Ti k’u yelan meltsanbil stanal ye li lapae

Li lapae jaʼ jtos tʼotʼ o tobtob ti vujvuj spat ti chchʼi ta yut nabe xchiʼuk ep stanal ye ti lek tsotsike. ¿Kʼu yelan pasbil li stanal yee? Li ta sba stanal yee kʼun noʼox xvinaj, pe li ta yute tsots tajek, yuʼun tsinil ta kʼox tonetik ti lek tsotsike. Li vaʼ chʼuchʼul tonetike goethita sbi.

Nopbo skʼoplal liʼe: Li lapae oy jun s-apendise ti xkoʼolaj kʼuchaʼal okʼil ti rádula sbie. Li rádula taje noj ta tanal eil ti xotajtike, mu sta jun milimetro snatil xchiʼuk xkoʼolaj ta lima ti lek kʼusi tsjuxe. Li stanaltak yee solel tsotsik xchiʼuk yijik tajek, yuʼun ch-echʼ sjos li kʼusitik te chʼiem ta tonetik ta yut nab sventa smakʼlin-o sbae.

Li buchʼutik chchanbeik skʼoplale la stunesik jtos mikroskopio sventa skʼelbeik kʼu to stsatsal yip li stanal ye lapae. Vaʼun, laj yakʼik venta ti toj echʼ tsots stanal ye li lapae ti jaʼ xkom to li sna ome. Li buchʼu sbainoj skʼelbel skʼoplale xi laj yale: «Ti kʼu yelan pasbil li stanal ye lapae, skʼan jechuk jpastik li kʼusitik ta jmeltsantike».

Jech xtok, chalik ti oyuk la kʼusi xichʼ pasel jech kʼuchaʼal li stanal ye lapae, xuʼ la xichʼ tunesel sventa xichʼ pasel jkotuk karro, varkoetik, avionetik o sventa stanal ketik.

¿Kʼusi chanop? Ti kʼu yelan labal sba pasbil stanal ye li lapae, ¿mi ta jech noʼox kʼataj tal o mi oy van buchʼu la spas?