4-باب
ھوقۇقلۇق كىشىلەرنى ھۆرمەتلەش
«بارلىق ئىنسانلارنى ھۆرمەتلەڭلار». — 1-پېترۇس 2:17.
1، 2. (1) ھوقۇقدارلارنى ھۆرمەتلەشتە، قانداق ئەھۋالغا دۇچ كېلىمىز؟ (2) قايسى سوئاللار توغرىسىدا ئويلىنىپ كۆرۈشىمىز كېرەك؟
ئاتا-ئانا بولغۇچى بالىسىدىن، ئۇ قىلىشنى خالىمايدىغان مەلۇم بىر ئىشنى قىلىشنى تەلەپ قىلغاندا، بالىنىڭ قانداق ئىنكاس قايتۇرىدىغانلىقىغا دىققەت قىلىپ باققانمۇسىز؟ ئاتا-ئانىسى تەلەپ قىلغان ئىشنى قىلىشقا بالىنىڭ قارشى ئىكەنلىكىنى، بالىنىڭ چىرايىدىن ئېنىق كۆرۈۋالالىشىڭىز مۇمكىن. بالا ئاتا-ئانىسىنىڭ ئاۋازىنى ئاڭلىغاندا، ئۆزىنىڭ ئاتا-ئانىسىنىڭ باشقۇرۇش ھوقۇقىنى ھۆرمەتلىشى كېرەكلىكىنى بىلىدۇ. ئەمما، شۇ ۋاقىتنىڭ ئۆزىدە بويسۇنۇشنى خالىمايدۇ. ئەمەلىيەتتە، بىز ھەممىمىز يۇقارقىدەك ئەھۋالغا دۇچ كېلىمىز.
2 بىز ئۈچۈن ئېلىپ ئېيتقاندا، ھوقۇقلۇق كىشىلەرنى ھۆرمەتلەش ھەمىشە ئاسان ئەمەس. سىزمۇ بەزىدە شۇنداق ھېس قىلامسىز؟ ئەگەر شۇنداق ھېس قىلسىڭىز، شۇنداق قىيىن ھېس قىلىدىغان يالغۇز سىزلا ئەمەس. ھازىر ھوقۇقدارلارنى ھۆرمەتلەيدىغانلار يوق دېيەرلىك بىر زاماندا ياشاۋاتىمىز. لېكىن، مۇقەددەس كىتاب شۇنداق دەيدۇكى، بىز ئۆزىمىزنىڭ ئۈستىدىكى ھەقلىق ھوقۇقدارلارغا ھۆرمەت كۆرسىتىشىمىز كېرەك (پەندى-نەسىھەت 24:21). ئەمەلىيەتتە، بىز خۇدانىڭ مېھىر-مۇھەببىتى ئىچىدە ياشاشنى خالىساق، شۇنداق قىلىشىمىز زۆرۈر. شۇنداق ئىكەن، تۆۋەندىكىدەك بەزى سوئاللارنىڭ تۇغۇلۇشى ناھايىتى تەبىئىي. ھوقۇقدارلارغا ھۆرمەت كۆرسىتىش نېمە ئۈچۈن بىزگە شۇنچە تەس؟ نېمە ئۈچۈن يەھۋا بىزدىن شۇنداق قىلىشنى تەلەپ قىلىدۇ؟ شۇنداق قىلىشىمىزغا نېمە ياردەم بېرىدۇ؟ ئۇنداقتا، بىز قايسى ئۇسۇلدا ھوقۇقدارلارغا ھۆرمەت كۆرسىتەلەيمىز؟
نېمە ئۈچۈن ھوقۇقدارلارغا ھۆرمەت كۆرسىتىش ئاسان ئەمەس؟
3، 4. گۇناھ ۋە نامۇكەممەللىك قانداق باشلانغان؟ نېمە ئۈچۈن گۇناھكار تەبىئىتىمىز، ھوقۇقدارلارنى ھۆرمەتلىشىمىزگە قىيىنچىلىق ئېلىپ كېلىدۇ؟
3 بەزىدە ھوقۇقدارلارغا ھۆرمەت كۆرسىتىش، نېمە ئۈچۈن شۇنچە قىيىنغا توختايدىغانلىقىنىڭ ئىككى مۇھىم سەۋەبى توغرىسىدا قىسقىچە مۇلاھىزە قىلىپ باقايلى. بىرىنچى، بىز مۇكەممەل ئەمەس؛ ئىككىنچى، بىزنى باشقۇرۇش ھوقۇقى بار كىشىلەرمۇ مۇكەممەل ئەمەس. ئۇزۇن زامانلار ئىلگىرى، ئادەم-ئاتا بىلەن ھاۋا-ئانا خۇداغا قارشى ئىسيان كۆتۈرۈپ، ئۇنىڭ ھۆكۈمرانلىق ھوقۇقىغا بويسۇنمىغان. شۇ ۋاقىتتىن باشلاپ، ئىنسانلار گۇناھكار ۋە نامۇكەممەل بولغان. شۇڭا، ئىسيان كۆتۈرۈش بىلەن گۇناھ مەيدانغا كەلگەن. شۇ سەۋەب، بۈگۈنكى كۈنگىچە بىز ئىنسانلار ئىسيان كۆتۈرۈشكە مايىل بولۇپ تۇغۇلغانمىز. — يارىتىلىش 2:15–17؛ 3:1–7؛ زەبۇر 51:5؛ رىملىقلار 5:12.
4 بىز تۇغۇلۇشىمىزدىن گۇناھكار تەبىئەتكە ئىگە بولغاچ، كۆپچىلىكىمىز ئاسانلا تەكەببۇر ۋە ماختانچاق بولۇپ كېتىمىز. ئەمما، كەمتەرلىكنى يېتىلدۈرۈش ۋە ھەمىشە كەمتەرلىكنى ساقلاش ئۈچۈن بارچە كۈچىمىز بىلەن تىرىشىشىمىز كېرەك. نۇرغۇن يىللار ئاللاغا ساداقەتمەنلىك بىلەن خىزمەت قىلغاندىن كېيىنمۇ، بەلكىم بىز جاھىل ۋە تەكەببۇر بولۇپ كېتىشىمىز مۇمكىن. مەسىلەن، كوراھنى ئېلىپ ئېيتساق، يەھۋانىڭ خەلقى نۇرغۇن قىيىنچىلىققا دۇچ كەلگەندە، كوراھ ئۇلار بىلەن بىرلىكتە يەھۋاغا ساداقەتمەن بولغان. بىراق، ئۆزىدە چوڭراق ھوقۇق بولۇشنى ئارزۇ قىلغاچ، تەپ تارتماستىن ئاشۇ زاماندىكى ئەڭ مۇلايىم كىشى مۇساغا قارشى چىقىپ، ئىسيانچىلارغا باشچى بولغان (سانلار 12:3؛ 16:1–3). پادىشاھ ئۇزىيە توغرىسىدىمۇ ئويلاپ بېقىڭ. ئۇ ھاكاۋۇرلۇقى سەۋەبلىك، يەھۋانىڭ ئىبادەتخانىسىغا كىرىپ، پەقەت روھانىيلار قىلىشقا ھوقۇقلۇق بولغان مۇقەددەس خىزمەتنى قىلغان (2-تارىخنامە 26:16–21). ئاشۇ كىشىلەر ئۆزلىرىنىڭ ئىسيان كۆتۈرۈش ھەرىكىتى ئۈچۈن ئېغىر بەدەل تۆلىگەن. ئاشۇلارنىڭ خاتالىقلىرىدىن ساۋاققا ئىگە بولالايمىز. تەكەببۇرلۇق روھى، ھەقلىق ھوقۇقدارلارنى ھۆرمەتلىشىمىزگە قىيىنچىلىق ئېلىپ كېلىدۇ. شۇڭا، شۇنداق ھاكاۋۇرلۇققا قەتئىي قارشى تۇرۇشىمىز كېرەك.
5. نامۇكەممەل كىشىلەر ھوقۇقىنى قانداق قالايمىقان ئىشلىتىدۇ؟
5 يەنە بىر جەھەتتىن، ھوقۇق تۇتقۇچىلارمۇ نامۇكەممەل ئىنسانلار بولغاچ، ئۇلارنىڭ قىلغان ئىش-ھەرىكەتلىرى كىشىلەرنىڭ ئاشۇ ھوقۇق تۇتقان ئەمەلدارلارغا بولغان ھۆرمىتىنى سۇسلاشتۇرۇۋەتكەن. نۇرغۇن ئەمەلدارلار رەھىم-شەپقەتسىزلىك ۋە زوراۋانلىق بىلەن ھوقۇق يۈرگۈزۈپ كەلگەچ، ئىنسانىيەت تارىخى ئاساسلىقى ھۆكۈمران-ئەمەلدارلارنىڭ ھوقۇقىنى قالايمىقان ئىشلىتىشتىن ئىبارەت تارىخى خاتىرىلەر بىلەن تولۇپ كەتكەن (ۋەز 8:9). مەسىلەن، يەھۋا، سائۇلنى پادىشاھ بولۇشقا تاللىغاندا، ئۇ كەمتەر، ناھايىتى ئېسىل كىشى ئىدى. بىراق ئۇ، كېيىنچە ھەسەتخور ۋە تەكەببۇر بولۇپ كەتكەچ، ساداقەتمەن كىشى داۋۇتقا زىيانكەشلىك قىلغان (1-سامۇئىل 9:20، 21؛ 10:20–22؛ 18:7–11). كېيىنرەك، داۋۇت ئىسرائىلغا پادىشاھ بولغانلار ئارىسىدىكى ئەڭ شۆھرەتلىك پادىشاھ بولغان بولسىمۇ، ئۇ ئۆز ھوقۇقىنى قالايمىقان ئىشلىتىپ، خىتلاردىن بولغان ئۇرىيا ئىسىملىك كىشىنىڭ ئايالىنى ئۆزىنىڭ قىلىۋالغان، ھەتتا شۇ گۇناھسىز كىشىنىڭ جەڭدە ئۆلۈشى ئۈچۈن ئۇ كىشىنى قەستەن ئالدىنقى سەپكە ئەۋەتكەن (2-سامۇئىل 11:1–17). يۇقىرىقىلاردىن كۆرۈۋېلىشقا بولىدۇكى، نامۇكەممەللىك سەۋەبلىك، كىشىلەرنىڭ ھوقۇقىنى توغرا ئىشلىتىشى تەس. ئۇنىڭدىن باشقا، شۇ ھوقۇق تۇتقانلار ياراتقۇچىنى ھۆرمەتلىمىسە، نەتىجىدە تېخىمۇ يامان ئىشلارنى قىلىدۇ. ئەنگلىيىلىك بىر سىياسىيون كاتولىك دىنىنىڭ بەزى دىنىي يېتەكچىلىرىنىڭ كەڭ كۆلەمدە زىيانكەشلىك قىلىش ھەرىكىتىنى باشلىغانلىقى توغرىسىدا تەسۋىرلىگەن ۋە ئاخىرىدا: «ھوقۇق ھەمىشە چىرىكلىشىدۇ، مۇتلەق ھوقۇق كىشىنى مۇتلەق چىرىكلەشتۈرىدۇ»، دەپ يازغان. شۇنداق ئىكەن، تۆۋەندىكى سوئالنى مۇلاھىزە قىلىپ باقايلى: نېمە ئۈچۈن ھوقۇقدارلارنى ھۆرمەتلەيمىز؟
نېمە ئۈچۈن ھوقۇقدارلارنى ھۆرمەتلەش كېرەك؟
6، 7. (1) يەھۋاغا بولغان مۇھەببىتىمىز، بىزنى نېمە قىلىشقا ئۈندەيدۇ؟ نېمە ئۈچۈن؟ (2) ئىتائەتچان بولۇش نېمىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ؟ ئىتائەتچانلىقنى قانداق كۆرسىتەلەيمىز؟
6 ھوقۇقدارلارنى ھۆرمەتلەشتىكى ئەڭ مۇھىم سەۋەب — مۇھەببەت يەنى ئاللا يەھۋاغا ۋە باشقىلارغا بولغان، ھەتتا ئۆز-ئۆزىمىزگە بولغان سۆيگۈ-مۇھەببەتتۇر. يەھۋاغا بولغان سۆيگۈ-مۇھەببىتىمىز ھەممىدىن يۇقىرى ئورۇندا تۇرغاچ، بىز ئۇنىڭ كۆڭلىنى خۇرسەن قىلىشنى خالايمىز (پەندى-نەسىھەت 27:11؛ ماركۇس 12:29، 30). بىز شۇنى بىلىمىزكى، ئېرەم باغدىكى ئىسيان كۆتۈرۈشتىن باشلاپ، يەھۋانىڭ ئەڭ ئالىي ھۆكۈمرانلىق ھوقۇقىغا يەنى پۈتكۈل ئالەمگە ئىگىدارچىلىق قىلىش ھوقۇقىغا يەر يۈزىدە داۋاملىق شەك كەلتۈرۈلگەن ۋە كۆپلىگەن كىشىلەر شەيتان تەرەپتە تۇرۇپ، يەھۋانىڭ ھۆكۈمرانلىق قىلىش ھوقۇقىنى رەت قىلغان. ئەكسىچە، بىز يەھۋانىڭ ھوقۇقىنى قوللاپ، خۇشاللىق بىلەن ئۇ تەرەپتە تۇرۇشنى خالايمىز. ۋەھىيلەر 4:11-ئايەتنى ئوقۇغىنىمىزدا، ئاشۇ ئايەتتىكى سۆزلەر قەلب تارىمىزنى تىترىتىدۇ. ناھايىتى ئېنىقكى، يەھۋا پۈتكۈل ئالەمنىڭ ھەقدار ھۆكۈمرانىدۇر! شۇڭا، يەھۋانىڭ ھۆكۈمرانلىق ھوقۇقىنى قوبۇل قىلىپ، كۈندىلىك تۇرمۇشىمىزدا ئۇنىڭ باشقۇرۇشىغا بويسۇنىمىز.
7 خۇدانى ھۆرمەتلەش، ئۇنىڭغا بويسۇنۇشنى ھەم ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. بىز ياراتقۇچىغا ئۆز ئىختىيارلىقىمىز بىلەن بويسۇنىمىز. چۈنكى، بىز ئۇنى سۆيىمىز. بىراق، بەزىدە بويسۇنۇشنى ناھايىتى قىيىن ھېس قىلىمىز. شۇنداق ۋاقىتلاردا، يۇقىرىدا تىلغا ئېلىپ ئۆتكەن كىچىك بالىغا ئوخشاش، بىزمۇ ئىتائەت قىلىشنى ئۆگىنىشىمىز كېرەك. شۇنى ئەستە ساقلايلىكى، ھەزرىتى ئەيسا، ھەتتا ناھايىتى قىيىن ئەھۋالدىمۇ، ئۆزىنىڭ ئەرىشتىكى ئاتىسىنىڭ ئىرادىسىگە بويسۇنغان. ئۇ ئاتىسىغا مۇنداق دېگەن: «مېنىڭ ئەمەس، بەلكى سېنىڭ ئىرادەڭ بويىچە بولسۇن». — لۇقا 22:42.
8. (1) بۈگۈنكى كۈندە، يەھۋانىڭ ھوقۇقىغا بويسۇنۇش ئۈچۈن ھەمىشە نېمە ئىش قىلىمىز؟ مۇشۇ توغرىسىدا، قايسى ۋەقە يەھۋانىڭ كۆزقارىشىنى كۆرسىتىپ بەرگەن؟ (2) نەسىھەتكە قۇلاق سېلىپ، تەنبىھنى قوبۇل قىلىشمىزغا نېمە ياردەم بېرەلەيدۇ؟ («نەسىھەتكە قۇلاق سېلىپ، تەنبىھنى قوبۇل قىلىش» ناملىق ئىزاھاتقا قاراڭ).
8 ئەلۋەتتە، بۈگۈنكى كۈندە يەھۋا ھەربىرىمىزگە شەخسەن يۈزمۇ-يۈز سۆز قىلمايدۇ. ئەمما، ئۆز سۆزى بولغان مۇقەددەس كىتاب ۋە يەر يۈزىدىكى ئۇنىڭغا ۋەكىللىك قىلغۇچىلار ئارقىلىق، ئۇ بىز بىلەن ئالاقە قىلىدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن، يەھۋا تاللاپ بىزنىڭ ئۈستىمىزگە قويغان كىشىلەرنى ھەمىشە ھۆرمەتلەش ئارقىلىق ئۇنىڭ ھۆكۈمرانلىق ھوقۇقىغا بويسۇنغانلىقىمىزنى كۆرسىتىمىز. ئەگەر، بىز ئاشۇ كىشىلەرگە قارشى چىقساق، مەسىلەن، ئۇلارنىڭ مۇقەددەس كىتابقا ئاساسلانغان نەسىھەت ۋە تۈزىتىشلىرىنى قوبۇل قىلىشنى رەت قىلساق، ئاللاغا قارشى گۇناھ قىلغان بولىمىز. ئۆتمۈشتە ئىسرائىل خەلقى نارازىلىق بىلدۈرۈپ، مۇسا پەيغەمبەرگە قارشى چىققاندا، ئۇلارنىڭ شۇنداق قىلمىشلىرىنى يەھۋا ئۆزىگە قارشى چىققانلىق، دەپ قارىغان ئىدى. — سانلار 14:26، 27.
9. نېمە ئۈچۈن باشقىلارغا بولغان سۆيگۈ-مۇھەببىتىمىز، بىزنى ھوقۇقدارلارنى ھۆرمەتلەشكە ئۈندەيدۇ؟ مىسال ئارقىلىق چۈشەندۈرۈڭ؟
9 بىز ھوقۇقدارلارنىمۇ ھۆرمەتلەيمىز، شۇنداق قىلىشىمىز باشقىلارغا بولغان سۆيگۈ-مۇھەببىتىمىز سەۋەبلىكتىندۇر. نېمە ئۈچۈن شۇنداق دەيمىز؟ مەسىلەن، سىزنى بىر قوشۇننىڭ ئەسكىرى دەيلى. قوشۇننىڭ غەلبە قىلىشى، ھەتتا مەۋجۇت بولۇپ قېلىشى ھەربىر ئەسكەرنىڭ ئۆزىنىڭ ئۈستىدىكى ئەمەلدارلار بىلەن ھەمكارلىشىشى، ئۇلارنى ھۆرمەتلىشى ۋە بۇيرۇقلىرىغا بويسۇنۇشى بىلەن مۇناسىۋەتلىك. ئەگەر تەشكىلنىڭ بۇيرۇقىغا بويسۇنمىسىڭىز، مۇشۇ قوشۇندىكى بارلىق جەڭچى سەپداشلىرىڭىزنى خەۋپ-خەتەرگە دۇچار قىلىشىڭىز مۇمكىن. بۈگۈنكى كۈندە، بۇ دۇنيادىكى ھەربىي قوشۇنلار نۇرغۇنلىغان بالايىئاپەت، قانلىق پاجىئەلەرنى پەيدا قىلىۋاتىدۇ. ئەمما، پەرۋەردىگار يەھۋانىڭ قوشۇنلىرى ئۇنىڭ ئىرادىسىگە ماس ھەققانىي ئىشلارنى قىلىۋاتىدۇ. مۇقەددەس كىتابتا خۇدانىڭ قوشۇنلىرى نەچچە يۈز قېتىملاپ تىلغا ئېلىنغان (1-سامۇئىل 1:3). ئۇ كۈچ-قۇدرەتلىك روھىي قوشۇننىڭ باش سەركەردىسى. بەزىدە، يەھۋا ئۆزىنىڭ يەر يۈزىدىكى خىزمەتچىلىرىنى ھەربىي قوشۇنلارغا ئوخشىتىدۇ (زەبۇر 68:11؛ ھەزقىيال 37:1–10). ئەگەردە بىز، يەھۋا ئۈستىمىزگە قويغان ھەقلىق ھوقۇقدار كىشىلەرگە قارشى چىقساق، روھىي جەڭچى سەپداشلىرىمىزنى خەۋپ-خەتەرگە دۇچار قىلغان بولمايمىزمۇ؟ شۇنىڭدەك، بىر ئېتىقادچى جامائەتكە يېتەكچىلىك قىلىدىغان ئاقساقالغا قارشى چىقسا، جامائەتتىكى باشقا كىشىلەر زىيان-زەخمەتكە دۇچار بولۇشى تۇرغانلا گەپ (1-كورىنتلىقلار 12:14، 25، 26). بالا ئاتا-ئانىسىغا ۋاپاسىزلىق قىلىپ، ئۇلارغا قارشى چىقسا، پۈتۈن ئائىلە زىيان-زەخمەت تارتىشى مۇمكىن. شۇڭا، بىز ھۆرمەت قىلىش ۋە ھەمكارلىشىش روھىنى يېتىلدۈرۈش ئارقىلىق باشقىلارغا بولغان سۆيگۈ-مۇھەببىتىمىزنى ئىپادىلىيەلەيمىز.
10، 11. نېمە ئۈچۈن، ھوقۇقدارلارنى ھۆرمەتلەش بىزگە پايدا-مەنپەئەتلەرنى ئېلىپ كېلىدۇ، دەيمىز؟
10 بىز ھوقۇقدارلارنى ھۆرمەتلەيمىز. چۈنكى، شۇنداق قىلىش ئۆزىمىز ئۈچۈن پايدىلىقتۇر. يەھۋا بىزنى ھوقۇقدارلارنى ھۆرمەتلەشكە بۇيرۇغاندا، ئۇلارنى ھۆرمەتلەشنىڭ بىزگە پايدىلىق ئىكەنلىكىنى كۆرسىتىپ بېرىدۇ. مەسىلەن، ئۇ بالىلارنى ئاتا-ئانىسىغا بويسۇنۇشقا بۇيرۇغاندا، ئۇلار شۇنداق قىلسا ئۇزۇن ئۆمۈر كۆرۈپ، بەختلىك ياشايدىغانلىقىنى ئېيتقان (تەكرار قانۇن 5:16؛ ئەفەسلىكلەر 6:2، 3). يەھۋا بىزنى جامائەت ئاقساقاللىرىنى ھۆرمەتلەشكە بۇيرۇيدۇ، شۇنداق قىلىشىنىڭ سەۋەبى، ئۇلارنى ھۆرمەتلىمەسلىك يەھۋا بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىمىزگە زىيان-زەخمەت يەتكۈزىدۇ (ئىبرانىيلار 13:7، 17). يەھۋا بىزنى قوغداش ئۈچۈن بۇ دۇنيانىڭ ھوقۇقدارلىرى، يەنى ھۆكۈمەتلىرىگە بويسۇنۇشقا بۇيرۇيدۇ. — رىملىقلار 13:4.
11 يەھۋانىڭ نېمە ئۈچۈن بىزنى ھەقلىق ھوقۇقدارلارغا بويسۇنۇشقا بۇيرۇيدىغانلىقىنى چۈشىنىش، بىزنىڭ ئاشۇلارنى ھۆرمەتلىشىمىزگە ياردەم بېرىدۇ. تۆۋەندە، تۇرمۇشىمىزدا قايسى ئۈچ تەرەپتىن ھوقۇقدارلارنى ھۆرمەتلەشنىڭ مۇھىملىقىنى كۆرۈپ باقايلى.
ئائىلىدە ھەقلىق ھوقۇقدارلارنى ھۆرمەتلەش
12. يەھۋا، ئائىلىدە ئەر كىشى يەنى ئاتا بولغۇچىغا قانداق ھوقۇق بەرگەن؟ ئەر كىشى ئاشۇ ھوقۇقنى قانداق يۈرگۈزۈشى كېرەك؟
12 ئۆي-ئوچاقلىق بولۇپ، ئائىلە قۇرۇشنى يەھۋا شەخسەن ئۆزى ئورۇنلاشتۇرغان. يەھۋا ئۇ، قائىدە-تەرتىپلىك خۇدا بولغاچ، ئۇ ئورۇنلاشتۇرغان ئائىلە راۋاج تېپىپ بەرىكەتلىك بولىدۇ (1-كورىنتلىقلار 14:33). ئاللا ئائىلىگە باشچىلىق قىلىش ھوقۇقىنى، ئەر كىشى يەنى ئاتا بولغۇچىغا بەرگەن. باشچىلىق قىلىش ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈشتە، ئەر كىشى چوقۇم ئەيسا مەسىھنىڭ جامائەتكە يېتەكچىلىك قىلىش ئۇسۇلىنى ئۈلگە قىلىشى كېرەك. شۇنداق قىلىش ئارقىلىق ئەر كىشى، ئۆز بېشى يەنى ئەيسا مەسىھكە بولغان ھۆرمىتىنى ئىپادىلىيەلەيدۇ (ئەفەسلىكلەر 5:23). شۇنىڭ ئۈچۈن، ئەر كىشى ئۆز مەسئۇلىيىتىنى تاشلىماي، ئەرلىك غۇرۇرى بىلەن مەسئۇلىيەتنى ئۆز زىممىسىگە ئېلىشى كېرەك. زوراۋان، قوپال بولماي، ئەكسىچە مېھىر-مۇھەببەتلىك، كۆيۈمچان ۋە غەرەز ئۇقىدىغان بولۇشى لازىم. شۇنىمۇ ئەستە ساقلىشى كېرەككى، ئۇنىڭ ھوقۇقى يەھۋانىڭ ھوقۇقىدىن مەڭگۈ تۆۋەن ئورۇندا تۇرىدۇ.
ئاتا بولغان ئېتىقادچى باشچىلىق قىلىشتا ئەيسا مەسىھنى ئۈلگە قىلىدۇ
13. ئايال يەنى ئانا بولغۇچى، ئائىلىدە قانداق قىلىش ئارقىلىق يەھۋانى خۇرسەن قىلغان ئاساستا، ئۆز مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلالىشى مۇمكىن؟
13 ئايال يەنى ئانا بولغۇچى، ئۆز ئېرىنىڭ چېۋەر ياردەمچىسىدۇر. ئائىلىدە ئايالغىمۇ ھوقۇق بېرىلگەن. شۇڭا، مۇقەددەس كىتاب مۇنداق دەيدۇ: «ئاناڭنىڭ تەلىمىنى تاشلىمىغىن» (پەندى-نەسىھەت 1:8، ب ج). ئەلۋەتتە، ئايالنىڭ ھوقۇقى ئېرىنىڭ ھوقۇقىدىن تۆۋەن ئورۇندا تۇرىدۇ. ئەيسانىڭ ئەگەشكۈچىسى بولغان ئايال، ئېرىنىڭ ئائىلىدە باش بولۇش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىشىغا ياردەم بېرىش ئارقىلىق ئېرىنىڭ ھوقۇقىنى ھۆرمەتلەيدىغانلىقىنى كۆرسىتىدۇ. ئايال ئېرىنى كەمسىتىپ غۇرۇرىنى سۇندۇرماسلىقى ياكى تىزگىنلىمەسلىكى، ئېرىنىڭ باش بولۇش ھوقۇقىنى تارتىۋالماسلىقى، ئەكسىچە ئايال ئېرىنى قوللاپ-قۇۋۋەتلىشى ۋە ماسلىشىشى كېرەك. ئايال ئېرىنىڭ چىقارغان قارارىغا قوشۇلمىسا، ھۆرمەت بىلەن ئۆزىنىڭ ئوي-پىكىر، كۆزقارىشىنى ئوتتۇرىغا قويسا بولىدۇ. ئەمما، ئېرىگە چوقۇم بويسۇنۇشى كېرەك. ئەگەر ئېرى مەسىھنىڭ ئەگەشكۈچىسى بولمىسا، ئايال قىيىن ئەھۋالغا دۇچ كېلىشى مۇمكىن. بىراق، ئايال ئىتائەتچان بولۇش ئارقىلىق ئېرىنى تەسىرلەندۈرۈپ، ئۇنىڭ يەھۋا خۇدانى ئىزدىشىگە تۈرتكە بولالىشى مۇمكىن. — 1-پېترۇس 3:1.
14. پەرزەنت بولغۇچىلار، قانداق قىلىش ئارقىلىق يەھۋا خۇدانى ۋە ئاتا-ئانىسىنى خۇرسەن قىلالايدۇ؟
14 پەرزەنت بولغۇچىلار ئاتا-ئانىلىرىغا ئىتائەتچان بولۇش ئارقىلىق يەھۋانىڭ كۆڭلىنى خۇرسەن قىلالايدۇ ۋە ئاتا-ئانىلىرىغا شان-شەرەپ ۋە خۇشاللىق ئېلىپ كېلەلەيدۇ (پەندى-نەسىھەت 10:1). ئاتىسىز ياكى ئانىسىز ئائىلىدە، پەرزەنت بولغۇچىلار ئوخشاشلا ئىتائەتچان بولۇپ، ئاتىسى ياكى ئانىسىنىڭ، پەرزەنتلىرىنىڭ قوللاپ-قۇۋۋەتلىشى ۋە ماسلىشىشىغا مۇھتاج ئىكەنلىكىنى چۈشىنىشى كېرەك. ئائىلىنىڭ ھەربىر ئەزاسى، يەھۋا ئۆزلىرى ئۈچۈن بەلگىلىگەن مەسئۇلىيەتنى ئادا قىلسا، ئائىلە راۋاج تېپىپ، تىنچ-ئامانلىق ۋە خۇشال-خۇراملىققا تولىدۇ ۋە ئائىلە قۇرۇشنى ئورۇنلاشتۇرغۇچى يەھۋا خۇدانىڭ شان-شەرىپى ئۇلۇغلىنىدۇ. — ئەفەسلىكلەر 3:14، 15.
جامائەتتە ھەقلىق ھوقۇقدارلارنى ھۆرمەتلەش
15. (1) جامائەتتە، يەھۋانىڭ ھوقۇقىنى ھۆرمەتلەيدىغانلىقىمىزنى قانداق كۆرسىتىمىز؟ (2) يېتەكچىلىك قىلغۇچىلارغا بويسۇنۇشىمىزغا نېمە ياردەم بېرەلەيدۇ؟ (يېتەكچىلىرىڭلارغا «ئىتائەت قىلىپ ئۇلارغا بويسۇنۇڭلار» ناملىق ئىزاھاتقا قاراڭ).
15 يەھۋا، ئۆز ئوغلىنى ئېتىقادچىلار جامائەتچىلىكىگە باش قىلىپ تەيىنلىگەن (كولوسىلىقلار 1:13). ئەيسا ھەم «ئىشەنچلىك ۋە زېرەك چاكار [قۇل]» تاللاپ، خۇدانىڭ يەر يۈزىدىكى خەلقىنىڭ روھىي ئېھتىياجىنى قامداشقا ئورۇنلاشتۇرغان (مەتتا 24:45–47). يەھۋا گۇۋاھچىلىرىنىڭ يېتەكچى كېڭەش ئەزالىرى مۇشۇ قۇل توپىغا ۋەكىللىك قىلىدۇ. 1-ئەسىردىكى ئېتىقادچىلار جامائەتچىلىكىگە ئوخشاش، يېتەكچى كېڭەش ئەزالىرى بۈگۈنكى كۈندىمۇ بىۋاستە ياكى ۋاستىلىك يەنى جاي-جايلاردىكى جامائەتچىلىكنى يوقلاپ، ئۇلاردىن خەۋەر ئالىدىغان ئاقساقاللار ئارقىلىق جامائەتچىلىكنىڭ ئاقساقاللىرىغا مەسلىھەت ۋە كۆرسەتمە بېرىدۇ. بىز جامائەتچىلىكنىڭ ئاقساقاللىرىنىڭ يېتەكچىلىك قىلىش ھوقۇقىغا ھۆرمەت قىلىش ئارقىلىق يەھۋاغا بويسۇنۇۋاتقانلىقىمىزنى كۆرسىتىمىز. — ئىبرانىيلار 13:17.
16. نېمە ئۈچۈن، ئاقساقاللار مۇقەددەس روھ تەرىپىدىن تەيىنلەنگەن دەيمىز؟
16 جامائەتچىلىكنىڭ ئاقساقاللىرى ۋە ياردەمچى خىزمەتچىلىرى مۇكەممەل ئەمەس. ئۇلارنىڭ بىزگە ئوخشاش يېتەرسىزلىكى بار. شۇنداق بولسىمۇ، ئاقساقاللار خۇدانىڭ ئادەملەرگە بەرگەن ھەدىيەسى بولۇپ، ئۇلار جامائەتنىڭ ئىمان-ئېتىقادتا تەۋرەنمەي تۇرالىشى ئۈچۈن ياردەم بېرەلەيدۇ (ئەفەسلىكلەر 4:8). ئاقساقاللار مۇقەددەس روھ تەرىپىدىن تەيىنلەنگەن (ئەلچىلەر 20:28). نېمە ئۈچۈن شۇنداق دەيمىز؟ چۈنكى، ئۇلار ئەڭ ئاۋۋال خۇدانىڭ مۇقەددەس روھىنىڭ ئىلھامى بىلەن بولغان سۆزىدە خاتىرىلەنگەن ئۆلچەملەرگە چوقۇم لايىق بولۇشى كېرەك (1-تىموتىي 3:1–7، 12؛ تىتۇس 1:5–9). ئۇنىڭدىن باشقا، بىر ئەر قېرىنداشنىڭ شۇنداق ئۆلچەملەرگە لايىق بولغانلىقىنى باھالايدىغان ئاقساقاللار، ئىخلاس بىلەن دۇئا قىلىپ، يەھۋانىڭ مۇقەددەس روھىنىڭ يولباشچىلىق قىلىشىنى تىلەيدۇ.
17. ئاياللار جامائەتتە بەزى ئىشلارنى قىلغاندا، نېمە ئۈچۈن بېشىغا بىرنەرسە ئارتىشى كېرەك؟
17 بەزى ۋاقىتتا، جامائەتتە ئاقساقاللار ۋە ياردەمچى خىزمەتچىلەر يوق بولۇپ قېلىشى مۇمكىن. شۇنداق ئەھۋال ئاستىدا، باشقا سۇغا چۆمۈلدۈرۈشتىن ئۆتكەن ئەر قېرىنداش، ئاددەتتە ئاقساقاللار ياكى ياردەمچى خىزمەتچىلەر قىلىشقا تېگىشلىك ئىشلارغا، مەسىلەن، ۋەز ئېيتىشقا چىقىشتىن ئاۋۋال ئېلىپ بېرىلىدىغان مۇھاكىمىگە يېتەكچىلىك قىلسا بولىدۇ. ئەگەر چۆمۈلدۈرۈلۈشتىن ئۆتكەن ئەر قېرىنداش يوق بولسا، تەقۋادار ئايال قېرىنداش ئاشۇ ئىشلارنى ئورۇنلاشتۇرسا بولىدۇ. لېكىن، ئايال قېرىنداش ئادەتتە چۆمۈلدۈرۈلگەن ئەر قېرىنداش قىلىشقا تېگىشلىك ئىشلارنى قىلسا، چوقۇم بېشىغا بىرنەرسە ئارتىشى كېرەكa (1-كورىنتلىقلار 11:3–10). بۇنداق تەلەپ ئاياللارنى كەم سۇندۇرغانلىق ئەمەس. ئەكسىچە، بۇ ئەيسانىڭ ئەگەشكۈچىسى بولغان ئاياللارنىڭ مەيلى ئائىلىدە ياكى جامائەتتە بولسۇن، يەھۋانىڭ باش بولۇش ئورۇنلاشتۇرۇشىنى ھۆرمەتلىشىنىڭ ئەڭ ياخشى پۇرسىتىدۇر.
بۇ دۇنيانىڭ ھۆكۈمران-ھوقۇقدارلىرىنى ھۆرمەتلەش
18، 19. (1) رىملىقلار 13:1–7-گىچە ئايەتلەردىكى قائىدە-پرىنسىپلارنى قانداق چۈشەندۈرىسىز؟ (2) بۇ دۇنيانىڭ ھۆكۈمران-ھوقۇقدارلىرىغا بولغان ھۆرمىتىمىزنى قانداق كۆرسىتىمىز؟
18 ئەيسانىڭ ھەقىقىي ئەگەشكۈچىلىرى ۋىجدانىغا ئاساسەن، رىملىقلار 13:1–7-گىچە ئايەتلەردىكى قائىدە-پرىنسىپلارغا ئەمەل قىلىدۇ. سىز مۇشۇ بىرقانچە ئايەتلەرنى ئوقۇغىنىڭىزدا، شۇ يەردە ئېيتىلغان ‹ھۆكۈمەت›، بۇ دۇنيانىڭ ھۆكۈمەتلىرىنى كۆرسىتىدىغانلىقىنى كۆرۈۋالالايسىز. يەھۋا خۇدا، بۇ دۇنيانىڭ ھۆكۈمەتلىرىنىڭ مەۋجۇت بولۇپ تۇرۇشىغا رۇخسەتلا قىلىدىكەن، مۇشۇ ھۆكۈمەت داۋاملىق مۇھىم رولىنى جارى قىلدۇرۇپ، جەمئىيەت تەرتىپىنى ساقلاپ، كىشىلەرنى ئۇلارغا كېرەكلىك مۇلازىمەتلەر بىلەن تەمىنلەيدۇ. شۇڭا، دۆلەت قانۇنىغا رىئايە قىلىش ئارقىلىق ئۆزىمىزنىڭ ھۆكۈمەت ئەمەلدارلىرىنى ھۆرمەتلەيدىغانلىقىمىزنى كۆرسىتەلەيمىز. بىز تۆلەشكە تېگىشلىك بولغان باجنى تۆلەپ، ھۆكۈمەت تەلەپ قىلغان ھەرقانداق جەدۋەل ياكى ھۆججەتلەرنى تولدۇرۇپ، ئۆزىمىز، ئائىلىمىز، سودا-سېتىق ۋە ئىگىلىكىمىزگە چېتىلىدىغان بارلىق قانۇن-نىزاملارغا بويسۇنۇشىمىز كېرەك. ئەمما، بۇ دۇنيانىڭ ھۆكۈمران-ھوقۇقدارلىرى، بىزدىن خۇداغا ئىتائەت قىلماسلىقنى تەلەپ قىلسا، ئۇلارغا بويسۇنمايمىز. ئەكسىچە، بىرىنچى ئەسىردىكى ئەلچىلەرگە ئوخشاش: «بىز ئىنسانغا ئەمەس، خۇداغا بويسۇنۇشىمىز كېرەك!»، دەپ جاۋاب قايتۇرىمىز. — ئەلچىلەر 5:28، 29؛ «كىمنىڭ ھوقۇقىغا بويسۇنۇشۇم كېرەك؟»، دېگەن 48-بەتتىكى رامكىغا قاراڭ.
19 بىز سۆز-ھەرىكەتلىرىمىز ئارقىلىقمۇ، بۇ دۇنيانىڭ ھۆكۈمران-ھوقۇقدارلىرىنى ھۆرمەتلەيدىغانلىقىمىزنى كۆرسىتەلەيمىز. بەزىدە، ھۆكۈمەت ئەمەلدارلىرى بىلەن يۈز تۇرانە ئالاقىدە بولۇشىمىز مۇمكىن. ئەلچى پاۋلۇسمۇ پادىشاھ ھىرود ۋە ۋالىي فېستۇس بىلەن شۇنداق ئالاقىدە بولغان. ئاشۇ كىشىلەرنىڭ كۆپ يېتەرسىزلىكى بولسىمۇ، پاۋلۇس ئۇلارغا يەنىلا ھۆرمەت بىلەن سۆز قىلغان (ئەلچىلەر 26:2، 25). بىز پاۋلۇسنى ئۈلگە قىلىپ، مەيلى ھۆكۈمەت ئەمەلدارى ياكى ئادەتتىكى ساقچى بولسۇن، ئۇلار بىلەن ئالاقىدە بولغاندا، ھۆرمەت بىلەن سۆز قىلىشىمىز كېرەك. مەكتەپتە، ياش ئېتىقادچىلارمۇ ئۆزلىرىنىڭ ئوقۇتقۇچىلىرى، مەكتەپ مۇدىرى ۋە باشقا خىزمەتچىلەرنى ئوخشاشلا ھۆرمەتلىشى كېرەك. ئەلۋەتتە، بىز ئۆزىمىزنىڭ دىنىي ئېتىقادىنى ئېتىراپ قىلغان كىشىلەرنى ھۆرمەتلەش بىلەن چەكلىنىپ قالماستىن، ھەتتا يەھۋا گۇۋاھچىلىرىغا دۈشمەنلىك قىلىدىغانلارنىمۇ ھۆرمەتلەيمىز. ئەمەلىيەتتە، باشقىلارنى ھۆرمەتلەيدىغانلىقىمىزنى ئېتىقادچى ئەمەسلەرگە ھېس قىلدۇرۇشىمىز كېرەك. — رىملىقلار 12:17، 18؛ 1-پېترۇس 3:15.
20، 21. ھوقۇقدارلارغا لايىقىدا ھۆرمەت كۆرسىتىش بىزگە قانداق بەرىكەت ئېلىپ كېلەلەيدۇ؟
20 باشقىلارغا خۇشاللىق بىلەن ھۆرمەت كۆرسىتىشىمىز كېرەك. ئەلچى پېترۇس مۇنداق يازغان: «بارلىق ئىنسانلارنى ھۆرمەتلەڭلار» (1-پېترۇس 2:17). باشقىلار بىزنىڭ ئۇلارنى چىن كۆڭلىمىزدىن ھۆرمەتلەيدىغانلىقىمىزنى ھېس قىلسا، ئۇلارنىڭ قەلبىدە چوڭقۇر تەسىر قالدۇرۇشىمىز مۇمكىن. شۇ يادىڭىزدا بولسۇنكى، بۈگۈنكى كۈندە باشقىلارنى ھۆرمەتلەشنى بىلىدىغان ئادەملەرنى ئۇچرىتىش بارغانسېرى تەس بولۇپ كەتتى. بىز شۇنداق ئېسىل ئەخلاق-پەزىلەتنى كۆرسىتىش ئارقىلىق ئەيسا مەسىھنىڭ، «سىلەرنىڭ نۇرۇڭلار ئىنسانلار ئالدىدا شۇنداق چاقنىسۇنكى، ئۇلار سىلەرنىڭ قىلغان ياخشى ئەمەللىرىڭلارنى كۆرۈپ، ئەرشتىكى ئاتاڭلارغا مەدھىيىلەر ئوقۇسۇن»، دېگەن نەسىھىتىگە قۇلاق سالغانلىقىمىزنى كۆرسىتەلەيمىز. — مەتتا 5:16.
21 مۇشۇ قاراڭغۇ دۇنيادا، روھىي يورۇقلۇق ساپ دىل كىشىلەرنى ئۆزىگە تارتىدۇ. شۇڭا ئائىلىدە، ئېتىقادچىلار جامائەتچىلىكىدە ۋە جەمئىيەتتە باشقىلارنى ھۆرمەتلىسەك، بۇنداق ئەخلاق-پەزىلىتىمىز بەزى كىشىلەرنى تەسىرلەندۈرۈشى، ھەتتا ئۇلارنى بىز بىلەن بىرگە روھىي يورۇقلۇقتا مېڭىشقا ھەرىكەت قىلدۇرۇشى مۇمكىن. شۇنداق بولسا، ئۇ نېمە دېگەن خۇشاللىق ئىش، ھە! باشقىلار گەرچە ئېسىل ئەخلاق-پەزىلىتىمىز سەۋەبلىك ھەقىقەتنى قوبۇل قىلمىسىمۇ، ئەمما شۇ نەرسە بىزگە ئېنىقكى، باشقىلارنى ھۆرمەتلەش — يەھۋانى خۇرسەن قىلىدۇ ۋە خۇدانىڭ مېھىر-مۇھەببىتى ئىچىدە ياشىشىمىز ئۈچۈن ياردەم بېرىدۇ. بۇنىڭدىنمۇ كاتتا مۇكاپات بارمىدۇ!؟
a مۇشۇ قائىدە-نىزامنى ئەمەلىي ئىشلىتىش توغرىسىدا، «قاچان ۋە نېمە ئۈچۈن بېشىغا بىرنەرسە ئارتىش كېرەك؟» ناملىق قۇشۇمچە ئىزاھاتتە بەزى مەلۇمات بېرىلدى.