Yehova Opongiya onjila

‘Olondaka evi viwa viusoma vi kundiwa.’—MATEO 24:14

1. Upange wokukunda ukasi lokulingiwa ndati tunde kocita ca tete leci ca 20?

OMO okuti Yehova eye Suku yocisola, eyi oyo onjongole yaye okuti “omanu vosi va popeliwa ha veya kukũlĩhiso w’Ocili” (1 Timoteo 2:4) Eci cikasi lokukundiwila voluali luosi kuenda onjevo yokulongisa. Kocita catete, upange owu wokukunda walingisa ohongele Yakristão ‘ndonguji yi talamisa Ocili hailio onjaka yaco.’ (1 Timoteo 3:15) Noke kueya otembo yalua yolukonyo kuenje ocili catatekiwa. Ndopo eci, vokuenda ‘kuotembo yesulilo’ “ukũlĩhĩso wocili” walua vali, lokulekisa elavoko liatiamẽla Vembimbiliya, leyovo liomuenyo kopui kolohũlũkãi viomanu.—Daniele 12:4.

2. Yehova wasiata okulinga nye citiamẽla kupange wokukunda?

² Ndaño lalikolisilo alua Satana oco a seteke okupengisa ocipango ca Suku, upange wokukunda vocita ca tete leci ca 20 wasiata okumuiwa okuti ukuete etundilo liwa. Eci cakala vovisimĩlo viuprofeto Isaya. Catiamẽla kokutiuka kuava Yudea okutunda kumandekua kuiya ko Yudeya kocita cepandu O.Y,. Isaya wa soneha hati: “Ovimbota vi vembikiwa; ovivulu viosi kuenda olomunda vi sokelela; apa pa kulukile pa tapika, kuenda akungu a linga etapi.” (Isaya 40:4) Yehova layevo wasiata oku pongiya lokutapika onjila yonjevo yokukunda kualua yovita vivali vianyamo okuti ca tete leci ca 20.

3. Volonjila vipi Yehova akasi okutẽlisila ocipango caye?

³ Eci kacilomboloka okuti Yehova okokisa okuamamako kuovina viosi vongongo oco kukundiwe olondaka viwa, kuenda kacilomboloka okuti Yehova wavelisapo vali eliangiliyo liokukũlĩha ocinimbu casuapo covina viosi vipita. Lesanju, eye wavelapo kovina viaco vivali ndeci kokutukula kuenda okuangiliya evi vikeya kovaso. (Isaya 46:9-11) Puãi eye wavelapovo kelinga liokuamaisako ndomo a vi situlula. Ndeci umue ukualoseteko wavelapo wa kũlĩha ovina vivali ndomo a viendisa kuenda ndomo apopela ocunda caye, Yehova layevo o songuila omanu vaye. Eye o vaendisa toke keyovo, okuva popela lespiritu kuenda kokuamamako kukuete etundilo liwa kokukundiwa kuolondaka viwa koluali luosi.—Osamo 23:1-4.

Upange Umue Watĩla

4, 5. Momo lie okukundiwa kuolondaka viwa kukasilili lokuamamako ciwa

⁴ Ndeci cakala okutungiwa kuocimbaluku koloneke via Noha, upange wokukunda Usoma ukuete ovopange alua—vocita ca tete lokolotembo vietu vilo. Upange wokupitilisa ondaka komanu vosi watĩlile calua, kuenda walingile ocitangi. Kocita catete olondonge viakala vitito. Usongui wavo Yesu, wa pondiwa ndocisuanji. Etavo lia va Yudea liatumbikiwile ciwa. Vo Yerusalãi vatungililemo onembele yimue ya posoka. Etavo ha lia va Yudeako ko Mediteraneo lia tumbikiwilevo ciwa, lolonembele kuenda ovitunda. Cimosi haico, omo “otembo yesulilo” ya fetika ko 1914, Akristão olombuavekua vakala vatito, kuenda vakuatavo valikembaisa okuvumba Suku vakala valua.—Daniele 12:9.

⁵ Yesu wavetiya oloñame viaye okuti ovo ca ka lambalaliwa. Eye hati: “Noke vo pakuili kohali kuenje vo wipayi. Vu suvukilua onduko yange lolofeka viosi.” (Mateo 24:9) Ocili kovitangi viaco, capiãla enene “koloneke via Sulako,” Akristão ovo muẽle vasonguiwa ‘votembo yohali.’ (2 Timoteo 3:1) Ekemainyo liupange, okulambalaliwa, kuenda olotembo viohali, ovio vialingisa okuti upange wokukunda utĩla. Cisukila ekolelo lialua.

6. Ayulo api etundilo liwa Yehova aeca komanu vaye?

⁶ Ndaño Yehova wacikũlĩhĩle okuti citava okuti kukala olotembo viohali, eyevo wacikũlĩhĩle okuti lacimue ci tateka upange. Atundilo aco apopiwile ale vukũlĩhĩso wasuapo wocitumasuku lokutẽlisiwa vovita viaco vivali eci ca tete leci ca 20 okuti: ‘olondaka evi viwa viusoma vi kundilua kuoha koluali.’—Mateo 24:14.

7. Upange wokukunda waka ndati lokulisanduila kupãla?

⁷ Lekolelo kuenda espiritu sandu, omanu va Suku kocita ca tete, vaendaenda kupãla oco va tẽlise ocikundi cavo. Mekonda Yehova wa va likuminya okukala lavo, ovo vakuete atundilo awa okuti ovina va kevelela visule. Vokuenda kuotembo Paulu wa sonehela va Kolosai, citiamẽla kalima 27 noke ya Yesu okufa, eye wa vangula olondaka viwa okuti ‘via kundiwila omanu vosi voluali.’ (Va Kolosai 1:23) Okuciseteka lokusula kuocita 20, olondaka viwa vikasi okukundiwila kolofeka visoka 233.

8. Vakalo api omanu vasiatela okutava olondaka viwa? Eca olongangu.

⁸ Valua va tambulula ciwa olondaka viwa vakũi anyamo ndopo apa, valua vasiata, okulingila upange wavo vemehi liakalo ãvi—volotembo viuyaki, watete, kuenda vokulambalaliwa kualua. Eci cakalavo muẽle ocili kocita ca tete. Kokatembo kamue kocita ca tete, Paulu la Siluano va tipuiwile calua lolosikote kumosi loku va kapa vokayike. Ekalo eli lialitepa calua lokulinga olondonge! Handi, Yehova wasita okuecelela okuti vekalo liaco omo ci lingiwila. Paulu la Siluano va panduluiwa, kuenje va kaselelo lepata liaye vapongoloka vakuetavo. (Ovilinga 16:19-33) Oloseteko via evi vi lekisa okuti olondaka viwa ka vi pondola oku tatekisa lovanyali. (Isaya 54:17) Handi, esapulo Liakristão kalipondola okukala okuti li suvukiwa lika kuenda okulambalaliwa. Kaliye tu tali okuamamako kumue kuwa okuti okuo kuakuatisa okutapika onjila yetundilo liokukunda olondaka viwa vovita vivali ca tate leci ca 20.

Ekalo Liavakuatavo

9, 10. Yehova wa kapa ndati elavoko kokukundiwa kuolondaka viwa kocita ca tete leci 20?

⁹ Volotembo viaco vivali, kakuakaile lacimue citateka catiamẽla kokulinga onjevo yokukunda koluali luosi. Ndomo calekisiwa kocita catete, vocitumasuku colosemana 70 vianyamo, cisangiwa ko Daniel 9:24-27, catẽlisiwa muẽle kulima waco Mesiya a mõleha—29 O.K. Ndaño okuti va Yudea vokocita ca tete ka ca va lombolokele otembo yaco yovolandu, ovo puãi va kala velavoko liokukevelela Mesiya. (Luka 3:15) Umue otukuiwa okuti Frech Manuel Biblique hati: “Omanu va kũlĩha okuti olosemana akũi epanduvali via kapiwa la Daniel via tumbikiwila esulilo; lomue vali o komõhela okuyeva Yoano Upapatisi pokusapula hati Usoma wa Suku ukasi ocipepi”

¹⁰ Nye cipopiwa catiamẽla kotembo yetu yilo? Oco, onjivaluko yokutumbikiwa kua Yesu kilu, okuti oyo yakala efetiko liaye liokukala vunene Wusoma. Ovitumasuku vilekisa okuti eci ca fetika ko 1914. (Daniele 4:13-17) Okuyayuisako ulandu owu cakokelevo omanu vamue kolotembo vilo ndu vakasivo lelavoko. Elavoko lia lekisiwa vali enene kuava Valilongisa Embimbiliya okuti va fetika okusandeka orevista eyi, 1879 —losapi eyi: Zion’s Watch Tower and Herald of Chirst’s Presence. Kuenje, ovita viaco ca tete leci colotembo vilo, vakuatavo vakasivo valavoko calingisa okuamamako kuokukunda olondaka viwa.a

11. Atavo api asiwapo oco omanu vaco vafetike okutava olondaka viwa?

¹¹ Elinga likuavo likutisa upange Wovakristão volotembo viaco vivali lieli okuti omanu valua vakũlĩha ciwa Ovisonehua Vikola. Kocita ca tete, va Yudea va ñualiwile lolofeka Viavakualuali. Omanu vaco vakuata olosunangonga okuti omo vaendaenda olonjanja viosi okuyevelela Ovisonehua lokutanga kuenda okusapela. Kuenje, Akristão vakala ciwa pokueca ukulĩhĩso komanu vaco vakuatavo okuti omanu omanu owo vakuata ale. (Ovilinga 8:28-36; 17:1, 2) Ndopo eci kotembo yetu yilo, omanu va Yehova va sanjukila ekalo liaco ndeli likasi kolofeka vialua. Embimbiliya liasangiwile vali pokati kuviali waco Wovisoko Viatavo, capiãla enene volofeka muli etavo Liopostande, likasi lokutangiwa kolonembele vialua; kuenda olohũlũkãi viomanu vikuetekovo, Embimbiliya lisangiwa ale povaka omanu alua, puãi ovo vasukila ekuatiso oco vakuate elomboloko lieci ovo vakuete.

Asumũlũho Ocihandeleko

12. Ndamupi ocihandeleko co Roma cakala epopelo kocita ca tete?

¹² okukunda Kuakristão olonjanja viosi kukuete esumũlũho kocihandeleko colombiali. Uviali wo Roma wa kala kocita ca tete, lovihandeleko viaco via sonehiwa ukuete ongusu yalua komuenyo wetaili. Ovihandeleko viaco vina viaeciwilile oco vi kuatise, kuenda Akristão vokotembo yaco valikuatisa lavio. Ndeci, Paulu wa pinga kocihandeleko co Roma oco a tunde vokayike kuenda coyovola oco kaka vetiwe. (Ovilinga 16:37-39; 22:25, 29) Okutukula kuevi viaeca ekalo lio Roma Cakuatisa etulumũho lonyeño vo Efeso (Ovilinga 19:35-41) Onjanja yimue, Paulu wa likalele undululu ko Yerusalãi mekonda eye wakala ukualupale luoko. (Ovilinga 23:27) Noke ocihandeleko co Roma cowecelela oco avindikiye ekolelo liaye kovaso a Kaisare. (Ovilinga 25:11) Ndaño lungangala wombiali Kaisare, ovihandeleko kocita ca tete olonjanja vimue viaecelele “oku imbila uvangi ondaka yiwa.”—Va Filipoi 1:7.

13. Ndamupi upange wokukunda olonjanja vimue kotembo yetu yilo wasiata okukuatisiwa locihandeleko?

¹³ Ekalo limuamue ocili kolofeka vialua etaili. Ndaño kuli vana okuti vayongola ‘okunena ovitangi mekonda liovihandeleko,’ viavo via sonehiwa kolofeka vialua catiamẽla kelisanjo lietavo cikasi ndocina cimue ci sesamẽla. (Osamo 94:20) Lokulimbuka okuti Olombangi via Yehova ka vi nyõli ocihandeleko, olombiali vialua viasiata oku tu limbuka. Ko Estados Unidos, Okuti Olombangi vialua vali okupangiwa kualivulu kukasi okulingiwa, kuenda kuli ovihandeleko viecelela okuti Utala Wondavululi utuihinya okupangiwa kueci cisoka 120 kalima kuenda oco utangiwe koluali luosi.

Olotembo Viombembua Kuenda Okuecelela

14, 15. Ndamupi okatembo kokutulumũha kakuatisile upange wokukunda kocita ca tete?

¹⁴ Upange wokukunda wa siatavo okusumũlũisiwa kokalotembo kuombembua. Ndaño Yesu wapopele okuti vokuenda kuotembo ‘ofeka yi ka katukila ofeka,’ kukalavo olotembo vietulumũho okuti viecelela okukundiwa kualua kusoma. (Mateo 24:7) Akristão vokocita ca tete vakala vemehi Liombembua yo Roma. Umue ukuasapulo wa soneha hati: “O Roma yakapele omanu vosi vo koluali luo Mediteraneo okuti oyo ya va sulisila vovitunga viuyaki wamamako.” Etulumũho eli liayuluila onjila Akristão vokotembo yina oco vaendele vokukolapo kuoluali luo Roma.

¹⁵ Uviali wo Roma wa tokotisa omunga yomanu vemehi lieka liayo liapama. Osipayu yaco eyi yalingisa okuti hakuendako lelisanjo, okuecelela, kuenda okutumbika ovisimĩlo viayo, pole lokutavavo ocisimĩlo cumanji kolofeka viosi. Elivulu losapi On the Road to Civilization liti: “Ocimunga cuviali wo [Roma] casumũluisa upange [wokukunda Kuakristão] oku pitila ku vamue. Olonepele viofeka luo Roma luakala olupale lumue luoluali. . . . Handi vali, etavo okuti li longisa umanji womanu lipondola okuti lilomboloka volupale liamuñulula ocisimilo cocimunga volupale luosi.”—Cisokisa lo Ovilinga 10:34, 35; 1 Petulu 2:17

16, 17. Nye casiata okuvetiya alikolisilo okutumbika ombembua kolotembo vilo, kuenda omanu vasole okupitila kesulilo liokulinga ndati?

¹⁶ Nye cipita kotembo yetu yilo? Ocita 20 cikuete vali ovoyaki anyõla enene cesapulo, kuenda ovoyaki amue ño amamako okunyola kolofeka vimue. (Esituluilo 6:4) Handi vali, kuasiata okukala okalotembo ketulumũho. Ovonene alua oluali ka a siatele okuliyaka lavakuavo kovoyaki tunde eci papita ale 50 kalima. Ekalo eli liasiata okuecelela okukundiwa kuolondaka viwa kolofeka viaco.

¹⁷ Onguele yovoyaki vocita cilo 20 yasiata okutuala omanu kukũlĩhĩso wokulimbuka esukila lia yimue ombiali yoluali. Usoma wuyaki woluali wutuala kokutumbikiwa kuovina evi vivali okuti o Liga das Nações lolo Nações Unidas. (Esituluilo 13:14) Yimue ya tukuiwa yovisoko evi vivali yatiamẽla kokutalavayela kumosi oco kukale elitokeko lombembua. Omanu okuti cavalomboloka ciwa olonjanja viosi vasiata okutambulula ciwa kolondaka viwa viombiali yoluali okuti oyo yi ka nena ombembua ka yipui—okuti Usoma wa Suku.

18. Ovituwa vipi etavo likuete oco viecelele upange wokukunda?

¹⁸ Ndaño okuti vokuenda kuotembo Akristão va lambalaliwa calua, vovita viaco vivali ca tete leci 20 muaenda lokukala okalotembo kokutulumũha. (Yoano 15:20; Ovilinga 9:31) Elisanjo lio Roma liaendaenda loku lingiwa lo suku kuenda olosuku viomanu via yuliwa. Ulongisi Rodney Stark hati: “Kovina vialua okuti o Roma yaeca elisanjo ku vakuetavo okuti ndomo camõleha noke Vombuanja yo Amerika cisule.” Kolofeka vialua omanu vamue kovina vimue va yendukilako vali enene, cimõleha okuti ovo vakuete onjongole yokuyevelela kesapulo liembimbiliya lina Olombangi via Yehova vakasi lokueca.

Ociña Culoño

19. Akristão va tete vakuama ndati onumbi?

¹⁹ Okusulako, lilongisa ndomo Yehova avelisapo omanu vaye okuti kovoloño vokapa esilivilo. Ndaño Akristão kotembo yuloño wonjanga, oco vamameko ovo vakuama okuenda lonumbi, ale lemẽla lielivulu. Onumbi yipiñainya polukalo luomapa. Elivulu losapi Birth of the Codex liti: “Okucitepisa levando kuenda kumue kamue okuvangula konumbi okupiñainyapo omapa valivulu o kosikola, Akristão vanolapo onumbi yimõleha okuti oyo yavelapo koluali luosi.” Elivulu liaco eli lipopiavo hati: “Akristão va lingainga lonumbi kocita cavali okuti ondaka yefetiko yitukula eteke apa handi kacatẽlisile 100 K.K.” O ya lelukile vali okuti o mapa yisule. Ovisonehua vi pondola okusonguiwa lulelu. Eci ocili muẽle ca kuatisa Akristão vana okuti ndeci Paulu, ka va lombolowaile lika Ovisonehua pola ‘va lekisavo’ ovina ovo vaka lokulongisa.—Ovilinga 17:2, 3.

20. Omanu va Suku vasiata okukuama ndati uloño wetaili oco valinge lawo upange wokukunda, kuenda momo lie ca popiwa locitumasuku?

²⁰ Uloño vocita cetu cilo wamakovo calua. Ovina viokupanga viasiata okukuatisa calua okutunga alivulu alombolola Embimbiliya valimi añi añi. Uloño wetaili ukuatisavo upange wokupongoluisa Embimbiliya. Akãlu, olokalela, lolombapolo, kuenda olombalãu vipondola okututila alivulu alombolola Kembimbiliya toke kolonepa viosi violuali. Olotelefone kuenda o fax olomakina viyayuisako okulisapela lonjanga. Pokati kespiritu liaye, Yehova wasiata okuendisa omanu vaye oco valilongise ovoloño aco vakunde la-o olondaka viwa koluali luosi. Ovo ekalo liaco eli kavakasi okulinga lalio lonjongole yimue yokukũlĩha kuenda okutalavaya okucilua voluali lulo. Pole, onjongole yavo yavelapo oyo yikavakuatisa okutata upange wavo wokukunda letundilo liwa.

21.Kocina cipi okuti oko etu tu kolela?

²¹ ‘Olondaka evi viwa vi kundilua kuoha koluali’ oco ca popia Yesu. (Mateo 24:14) Ndeci Akristão kotembo yina vamõla okutẽlisiwa kuocitumasuku caco, etu etaili tucilete vali enene. Ndaño kuli ovitangi viupange, vokuenda kuotembo yecelela ale ka yecelela, pokati kovihandeleko kuenda ovituwa, vuyaki kuenda vokutulumũha, pokati kokuamamako kovoloño osi, olondaka viwa viasiata kuenda vikasi loku kundiwa. Eci ka cu ku lingisa okuti osumbila ondonge via Yehova kuenda eliangiliyo alinga? Etu ocili muẽle tua ci kolela okuti upange wokukunda wuka tẽlisiwa ndeci ocipango cotembo Yehova Suku ve? kuenda ovituwa, a pongiya kuenda okuti ocipango caye cocisola ci ka tẽlisiwa pokusumũlũisa olondingesunga. Ovo vakeya oku piñala ongongo kuenda okukalamo luomuenyo wenda hũ. (Osamo 37:29; Havakuki 2:3) nda ovimuenyo vietu tua vi suñamisa locipango ca Yehova etu tuka kala pokati kavo.—1 Timoteo 4:16.

[Atosi]

Atosi Okupitulula

◻ Okukundiwa kuolondaka viwa kuasiata ndati okukuata atundilo awa?

◻ Volonjila vipi upange Wakristão usole okukuatisiwa lolombiali kuenda okalotembo kokutulumũha?

◻ Asumũlũho a Yehova kupange wokukunda a tu kuatisa ndati kokuamamako kovaso?