Momo Lie Okuetele Elavoko Lioku Kala Voluali Luokaliye?
“Nda kũlĩha omunu umue vu Kristu . . . Omunu waco wa yenjekiwa toke vimbo lia Suku.”—2 VA KORINDO 12:2-4.
1. Olohuminyo vipi Viembimbiliya via siata oku nena esanju komanu valua?
ECI ove wa yeva onjanja yatete ohuminyo ya Suku yatiamẽla Koluali luokaliye, ocisimĩlo cipi wa kuata? Sokolola eci wa lilongisa Vembimbiliya okuti, ‘ovaso olomeke aka patuluka, ovatuĩ ovisitatuĩ aka situluka kuenda vekalasoko muka ima ovikulia viwa.’ Embimbiliya li lombololavo okuti, ombinji yika tunga pamuamue lomõla omeme. Kuenda ongue yika lala lala lomõla ohombo. Omanu vana va fa vaka pinduiwa kuenje vaka kala Voluali luokaliye. Eci wa tanga olondaka evi Vembimbiliya, esanju lie wa yeva?—Isaya 11:6; 35:5, 6; Yoano 5:28, 29.
2, 3. (a) Momo lie okuetele esunga lioku lavoka Oluali luokaliye? (b) Esunga lipi likuavo okuete lioku kolela kohuminyo yaco?
2 Ove o kuete esunga lioku kolela kolohuminyo viaco. Citava okuti, wa kolela kondaka Yesu a popele kondingaĩvi yina ya kala kumue laye eci a valeliwa kuti. Yesu wa popia laye hati: ‘Oka kala kumue lame voluali luokaliye.’ (Luka 23:43) Handi vali, ove wa kolelavo kolondaka Viembimbiliya vi popia hati: “Mekonda liohuminyo [ya Yehova], tu lavoka ilu liokaliye loluali luokaliye omu [muka] kala esunga.” Kuenda ove wa kolelavo kohuminyo yokuti, Suku oka puenya asuelẽla osi kovaso etu. Okufa ka ku kalako vali ndaño oku lila loku liyula lupongo laviovo ka vi kalako vali. Ohali yika pua. Olohuminyo evi vi lekisa okuti, kuka kala muẽle oluali luokaliye.—2 Petulu 3:13; Esituluilo 21:4.
3 Akristão va kuete esunga likuavo lioku lavoka Oluali luokaliye. Esunga liaco liatiamẽla kekalo liwa li kasi pokati kavo. Ekalo liaco lie? Yehova wa linga eliangiliyo lioku sokiya ocisoko caye oco omanu vaye va kalemo lombembua. Ondaka yoku popia hati, ‘oluali luokaliye,’ ka calelukile oku kuata elomboloko liaco. Pole, Suku wa linga ohuminyo yaco kosimbu. Koloneke vilo ,ohuminyo yaco yi kasi oku tẽlisiwa. Momo konepa yespiritu, Akristão vocili va kasi ale voluali luokaliye.
Ocinjonde Coluali Luokaliye
4. Ocinjonde cipi ca lomboluiwa kelivulu lia 2 Va Korindo 12: 2-4? Kuenda helie wa mõla ocinjonde caco?
4 Catiamẽla kondaka eyi, kũlĩhĩsa eci upostolo Paulu a soneha. Eye wa popia hati: “Nda kũlĩha omunu umue vu Kristu, okuti . . . omunu waco wa yenjekiwa toke kilu liatatu. Nda letimba, nda ha letimbako si ci, Suku eye o ci. Nda kũlĩha okuti omunu waco wa yenjekiwa toke vimbo lia Suku, nda letimba nda haletimbako si ci, Suku eye o ci. Eye wa yeva olondaka ka vi popaiwa, okuti omunu oku vi popia ci kola.” (2 Va Korindo 12:2-4) Olondaka evi upostolo Paulu wa vi popia noke yoku lombolola ovitangi a liyaka lavio omo liupange waye woku kunda. Embimbiliya ka li lombolola omunu ukuavo wa tukuiwa vocinjonde eci. Pole, upostolo Paulu eye lika wa lombolola ulandu waco. Oco hẽ, ‘vofeka’ yipi eye a iñila?—2 Va Korindo 11:5, 23-31.
5. Ilu kuenda ofeka upostolo Paulu a mola vocinjonde vi lomboloka nye?
5 Ulandu wocipama caco ka u lekisa okuti, ‘ilu liatatu’ li lomboloka ilu likuavo. Momo ka kuli vali ilu likuavo. Embimbiliya olonjanja vimue poku tukula etendelo liatatu, li lekisa oku tõlisa ondaka yimue. (Ukundi 4:12; Isaya 6:3; Mateo 26:34, 75; Esituluilo 4:8) Omo liaco, ovina upostolo Paulu a mola vocinjonde, vi lomboloka ovina viespiritu.
6. Ocinjonde upostolo Paulu a mola ci kuete ulandu upi?
6 Embimbiliya li tu kuatisa oku kuata elomboloko liaco. Eci va Isareli va lekisa esino kovihandeleko via Suku, eye wa nõlapo okuti, o Bavulono yi liyaka lo Yuda kuenda o Yerusalãi. Ulandu Wembimbiliya u lekisa okuti, o Yerusalãi lo Yuda via nyoliwa kunyamo wo 607. Ovitumasuku Viembimbiliya via lekisile okuti, vokuenda kueci ci soka 70 kanyamo, o Yerusalãi lo Yuda vi ka siala elunda. Noke Suku oka yovola va Yudea vana va likekembela kuenda oka tumbulula efendelo liaye liocili. Ovina evi vieya oku lingiwa okupisa kunyamo wo 537. (Esinumuĩlo 28:15, 62-68; 2 Olosoma 21:10-15; 24:12-16; 25:1-4; Yeremiya 29:10-14) Oco hẽ nye ca pita lofeka yaco? Vokuenda kueci ci soka 70 kanyamo, ofeka yaco yeya oku pongoloka ekalasoko. Kuenda ya linga ocivundilo colombulu. (Yeremiya 4:26; 10:22) Pole, kua kala ohuminyo yokuti: ‘Yehova oka lemba Siono, oka lemba alunda aye osi. Kuenje ekalasoko liaye o li linga nde Edene, kuenda ekango liaye o li linga ndocumbo ale Ndofeka ya Yehova.’—Isaya 51:3.
7. Nye ceya oku pita lofeka noke yeci ci soka 70 kanyamo?
7 Eci pa pita 70 kanyamo, ekalo liofeka lieya oku pongolola momo Suku wa va sumũlũisa. Sokolola ndeci okuti: ‘Ekalasoko lofeka ya kukuta vi sanjuka, ekango li yolela, kuenje li telẽha ndelosa. Mu siata olonẽlẽho, kuenje li yolela lesanju kuenda ovisungo. . . . Ocilema ci somboka ndosonge. Elimi liocitende limba ocisungo. Vekalasoko mu tunda ovava kuenda vekango olondui. Eseke lia sanya li linga ociva, longongo ya kukuta yi linga olono viovava. Evungu liolombulu li pongoloka, kuenje li linga ocitumãlo cavo, kuenda owangu u pongoloka, kuenje u linga oloneva lasisa.’—Isaya 35:1-7.
Omanu va Yovuiwa Haivo va Pongoluiwa
8. Ndamupi tua kũlĩha okuti olondaka vi sangiwa kelivulu lia Isaya ocipama 35, vi tiamisiwila komanu?
8 Kua lingiwa epongoloko liocili. Ofeka yina ya kala ekalasoko, ya linga yokaliye. Ocitumasuku eci ci lekisa okuti, omanu vana va yovuiwa kohali, va sukililevo oku pongoloka oco va linge afendeli va Yehova. Momo lie? Isaya wa lombolola okuti, omanu vana “va yovuiwa la Yehova” vaka tiukila kofeka yavo ‘loku imba ovisungo lesanju.’ (Isaya 35:10) Noke wamisako vali hati: “Ovo vaka tukuiwa hati, oviti viesunga via kulĩlua ulamba wa Yehova . . . Momo ndeci ongongo yi tundisa osongo yayo, . . . haico Yehova aka yovisila esunga kuenda esivayo kovaso olofeka viosi.” Catiamẽla komanu va Yehova Isaya wa popia vali hati: “Yehova o ku songuila ño-o hũ, . . . kuenda oku kolisa akepa ove, kuenje o linga ndocumbo ca tapelua.” (Isaya 58:11; 61:3, 11; Yeremiya 31:10-12) Ocili okuti, va Yudea va sukilile oku pongoluiwa ndeci ekalo liofeka lia pongoloka.
9. ‘Ofeka’ yipi upostolo Paulu a mõla vocinjonde? Kuenda otembo yipi ocinjonde caco ca tẽlisiwa?
9 Ulandu owu, u tu kuatisa oku limbuka eci Paulu a mõla vocinjonde. Ulandu waco u tiamisiwilavo kekongelo Liakristão lina eye a tukula hati, ‘epia lia Suku.’ (1 Va Korindo 3:9) Otembo yipi ocinjonde eci ca tẽlisiwa? Upostolo Paulu wa popia hati, ovina viaco nda via tẽlisiwa kovaso yoloneke. Eye wa kũlĩhĩle okuti, noke yokufa kuaye, Akristão vamue vaka liwekapo oku kuama onjila yocili. (2 Va Korindo 12:1; Ovilinga 20:29, 30; 2 Va Tesalonike 2:3, 7) Osimbu Akristão vana va siapo etavo liocili va kala oku mamako, Akristão vocili ka ca tavele oku va sokisa ndocumbo cimue ciwa. Pole, kua kala elavoko lioku tumbulula efendelo liocili. Momo, Yehova wa likuminyile okuti, ‘olondingesunga vika nina ndekumbi vusoma wa Isiavo.’ (Mateo 13:24-30, 36-43) Ovina evi vieya oku pita noke lianyamo amue eci Usoma wa Suku wa tumbikiwa kilu. Eci pa pita anyamo amue, omanu va Suku veya oku iñila vofeka nda yina Paulu a mõla vocinjonde. Konepa yespiritu ofeka yaco yi lomboloka ekalo liombembua pokati Kakristão.
10, 11. Momo lie tu popela hati, tu kasi vofeka yelau konepa yespiritu ndaño ka tua li puile?
10 Etu tua kũlĩha okuti ka tua lipuile. Omo liaco, olonjanja vimue pokati ketu peya ovitangi ndeci ca pita Lakristão vatete. (1 Va Korindo 1:10-13; Va Filipoi 4:2, 3; 2 Va Tesalonike 3:6-14) Sokolola ño ekalo liwa tu kuete vocisoka ca Yehova. Osimbu ka tua iñilile vocisoko ca Yehova, tua kala ndolombei konepa yespiritu. Pole, cilo tua sakuiwa omo lioku linga afendeli vaye. Kuenda ka tu kasi vali lonjala yespiritu ndeci tua kala kosimbu. Konepa yespiritu, omanu va Yehova ka va kasi vali vekalasoko. Momo va kuete asumũlũho alua omo lioku taviwa laye. (Isaya 35:1, 7) Etu ka tu kasi vupeke wespiritu momo tu kuete elomboloko Liondaka ya Suku. Kuli omanu valua okuti, kosimbu ka va kuatele elomboloko liovitumasuku Viembimbiliya. Pole, cilo va kuete elomboloko liwa Liondaka ya Suku. (Isaya 35:5) Olombangi via Yehova koluali luosi, via lilongisa ale ocitumasuku celivulu liosi lia Daniele. Noke veya oku lilongisa vali ocitumasuku celivulu liosi lia Isaya. Omo liokulia kuaco kuespiritu, ci lekisa okuti tu kasi vofeka yelau.
11 Sokololavo epongoloko omanu va Suku va siata oku linga omo lioku kapako olonumbi Viondaka yaye. Ovo va siata oku likolisilako oku siapo ovituwa vĩvi va kala lavio. Citava okuti, ove wa siatavo oku likolisilako oco o pongolole ovituwa viove vĩvi. (Va Kolosai 3:8-14) Osimbu wamamako oku likongela Lolombangi via Yehova, o pondola oku kala pokati komanu vana vakuambembua. Ndaño okuti ka va lipuile, ovo ka va kasi ndolohosi ale ndovinyama via tema. (Isaya 35:9) Oco hẽ, ombembua yaco, yi lekisa nye? Ombembua yaco, yi lekisa okuti tu kasi vofeka yelau konepa yespiritu. Handi vali, ombembua yaco yi lekisavo ekalo liwa tu lavoka voluali luokaliye. Omo liaco, nda tuamamako oku vumba Yehova tuka kuata asumũlũho ocili.
12, 13. Nye tu sukila oku linga oco tuamameko lekalo lietu liwa kespiritu?
12 Kuli ocina cikuavo tu sukila oku ivaluka. Suku wa sapuilile va Isareli hati: “Tẽlisi ocikundi eci ñasi loku vu kundiki etaili. Ci tẽlisi okuti wu pama kuenje wiñili vofeka wu yokila oku kuata kuenje vu yi kuata.” (Esinumuĩlo 11:8) Elivulu Liovisila 20:22, 24, lia lombololavo olondaka vimuamue. Olio li popia hati: “Patekeli ovisila viange lovihõlo viange viosi ho vi lingaingi, sanga ofeka oko ndu tuali oku tungamo, yu sanji. Pole, nda popia lene siti; Wu piñala ofeka yavo, kuenda ndi yeca kokuene ho yi fuki, ofeka yi tumõha asenjele lowiki.” Va Isareli va sukilile oku kuata ukamba la Suku oco va piñale Ofeka Yohuminyo. Pole, omo okuti ka va pokuile kovihandeleko viaye, Yehova wa ecelela okuti ofeka yavo yi tambuiwa la va Bavulono.
13 Etu tu kuete esunga lioku sola ekalo lietu liwa kespiritu. Momo li sanjuisa calua. Kuenda tu kuete ombembua la vamanji vana va siata oku likolisilako oku pongolola ovituwa viavo vĩvi. Ovo va siata oku likolisilako oku tu kuatisa. Omo liaco, tu sukila oku kuata ukamba la Yehova oco tuamameko lombembua yaco. Tu sukilavo oku linga ocipango caye. (Mika 6:8) Ocili okuti, lomue wa tu nõlelako onjila yoku iñila vocisoko ca Yehova. Pole, nda ka tua lavele ukamba wetu la Yehova, tu pondola oku yapuisiwa.
14. Nye ci tu kuatisa oku amamako oku kala lombembua la vamanji?
14 Ondaka ya Suku yi tu kuatisa oku amamako vonjila ya Yehova. Elivulu Liolosamo 1:1-3, li popia hati: “Wa sumũlũha omunu ka endaenda lalungulo olondigaĩvi . . . Te ovihandeleko via Yehova ovio a sanjukila. O sokolola ovihandeleko viaye utanya luteke. Wa linga nduti wa kũliwa kolondui viovava, haiwo wimaima epako liawo kuvo waco. Lemela liawo ka li uwuka. Cosi o linga o sumũlũha laco.” Alivulu a sandekiwa lukuenje wa lunguka, a pondolavo oku tu kuatisa oku kala lombembua la vamanji.—Mateo 24:45-47.
Kuata Elomboloko Lioluali Luokaliye
15. Momo lie Mose ka songuilile va Isareli toke Vofeka Yohuminyo? Pole, nye eye a mõla?
15 Tu kũlĩhĩsi ulandu ukuavo watiamẽla Kofeka yelau. Va Isareli va kala vekalasoko ci soka 40 kanyamo. Noke, Mose weya oku va songuila kanyãla a Moavi ocipepi Lolui Yordão. Pole, Yehova ka tavele okuti Mose o va songuila toke kesinya lia Yordão, momo wa lueyele vovihandeleko Viaye. (Atendelo 20:7-12; 27:12, 13) Omo liaco, Mose wa pinga ku Yehova hati: ‘Njokise oco mbanje ofeka yiwa yi kasi kesinya lia Yordão.’ Mose wa kũlĩhĩle okuti ka iñila vofeka yaco. Pole, eci a pitila Komunda Pisiga wa mola olonepa viosi viofeka yaco. Kuenje wa limbuka okuti ya kala muẽle ‘ofeka yiwa.’ Ovisimĩlo vipi ove okuete viatiamẽla kofeka yaco?—Esinumuĩlo 3:25-27.
16, 17. (a) Ndamupi Ofeka Yohuminyo koloneke vilo ya litepa leci ya kala kosimbu? (b) Momo lie tu tavela okuti Ofeka Yohuminyo ya kala muẽle yiwa?
16 Citava okuti, pamue ove o tiamisila ovisimĩlo viove kofeka yaco ndomo yi kasi koloneke vilo. Kuenje o sima okuti ofeka yaco yesesẽla, yekango haiyo yeyuka ovawe lutanya u kakula. Pole, kuli ovovangi a lekisa okuti ofeka yaco hacoko ya kala kosimbu. Onoño yimue o tukuiwa hati, Walter C. Lowdermilk, wa popia hati: ‘Ofeka Yohuminyo ya nyõliwa vokuenda kuanyamo alua.’ Noke wamisako lulandu waye hati: ‘Ofeka yaco tete yafinile calua pole, omanu va yi lingisa ekalasoko.’ Uvangi wonoño eyi u lekisa okuti, ‘ofeka yaco ya posokele calua. Kuenda omanu ovo va nyõla eposo liaco.’a
17 Ocili okuti, Ofeka Yohuminyo ya finile calua. Ivaluka eci Yehova a sapuilile va Isareli vonduko ya Mose. Eye wa popele hati: “Ofeka vu yokila oku yi kuata oyo ofeka yolomunda lovimbota, haiyo yi nyua nyua ovava ombela yokilu. Ofeka yaco, Yehova Suku yene, eye o yi tata tata.”—Esinumuĩlo 11:8-12.
18. Ndamupi elivulu lia Isaya 35:2, lia kuatisa va Isareli oku kũlĩha ekalo Liofeka Yohuminyo?
18 Eposo Liofeka Yohuminyo, li tu ivaluisa ekalo liwa liofeka yelau. Uvangi waco wa lekisiwa kelivulu lia Isaya kocipama 35. Momo onepa yimue yocitumasuku caco, ya tẽlisiwa kosimbu eci va Isareli va tunda ko Bavulono. Uprofeto Isaya wa popele hati: ‘Vofeka muka siata olonẽleho, kuenje vi yolela lesanju kuenda ovisungo. Ulamba wa Levanone uka eciwa kokualio, kuenda eposo lia Karimele leli lia Sarone. Vaka mõla uwale wa Yehova, kuenda ulamba wa Suku yetu.’ (Isaya 35:2) Ocili okuti, ulamba wa Levanone, la Karimele, kuenda ulamba wa Sarone, weya oku posuisa ofeka ya va Isareli.
19, 20. (a) Lombolola ndomo enyãla lio Sarone lia kala kosimbu. (b) Ndamupi tu pondola oku pamisa ekolelo lietu lioku lavoka Oluali Luokaliye?
19 Sokolola ño enyãla lia Sarone lina lia kala pokati kolomunda vioko Samaria kuenda Okalunga Kanene. (Tala elitalatu kemẽla 10.) Enyãla liaco, lia finile calua kuenda lia enda loku ima ovikulia vialua. Omanu va enda loku lisilamo ovinyama, momo mua kala owangu uwa. Handi vali, konano yenyãla liaco, kua kalavo oviti vinene. (1 Asapulo 27:29; Ocisungo ca Salomone 2:1; Isaya 65:10) Elivulu lia Isaya 35:2, li lombolola eci catiamẽla koku tumbulula ovina. Kuenda li lekisa okuti, ekalasoko lofeka ya kukuta, vi yuka ulamba kuenje vi kala ndocumbo ceposo. Ocitumasuku eci, ca kalavo oku lekisa eposo liofeka yespiritu yina upostolo Paulu eya oku mõla vocinjonde. Kuenda ocitumasuku eci, lovitumasuku vikuavo vi pondola oku pamisa ekolelo lietu lioku lavoka oluali luokaliye.
20 Osimbu tuamamako vocisoko ca Yehova, tu sukila oku pamisila ekolelo lietu kelavoko Lioluali luokaliye. Ndamupi? Tu pondola oku ci linga poku sandiliya elomboloko liwa liovina tu tanga Vembimbiliya. Olonjanja vimue ovitumasuku Viembimbiliya, via siata oku tukula ovitumalo viaco. Ove hẽ o yongola oku kũlĩha oku kua kala olofeka viaco? O yongola hẽ oku kũlĩhavo ndomo olofeka viaco vi kuete ukamba lolofeka vikuavo? Vocipama ci kuãimo tuka lilongisa ndomo ove o pondola oku kuatisiwa lukũlĩhĩso waco.
[Atosi pombuelo yamẽla]
a Onoño yimue o tukuiwa hati, Denis Baly, wa popia hati: ‘Oviti via kala vofeka yaco, via fetika oku nyõliwa tunde osimbu.’ Momo lie? Eye wamisako hati: ‘Momo omanu va sukilile olohũi vioku siakãla, oviti vioku tunga olonjo kuenda ovina vikuavo. Kuenje va fetika oku teta oviti viaco. Omo liaco, vofeka mueya oku kala ekambo liombela. Noke vokuenda kuotembo, ofeka yaco ya linga ekalasoko.’
Ove hẽ o Civaluka?
• ‘Ofeka’ upostolo Paulu a mõla vocinjonde yi lomboloka nye?
• Ndamupi ocitumasuku ca Isaya 35, ca tẽlisiwa kosimbu? Kuenda ndamupi ocitumasuku caco catiamisiwila kocinjonde upostolo Paulu a mõla?
• Ndamupi tu pondola oku pamisa ombili yetu vocisoko ca Yehova? Kuenda ndamupi tu pondola oku pamisila ekolelo lietu kohuminyo Yoluali Luokaliye?
[Elitalatu kemẽla 10]
Venyala lio Sarone, mua enda oku ima okulia kualua Vofeka Yohuminyo
[Elitalatu kemẽla 10]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[Elitalatu kemẽla 12]
Mose wa limbukile okuti ‘ofeka yaco ya kala yiwa’