Litun ta misionera akʼo mi xitsʼijet noʼox

Livokʼ ta 1951 ta Viena (Austria). Akʼo mi xitsʼijet noʼox, lek xkaʼi spasel orasion xchiʼuk ta jambe koʼonton li Diose. Jkatolikounkutik toʼox, pe kʼalal baluneb xa ox jabilale, lik xchan Vivlia xchiʼuk stestigotak Jeova li jtote. Ta mas tsʼakal jutuke, li jmeʼ eke lik xchan Vivlia.

Vaʼun, lik noʼox batkunkutik ta tsobajel li ta tsobobbail Döbling ta Viena. Ep kʼusi jmoj ta jpaskutik xchiʼuk li kutsʼ kalale: ta jchan Jvivliakutik, chibatkutik ta tsobajel xchiʼuk chikoltavankutik ta abtel li ta asambleaetike. Ti kʼuxi lik jchankutik talel Vivliae, li jtote jech-o la skoltaun sventa masuk to jkʼan li Jeovae. Kʼalal tspas orasione, jech-o tskʼanbe Jeova ti xitunkutik ta prekursora xchiʼuk li jmuke. Pe li vaʼ orae, muʼyuk toʼox kʼusi xal koʼonton.

LIK TUNKUN TA TSʼAKAL ORA

Laj kichʼ voʼ ta 1965 kʼalal 14 jabilale. Pe vokol tajek chkaʼi ta xcholbel mantal li buchʼutik mu xkojtikinane. Chʼabal tajek jbalil chkaʼi jba xchiʼuk solel oy ta koʼonton ti jechukun kʼuchaʼal li yan kerem tsebetike. Jaʼ yuʼun, kʼalal mu toʼox jaluk kichʼoj voʼe, lik jchiʼinan li kerem tsebetik ti muʼyuk chtunik ta stojolal Jeovae. Lek chkaʼi ti te jchiʼukane, pe chopol chkaʼi jba xtok, yuʼun jnaʼoj ti mu stakʼ ti te xa jchiʼukan-oe. Pe vokol chkaʼi ti jchʼak jba lokʼel ta stojolalike. ¿Kʼuxi pas kuʼun?

Li vaʼ orae, jaʼo och ta cholmantal li Dorothée ti 16 sjabilale. Toj labal sba laj kil ti tskʼupin tajek li cholmantal ta naetike. Voʼon vixilun jutuk, pe mu masuk xilokʼ ta cholmantal. Vaʼun, xi la jnope: «Jaʼ stestigo Jeova li jtot jmeʼe, jaʼuk li Dorothée stuk ta mantal xchiʼuk chchabi smeʼ ti ipe. Akʼo mi jech, jech-o chchol mantal». Li kʼusitik tspase jaʼ la stijbun koʼonton sventa masuk to xitun ta stojolal Jeova. Mu ta sjaliluke, jmoj litunkutik ta prekursora auksiliar xchiʼuk ta mas tsʼakale ta prekursora regular. Ti baxbol ta cholmantal li Dorothée jaʼ la stijbun koʼonton xchiʼuk jaʼ la skoltaun sventa jta junuk j-estudio. Ta tsʼakale, mas xa kʼun laj kaʼi sventa jchol mantal ta naetik, ta bebetik xchiʼuk ta buyuk noʼox.

Kʼalal jun toʼox jabil chitun ta prekursora regulare, jaʼo la stakik tal ta jtsobobbailkutik jun prekursor espesial ti Heinz sbie. Te laj yojtikin mantal ta Canadá kʼalal ay svulaʼan sbankil ti jaʼ xa onoʼox testigoe. Kʼalal laj kil ta sba velta li Heinze, toj kʼotel ta koʼonton. Li stuke oy ta yoʼonton chtun ta misionero, pe li voʼone muʼyuk kʼusi xal koʼonton. Ta slikebale, muʼyuk laj kakʼ ta ilel ti lek chkile. Akʼo mi jech, ta tsʼakale lik onoʼox kojtikin jbakutik, linupunkutik xchiʼuk litunkutik ta prekursor li ta Austriae.

AYAN TA KOʼONTON CHITUN TA MISIONERA

Li Heinze jech-o chalilanbun ti tskʼan chtun ta misioneroe. Muʼyuk bu la sujun, pe oy kʼusitik tsjakʼbun ti te xinopet chikom yuʼune, xi chalbune: «Chʼabal kalab jnichʼnabtik, ¿mi xuʼ to van xijtun mas ta stojolal Jeova?». Akʼo mi xitsʼijet noʼox, chitun xa ta prekursora, pe ti xitunkutik ta misioneroale mas xa toj tsots yaʼel xchiʼuk chixiʼo yuʼun. Akʼo mi jech, li Heinze oy smalael yuʼun xchiʼuk jech-o la skoltaun sventa x-ayan ta koʼonton ti xitunkutik ta misioneroale. Jech xtok, la skoltaun sventa mu jaʼuk xkakʼ ta koʼonton ti kʼu yelan chkaʼi jbae, ti jaʼuk xkakʼ ta koʼonton skoltael li krixchanoetike. Jtunel tajek laj kaʼi li kʼusi laj yalbune.

Ta kʼunkʼun ayan ta koʼonton ti chitun ta misionerae, vaʼun la jnojes jsolisitudkutik sventa xibatkutik li ta Chanob vun ta Galaade. Pe li buchʼu sbainoj Betele laj yalbun ti akʼo jchan mas li inglese, vaʼun jaʼ jech la jpas. Kʼalal echʼ oxib jabile, laj kichʼkutik takel batel ta jun tsobobbail ti chkʼopojik ta serbocroata kʼop ta Salzburgo (Austria). Labal to sba laj kaʼikutik ti te laj kichʼkutik takel batele. Te litunkutik vukub jabil, jun jabile litunkutik ta jkʼelvanej ta sirkuito. Akʼo mi vokol ta chanel li kʼope, ep kaj-estudiokutik.

Li ta 1979, laj kichʼkutik albel ti xibatkutik la ta kux oʼonton li ta Bulgariae. Maʼuk ta cholmantal libatkutik, yuʼun mu stakʼ cholel mantal li ta lum taje. Li kʼusi bat jpaskutike jaʼ ti ta mukul laj kichʼbekutik batel kʼox vunetik li voʼob ermanaetik ti te nakalik ta kapital ti Sofía sbie. Solel lixiʼ tajek, pe li Jeovae la skoltaun sventa spas kuʼun li abtelal taje. Li ermanaetik taje tsots yoʼonton chcholik mantal xchiʼuk xmuyubajik noʼox akʼo mi xuʼ xtikʼatik ta chukel. Taje jaʼ laj yakʼ kil ti spas kuʼun kʼusiuk noʼox ti skʼanbun li s-organisasion Jeovae.

La jnojeskutik yan velta li solisitud sventa xibatkutik ta Galaade, vaʼun laj kichʼkutik takel ta ikʼel. La jnopkutik mi persa skʼan xibatkutik ta Estados Unidos xchiʼuk ti ta inglés chjelav li chanune. Pe bu chata, li ta noviembre ta 1981, lik jelavuk li Chanob vun ta Galaad li ta Betel ta Wiesbaden (Alemania). Jaʼ yuʼun, ta alemán kʼop jelav li chanune ti jaʼ mas kʼun chkaʼie. ¿Bu van chkichʼkutik takel batel?

LITUNKUTIK TA JUN LUM TI TOJ XIBAL SBAE

Laj kichʼkutik takel batel ta Kenia. Pe li Betel tee la sjakʼbunkutik mi xuʼ xbat tunkunkutik ta Uganda ti te noʼox nopol xkom ta Keniae. Li bankilal soltaro Idi Amine oy xa ox mas ta lajuneb jabil ti la snuts lokel ta yabtel li ajvalil ta Ugandae xchiʼuk jaʼ xa kom ta ajvalil li stuke. Ti kʼu sjalil ajvalilaje, ta smilal noʼox krixchanoetik chamik xchiʼuk ta smiyonal xa noʼox tsots laj yil svokolik. Pe li ta 1979, laj yichʼ lokʼesel ta yabtel ek li Idi Amine. Ta skoj taje, mu lek xal koʼonton sventa xibatkutik ta jun lum ti bu oy tajek paskʼope. Pe li kʼusi la jchankutik ta Galaade, jaʼ la skoltaunkutik sventa jpat koʼontonkutik ta stojolal Jeova, vaʼun libatkutik onoʼox.

Solel muʼyuk smelol li kuxlejal ta Ugandae. Li ta Anuario 2010, li Heinze laj yal kʼu yelan li kuxlejal vaʼ orae: «Muʼyuk kaʼalkutik, muʼyuk lus xchiʼuk muʼyuk señal. Jech xtok, xlilet noʼox bala xchiʼuk pim tajek j-elekʼ, mas to li ta akʼobaltike. Kʼalal chmal xa bal kʼakʼale, li krixchanoetike tsbaj sba ta snaik xchiʼuk tskʼanbeik Dios ti mu xtal j-elekʼ o jmilvanej ta snaike». Akʼo mi tsots tajek li kuxlejale, li ermanoetike jech-o tukʼ chtunik ta stojolal Jeova.

Li ta 1982, libatkutik ta Kampala ti jaʼ skapital Ugandae. Voʼob u te likomkutik ta sna Sam xchiʼuk Christina Waiswa ti oy voʼob yalab xnichʼnabike xchiʼuk te oy chanvoʼ yutsʼ yalalik. Labal sba tajek laj kilkutik ti toj lek yoʼontonike, yuʼun jutuk mu skotoluk veltae jkoj noʼox ta kʼakʼal chveʼik. Ti kʼu sjalil la jchiʼinkutik ta nakleje, ep kʼusi la jchankutik ti jtunel tajek kuʼunkutik ta skoj ti misionerounkutike. La jchankutik ti mu jecheʼuk noʼox xkixtolankutik li voʼe. Kʼalal chi-atinkutike, junchib noʼox litro ta jtuneskutik, laje ta jtsobkutik sventa jtuneskutik ta baño. Li ta 1983, la jta yan jnailkutik ti bu muʼyuk xa mas xibal sbae.

La jkʼupinkutik tajek li cholmantale. Xvul to ta jol ti laj kiktakutik mas ta chanmil revista ta jun noʼox ue. Pe li kʼusi mas to leke jaʼ ti yichʼojik ta mukʼ Dios li krixchanoetike xchiʼuk oy ta yoʼontonik mantal. Te van 10 o 15 ta voʼ j-estudiokutik ta jujuntal xchiʼuk li jmalale. Ep kʼusi ta jchankutik ta stojolalik, yuʼun akʼo mi nom tajek chanavik jujun xemana sventa xtalik li ta tsobajeletike, xmuyubajik noʼox xchiʼuk muʼyuk ti vokol xa chaʼiike.

Li ta 1985 xchiʼuk 1986, lik to yan chib paskʼop li ta Ugandae. Ep ta velta chkilkutik ololetik ti stsakoj srifleik sventa smakik bee. Jech-o ta jkʼanbekutik koltael Jeova sventa xakʼ jpʼijilkutik xchiʼuk ti junuk noʼox koʼontonkutik kʼalal ta jcholkutik mantale. Laj onoʼox stakʼ li j-orasionkutike, yuʼun kʼalal ta jtakutik li buchʼu lek chaʼi mantale, chchʼay to ta jolkutik li xiʼele.

La jkʼupinkutik tajek xtok ta xcholbel mantal li jyanlumetike. Laj kakʼbekutik estudio jun nupultsʼakal ti Murat xchiʼuk Dilbar Ibatullin sbiike, te likemik ta Tartaristán (Rusia central). Li Murate jaʼ doktor, kʼot ta yoʼontonik mantal xchaʼvoʼalik xchiʼuk jech-o chtunik ta stojolal Jeova. Ta mas tsʼakale, laj kojtikin jun ants ti likem ta Ucrania ti Tatjana Vileyska sbie. Solel chat toʼox tajek yoʼonton xchiʼuk tskʼan ox tsmil sba. Ta mas tsʼakale, li Tatjanae laj yichʼ voʼ, sut batel ta slumal xchiʼuk ta mas tsʼakale lik koltavanuk ta sjelubtasel ta ucraniano kʼop li vunetike.a

YAN XA BU BAT TUNKUNKUTIK

Li ta 1991, kʼalal jaʼo te ta jkux koʼontonkutik ta Austriae, li Betel tee laj yalbunkutik ti chibatkutik yan velta li ta Bulgariae. Oy jayibuk jabil ti mu toʼox stakʼ cholel mantal ta junantik lumetik ta Europae, ti te skʼoplal li Bulgaria eke. Pe ta mas tsʼakale, stakʼ xa ox cholel mantal. Jech kʼuchaʼal laj kal xae, li Heinz xchiʼuk voʼone ta nakʼal toʼox laj kichʼkutik batel vunetik li ta lum taje, pe li avie ta cholmantal xa litakatkutik batel.

Laj kichʼkutik albel ti muʼyuk xa chisutkutik batel ta Ugandae. Jaʼ yuʼun, muʼyuk xa ay jtsob talel li kʼusitik oy kuʼunkutike xchiʼuk muʼyuk xa la jkʼoponkutik komel li ermanoetike. Tukʼ xa libatkutik ta Betel ta Alemania, te li-akʼbat jkot jkarrokutik, vaʼun libatkutik ta Bulgaria. Laj kichʼkutik takel batel ta jun grupo ta jteklum Sofía ti te van 20 jcholmantaletike.

Oy kʼusi yan la jnuptankutik li ta Bulgariae. Jtose, jaʼ ti mu jnaʼkutik li skʼopik teye. Jech xtok, kʼajomal chaʼlik vunetik oy li ta búlgaro kʼope ti jaʼ li livro La verdad que lleva a vida eterna xchiʼuk li Jlivro ti chal loʼiletik ta Vivliae. Yan xtoke, vokol tajek ta tael kaj-estudiotik. Akʼo mi jech, baxbolik tajek ta cholmantal li ermanoetike. Li Iglesia ortodoxae chopol laj yil taje, vaʼun lik skontrainunkutik.

Li ta 1994, li ajvalile laj yal ti muʼyuk xa chichʼik ojtikinel kʼuchaʼal jun relijion li stestigotak Jeovae xchiʼuk ep krixchanoetik la snopik ti toj xibal sbae. La xchukik batel junantik ermanoetik. Li ta periodiko xchiʼuk ta televisione, naka jutbil kʼopetik chalik ta stojolal li testigoetike, yuʼun yolbaj la chakʼ chamuk yalab xnichʼnabik xchiʼuk tstijbeik la yoʼonton yermanoik sventa smil sbaik. Vokol tajek ta cholel mantal, yuʼun ep ta velta ta jtakutik krixchanoetik ti simaronik tajeke, ti ch-utvanike, tskʼoponik talel polisia xchiʼuk oy kʼusitik tsjipbunkutik talel. Mu xakʼik xjelav vunetik li ta lume xchiʼuk vokol tajek ta tael bu xuʼ xjelav li tsobajeletike. Jun velta kʼalal jaʼo yakal asambleae, te kʼot polisiaetik xchiʼuk la spajesik li asambleae. Muʼyuk bu xkilkutik-o jech ti tsots chkontrainvanike. Jelel tajek stalelal li krixchanoetik ta Ugandae, yuʼun toj lek yoʼontonik xchiʼuk lek chchikintaik mantal. ¿Kʼusi la skoltaunkutik sventa jechuk-o ximuyubajkutike?

Jaʼ ti te jchiʼukutik li ermanoetike. Li stukike xmuyubajik tajek ti te oyik ta steklumal Jeovae xchiʼuk ep tajek sbalil chilik ti te jchiʼukutike. Jmoj tsobolunkutik xchiʼuk jmoj ta jkolta jbakutik. Oy kʼusi tsots skʼoplal la jchankutik xchiʼuk li Heinze: buyuk noʼox oyutik, xuʼ xijmuyubaj jaʼ noʼox venta mi laj kakʼ ta koʼontontik skoltael li krixchanoetike ti maʼuk xbat ta koʼontontik li jvokoltike.

Li ta 1998, oy kʼusitik jel, yuʼun li ajvalile laj yal ti chkichʼtik xa ojtikinel yan velta kʼuchaʼal jun relijione. Vaʼun, lik yichʼ jelubtasel epal vunetik li ta búlgaro kʼope. Li ta 2004, tsuts svaʼanel jun Betel. Avie, oy 57 tsobobbail li ta Bulgariae xchiʼuk oy 2,953 jcholmantaletik. Li ta 2024, ayik 6,475 krixchanoetik li ta Konmemorasione. Li ta Sofía ti kʼajomal toʼox voʼob ermanaetik tee, avie oy xa baluneb tsobobbail. Ta melel, kilojkutik kʼuxi kʼotem ta pasel li albil kʼop liʼe: «Ti bu uni jutebe ta xkʼotik ta jmil» (Is. 60:22).

TSOTS KʼUSI LA JNUPTANKUTIK

Ti kʼu xa sjalil kuxulun talele, oy jaykojuk ti tsots li-ipaje. Chʼi jayibuk tumor ta jbekʼtal, june te chʼi ta jol. Laj kichʼ tsatsal poxtael (radioterapia) xchiʼuk ay kichʼ operasion ta India ti jalij 12 orae, vaʼun jutuk xa kom li tumor ta jole. Sventa xitsatsube, te likomkutik kʼuk sjalil li ta Betel ta Indiae, laje lisutkutik batel ta Bulgaria.

Li Heinz eke tsakat ta jtos chamel ti yan-o tajeke, jaʼ sbi Huntington. Mas xa vokol chanav, mas xa vokol chkʼopoj xchiʼuk mu xa xaʼi sba ti kʼu yelan tsbakʼes li yok skʼobe. Kʼalal yantik stsatsaj li xchamele, mas xa skʼan jchabi. Bateltike, mu xa xuʼ kuʼun chkaʼi, chilub tajek xchiʼuk ta jvul koʼonton ti mu xa xkʼel kuʼune. Pe oy jun kerem ti Bobi sbie, nopolik noʼox chikʼ lokʼel ta cholmantal. Akʼo mi mu xkʼopoj lek li Heinze xchiʼuk ti mu xaʼi sba lek kʼu yelan tsbakʼes li yok skʼobe, maʼuk ti mu xa skʼan xchiʼinvan li Bobie. Kʼalal ta jkʼan koltael ta skʼelel li jmalale, ta sjunul yoʼonton chtal skoltaun. Akʼo mi la jnopkutik xchiʼuk Heinz ti muʼyuk chkil kalab jnichʼnabkutike, li Jeovae laj yakʼbun jun jkeremkutik, jaʼ li Bobie (Mar. 10:​29, 30).

Li kuni Heinze tsake ta kanser xchiʼuk cham ta 2015. Mu kʼusi xkoʼolaj-o xkʼuxul laj kaʼi, xkoʼolaj ti jvayich yaʼeluk ti chʼabal xa liʼ jchiʼuke. Ta jnaʼ tajek, xkoʼolaj ti kuxul to chkaʼie (Luk. 20:38). Jujun kʼakʼal chvul ta jol ti kʼu yelan li yechʼomal yee, ta jnopbe skʼoplal li kʼusitik kʼupil sba chalbun toʼoxe xchiʼuk ti ta slekil yoʼonton tstojobtasune. Ta jtoj tajek ta vokol ti kʼu sjalil jmoj litunkutik ta stojolal Jeovae.

TA JTOJBE TA VOKOL JEOVA TI LA SKOLTAUNE

Ta melel, li Jeovae la skoltaun kʼalal la jnuptan jeltos prevae. Akʼo mi xitsʼijet noʼox, la skoltaun sventa xitun ta misionera xchiʼuk ti xkakʼbe yil krixchanoetik ti jkʼanojane (2 Tim. 1:7). Koliyal li Jeovae, li jmuke chtun ta tsʼakal ora ek. Chtunik ta jkʼelvanej ta sirkuito xchiʼuk smalal ta Europa, tsvulaʼanik tsobobbailetik ti chkʼopojik ta serbiae. Li kʼusi la skʼan ta s-orasion jtot kʼalal kʼoxunkutik toʼoxe, takʼbat onoʼox yuʼun li Jeovae.

Kʼalal ta jchan Jvivliae, jaʼ tskoltaun sventa junuk noʼox koʼonton xkaʼi jba. Kʼalal ta jnuptan jtosuk vokolile, mas to tsots ta jpas orasion jech kʼuchaʼal la spas Jesuse (Luk. 22:44). Kʼalal chkil ti kʼu yelan skʼanojikun li ermanoetik ta jtsobobbail ta jteklum Nadezhda (Sofía), jaʼ te chkakʼ venta ti kʼu yelan tstakʼbun j-orasion li Jeovae. Nopajtik noʼox chalbeikun ti jmoj jkux koʼontonkutike xchiʼuk chalbeikun ti skʼanojikune, taje jaʼ ximuyubaj-o tajek.

Lek xkaʼi snopbel skʼoplal li chaʼkuxesele. Ta jnop ti jmoj xa tsobolunkutik xchiʼuk kutsʼ kalal li ta Paraisoe: te xa vaʼal jtot jmeʼ ta stiʼ jnakutik, kerem tsebik xa xchiʼuk kʼupil sba xvinajik jech kʼuchaʼal kʼalal nupunike. Li jmuk eke te yakal tsmeltsan veʼlil. Yan li kuni Heinze te kikil ta skaʼ. Kʼalal ta jnopbe skʼoplal taje, jaʼ tskoltaun sventa mu jvul koʼonton xchiʼuk tstijbun koʼonton sventa jtojbe ta vokol Jeova li kʼusi tspas ta jelavele.

Kʼalal ta jnopbe skʼoplal li kʼusitik lekik laj yakʼ jkʼupin Jeova xchiʼuk li kʼusi chakʼ jkʼupin ta jelavele, jaʼ jech chkaʼi jba kʼuchaʼal David ti xi laj yale: «¿Bu oyun jechuk ti muʼyukuk xchʼunel koʼonton ti chkilbe li slekil yoʼonton Jeova yoʼ to kuxulune? Pato avoʼonton ta stojolal Jeova; tsotsuk avoʼonton xchiʼuk mu me xachibaj. Ta melel, pato avoʼonton ta stojolal Jeova» (Sal. 27:​13, 14).