1, 2. ¿Kʼusi yakʼojik venta li jkʼelvanejetik ta sirkuitoe?

KʼALAL jaʼo tsvulaʼan jun tsobobbail li jkʼelvanej ta sirkuitoe, la stsob sba xchiʼuk li moletik ta tsobobbaile xchiʼuk jutuk xa tajek skʼan xlaj yuʼunik. Skʼanojan tajek li moletike yuʼun lek ch-abtejik. Jech xtok, junantik moletike ep xa sjabilalik jaʼ yuʼun xkoʼolajik xa kʼuchaʼal stot chaʼi li jkʼelvaneje. Pe oy kʼusi tsvul-o yoʼonton ti tsots skʼoplale. Kʼalal la svulaʼan ta slajeb velta li tsobobbail taje, laj yalbe komel moletik ti akʼo xchʼak skʼakʼalik sventa xchanubtasik o xchapanik li yan ermanoetike. Jaʼ yuʼun xi tsjakʼanbee: «Kermanotak, ¿kʼusitik apasojik yoʼ xachapanik mas ermanoetik ta tsobobbaile?». Vaʼun xi la stakʼ li jun mole: «Ta melel muʼyuk kʼusi mas jpasojkutik». Jech laj yalik li yantik eke.

² Mi molot ta tsobobbail eke xuʼ van jech chatakʼ ek. Li ta epal tsobobbailetike, li jkʼelvanejetik ta sirkuitoe yakʼojik venta ti muʼyuk chchʼak skʼakʼalik li moletik sventa xchanubtasik li yan ermanoetike. Jkʼeltik kʼu yuʼun.

3. 1) ¿Kʼusitik tekstoetik chakʼ ta ilel ti tsots skʼoplal xichʼik chanubtasel li yantike? 2) ¿Kʼu yuʼun jkotoltik skʼan oyuk ta koʼontontik xchanel li xchanobil liʼe xchiʼuk li yan xchanobil chtale? (Kʼelo li tsʼib ta yok vune.) 3) ¿Kʼu yuʼun tsots chaʼiik junantik moletik ti xchʼak skʼakʼalik sventa xchanubtasik li yantike?

³ Ta skoj ti molot ta tsobobbaile anaʼoj ti tsots skʼoplal skʼan xichʼik chapanel li yan ermanoetike.a (Kʼelo li tsʼib ta yok vune.) Anaʼoj xtok ti chtun mas ermanoetik li ta tsobobbailetik avie xchiʼuk li ta tsobobbailetik chtale (kʼelo Isaías 60:22). Li ta Vivliae chal ti skʼan xchanubtasik yan ermanoetik li moletike (kʼelo 2 Timoteo 2:2). Akʼo mi jech, xuʼ van tsots chavaʼi ti xachʼakbe yorail ta sventa taje. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun skʼan xa-abtej xchiʼuk skʼan xakʼel li avutsʼ avalale. Jech xtok, skʼan xapas li kʼusitik abainoj ta tsobobbaile xchiʼuk kʼusitik yantik ti tsotsik skʼoplale. Pe tsots skʼoplal xtok ti xa chʼakbe yorail sventa xachanubtas o xachapan li yan ermanoetike. Jkʼeltik kʼu yuʼun.

JAʼ XA YORAIL TI XA CHANUBTASIK LI YANTIKE

4. ¿Kʼusi van xuʼ snopik li junantik moletike?

⁴ ¿Kʼu yuʼun muʼyuk mas chchʼakbeik yorail sventa xchanubtasik yantik li junantik moletike? Yikʼaluk van tsnopik ti oy kʼusitik mas tsots skʼoplal ti jaʼ baʼyel skʼan xichʼ pasele. O ta van xalik ti muʼyuk kʼusi tspas tsobobbail mi muʼyuk chchanubtasik li yantik avie. Pe, ¿mi lek van ti jech tsnopike? Melel onoʼox ti oy kʼusitik ti persa jaʼ baʼyel skʼan xapase. Pe xuʼ xil svokol avuʼun tsobobbail mi muʼyuk chachapan avi li yantike.

5, 6. 1) ¿Kʼusi xuʼ xkʼot ta pasel mi muʼyuk chichʼ jelbel yaseiteal li karoe? 2) ¿Kʼusi xuʼ xkʼot ta pasel mi muʼyuk chchapanik yan ermanoetik li moletike?

⁵ Kalbetik junuk skʼelobil. Sventa lek x-abtej li jkot karoe, ¿kʼusi ti mas tsots skʼoplal skʼan kʼelele? ¿Mi jaʼ van ti oyuk sgasolinaile o ti xichʼuk jelbel yaseiteale? Xuʼ van oy buchʼu tsnop ti jaʼ mas tsots skʼoplal ti oyuk sgasolinaile, yuʼun ti mi muʼyuke mu xanav. Xibal sba mi jech tsnop taje. Mi muʼyuk chichʼ jelbel yaseiteale ta sok li smotorale. Mi jech kʼot ta pasel taje mas toyol chlokʼ xchiʼuk jal yoʼ tsmeltsaj-oe. Pe, ¿kʼusi xkoʼolaj-o xchiʼuk tsobobbail taje?

⁶ ¿Kʼusi ti mas tsots skʼoplale? ¿Mi jaʼ ti jpastik li kʼusi jbainojtike o jaʼ ti jchanubtastik li yantike? Junantik moletike xuʼ van tsnopik ti jaʼ mas tsots skʼoplal ti spasik noʼox ta anil li kʼusitik sbainojik ta tsobobbaile, yuʼun mi muʼyuk la spasike xuʼ la xil svokol li tsobobbaile. Melel onoʼox, li Vivliae chal ti skʼan jnaʼtik «stʼujel li kʼusi mas tsots skʼoplale» (Filipenses 1:10). Pe, ¿kʼusi xuʼ xkʼot ta pasel mi mu noʼox xokobik li moletik sventa xchanubtasik li yantike? Li kʼusi xuʼ xkʼot ta pasele jaʼ ti xuʼ muʼyuk ermanoetik ti lek chapalik sventa sbainik spasel li abtelaletik ta tsobobbaile.

7. ¿Kʼu yelan skʼan xkiltik li moletik ti chchʼak skʼakʼalik yoʼ xchanubtasik li yantike?

⁷ Mu xanop ti muʼyuk tsots skʼoplal ti skʼan xichʼik chanubtasel li yantike. Li moletik ti oy ta yoʼontonik li tsobobbaile, chchʼak skʼakʼalik sventa xchanubtasik li yantike. Kʼalal jech tspasike chakʼik ta ilel ti lek ch-abtejike xchiʼuk ti toj jtunelik li ta tsobobbaile (kʼelo 1 Pedro 4:10). Kʼalal chchʼak skʼakʼalik moletik yoʼ xchanubtasik li yantike, ¿kʼuxi tstabe sbalil li tsobobbaile?

LEK XATUNES AKʼAKʼALIK

8. 1) ¿Kʼu yuʼun skʼan xchapanik yantik li moletike? 2) ¿Kʼusi ti ta ora xa noʼox skʼan spasik li moletik ti chtunik bu skʼan mas koltaele? (Kʼelo li rekuadro bu chal: «Jun abtelal ti ta ora xa noʼox skʼan pasele».)

⁸ ¿Kʼu yuʼun skʼan xchapanik yantik li moletike? Li moletik ti ep xa jabiletik tunemik tale skʼan bikʼit xakʼ sbaik xchiʼuk xaʼibeikuk smelolal ti mi malubik mase mu xa xuʼ yuʼunik spasel skotol jech kʼuchaʼal tspasik avie (Miqueas 6:8). Jech xtok, skʼan svules ta sjolik ti xuʼ oy kʼusi tsnuptanik ta anil ti mu xa spas yuʼun li yabtelike (Eclesiastés 9:11, 12; Santiago 4:13, 14). Ta skoj ti skʼanojik li ermanoetik ta tsobobbail xtoke chakʼ yipik sventa xakʼbeik xchan yantik li kʼusitik xchanojik xa stukike (kʼelo Salmo 71:17, 18).

9. ¿Bakʼin mas tsots skʼoplal skʼan oyuk mas ermanoetik ti lek chanemike?

⁹ Li moletik ti chchanubtasik yantike ep sbalilik xtok, yuʼun kʼalal jech tspasike tstsatsub mas li tsobobbaile. Kʼalal jech taje ch-ayan mas ermanoetik ti xuʼ skoltaik li tsobobbail sventa tukʼ chakʼ sbaik ta stojolal Jeova xchiʼuk ti jmoj oyikuke. Taje mas to tsots skʼoplal avi li ta slajebal kʼakʼale. Pe mas to tsots skʼoplal xtok li ta yorail mukʼta tsatsal vokolile (Ezequiel 38:10-12; Miqueas 5:5, 6). Uni moletik, mi muʼyuk to achʼakojbeik yorail sventa xachanubtasik yantike jaʼ xa me yorail ti xlik apasike.

10. Sventa oyuk yorail yuʼunik li moletik yoʼ xchanubtasik li yantike, ¿kʼusi van xuʼ spasik?

¹⁰ Melel onoʼox ti jaʼ chbat-o ora avuʼun kʼalal chapas li kʼusitik abainoj ta tsobobbaile. Pe xuʼ van xajutukajesbe yorail sventa jaʼ xavakʼ ta avoʼonton xchanubtasel li yantike (Eclesiastés 3:1). Lek me chatunes akʼakʼal mi jech chapase xchiʼuk tstabe sbalil ta jelavel li tsobobbaile.

CHAPANBO BAʼYEL LI YOʼONTONE

11. 1) ¿Kʼu yuʼun labal sba li kʼusi laj yalik junantik moletik ti jelajtik slumalike? 2) Jech kʼuchaʼal chal Proverbios 15:22, ¿kʼu yuʼun lek ti jtsaktik ta venta li kʼusi chalik li yan moletike?

¹¹ Epal moletik ta yantik lumetike tstabeik lek sbalil kʼalal chchanubtasik li yantike. Achʼtik toe laj yichʼik jakʼbel junantik kʼuxi laj yutik.b (Kʼelo li tsʼib ta yok vune.) Akʼo mi jelajtik tajek kʼusi tsnuptan ta stsobobbailik, toj labal sba ti koʼoltik li kʼusitik laj yalike. Taje chakʼ ta ilel ti toj jtunel ta buyuk noʼox lumal xchiʼuk ta buyuk noʼox tsobobbail li tojobtaseletik ta Vivliae (1 Korintios 4:17). Li ta Proverbios 15:22 xi chale: «Me oy ep bochʼotic chtojobtasvanique, oy lec stu chcʼot li cʼusi chichʼ nopele». Jaʼ yuʼun, li ta xchanobil liʼe xchiʼuk li ta yan xchanobil chtale jaʼ chkalbetik skʼoplal li kʼusitik koltaatik li moletik taje. Jkʼeltik kʼuxi xuʼ xkoltaat jun mol ta tsobobbail li tojobtaseletik chichʼ alel liʼe.

12. ¿Kʼusi skʼan spas baʼyel li mole, xchiʼuk kʼu yuʼun?

¹² ¿Kʼu yuʼun skʼan baʼyel xchapanbe yoʼonton li buchʼu chchanubtas li mole? Jkʼeltik jun skʼelobil. Kʼalal oy kʼusi tskʼan tstsʼun li buchʼu ch-abtej ta osiltike, baʼyel skʼan xchapan li balumile. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun jaʼ mas lek ta xchʼi li kʼusi chichʼ tsʼunele. Jaʼ jech ek, kʼalal ta xchanubtas jun ermano li mole baʼyel skʼan xchapanbe li yoʼontone. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun mas anil xuʼ xchan li buchʼu chichʼ chanubtasele. ¿Kʼuxi xuʼ xchapanbe li yoʼontone? Xuʼ xchanbe li j-alkʼop Samuele, yuʼun lek jchanubtasvanej echʼ li ta voʼnee.

13-15. 1) ¿Kʼusi albat yuʼun Jeova li Samuele? 2) ¿Kʼusi la spas Samuel sventa xchapanbe yoʼonton li Saule? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale.) 3) ¿Kʼu yuʼun skʼan skʼelik moletik ti kʼu yelan la spas Samuel kʼalal la xchapan li Saule?

¹³ Te xa mas ta oxmil jabil, li Jeovae xi laj yalbe li Samuele: «Ta jtac tal jun vinic chlic tal ta yosilal Benjamín; jaʼ xamalbe aceite ta sjol yuʼun jaʼ chlic spas mantal ta stojol li jteclumale, jaʼ li achiʼiltac ta israelale» (1 Samuel 9:15, 16). Laj yaʼibe smelolal Samuel ti maʼuk xa tsbeiltas li j-israeletike xchiʼuk ti tskʼan Jeova ti akʼo stʼuj yan vinik sventa xbeiltasvane. Jaʼ yuʼun oy kʼusi la snop tspas Samuel sventa xchapan li vinik taje.

¹⁴ Ta yokʼomale li Samuele laj yojtikin sbaik xchiʼuk li Saule. Vaʼun xi albat yuʼun li Jeovae: «Li vinic liʼi, jaʼ ti laj calbot scʼoplale». Li Samuele ta ora noʼox la spas li kʼusi snopoj sventa xchiʼin ta loʼil li Saule. Laj yikʼ batel ti bu nopem xaʼi chveʼike xchiʼuk jaʼ te laj yakʼ chotluk ta ven lekil chotlebal. Vaʼun laj yalbe ti jaʼ svokʼojbe komel li tibol ti mas leke. Kʼalal laj yoʼontonik ta veʼele li Samuele laj yikʼ batel ta sna, kʼalal jaʼo chanavike, loʼilajik batel. Kʼalal kʼotike muyik ta yamakʼil jol na xchiʼuk te to loʼilajik jaʼ to ti la sta yorail vayike. Ta yokʼomale, li Samuele la smalbe aseite ta sjol sventa chakʼ ta ilel ti tʼujat xa yuʼun li Jeovae, laje la stsʼutsʼ xchiʼuk laj yalbe mas mantaletik. Vaʼun, lek xa chapal bat Saul sventa spas li kʼusi tsbaine (1 Samuel 9:17-27; 10:1).

¹⁵ Li Samuele la stʼuj Saul sventa xbeiltasvan li ta jun lume. Melel onoʼox, ti kʼusi la spase mu xkoʼolaj kʼalal chichʼ chapanel junuk ermano sventa xkʼot ta mol o ta yajkoltaobba mol li ta tsobobbaile. Pe mi tskʼelik kʼu yelan la spas Samuel kʼalal la xchapanbe yoʼonton li Saule, ep kʼusitik xuʼ xchanik li moletike. Jkʼeltik batel chibuk.

CHIB TALELALETIK TI TSOTSIK SKʼOPLALE

16. 1) ¿Kʼu yelan laj yaʼi sba Samuel kʼalal kʼot ta xchikin ti tskʼanik jun ajvalil li j-israeletike? 2) ¿Kʼusi la spas Samuel kʼalal albat yuʼun Jeova ti akʼo stʼuj ta ajvalil li Saule?

¹⁶ Oyuk ta avoʼonton xachanubtas li yantike xchiʼuk ta slekiluk avoʼonton xapas. Kʼalal kʼot ta xchikin Samuel ti tskʼanik vaʼanbel junuk ajvalil li j-israeletik sventa xventainatike chopol laj yaʼi xchiʼuk muʼyuk kʼanbil laj yaʼi sba (1 Samuel 8:4-8). Li Samuele mu ox skʼan stʼuj li ajvalile. Jaʼ yuʼun oxib to velta albat yuʼun Jeova ti akʼo spas li kʼusi tskʼanik li j-israeletike (1 Samuel 8:7, 9, 22). Akʼo mi jech, li Samuele muʼyuk x-itʼixaj xchiʼuk mi jaʼuk ilin ta stojolal li buchʼu chkʼot ta xkʼexole. Kʼalal albat yuʼun Jeova ti akʼo stʼuj ta ajvalil li Saule ta slekil yoʼonton la spas. Ta skoj ti skʼanoj li Jeovae la xchʼun li kʼusi albate xchiʼuk muʼyuk sujbil laj yaʼi sba.

17. 1) ¿Kʼuxi chchanbeik Samuel epal moletik ti ep xa jabil tunemik tale? 2) Li moletike, ¿kʼu yelan chaʼi sbaik ta skoj li yabtel ermanoetike?

¹⁷ Li avi eke oy ep moletik ti ep xa jabil tunemik tale, chchanbeik stalel li Samuele xchiʼuk ta slekil yoʼonton chchanubtasik li yantike (1 Pedro 5:2). Ta skoj ti lek yoʼontonike muʼyuk chopol chaʼiik ti xakʼbeik spas yantik junantik li kʼusitik sbainojik ta tsobobbaile. Li ermanoetik taje koʼol kʼuchaʼal xchiʼilik ta abtel chilik li yantike(2 Korintios 1:24; Evreos 13:16). Jech oxal li moletike xmuyubajik-o kʼalal chilik tstunesik kʼusi snaʼik spasel li ermanoetik sventa skoltaik li tsobobbaile (Echos 20:35).

18, 19. 1) Kʼalal skʼan toʼox xchapan junuk ermano li jun mole, ¿kʼusi ti baʼyel skʼan spase? 2) ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti jech spase?

¹⁸ Kʼotan ta yamigo, maʼuk noʼox ti xachanubtase. Kʼalal laj yil ta sba velta Saul li Samuele xuʼ ox van la smalbe ta anil aseite ta sjol sventa stʼuj ta ajvalil. Ti jechuk la spase kʼot ta ajvalil ta anil jechuk li Saule, pe muʼyuk chapal jechuk sventa spas li yabtele. Jech oxal, li Samuele jaʼ baʼyel la xchapanbe yoʼonton li Saule. ¿Kʼuxi la spas? Kʼalal skʼan toʼox stʼuj ta ajvalile baʼyel veʼik, koʼol xanavik, ep loʼilajik xchiʼuk koʼol la xkux yoʼontonik. Li Samuele jaʼ to la stʼuj ta ajvalil kʼalal chapal xaʼox laj yile.

¹⁹ Xuʼ jechtik xapas ek. Kʼalal skʼan toʼox xachapan li jun ermanoe baʼyel paso ta avamigo. Kʼalal jech chapase, xuʼ jaʼ mas jun yoʼonton chaʼi sba. Sventa xkʼot ta pasel avuʼun taje, skʼan me xatsak ta venta ti kʼusitik nopem xaʼiik spasel li lum bu oyoxuke. Akʼo mi ep kʼusitik abainoj spasel, chʼakbo yorail sventa xachiʼin li ermanoe. Mi jech chapase jaʼ jech chavakʼbe yil ti tsots skʼoplal chavile (kʼelo Romanos 12:10). Ta me stoj ta vokol ti chavakʼbe ta ilel ti akʼanoje xchiʼuk ti chatsak ta ventae.

20, 21. 1) ¿Kʼusi tspas jun mol ti lek tspas yabtele? 2) ¿Kʼusi ta jchantik li ta yan xchanobil chtale?

²⁰ Li jun mol ti lek tspas yabtele maʼuk noʼox ta xchanubtas li yantike, moʼoj, yuʼun ta xakʼbe ta ilel ti skʼanojan xtoke (koʼoltaso xchiʼuk Juan 5:20). ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal taje? Yuʼun kʼalal chakʼik venta ti tsots skʼoplal ch-ilatike, mas ch-ayan ta yoʼontonik ti xchanike (Proverbios 17:17; Juan 15:15).

²¹ Kʼalal chapal xaʼox yoʼonton li ermanoe, li mole xuʼ xa xlik xchanubtas. ¿Kʼusitik xuʼ spas? Li ta yan xchanobil chtale ta jchantik kʼuxitik xuʼ skoltaik yan ermanoetik li moletike.

1. 1) ¿Kʼusi snaʼojik onoʼox li yajtuneltak Diose? 2) ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal chkaʼitik li avie? 3) ¿Kʼusi ta jchantik li ta xchanobil liʼe?

LI YAJTUNELTAK Jeovae snaʼojik ti mas lek kʼusi chkʼot ta pasel kʼalal lek chanubtasbil li jun krixchanoe. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Abraane bat spas kʼop xchiʼuk sviniktak ti lek chapalik sventa stsal yuʼun li yajkontraike, vaʼun jaʼ jech la skolta lokʼel li Lote (Génesis 14:14-16). Li ta skʼakʼalil Davide oy jtijsonetik ti lek chapalik sventa skʼejintaik li Jeovae (1 Crónicas 25:7). ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal chkaʼitik avi li kʼusitik taje? Baʼyele, yuʼun ta jtsak jbatik ta kʼop xchiʼuk li Satanase xchiʼuk li sbalumile (Efesios 6:11-13). Xchibale, jaʼ ti skʼan xkakʼtik persa ta jkʼupil kʼoptatik Jeova kʼalal chkalbetik krixchanoetik ta stojolale (Evreos 13:15, 16). Jech kʼuchaʼal li yajtuneltak Dios ta voʼnee, skʼan lek chapalutik sventa xkuch kuʼuntik. Li buchʼu yakʼojbe ta sba xchanubtasel o xchapanel yantik ta tsobobbail li Jeovae, jaʼ li moletike (2 Timoteo 2:2). Li ta xchanobil liʼe ta jchantik kʼusitik spasojanik junantik moletik.

KOLTAO SVENTA SKʼAN MAS JEOVA LI ERMANOE

2. Kʼalal chchanubtas jun ermano li mole, ¿kʼusi xuʼ spas, xchiʼuk kʼu yuʼun?

² Li jun mol ta tsobobbaile xkoʼolaj xchiʼuk buchʼu ch-abtej ta osiltik. Kʼalal skʼan toʼox stsʼun li stsʼunobe, xuʼ xakʼbe yavonoal li balumil sventa lek xchʼi talele. Taje xkoʼolaj kʼalal ta xchanubtas jun ermano li mole, yuʼun xuʼ skʼelbe junantik tekstoetik ta Vivlia. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun jaʼ jech xuʼ skolta sventa xakʼ ta xkuxlejal li kʼusi chchane (1 Timoteo 4:6).

3. 1) Kʼalal chchiʼin ta loʼil ermano li mole, ¿kʼuxi van xuʼ stunes li kʼusi chal Markos 12:29 xchiʼuk 30? 2) ¿Kʼusi van xuʼ xkʼot ta pasel mi laj yaʼi tspasbat orasion ta stojolal li ermanoe?

³ Mi molote tsots me skʼoplal ti xanaʼuk bu to kʼalal kʼotem ta yoʼonton mantal li ermanoe. Sventa xanaʼ taje, xuʼ xakʼelbe Markos 12:29 xchiʼuk 30 (kʼelo). Mi laj akʼelbee, jakʼbo kʼusitik spasoj ta xkuxlejal ta skoj ti laj yakʼ sba ta stojolal li Jeovae. Mi jech la ajakʼbee xuʼ xlik avalbe kʼuxi xuʼ xtun ta stojolal Jeova ta skotol yoʼonton. Xuʼ koʼol xapasik orasion xchiʼuk li ermanoe xchiʼuk ti xakʼanbe xchʼul espiritu Jeova yoʼ spas yuʼun li abtelaletik chichʼ akʼbele. Kʼalal chil ti chakʼopon Jeova ta stojolale, xuʼ van chtijbat yoʼonton sventa mas ch-abtej yaʼi li ta tsobobbaile.

4. 1) Alo jayibuk loʼil ta Vivlia ti xuʼ xkoltaatik sventa xchʼiik ta mantal li ermanoetike. 2) ¿Kʼusi oy ta yoʼonton li moletik kʼalaluk tskoltaik junuk ermanoe?

⁴ Mi lik akolta li jun ermanoe, koʼol kʼelik loʼiletik ta Vivlia ti chakʼ ta ilel ti tsots skʼoplal ti skʼan jkoltatik li yantike, ti spatuk yoʼontonik ta jtojolaltike xchiʼuk ti bikʼit xkakʼ jbatike. Junantik li loʼiletik taje te oy ta 1 Reyes 19:19 kʼalal ta 21, Nehemías 7:2, 13:13 xchiʼuk Echos 18:24 kʼalal ta 26. Li talelaletik taje xkoʼolaj me kʼuchaʼal li yavonoal balumil tstunes li buchʼu ch-abtej ta osiltike. Taje jaʼ chkoltaat sventa xchʼi ta mantal li ermanoe. Li kʼusi oy ta yoʼonton jun mol ta tsobobbail ta Francia kʼalal tskolta jun ermanoe, jaʼ ti akʼo xakʼ venta kʼusi chal Skʼop Dios kʼalal oy kʼusi tsnop tspas li ermano chichʼ koltaele. Chal ti tsabe lek yorail sventa skʼelbe tekstoetik ta Vivlia li ermanoe xchiʼuk chakʼbe yil «ti jun noʼox yutsil» li mantaletike (Salmo 119:18). Li moletike, ¿kʼuxitik yan xuʼ skoltaik li ermanoetik sventa skʼanik mas li Jeovae?

ALBO KʼUSITIK XUʼ SPAS XCHIʼUK TI KʼU YUʼUN SKʼAN JECH SPASE

5. 1) ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal skʼan jakʼbel li kʼusi tskʼan tsta ta mantal li ermanoe? 2) ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti ta skeremalik noʼox skʼan xlik yichʼik koltael yuʼun moletik li ermanoetike? (Kʼelo li tsʼib ta yok vune.)

⁵ Jakʼbo kʼusi oy ta yoʼonton tskʼan tsta ta mantal li jun ermanoe. Mi muʼyuk snopoj junuke, koltao sventa snop junuk li kʼusi xuʼ tstae. Ta sjunuluk avoʼonton xaloʼiltabe jtosuk kʼusi la avakʼ avoʼonton stael li voʼot eke xchiʼuk albo ti lamuyubaj kʼalaluk la atae. Taje kʼun ta pasel xchiʼuk lek kʼusi chakʼ kʼotuk ta pasel. Jun mol ti chtun ta prekursor ta Africae chalbutik kʼu yuʼun ti tsots skʼoplal skʼan pasel jech taje. Kʼalal skeremal toʼoxe jakʼbat yuʼun jun mol kʼusi tskʼan tsta ta mantal. Taje jaʼ koltaat sventa tsotsuk skʼoplal xil ti chtun ta stojolal li Diose. Ep moletik ti jal xa tunemik tale chalik ti jaʼ mas lek mi chlik xchanubtasik ta skeremalik noʼox li ermanoetike, xuʼ van kʼalal jaʼo chexik toe. Kʼalal chakʼbeik spas junuk abtelale skʼan stsakbeik ta venta li sjabilale. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti ta skeremalik noʼox skʼan xlik yichʼik chanubtasel yuʼun moletik li ermanoetike? Yuʼun jaʼ xuʼ xkoltaatik sventa teuk-o ta yoʼontonik li kʼusi tskʼan tstaik ta mantal kʼalal mi chʼiike ti jaʼo ep kʼusi xuʼ xchʼay-o yoʼontonike (kʼelo Salmo 71:5, 17).a (Kʼelo li tsʼib ta yok vune.)

6. ¿Kʼusi la stunes Jesus sventa xchanubtas li yantike?

⁶ Sventa xichʼ tijbel yoʼonton ti skolta sba mas li ermanoe, maʼuk noʼox skʼan albel li kʼusi skʼan spase. Yuʼun skʼan albel xtok kʼu yuʼun ti tsots skʼoplal skʼan jech xichʼ pasele. Taje jaʼ li kʼusi la stunes Jesus sventa xchanubtas li yantike. Li stuke la stak batel yajtakboltak ti xcholik mantale. Pe baʼyuk onoʼox laj yalanbe ti skʼan xchʼunik mantale. Xi laj yalanbee: «Akʼbil jventain skotol li kʼusitik ta vinajel xchiʼuk ta sba balumile. Jaʼ yuʼun chaʼa, batanik, bat pasik ta [ka]jchankʼop li krixchanoetik ta skotol jteklumetike» (Mateo 28:18, 19). ¿Kʼuxi xuʼ xachanbe stalelal li Jesuse?

7, 8. 1) Li moletike, ¿kʼusitik xuʼ spasik sventa xchanbeik li kʼusi la spas Jesuse? 2) ¿Kʼu yuʼun skʼan xichʼ kʼupil kʼoptael li ermanoe? 3) ¿Kʼusitik van xuʼ spasik li moletik sventa xchanubtasik li yantike? (Kʼelo li rekuadro ti bu chal: «Li kʼusitik xuʼ xapasik sventa xachanubtasik li yantike».)

⁷ Kʼalal mi la avalbe kʼusi skʼan spas li ermanoe, tuneso Vivlia sventa xavalbe ti kʼu yuʼun tsots skʼoplal skʼan jech spase. Jaʼ jech chachanubtas ti akʼo spas kʼusitik ta skoj ti jech chal li Vivliae, maʼuk ta skoj ti jech chavalbee. Jech kʼuchaʼal liʼe, mi chakʼan ti lekuk chʼubabil xchiʼuk ti lek takin yuʼun Salon sventa Tsobobbail li jun ermanoe, xuʼ xakʼelbe kʼusi chal Tito 2:10. Albo mi lek sak yuʼun li yochebal Salone, mas lek chbat skʼoplal li aʼyej ta sventa mantale. Albo xtok ti ep chkoltaatik li buchʼutik malubemik mi lek noʼox takin li pisoe. Li kʼusi chaloʼiltaike jaʼ me xuʼ xkoltaat sventa jaʼuk mas snop ta stojolal li yantike xchiʼuk ti maʼuk noʼox tspas ta skoj ti jech ch-albat yuʼun li moletike. Kʼalal chakʼ venta ti ep tstabeik sbalil ermanoetik li yabtel tspase, mas me xmuyubaj ti chtun ta stojolal li yantike.

⁸ Pe mu xchʼay xavaʼi ti skʼan xakʼupil kʼopta mi la spas li kʼusitik la avalbee. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal skʼan jech xichʼ pasel taje? Yuʼun jaʼ jech xuʼ xchʼi ta mantal. Kʼalal chichʼ kʼupil kʼoptael li ermanoe xkoʼolaj kʼuchaʼal chichʼ atʼesel o maltael sventa xchʼi li kʼusi tsʼunbile (koʼoltaso xchiʼuk Mateo 3:17).

JUN VOKOLIL

9. 1) ¿Kʼusi chkʼot ta pasel li ta junantik lumetik ti bu oy lek stakʼinike? 2) ¿Kʼu yuʼun muʼyuk mas tsots skʼoplal chilik junantik ermanoetik ti xtunik ta stojolal li Jeovae?

⁹ Li ta junantik lumetik ti bu oy lek stakʼinike, vokol chaʼiik moletik ti stijbeik yoʼonton sventa oyuk kʼusi spasik mas ta tsobobbail li ermanoetik ti keremik toe. Kʼalal laj yichʼik jakʼbel jtsop moletik ti lek chanemik ta jtob lumetik ti kʼu yuʼun jech chkʼot ta pasele, jutuk mu skotolikuk laj yalik ti jaʼ muʼyuk xtijbat yoʼontonik yuʼun stot smeʼik ti xtunik ta stojolal Jeova kʼalal mas toʼox keremike. Pe kʼalal tskʼanik ox junantik x-abtejik mas ta tsobobbaile, tijbat yoʼonton yuʼun stot smeʼik yoʼ xchanunajik mas sventa spasik kanal takʼin. Ta skoj taje muʼyuk tsots skʼoplal laj yilik ti xtunik ta stojolal li Jeovae (Mateo 10:24).

10, 11. 1) ¿Kʼuxi xuʼ ta kʼunkʼun sjelbe snopben jun ermano li mole? 2) ¿Kʼusi tekstoetik ta Vivlia xuʼ skʼelbe li ermanoe, xchiʼuk kʼu yuʼun? (Kʼelo li tsʼib ta yok vune.)

¹⁰ Mu kʼunuk ta koltael jun ermano kʼalal muʼyuk ta yoʼonton xkoltavan mas li ta tsobobbaile. Skʼan tsots xkakʼ kiptik xchiʼuk oyuk smalael kuʼuntik, taje spas onoʼox me kuʼuntik. Jnoptik ta sventa li buchʼu ch-abtej ta osiltike. Sventa lek tukʼ xchʼi li kʼusi tstsʼune, skʼan kʼunkʼun stukʼibtas. Li voʼot eke xuʼ ta kʼunkʼun xajelbe snopben xchiʼuk sventa xchʼam mas abtelaletik ta tsobobbail li ermanoe. ¿Kʼuxi xuʼ xichʼ pasel taje?

¹¹ Chʼakbo yorail sventa xapas ta avamigo li ermanoe. Albo ti jtunel tajek li ta tsobobbaile. Chiʼino ta loʼil xchiʼuk akʼbo yil tekstoetik ta Vivlia sventa x-akʼbat snop ta sventa ti laj xa yakʼ xkuxlejal ta stojolal li Jeovae (Eclesiastés 5:4; Isaías 6:8; Mateo 6:24, 33; Lukas 9:57-62; 1 Korintios 15:58; 2 Korintios 5:15; 13:5). Sventa xatijbe yoʼontone jakʼbo liʼe: «¿Kʼusi laj avalbe Jeova chapas kʼalal laj avakʼ akuxlejal ta stojolale? ¿Kʼu van yelan laj yaʼi sba Jeova xanaʼ kʼalal laj avichʼ voʼe?» (Proverbios 27:11). «¿Kʼu van yelan laj yaʼi sba xanaʼ li Satanase?» (1 Pedro 5:8.) Sventa xuʼ xkʼot ta yoʼonton li ermanoe, tsots skʼoplal skʼan kʼelbel tekstoetik kʼuchaʼal taje (kʼelo Evreos 4:12).b (Kʼelo li tsʼib ta yok vune.)

KEREM, SPATUK ME YOʼONTONIK TA ATOJOLAL

12, 13. 1) ¿Kʼu yelan laj yakʼ ta ilel stalelal kʼalal jaʼo laj yichʼ chanubtasel yuʼun Elias li Eliseoe? 2) ¿Kʼusi smoton akʼbat yuʼun Jeova ti tukʼ laj yakʼ sba li Eliseoe?

¹² Kerem, chatun me yuʼun li tsobobbaile. Sventa lekuk xatun batel ta stojolal li Jeovae, ¿kʼusi van xuʼ skoltaot? Sventa xanaʼe, jkʼelbetik batel skʼoplal li Eliseoe, jun yajtunel Jeova ta voʼne.

¹³ Te xa van ta oxmiluk jabile, li j-alkʼop Eliase laj yalbe Eliseo ti akʼo xkoltaate. Ta anil noʼox la xchʼam li Eliseoe. Tukʼ laj yakʼ sba xchiʼuk la skolta ta spasel abtelaletik ti mu masuk tsots skʼoplale (2 Reyes 3:11). Li Eliase vakib jabil la xchanubtas li Eliseoe. Kʼalal jutuk xaʼox skʼan stsuts yabtel ta Israel li Eliase, laj yalbe Eliseo ti mu xa xkoltaate. Pe li Eliseoe oxib to velta xi la stakʼbee: «Muʼyuc ta jvocʼ jba ti bu chabate». Yuʼun jpʼel yoʼonton tskʼan tskolta-o li Eliase. Ta skoj ti tukʼ laj yakʼ sba ta stojolal li Eliase, li Jeovae laj yakʼbe smoton. ¿Kʼusi? Jaʼ ti yil ti «ta sutub icʼ» laj yikʼ muyel ta vinajel li Eliase (2 Reyes 2:1-12).

14. 1) ¿Kʼuxi xuʼ xchanbeik stalelal Eliseo li keremetike? 2) ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal skʼan spasik li kʼusi ch-albat li keremetike?

¹⁴ ¿Kʼuxi xuʼ xachanbe stalelal li Eliseoe? Jaʼ ti ta sjunuluk avoʼonton xachʼam kʼusuk abtelal xa-akʼbate, akʼo mi mu masuk tsots skʼoplal yilel. Vuleso ta ajol ti jaʼ avamigo li buchʼu ta xchanubtasote. Albo ti chatojbe ta vokol li kʼusi yakal tspas ta atojolale xchiʼuk ti chakʼan chachan mas ta stojolale. Pe li kʼusi mas tsots skʼoplale, jaʼ ti spatuk yoʼontonik ta atojolale xchiʼuk ti xapas li kʼusi cha-albate. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun jaʼ jech chakʼik venta moletik ti tskʼan Jeova ti akʼo xavichʼ akʼbel mas abtelaletik ta tsobobbaile (Salmo 101:6; kʼelo 2 Timoteo 2:2).

ICHʼO TA MUKʼ LI MOLETIKE

15, 16. 1) ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Eliseo ti laj yichʼ ta mukʼ li buchʼu chanubtasate? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale.) 2) ¿Kʼu yuʼun la spat yoʼontonik ta stojolal Eliseo li yan j-alkʼopetike?

¹⁵ Li sloʼil xkuxlejal Eliseo xtoke chakʼ jchantik ti tsots skʼoplal skʼan xichʼ ichʼel ta mukʼ skotol li moletike, yuʼun lek chanemik. Kʼalal ay xaʼox svulaʼan junantik j-alkʼopetik ta lum Jerikoe, li Elias xchiʼuk Eliseoe batik ta ukʼum Jordan. ¿Kʼusi kʼot ta pasel? Xi chal li Vivliae: «Li Eliase la slocʼ li scʼuʼe; la sbal lec. Jaʼ la smaj o li ucʼume, jech la svocʼ sba o. Jaʼ te ijelovic batel xchibalic ti bu taquin icome». Kʼalal jaʼo chanavik batele, li Eliseoe tsʼetel lek xchikin xchiʼuk chchan skotol li kʼusi ch-albat yuʼun li Eliase. Li Eliseoe maʼuk ti mas xa snaʼ la spas sbae. Kʼalal ikʼat xaʼox muyel «ta sutub icʼ» li Eliase, li Eliseoe chaʼsut batel li ta tiʼ ukʼum Jordane. Jaʼ la smaj-o ukʼum ta skʼuʼ li Eliase xchiʼuk la skʼanbe vokol li Jeovae, «li Mucʼul Dios yuʼun Eliase». Vaʼun la svokʼ sba ta jujujot yan velta li ukʼume (2 Reyes 2:8-14).

¹⁶ ¿Mi la avakʼ venta ti koʼol tajek li baʼyel skʼelobil juʼelal la spas Eliseo xchiʼuk li slajeb skʼelobil juʼelal la spas Eliase? Li Eliseoe muʼyuk la snop ti jelel xa kʼusi tspas ta skoj ti tsots xa yabtel yichʼoje. Yuʼun jaʼ jech la spas kʼuchaʼal la spas li Eliase. Ti jech la spase, jaʼ jech laj yakʼ ta ilel ti chichʼ ta mukʼ li yajchanubtasvaneje. Ta skoj taje, la spat yoʼontonik ta stojolal Eliseo li yan j-alkʼopetike (2 Reyes 2:15). Tun ta j-alkʼop 60 jabil li Eliseoe, xchiʼuk akʼbat sjuʼel yuʼun Jeova sventa spas epal skʼelobiltak juʼelal, ti jaʼ jutuk akʼbat spas li Eliase. ¿Kʼusi chakʼ achan taje?

17. 1) ¿Kʼuxi xuʼ xchanbeik Eliseo li keremetike? 2) ¿Kʼusi xuʼ spasik ta jelavel li keremetike?

¹⁷ Mi la avichʼ akʼbel mas abtelaletik ta tsobobbaile mu me xanop ti skʼan xa xajel ta anil ti kʼutik yelan skʼan pasel li abtelaletik cha-akʼbate. Vuleso ta ajol ti jaʼ noʼox skʼan xa jel kʼusitik mi jech tskʼan chavil li ta tsobobbaile o mi laj yal s-organisasion Jeova ti jech skʼan pasele. Mu me xapas ta skoj ti jech chakʼan atuke. Vuleso ta ajol ti jech onoʼox la spas Eliseo jech kʼuchaʼal tspas toʼox li Eliase. Kʼalal jech la spase laj yakʼ ta ilel ti chichʼ ta mukʼ li buchʼu chanubtasate. Taje jaʼ koltavan sventa spat yoʼontonik ta stojolal Eliseo li yan j-alkʼopetike. Xkoʼolajtik ek, mi jaʼ la apas li kʼusitik chal Vivlia ti jaʼ tstunesik li moletik kʼalal chchanubtasoxuke, chavakʼ ta ilel ti chavichʼanan ta mukʼe. Jech xtok, ta me spat yoʼontonik ta atojolal li ermanoetik ta tsobobbaile (kʼelo 1 Korintios 4:17). Mi laj xaʼox achan leke xuʼ me oy kʼusitik xajel sventa lekuk oy li tsobobbaile jech kʼuchaʼal chal li s-organisasione. Vaʼun ta me skoltaot Jeova jech kʼuchaʼal la skolta li Eliseoe. Xuʼ mas ep kʼusitik xapas ti jaʼ jutuk li kʼusitik la spasik li buchʼutik la xchanubtasoxuke (Juan 14:12).

18. ¿Kʼu yuʼun skʼan xa noʼox xichʼik chanubtasel li ermanoetik ta tsobobbailetike?

¹⁸ Li mantaletik laj yichʼ alel li ta xchanobiltak liʼe, oy ta koʼontonkutik ti xkoltaatik moletik sventa xchʼakbeik mas yorail xchanubtasel li yantike. Xchiʼuk ta jkʼankutik ta orasion ti oyuk mas ermanoetik ti x-ayan ta yoʼontonik skʼelel li tsobobbaile. Mi jeche, mas me tstsatsub li tsobobbailetik ta spʼejel Balumile. Ta me skoltautik xtok sventa tukʼuk xkakʼ jbatik ta sventa li kʼusitik labalik sba ta xtale.