talik xa ta Jerusalen li soltaroetik ta Asiriae, la stak batel sviniktak sventa xbat snupik ta be. Jaʼ la stak batel li Eliakim, Sebna xchiʼuk yan xchiʼilik. Li Sebnae kʼajomal xa noʼox ta yajsekretario ajvalil chtun li vaʼ orae. Akʼo mi chopol laj yaʼi sba ti pojbat li yabtele, muʼyuk laj yakʼ tsalatuk yuʼun li skʼakʼal yoʼontone, moʼoj, mas to bikʼit laj yakʼ sba, yuʼun la xchʼam jun abtelal ti mas xa pekʼel skʼoplale. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li loʼil liʼe? Jkʼeltik oxtosuk.
9 Li kʼusi baʼyel chakʼ jchantik ti laj yichʼ pojbel yabtel li Sebnae jaʼ ti melel li kʼusi chal Vivlia liʼe: «Li toybaile jaʼ chacʼutic ta vocol; me mucʼ noʼox chcacʼ jbatique jaʼ chisyalesutic ta lum» (Pr 16:18). Xuʼ van oy kʼusitik tsots abainoj ek li ta tsobobbaile xchiʼuk xuʼ van mas toyol akʼoplal chiloxuk li yantike. Mi jaʼ jeche, ¿mi chavakʼ persa sventa jechuk-o bikʼit xavakʼ aba? ¿Mi jaʼ chavakʼ ta ichʼel ta mukʼ Jeova kʼalal lekik kʼusi chkʼot ta pasel avuʼune? (1Ko 4:7). Xi laj yal li jtakbol Pabloe: «Chkalbe [...] ti buchʼutik te jmoj oyoxuke, ti mu me snopik ti mukʼ skʼoplal xaʼi sba stukike; jaʼ akʼo snopik ti kʼu yelan jaʼ sventa lekil nopbenale» (Ro 12:3).
Jaʼ svinajeb ti skʼanojutik Jeova kʼalal tstukʼibtasutike
10 Li xchibal kʼusi chakʼ jchantike jaʼ ti snaʼoj Jeova ti xuʼ xjel Sebna mi laj yichʼ tukʼibtasele (Pr 3:11, 12). Mi chʼay jmotontik ta tsobobbail eke, ¿kʼuxi xuʼ jchanbetik stalelal li Sebnae? Akʼo mi chopol onoʼox chkaʼitik, pe mu me teuk-o xijkapet. Li kʼusi skʼan jpastik eke jaʼ ti xijtun ta stojolal Jeova ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntike. Kʼotuk ta koʼontontik ti jaʼ svinajeb ti skʼanojutik Jeova ti jech chkichʼtik tukʼibtasele. Jvules ta joltik ti persa onoʼox chakʼ jmotontik mi bikʼit chkakʼ jbatike (kʼelo 1 Pedro 5:6, 7). Ta jkʼan jechutik kʼuchaʼal kʼunil achʼel ti lek tajek chaʼi ta patel Jeova kʼalal tstukʼibtasutike.
Jaʼ svinajeb ti skʼanojutik Jeova kʼalal tstukʼibtasutike
11 Li yoxibal kʼusi chakʼ jchantike jaʼ ta sventa ti kʼu yelan tukʼibtasat yuʼun Jeova li Sebnae xchiʼuk ti kʼu yelan ilate. ¿Kʼusi ch-akʼbat xchanik li buchʼutik oy ta sba chtukʼibtasvanik, jech kʼuchaʼal li totil meʼiletik xchiʼuk li moletike? Veno, kʼalal chtukʼibtasvan li Jeovae, chakʼ ta ilel ti spʼajoj tajek li kʼusi chopole, pe jaʼ svinajeb xtok ti jech-o skʼanoj li buchʼu la spas smule. Jaʼ tskʼelbe li slekil talelale. Mi la tukʼibtasvan leʼ okʼom chaʼeje, ¿mi jech chapas kʼuchaʼal li Jeovae? (Jud 22, 23).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
w06 1/12 paj. 11 par. 2-mwbr
Li kʼusi mas tsotsik skʼoplal ta slivroal Isaias (sbavokʼal)
21:1. ¿Buchʼu skʼoplal kʼalal «nab ta takixokol balumil» xie? Yaʼeluke, jaʼ skʼoplal li yosilal voʼneal Babiloniae. Akʼo mi muʼyuk nopol xil nab, ta skoj ti chnoj xchiʼuk ti chtʼom tal yok jujun jabil li ukʼum Eufrates xchiʼuk li Tigrise tstsʼan sba voʼ li ta yosilal Babiloniae.
19-25 YUʼUN ENERO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA ISAIAS 24-27
«¡Liʼe jaʼ li Dios kuʼuntike!»
cl paj. 15 par. 21-mwbr
«¡Kʼelavilik! ¡Liʼe jaʼ li Dios kuʼuntike!»
21 ¿Mi oy aviloj ti xi chalbe yamigotak junuk uni olole? «¡Leʼe jaʼ jtot!». Li yuni sate chakʼ ta ilel ti xmuyubaj tajek ti jaʼ stote. Li yajtuneltak Jeova avi kʼakʼal eke jech chaʼi sbaik ek. Li Vivliae chal ti chkʼot yorail ti xi chalike: «¡Kʼelavilik! ¡Liʼe jaʼ li Dios kuʼuntike!» (Is 25:8, 9). Kʼalal mas to chkojtikinbetik li stalelaltake mas to ta jchʼuntik ti stuk xa noʼox jech li Jtotik ta sjunul vinajel balumile.
¿Kʼusi chak’ jchantik li skʼelobil juʼelal la spas Jesus ta sventa li pane?
14 Kʼalal la xchanubtasutik Jesus ti jkʼanbetik Dios li jveʼeltik jujun kʼakʼale, laj yalbe skʼoplal xtok ti akʼo kʼotuk ta pasel yuʼun li kʼusi tskʼan yoʼonton «ta sba balumil jech kʼuchaʼal ta vinajele» (Mt 6: 9-11). ¿Kʼu van yelan chanopbe skʼoplal li vaʼ kʼakʼale? Li Vivliae chalbe skʼoplal xtok li kʼusi to mas oy ta yoʼonton li Diose: ti x-ayan veʼlil li ta balumile. Li ta Isaias 25:6 kʼalal ta 8, te chalbe skʼoplal xtok ti kʼalal mi jaʼ xa ox ch-ajvalilaj li Ajvalilal yuʼun Diose, ch-ayan epal veʼlil ti naka lekike. Li ta Salmo 72:16 xi chale: «Ch-ayan ep kʼusitik stakʼ lajesel li ta balumile, li ta joljolvitse solel busul ti kʼusi stakʼ lajesele». ¿Mi xnop avuʼun ti yakal xa chatunes li kʼusitik chchʼi li ta achʼ balumil sventa xapas jtosuk aveʼel ti chakʼupin tajeke o ti xapas jtosuk veʼlil ti muʼyuk apasoj-oe? ¿Mi te xa oyot chavil ti yakal chalobe sat li a-uva atsʼunoje? (Is 65: 21, 22). Jech xtok, maʼuk noʼox me atuk ti jech chakʼupin li bendisionetik taje.
w25.01 paj. 28, 29 par. 11, 12
¿Kʼusi sbalil ta jtabetik li kʼanelal yuʼun Jeovae?
11 Nopbo skʼoplal kʼu van yelan akuxlejal li ta Paraisoe. Chlaj skʼoplal li chamele, li lajele xchiʼuk muʼyuk xa ox me kʼusi chavul-o avoʼonton (Is 25:8; 33:24). Li Jeovae ta me xakʼbot skotol li kʼusitik lekik chakʼan chapase. ¿Kʼusi oy ta avoʼonton chak’an chachan? ¿Mi chakʼan chachanbe skʼoplal li spasbentak Jeovae? ¿Mi chakʼan chachan stijel guitarra o yan kʼusi? ¿Mi chakʼan chachan spasel divujo? Ta melel, chtun j-arkitektoetik, jmeltsanejnaetik, jtsʼunolajeletik, jpasveʼliletik, jmeltsanej-abtejebaletik, jtsʼunnichimetik xchiʼuk buchʼutik tskʼelik (Is 35:1; 65:21). ¡Oy xa ox me avuʼun yorail sventa xachan skotol li kʼusi oy ta avoʼonton chakʼan chachane!
12 ¡Toj kʼupil xa noʼox sba kʼalal ta jchʼamtik li buchʼutik chchaʼkuxiik tale! (Ech 24:15). Toj kʼupil sba ti oy to kʼusitik mas xuʼ jchantik ta stojolal Jeova xchiʼuk ta sventa li kʼusitik spasoje (Sl 104:24; Is 11:9). Pe li kʼusi mas toj leke, jaʼ ti xuʼ jun koʼontontik xkichʼtik ta mukʼ Jeova xchiʼuk ti chʼabal xa jmul chkaʼi jbatike. Jaʼ yuʼun, ¿mi xlokʼ venta ti jchʼaytik li kuxlejal sbatel osil ta skoj noʼox ti ta jkʼan ta jkʼupintik «kʼuk sjalil li mulile»? (Ebr 11:25). Li kʼupil sba kuxlejal ta jtatik ta jelavele mas to me lek ti jaʼ mu sta li kʼusi xuʼ jtatik liʼ ta mol balumile. Teuk me ta ajol, mi kʼot yoraile, maʼuk xa noʼox ta jnopbetik skʼoplal ti kʼu yelan li kuxlejal ta Paraisoe, yuʼun te xa ox oyutik. Taje jaʼ noʼox me jech xuʼ xkʼot ta pasel ta skoj ti skʼanojutik tajek li Jeovae, yuʼun la stak talel Xnichʼon sventa xcham ta jtojolaltik.
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
Laj yichʼ tukʼibtasel lek li Traducción del Nuevo Mundo ta inglés ti lokʼ ta 2013
¿Kʼu yuʼun mas xa ep kapituloetik ti ta nichimal kʼop laj yichʼ jelubtasele? Yuʼun jaʼ jech ep kapituloetik laj yichʼ tsʼibael li ta orijinale. Li ta jeltos kʼopetik avie, jaʼ mas tsots skʼoplal chaʼiik ti jmojuk yechʼomal stsuts jujuchol li nichimal kʼopetike, pe li ta ebreoe jaʼ mas tsots skʼoplal ti xvinaj jaytosuk kʼopetik ti chakʼ ta ilel ti koʼoltik li kʼusi chichʼ alele o ti jelel skʼoplale. Jech xtok, jaʼ tsots skʼoplal ti kʼu yelan chichʼ cholel batel li kʼusi tskʼan chakʼik ta aʼiele, maʼuk ti jmoj xa yechʼomal stsuts jujuchol li nichimal kʼope.
Ti kʼu yelan laj yichʼ tsʼibael li slivroal Job xchiʼuk Salmose jaʼ sventa xichʼ kʼejintael xchiʼuk ti xkom ta joltik ta anil ti kʼu yelan tsʼibabile. Jaʼ yuʼun, jech xa onoʼox laj yichʼ jelubtasel ta slikebal li ta Traducción del Nuevo Mundo[e]. Ti vaʼ yelane, jamal chakʼ ta ilel ti butik jaʼ nichimal kʼope xchiʼuk chkoltavan sventa xvul ta joltik. Li ta Vivlia ti lokʼ ta 2013, jaʼ jech laj yichʼ pasel xtok li ta slivroal Proverbios, El Cantar de los Cantares xchiʼuk ta jayibuk kapituloetik ti jaʼ la stsʼibaik li j-alkʼopetike. Taj une, jaʼ chkoltavan yoʼ xkakʼtik venta kʼu yelan li orijinal kʼopetike, ti xvinaj jaytosuk kʼopetik ti chakʼ ta ilel ti koʼoltik li kʼusi chichʼ alele o ti jelel skʼoplale. Jun skʼelobile jaʼ li ta Isaias 24:2. Li ta teksto taje oy kʼusi jelel chalbe skʼoplal ta jujuchol sventa mas to oy yipal chakʼ ta aʼiel ti muʼyuk buchʼu xuʼ xkol kʼalal mi chapanvan li Diose. Vaʼun kʼalal ta jkʼeltik ti ta nichimal kʼop tsʼibabil li teksto taje, jaʼ chkoltavan sventa xkakʼtik venta ti maʼuk noʼox ta xchaʼal li jtsʼibajome, yuʼun yakal chkʼopoj ta nichimal kʼop sventa oyuk mas yipal li skʼop Diose.
Mu jamaluk xvinaj ta ora ti butik laj yichʼ cholel lek kʼuchaʼal jun nichimal kʼop ti jmoj yechʼomal tstsuts jujuchol li tsʼibe xchiʼuk ti butik muʼyuke. Jaʼ yuʼun mu skotoluk Vivliaetik ti parejo xa tsjelubtas li tekstoetike. Skʼan ep kʼusitik stsakik ta venta li buchʼutik tsjelubtasik kʼope. Ta melel, oy onoʼox tekstoetik ta Vivlia ti muʼyuk bu lek xa xcholet tsʼibabil kʼuchaʼal nichimal kʼope, jaʼ yuʼun sventa jmojuk yipal xbat ta jelubtasel li tekstoetike, chichʼ tunesel nichimal kʼopetik, skʼelobiltak, tstunes kʼopetik ti yan-o kʼusi chakʼ ta aʼiele o tstunes jaytosuk kʼopetik ti chakʼ ta ilel ti koʼoltik li kʼusi chichʼ alele.
26 YUʼUN ENERO–1 YUʼUN FEVRERO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA ISAIAS 28, 29
Maʼuk noʼox ta ketik xkichʼtik ta mukʼ li Jeovae
ip-1 paj. 299 par. 23-mwbr
Li Isaiase chal «li kʼusitik labalik sba» tspas Jeovae
23 Li jnitvanejetik ta relijione chalik xchiʼuk tsnopik ti xaʼibeik lek smelolal li mantale, pe ti melel xkaltike nom oyik ta stojolal Jeova. Yuʼun jaʼ noʼox chakʼik ta chanel li kʼusi lek chaʼi stukik ta sventa li kʼusi lek xchiʼuk li kʼusi chopole, sventa chʼabaluk smul xkomik ta skoj ti chʼabal xchʼunel yoʼontonike, ti chmulivajike xchiʼuk ti tsnamajesik ta stojolal Dios li krixchanoetike. Pe oy kʼusi labal sba tspas Jeova sventa xchapan ta skoj ti chloʼlavanike. Jaʼ yuʼun xi chal li Jeovae: «Li jteklum liʼe ta ye noʼox chnopajik ta jtojolal xchiʼuk ta yeik noʼox chichʼikun ta mukʼ, pe li yoʼontonike nom tajek oy ta jtojolal; xchiʼuk ti xiʼtaojikune jaʼ noʼox ta skoj li smantaltak krixchanoetik akʼbil xchanike. Jaʼ yuʼun, voʼon ta jpas yan velta li kʼusitik labalik sba ta stojolal li jteklum liʼe, ep ta velta ta jpas li kʼusitik labalik sbae; chlaj spʼijil li buchʼutik pʼijik yuʼunik xchiʼuk chchʼay spʼijil li buchʼu xaʼibe smelolal yuʼunike» (Isaias 29:13, 14). Li spʼijilik xchiʼuk ti xaʼibeik smelolal chaʼiik li judaetike poʼot xa slajesbe skʼoplal li Jeovae, taje, jaʼo jech kʼot ta pasel kʼalal la slajesbe skʼoplal srelijion judaetik li mukʼta tsatsal lum Babiloniae. Jaʼ jech kʼot ta pasel li ta baʼyel sigloe eke, yuʼun li jnitvanejetik ta relijion yuʼun judaetik ti pʼij laj yaʼi sbaike, la snamajesik ta stojolal Jeova li jteklume. Taje, jaʼ jechtik chkʼot ta pasel ta stojolal li relijionetik ti tskuy sbaik ta yajtsʼaklom Kristo avie (Mt 15:8, 9; Ro 11:8).
Muʼyuk kʼusi chmakbat yokik li buchʼutik tukʼike
7 Li Jesuse lek tsots yoʼonton laj yal li kʼusi tspas li jbabeetik ta relijione. Jech kʼuchaʼal liʼe, laj yal ti jaʼ jloʼlavanejetik li jfariseoetik ta skoj ti jaʼ mas batem ta yoʼontonik ti kʼu yelan tspok skʼobike, maʼuk ti chchabi stot smeʼike (Mt 15:1-11). Ta skoj ti labal sba laj yaʼi yajchankʼoptak Jesus taje, xi laj yalbeike: «¿Mi xanaʼ ti la smak yakan jfariseoetik ta skoj li kʼusi laj avale?». Xi takʼbatik yuʼun li Jesuse: «Chichʼ bulel skotol li teʼ ti bu maʼuk stsʼunoj Jtot ta vinajele. Mu xatukʼulanik, maʼsat jbeiltasvanejetik maʼ leʼe. Yuʼun mi maʼsat li buchʼu tsbeiltas jun maʼsat vinike, xchaʼvoʼalik chbalchʼujik ochel ta chʼen» (Mt 15:12-14). Akʼo mi kap tajek sjolik li jbabeetik ta relijione, li Jesuse laj yal-o batel li kʼusi melele.
Teuk oyutik-o li ta skarpana Jeovae
8 Li buchʼu «melel kʼusi chal ta yoʼontone» maʼuk noʼox me ta xchʼunbe smantaltak Jeova kʼalal te oy xchiʼuk li yantike, pe ti muʼyuk xa chchʼun kʼalal stuk te oye (Is 29:13). Taje muʼyuk lek, jaʼ yuʼun mu jkʼan jech jpastik. ¿Kʼuxi xuʼ jech xkʼot ta stojolal junuk krixchano taje? Xuʼ van jaʼo kʼalal ta snop ti mu masuk lek li smantaltak Jeovae (Snt 1:5-8). Xuʼ van muʼyuk ta xchʼun li kʼusitik chichʼ albel ti mu toj tsotsuk skʼoplal chile. Mi laj yakʼ venta ti muʼyuk kʼusi chopol la snuptan ta skoj ti muʼyuk la xchʼun li mantale, xuʼ van mas to chopol kʼusitik chlik spas. Akʼo mi tsnop ti chichʼ ta mukʼ li Diose, li Jeovae muʼyuk ta xchʼam (Ekl 8:11). Li voʼotike skʼan me xvinaj ta jkʼopojeltik xchiʼuk ta jtalelaltik ti melel jnaʼ xijkʼopoj ta skotol orae.
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
it «Ariel» par. 1; it «Ariel» num. 3-mwbr
Ariel
(Yavil skajleb [o yavil xchikʼobil] smoton Dios, o: Leon yuʼun Dios).
3. Li biil chichʼ alel ta Isaias 29:1, 2 xchiʼuk 7 jaʼ chalbe skʼoplal li Jerusalene. Yuʼun li ta jteklum taje, jaʼ te oy li stemplo Diose xchiʼuk te chchikʼik li milbil matanale, jech oxal, li jteklume sta-o ti chichʼ albel yavil skajleb [o yavil xchikʼobil] smoton Diose. Jech xtok, jaʼ te chichʼ ichʼel mukʼ li Jeova kʼuchaʼal tskʼane. Pe li ta Isaias 29:1 kʼalal ta 4 te chal ti kʼu yelan toj chopol chichʼ lajesel yuʼun Babilonia li ta 607 kʼalal muʼyuk toʼox talem Jesuse xchiʼuk ti chkʼot ta yavil xchikʼobil smoton Dios ta skoj ti chmal ep chʼichʼ li ta jteklume, ti chichʼ chikʼele xchiʼuk ti ep buchʼutik chchamik ta skoj taje. Li ta versikulo 9 kʼalal ta 16 te chal ti kʼu yuʼun jech ta snuptan svokolike. Pe akʼo mi jech, li ta Isaias 29:7 xchiʼuk 8 te chalbe skʼoplal ti muʼyuk chlaj skʼoplal yuʼunik yichʼel ta mukʼ Dios li lumetik ti chakʼbeik svokol li jteklume.
2-8 YUʼUN FEVRERO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA ISAIAS 30-32
Jsaʼ jnakʼobbailtik ta stojolal Jeova
w01 11/15 paj. 16 par. 7-mwbr
Jaʼ jnakʼobbailtik li Jeovae
7 Ta skoj ti jaʼ jnakʼobbailtik li Jeovae tspat koʼontontik li kʼusi chal liʼe: «Ta xpixot ta snatil kʼukʼumal xchiʼuk te chasaʼ anakʼobbail ta yolon xikʼ. Ti tukʼ chakʼ sbae chkʼot ta jun mukʼta eskudo xchiʼuk ta jun muro ti chchabivane» (Sl 91:4). Li Diose jech ta xchabiutik kʼuchaʼal jkot mut ti chpix ta xikʼ li yalabe (Is 31:5). Ta snakʼutik o chpixutik li xikʼtak kʼuchaʼal chpix yalab jkot mut sventa xchabian yoʼ mu xlajik ta tiʼele. Jech kʼuchaʼal lek chabibil chaʼi sba ta yolon xik smeʼ li uni mutetike, jaʼ jech chabibil chkaʼi jbatik ta «yolon xikʼ» li Jeovae, yuʼun lek chabibilutik yuʼun li s-organisasione (Rut 2:12; Sl 5:1,11).
Tskoltaot Jeova kʼalal chavil avokole
13 Li kʼusi skʼan jpastike. Kakʼtik persa ti mu xijnamaj ta stojolal li yantike, yuʼun mi lijnamajutike xuʼ xa muʼyuk ta jtsaktik ta venta li yantike xchiʼuk jaʼ xa chbat ta koʼontontik li jvokoltike. Vaʼun, xuʼ muʼyuk xa lek kʼusi chkʼot ta nopel kuʼuntik (Pr 18:1). Kʼalal tsots chkil jvokoltike, ta onoʼox jkʼan jtuk oyutik. Pe mi jech-o ta jpastike, yikʼaluk me yakal ta jpʼajtik ti kʼu yelan tskoltautik li Jeovae. Jaʼ yuʼun, akʼo mi chkil tsots jvokoltik, mu me jpʼajtik mi tskʼan tskoltautik li kutsʼ kalaltike, li kamigotaktike xchiʼuk li moletik ta tsobobbaile. Teuk ta joltik ti jaʼ tstunesatik yuʼun Jeova sventa skoltautike (Pr 17:17; Is 32:1, 2).
Li Jeovae «tskoltaoxuk sventa tsotsukoxuk-o»
19 Sventa tsotsuk lek li spatobil avoʼontone, kʼelo kʼusi chal Vivlia ta sventa li Paraisoe xchiʼuk nopo ti te xa oyote (Is 25:8; 32:16-18). Nopbo skʼoplal kʼu van yelan li kuxlejal ta achʼ balumile. ¿Mi te xa chavil aba? ¿Buchʼu te chavil? ¿Kʼusi yakal chavaʼi? ¿Kʼu yelan ta xavaʼi aba? Li lokʼoletik sventa Paraiso ti te chtal ta jvuntike tskoltaot sventa xanopbe skʼoplal li kuxlejal ta tsʼakale. Jech xtok, xuʼ xakʼel li videoetik ti oy smusikaile jech kʼuchaʼal Poʼot xa xtal li achʼ balumile, Poʼot xa xtal o Te xa kuxulun chkil. Mi nopem xavaʼi snopbel skʼoplal kʼu yelan li kuxlejal ta achʼ balumile, jlikel noʼox xchiʼuk muʼyuk tsots chavil li vokoliletik chanuptane (2Ko 4:17). Li kʼusi yalojbutik chakʼbutik li Jeovae ta me xakʼ kipaltik.
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
it «Pan» par. 8-mwbr
Pan
Skoʼoltasobil. Li ta Vivliae tstunes li jpʼel kʼop «pan» kʼalal oy kʼusi tskoʼoltajes xtoke. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Josue xchiʼuk Kalebe laj yalbeik j-israeletik ti mu xiʼik-o li krixchanoetike yuʼun kʼunik noʼox ta tsalel ti xkoʼolajik kʼuchaʼal «pan» chilike. Taje, xuʼ xpatbat xchiʼuk stsatsubtasbat-o yoʼonton li j-israeletike (Nu 14:9). Li ta Salmo 80:5 xi chale: «Jaʼ chipanik avuʼun kʼuchaʼal pan li yaʼlel satike» taje jaʼ jech chaʼi sba li buchʼu xuʼ van namajem ta stojolal Jeovae. Xi to ch-albat skʼoplal xtok Jeova ta sventa li kʼusi to tspase: «Chakʼboxuk Jeova li vokolil ti xkoʼolaj kʼuchaʼal pane xchiʼuk li ilbajinel ti xkoʼolaj kʼuchaʼal voʼ ta xavuchʼike». Taje, jaʼ skʼan xal ti tsots ta xil svokolik kʼalal chichʼik joyobtael yuʼun li yajkontraike, ti xkoʼolaj ti ta sveʼelinik skotol ora kʼuchaʼal pan xchiʼuk voʼe (Is 30:20).
9-15 YUʼUN FEVRERO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA ISAIAS 33-35
«Jaʼ chakʼ ti junuk noʼox avoʼonton xavaʼi abae»
Tskoltaot Jeova kʼalal chavil avokole
7 K’alal oy kʼusi tsots ta jnuptantike, xuʼ van xjel jtalelaltik, li kʼusi ta jnoptike xchiʼuk ti kʼu yelan chijtakʼave. Xuʼ van jaʼ jech chkaʼi jbatik kʼuchaʼal jkot varko ti chmajilanat ta syukʼbenal nabe. Taje jaʼ jech la snuptan Ana kʼalal cham li smalale. Xi laj yale: «Bakʼintike jtuk chkaʼi jba xchiʼuk abol noʼox jba chkaʼi. Pe bakʼintik xtoke jecheʼ noʼox chi-ilin ta skoj ti muʼyuk xa liʼ oy li Luise». Chal xtok ti oy junantik kʼakʼal ti stuk tajek chaʼi sbae xchiʼuk vokol chaʼi ti jaʼ xa tsbain spasel li kʼusi sbainoj toʼox smalale. Tsots tajek laj yaʼi li kʼusi la snuptane. ¿Kʼuxi tskoltautik Jeova kʼalal mu xa jnaʼ kʼusi ta jpastik ta skoj ti tsots chkil jvokoltike?
8 Li kʼusi tspas Jeova ta jtojolaltike. Li Jeovae chal ti jun noʼox koʼontontik yuʼune (kʼelo Isaias 33:6). Kʼalal chtaat ta tsatsal ikʼaloʼ jkot varkoe, tsots chyukʼilanat ta jujujot. Sventa mu toj echʼemuk xyukʼilaje, epal varkoetike yichʼoj yuni kʼobtak ta yolon. Taje jaʼ chkoltavan sventa mu masuk xbakʼ li varkoe xchiʼuk ti junuk yoʼonton li buchʼutik te oyike. Li skʼobtake mas to chtun kʼalal jaʼo chanav li varkoe. Jaʼ jech chkʼot ta jtojolaltik ek. Mi ta jkʼantik tskoltautik Jeova sventa stsal kuʼuntik li kʼusitik tsots ta jnuptantike, skʼan xijxanavutik ek, jaʼ xkaltik, ti jechuk-o tukʼ xijtun a stojolal Jeovae.
¿Kʼuxi xuʼ xijmuyubaj manchuk mi chkil jvokoltik?
10 Li kʼusi xuʼ jpastike: jkʼanbe jpʼijiltik li Jeovae. Kʼalal oy jvokoltike, jkʼopontik Jeova sventa jkʼanbe jpʼijiltik yoʼ mu xchʼay kuʼuntik li muyubajele xchiʼuk ti xijtojobuk lek snopel li kʼusi skʼan jpastike (kʼelo Santiago 1:5). Pe ¿kʼu van yelan chkaʼitik mi mu noʼox stakʼbutik yilel ta anil li j-orasiontike? Li Santiagoe laj yal ti jechuk-o jkʼanilanbetik li Diose, yuʼun muʼyuk chtavan xaʼi, muʼyuk ch-ilin kʼalal te ta jkʼanilanbetik jpʼijiltike. Li Jtotik Jeovae ta sjunul yoʼonton chakʼ jpʼijiltik sventa xkuch kuʼuntik li prevaetike (Sl 25:12, 13). Xil li jvokoltike, xaʼibe smelolal xchiʼuk tskʼan tskoltautik. ¿Mi mu jechuk ti chakʼ jmuyubajeltik taje? Pe ¿kʼuxi chakʼ jpʼijiltik li Jeovae?
11 Li Jeovae tstunes Skʼop sventa xakʼ jpʼijiltik (Pr 2:6). Jaʼ yuʼun, skʼan jchantik li Vivliae xchiʼuk li vunetik oy kuʼuntike. Pe mu me baluk noʼox ti ep xa kʼusi jchanojtike, skʼan xkakʼ ta jkuxlejaltik li tojobtaseletik chakʼ Jeovae. Xi laj yal li Santiagoe: «Pasik me li kʼusi chal skʼop Diose, maʼuk ti jecheʼ noʼox chachikintaike» (Snt 1:22). Kʼalal chkakʼ ta jkuxlejaltik li tojobtaseletik chakʼ Diose, mas lek koʼontontik, lek xijtojob snopel xchiʼuk chijkʼuxubinvan (Snt 3:17). Li talelaletik taje jaʼ tskoltautik sventa ta muyubajeluk noʼox stsʼik batel kuʼuntik li prevaetike.
ip-1 paj. 352, 355 par. 21, 22-mwbr
«Mi junuk jnaklej ta balumil xi chale: ‹Toj ipun›»
21 Li albil kʼopetik yuʼun Isaiase yakal chkʼot ta pasel li ta jkʼakʼaliltik eke. Li yajtunelutik Jeovae kichʼojtik xkaltik poxtael ta mantal, yuʼun kichʼojtik koltael lokʼel li ta jecheʼ chanubtaseletik jech kʼuchaʼal ti oy la kʼusi kuxul chkom kʼalal chijchamutike, li trinidade xchiʼuk ti oy la kʼatinbake. Kichʼojtik beiltasel xtok sventa lekuk xbat ta nopel kuʼuntik li kʼusitik ta jpastike xchiʼuk ti mu xijmulivaje. Jech xtok, koliyal ti laj yakʼ ta matanal xkuxlejal li Jesuse xuʼ lek jkʼoplaltik ta stojolal li Diose xchiʼuk ti sak jol koʼontontik xijtun ta stojolale (Kol 1:13, 14; 1Pe 2:24; 1Jn 4:10). Li poxtael kichʼojtik taje, xuʼ jtabetik yan sbaliltak xtok. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal muʼyuk chijmulivajutike muʼyuk tstsakutik jtosuk chamel xchiʼuk kʼalal muʼyuk chijsikʼolaje tskoltautik sventa mu stsakutik jtosuk kanser (1Ko 6:18; 2Ko 7:1).
22 Pe mi jelav xa ox li Armajedone, mas to chkiltik chkʼot ta pasel li kʼusi chal Isaias 33:24. Mi ajvalilaj talel ta balumil li Jesuse li krixchanoetike ta xkolik li ta xchamelike xchiʼuk lek xa oyutik jkotoltik ta mantal (Ap 21:3, 4). Kʼalal mi laj xa ox li sbalumil Satanase, chkʼot ta pasel ta spʼejel balumil li skʼelobiltak juʼelal la spas Jesus kʼalal ay ta balumile. Yuʼun chjam satik li maʼsatetike xchiʼuk chjam xchikinik li pakʼchikinetike. Li vaʼ kʼakʼale, ta xpʼitomajik kʼuchaʼal teʼtikalchij li koxoetike (Is 35:5, 6). Jaʼ yuʼun chaʼa, li buchʼutik kuxul chkomik li ta mukʼta tsatsal vokolile, xuʼ skolta sbaik li ta mukʼta abtelal ta spasel ta paraiso spʼejel li balumile.
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
Teuk xa xanav-o li ta Chʼul Bee
8 Xuʼ van xi tsnop junantike: «Toj labal sba li kʼusi kʼot ta stojolal li judaetike. Pe ¿mi te van tsʼakal jkʼoplaltik ek?». Tey, yuʼun yakal chijxanavutik ta «Chʼul Be» xkaltik ek. Li be taje ta skoltautik sventa xkichʼtik ta mukʼ Jeova avi xchiʼuk ta jelavel kʼalal mi laj xa ox sventain balumil li Ajvalilal yuʼun Diose. Jaʼ yuʼun, li buchʼutik chbatik ta vinajel xchiʼuk li yan chijetike skʼan te xanavik-o li ta be taje (Jn 10:16). Leʼ xa tal ta 1919, ta smiyonal xa noʼox krixchanoetik lokʼemik talel li ta Mukʼta Babilonia ti jaʼ skʼoplal skotol li jecheʼ relijionetike xchiʼuk te xa yakal chanavik li ta Chʼul Bee. Te van akʼoplal ek. Akʼo mi leʼ xa van ta 100 jabil chanavik tal li ta be taje, voʼne xa onoʼox laj yichʼ chapanel talel.
16-22 FEVRERO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA
«Mu xaxiʼ ta skoj li kʼusi laj avaʼie»
it «Esekias» num. 1 par. 14-mwbr
Esekias
Muʼyuk kʼot ta pasel li kʼusi snopoj Senakerib ta sventa li Jerusalene. Jech kʼuchaʼal yaloj xa onoʼox li Esekiase, li Senakeribe oy ox ta yoʼonton tstsak ta kʼop li Jerusalene. Kʼalal jaʼo sjoyibtaoj Lakis ti jaʼ jun jteklum ti oy lek smuroaltake, li Senakeribe la stak batel bankilal soltaroetik sventa skʼanbeik talel spatan li Jerusalene. Jaʼ la stak batel li yajkʼopojel ti rabsake chalbeik ta skoj li yabtel yichʼoje, jech xtok, snaʼ xkʼopoj lek ta ebreo kʼop. Tsots x-avet la slaban li Esekiase xchiʼuk la xchopol kʼopta li Jeovae, yuʼun laj yal ti mu xpoj yuʼun li Jerusalen jech kʼuchaʼal muʼyuk poj yuʼun slumalik li yan diosetik ta skʼob li ajvalil ta Asiriae (2Re 18:13-35; 2Kr 32:9-15; Is 36:2-20).
ip-1 paj. 387 par. 10-mwbr
Ta skoj ti tsots xchʼunel yoʼonton li ajvalile la stabe sbalil
10 Li rabsakee la svulesbe ta sjol judaetik ti mas to x-echʼ yepal yajsoltarotak li j-asiriaetike. Xi xtoyet laj yalanbee: «Ta xkakʼbot chaʼmil ta kot kaʼetik, vaʼun jkʼeltik kik mi xatabe yajval buchʼutik tskajlebin» (Isaias 36:8). Pe ¿mi jaʼ van tsots skʼoplal ti kʼu yepal oy skaʼ jun jteklum sventa xkuch yuʼun li paskʼope? Moʼoj, yuʼun maʼuk ta skoj ti ep yajsoltarotak ti chichʼ pojel li Judae. Li Proverbios 21:31 xi chale: «Li kaʼe chapanbil sventa li skʼakʼalil paskʼope, pe jaʼ noʼox xuʼ xkoltavan li Jeovae». Li rabsake xtoke, laj yalbe judaetik ti chʼabal yichʼojbeik sbendision li Jeovae xchiʼuk laj yal ti jaʼ ta smantal Jeova ti tal stsak ta kʼop sventa jlajes li jteklume, ti maʼuk la spas sba tal ta mantal stuke (Is 36:9, 10).
ip-1 paj. 388 par. 13, 14-mwbr
Ta skoj ti tsots xchʼunel yoʼonton li ajvalile la stabe sbalil
13 Li yajkʼopojel ajvalil ta Asiriae oy to kʼusitik laj yal ti chchibajesvane. Laj yalbe judaetik ti mu xchʼunbeik Esekias ti xi chale: «Jaʼ tspojutik li Jeovae». Li rabsakee la svulesbe ta sjol judaetik ti muʼyuk vuʼ yuʼunik spojel lajuneb nitilulal li sdiostak Samariae. ¿Kʼusi xuʼ xkaltik ta sventa li sdiostak li yan lumetik ti stsalojan li Asiriae? Xi to la sjakʼe: «¿Bu oy li sdiostak Amat xchiʼuk Arpade? ¿Bu oy li sdiostak Sefarvaime? ¿Mi kuch yuʼunik spojel lokʼel ta jkʼob li Samariae?» (Isaias 36:18-20).
14 Li rabsake ti chichʼ ta mukʼ jecheʼ diosetike mu xaʼibe smelolal ti jelel tajek li jvalopatinej mantal Samaria xchiʼuk li Jerusalen ti jaʼ sventainoj Esekiase. Li jecheʼ diosetik yuʼun li ajvalil ta nortee muʼyuk sjuʼelik sventa xpojatik. Pe kʼalal yakal ch-ajvalilaj li Esekiase li Jerusalene laj yiktaik yichʼel ta mukʼ li jecheʼ diosetike xchiʼuk jaʼ lik yichʼik ta mukʼ yan velta li Jeovae. Li yajkʼopojeltak ajvalile muʼyuk la xchapbeik smelolal rabsake ti kʼu yuʼun chkoltaatik yuʼun Jeovae. Yuʼun «mu kʼusi la stakʼik jpʼeluk xchiʼuk te tsʼijajtik-o, yuʼun xi albilik mantal yuʼun li ajvalile: ‹Mu me xatakʼbeik›» (Isaias 36:21). Li Eliakim, Sebna xchiʼuk Joae sutik echʼel sventa xalbeik Esekias li kʼusitik laj yal li rabsakee (Is 36:22).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
it «Freno» par. 4-mwbr
Freno
Li Jeovae xi laj yalbe li Senakerib ti jaʼ ajvalil ta Asiriae: «Ta jtikʼbot xotxot takʼin ta aniʼ xchiʼuk ta jtikʼbe sfrenoal li avee xchiʼuk te chkikʼot sutel li ta be ti bu latale» (2Re 19:28; Is 37:29). Li Senakeribe persa lokʼ batel ta Jerusalen xchiʼuk sut batel ta Ninive ti bu milat yuʼun li xnichʼnabtak ta tsʼakale, pe maʼuk ta snopben stukik yuʼun jaʼ tikʼbat ta snopbenik yuʼun Jeova ti jech spasike (2Re 19:32-37; Is 37:33-38). Kʼalal chal ti ta xichʼik akʼbel sfrenoal yeik li jteklumetik jech kʼuchaʼal li chonbolometike chakʼ ta aʼiel ti ch-och ta j-echʼel ta skʼob li Jeovae (Is 30:28).
23 YU’UN FEVRERO–1 YU’UN MARSO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA
«Xkoʼolaj kʼuchaʼal jun jchabichij ta xchabi li xchijtake»
Li kʼusi chalbutik Vivlia ta sventa li buchʼu laj yakʼ ta naʼele
3 (Kʼelo Isaias 40:8). Ta smilal xa noʼox jabiletik, li Vivliae toj lek sbeiltasoj talel li yajtuneltak Diose. Li Vivliae voʼne xa tajek laj yichʼ tsʼibael xchiʼuk jaʼ laj yichʼ tunesel li kʼusitik ti snaʼ soke. Jech xtok, li avie chʼabal xa kuʼuntik li orijinale. Akʼo mi jech, li Jeovae laj yakʼ ti xichʼuk pasbel skopiailtak li Chʼul Tsʼibetike. Li buchʼutik la spasbeik skopiailtake jpasmuliletik, pe la skʼelik ti lekuk xichʼ pasele. Jun ti buchʼu chchanbe skʼoplal Vivliae, xi laj yal ta sventa li Tsʼibetik ta Ebreo Kʼope: «Xuʼ xichʼ alel ta jamal ti muʼyuk yan voʼneal tsʼibetik ti toj lek yichʼoj jelubtasele». Akʼo mi jpasmuliletik li buchʼutik la stsʼibaike, ti voʼne xa laj yichʼ tsʼibaele xchiʼuk ti jaʼ laj yichʼ tunesel li kʼusitik ti snaʼ soke, jamal xvinaj ti jaʼ snopben Jeova li kʼusitik te ta jtatik ta Vivlia avie, yuʼun jaʼ laj yakʼ ta naʼel.
4 Te likem tal ta stojolal Jeova «skotol li lekil matanal xchiʼuk li tukʼil matanale» (Snt 1:17). Li Vivliae jaʼ jun kʼupil sba matanal akʼbilutik. Kʼalal chakʼbutik matanal jun krixchanoe, te chkakʼtik venta kʼu yelan stalelal. Te chvinaj mi ta melel xojtikinutik xchiʼuk mi snaʼoj li kʼusi chtun kuʼuntike. Jaʼ jech li ta Vivlia eke. Kʼalal ta jkʼeltike, ep kʼusi te ta jchantik ta stojolal Jeova. Te chkakʼtik venta ti xojtikinutik leke xchiʼuk ti snaʼoj li kʼusi chtun kuʼuntike. Li ta xchanobil liʼe ta jchantik batel oxtos stalelal Jeova ti jamal xvinaj li ta Vivliae: li spʼijile, li stukʼilale xchiʼuk li kʼanelal yuʼune. Baʼyuk kalbetik skʼoplal kʼusi chal Vivlia ta sventa li spʼijil Diose.
cl paj. 70 par. 7-mwbr
Li svuʼel sventa chchabiutike: «Jaʼ jnakʼobbailtik li Diose»
7 Kʼalaluk ta skoʼoltajes sba ta jun jchabichij li Jeovae chakʼ ta ilel ti oy tajek ta yoʼonton chchabiutike (Ese 34:11-16). Jech kʼuchaʼal la jchantik ta xchanobil 2 li ta livro liʼe, li Isaias 40:11 xi chal ta stojolal li Jeovae: «Xkoʼolaj kʼuchaʼal jun jchabichij ta xchabi li xchijtake. Ta stsob batel li neneʼ chijetike xchiʼuk te chakʼ batel ta stiʼ yoʼonton». Li uni chije, ¿kʼusi tspas sventa x-akʼe batel ta stiʼ yoʼonton yuʼun li yajvale? Xuʼ van xnopaj batel xchiʼuk stijulanbe yok li yajvale. Akʼo mi jech, li jchabichije jaʼ skʼan snijan sba sventa spet xchiʼuk snapʼan batel ta stiʼ yoʼonton li uni chije. ¡Chvinaj ti oy tajek ta yoʼonton chchabiutik li Jtotik Jeova ti jaʼ li Jchabivanej kuʼuntike!
«Chacʼbe stsatsal li bochʼo lubene»
4 (Kʼelo Isaias 40:26). Mi junuk krixchano chapem yuʼun jaypʼej oy kʼanaletik li ta vinajele. Li sientifikoetike chalik ti xuʼ van oy 400 mil miyon ta pʼej li ta jgalaxiatik noʼoxe. Li Diose yakʼojbe sbi ta jujupʼej li vaʼ kʼanaletike. ¿Kʼusi chakʼ jchantik taje? Nopo noʼox avaʼi, li Diose kʼux ta yoʼonton li kʼusitik spasoj ti muʼyuk kuxajtik jech kʼuchaʼal voʼotike. Pe li voʼote ta sjunul avoʼonton chatun ta stojolal, maʼuk ti pasbilot ta mantal jech kʼuchaʼal junuk makinae, vaʼun chaʼa, ¿mi mu jaʼuk mas to oyot ta yoʼonton xanaʼ? (Sl 19:1, 3, 14). Jech xtok, xayojtikinot lek li Jtotik ta vinajele. Xi laj yal li Jesuse: «Kʼalal to ta stsotsil ajolik chapbil [yuʼun] skotol» (Mt 10:30). Xi laj yal ek li jtsʼibajom yuʼun salmoe: «Li Mucʼul Diose jaʼ xchabiojbe yorail li bochʼo tucʼ yoʼntonique» (Sl 37:18). Jaʼ xkaltik, li Jeovae snaʼoj, xojtikin lek li kʼusi yakal chanuptane xchiʼuk xuʼ yuʼun xakʼ avipal sventa xkuch avuʼun.
5 (Kʼelo Isaias 40:28). Jaʼ noʼox te chlik tal ta stojolal Jeova li juʼelal o li ipalile. Jnopbetik skʼoplal ti kʼu to noʼox yepal yip o xkʼixnal chakʼbe li kʼakʼale. Li jtsʼibajom sventa siensia ti David Bodanis sbie xi la chchapbe smelolal taje: «Ta jujun segundoe, li kʼakʼale tsten lokʼel yip o xkʼixnal ti xkoʼolaj chichʼ tʼomesel ta smiyonal xa noʼox vomba atomikae». Xi to laj yal yan sientifikoe: «Ti kʼu yepal chkʼixnavan o tslokʼes yip li kʼakʼal ta jun noʼox segundoe lek xkʼixnaj-o yuʼun jbalumiltik sventa xijkuxi te van 200 mil jabil». Mi chakʼbe yip kʼakʼal li Jeovae, ¿mi jaʼ xa mu xakʼ kiptik sventa xkuch kuʼuntik ti kʼusiuk xtal ta jtojolaltike?
6 (Kʼelo Isaias 40:29). Chakʼ tajek jmuyubajeltik kʼalal chijtun ta stojolal li Jeovae. Xi laj yalbe yajchankʼoptak li Jesuse: «Jaʼ kuchik li kʼatlom teʼ kuʼune [...] vaʼun chata siketel avoʼontonik. Yuʼun li kʼatlom teʼ kuʼune kʼun ta kuchel xchiʼuk muʼyuk bu ol li kikatse» (Mt 11:28-30). ¡Jaʼ melel li kʼusi laj yal Jesuse! Yuʼun akʼo mi akʼbil xa tajek persa chijbat ta tsobajel o ta cholmantal bakʼintik ta skoj ti lubemutike, jaʼ to chkaʼitik kʼalal chijsut xa talel ta jnatike mas xa oy yipal kuʼuntik. Jech xtok, mas xa jnaʼtik kʼuxi chkutik sventa jtsaltik komel li jvokoltike. Ta melel, lek kʼun ta kuchel batel li kʼatlom teʼ yuʼun Jesuse.
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
ip-1 paj. 400 par. 7-mwbr
«Patbeik yoʼonton li jteklumale»
7 Maʼuk noʼox te kʼot ta pasel li albil kʼop kʼalal la xchaʼta yav yichʼel ta mukʼ Dios li ta svakibal siglo kʼalal muʼyuk toʼox talem Jesuse, yuʼun chaʼkʼot ta pasel li ta baʼyel siglo ta jkʼakʼaliltike. Jech kʼuchaʼal albil xa onoʼox li ta Isaias 40:3, li Juan J-akʼ Ichʼvoʼe jaʼ li buchʼu «tsots ch-avan ta takixokol balumile» (Lu 3:1-6). Ta skʼoj ti akʼbat snaʼ yuʼun Dios li Juane laj yal ti jaʼ skʼoplal stuk li kʼusi chal li ta slivroal Isaiase (Jn 1:19-23). Lik xchapanbe sbe Jesus li ta sjabilal 29 ta jkʼakʼaliltike. Li kʼusi laj yale jaʼ koltae-o li jteklum sventa saʼik, xchikintabeik xchiʼuk stsʼakliik li Mesiase (Lu 1:13-17, 76). Li Jeovae ta sbeiltas ta stojolal Jesus li krixchanoetik ti tsutes yoʼontonik sventa xichʼik pojel li ta mulil xchiʼuk ta lajele (Jn 1:29; 8:32). Li albil kʼop ta Isaiase mas to vinaj kʼot ta pasel kʼalal laj yichʼik pojel lokʼel ta Mukʼta Babilonia ta 1919 li Israel sventa Diose xchiʼuk ti laj xchaʼta yav li yichʼel ta mukʼ Diose.