“Sanjukila Ukãi Wove”
“Sanjukila ukãi wove wombutulua. Amõlange, nye o solela ukãi wamãle?” —OLOSAPO 5:18, 20.
1, 2. Momo lie tu popela okuti, ocisola ci kasi pokati kulume lukãi waye esumũlũho?
EMBIMBILIYA li lombolola ciwa ondaka yatiamẽla koku lipekela. Elivulu Liolosapo 5:18, 19, li popia hati: “Ono yove yi sumũlũhe. Sanjukila ukãi wove wombutulua, una wa soka ndombambi ya posoka, pamue ndohõha ya fina. Elembeleko liaye li ku sanjuise olonjanja viosi. Sanjukila ocisola caye oloneke viosi.”
2 Vocinimbu eci ondaka yokuti “ono,” yi lomboloka ono yoku tẽlisa oloñei vioku lipekela pokati kulume lukãi waye. Ono yaco yi tukuiwa hati, ya sumũlũha. Momo esanju liaco, kuenda elembeleko liocisola li kasi pokati kulume lukãi waye, ombanjaile yimue ya tunda ku Suku. Vana okuti olohueli, ovo lika va kuete omoko yoku tẽlisa oloñei viaco. Soma Salomone usonehi welivulu Liolosapo wa pula hati: “Amõlange, nye o solela ukãi wamãle? Nye wa likondekela locipuepue?—Olosapo 5:20.
3. (a) Nye ca siata oku pita lomanu vamue noke yolohuela? (b) Yehova o tenda ndati vana va wila vukahokolo?
3 Keteke liolohuela, ulume lukãi va linga ohuminyo yoku lisola kuenda yoku likolela pokati otembo yosi. Pole, olohueli vimue noke yoku linga ohuminyo yaco, via siata oku wila vukahokolo. Ukãi umue onoño, noke yoku konomuisa eci ca siata oku nena ovitangi pokati kolohueli wa limbuka okuti, ‘onepa yalua yalume va siata oku wila vukahokolo okuti yakãi ci sule.’ Upostolo Paulu wa popia hati: “Ko ka kembiwi. Ndaño vakuakahonga, ndaño vakuaviteka, ndaño vava va lala lakãi vamãle, lalume va lisokisa lakãi, lalume vakuakulala lalume, . . . ka vapiñala usoma wa Suku.” (1 Va Korindo 6:9, 10) Olondaka evi Viembimbiliya viocili. Ukahokolo, ekandu linene ku Suku. Omo liaco, olohueli vina okuti Akristão, vi sukila oku yuvula oku wila vekandu liaco. Nye ci tu kuatisa oku ‘sumbila olohuela vietu okuti, ula waco ka u kala levĩho’?—Va Heveru 13:4.
Lunguka Lutima Wusuanji
4. Nye ca siata oku vetiya vamanji vamue oku wila veyonjo liukahokolo?
4 Omo okuti cilo ovituwa vĩvi via livokiya calua, onepa yalua yomanu ya tekela lika ‘kukahokolo kuenje ka va liweka koku linga akandu.’ (2 Petulu 2:14) Ovo, va sandiliya oku sola omanu vakuavo okuti, havoko olohueli viavo. Kolofeka vimue akãi omo lioku talavaya voloseketa vimuamue lalume, va siata oku sapela lika ovina viatiamẽla koku lipekela. Handi vali, o Internet ya siata oku leluisa onjila yoku tokekisa ukamba walume lakãi. Kuenje olohueli vialua omo lioku konomuisa volomakina viaco vio Internet, va siata oku kupukila veyonjo liaco.
5, 6. Manji umue Maria, wa puluka ndati oku wila veyonjo? Ulandu waye u tu longisa nye?
5 Tu konomuisi ulandu wa pita la manji umue o tukuiwa hati Maria. Eye, wa puluka oku wila vukahokolo. Ulume waye omo okuti ka kale Ombangi ya Yehova, ka lekisile ocisola kepata liaye. Manji Maria, ivaluka otembo yimue eci a solele ulumue umue o talavaya kumosi lulume waye. Ulume waco wa kala lesumbilo lialua. Noke wa lekisa onjongole yoku lilongisa Embimbiliya. Maria wa popia hati: ‘Ulume waco wa finile calua okuti, wa litepa lulume wange.’ Noke Maria kuenda ulume waco, va fetika oku lisola. Maria wamisako hati: ‘Sia lingile ukahokolo. Momo nda limbuka okuti, ulume waco o yongola oku lilongisa Embimbiliya. Kuenje, citava okuti ndu u kuatisa.’
6 Osimbu Maria ocisola caco ka co tualele koku wila vukahokolo, wa limbuka ohele yaco. (Va Galatia 5:19-21; Va Efeso 4:19) Utima waye wa pindisiwa Londaka ya Suku wo vetiya oku yuvula ovitangi viaco. Ulandu wa Maria u lekisa okuti, “utima [womunu] wa piãla kelimbi haiwo wa hongua enene.” (Yeremiya 17:9) Omo liaco, Embimbiliya li tu lungula hati: “Lava utima wove lepandi, omo kokuawo oko ku tunda olono viomuenyo.” (Olosapo 4:23) Tu pondola ndati oku lava utima wetu?
Omunu Wosi wa Lunguka o Yuvula Ohele
7. Olonumbi vipi Viembimbiliya tu sukila oku kuama poku kuatisa umue o kuete ovitangi volohuela?
7 Paulu wa popia hati: “U wa soka hati, [ndi tãi], a lunguke sanga o kupuka.” (1 Va Korindo 10:12) Elivulu Liolosapo 22:3, li popia hati: “Omunu wa lunguka o mõla ũvi kuenje o lisalamisa.” Kuka li kolele ove muẽle loku popia hati: ‘Si kuata ovitangi.’ Pole, kuata olondunge vioku limbuka ohele. Yuvula oku kuata ukamba walua lomunu o kasi oku liyaka lovitangi volohuela viaye. (Olosapo 11:14) Omunu waco u sapuila okuti, ovitangi violohuela ciwa oku vi sapela lukuanjo yove ale lamanji umue wa loñoloha kespiritu kuenda lakulu vekongelo. Nda eye ukãi, u sapuila oco a vangule ondaka yaco lamanji umue ukãi. Cimuamue haico catiamẽla kulume. Eye o sukila oku vangula ondaka yaco lamanji umue ulume wa loñoloha kespiritu. (Tito 2:3, 4) Akulu vekongelo, va siata oku lekisa ongangu yiwa kondaka eyi. Nda ukulu wekongelo o yongola oku vangula la manji umue ukãi, eye o sapela laye ponele yomanu, ale Vonjango Yusoma.
8. Nye ci kuatisa omunu oku liteyuila kupange?
8 Kupange woku sanda eteku, kuenda kovitumãlo vikuavo, yuvula ukamba u tuala kukahokolo. Olonjanja vimue, oku talavaya toke kuteke voseketa yimuamue lulume ale lukãi, kua siata oku tuala omanu valua keyonjo liukahonga. Nda ove u hueli, lekisa ku vakuene okuti, ku yongola oku kuata ukamba ũvi lomanu vakuavo. Pole, lekisa uvangi waco kombangulo yove kuenda kovilinga. Omo okuti, ove wa litumbika ku Yehova, yuvula ocituwa coku lekisa ocisola coku namũlala. Yuvulavo oku wala uwalo u vetiya oloñei via vakuene. (1 Timoteo 4:8; 6:11; 1 Petulu 3:3, 4) Voseketa yove kupange, kapamo elitalatu liohueli yove kuenda liomãla vene. Nda wa ci linga, vakuene vaka limbuka okuti, wa velisapo epata liove. Kuka ecelele olombangulo lovituwa vi vetiya ukahokolo.—Yovi 31:1.
‘Sanjukila Omuenyo Lukãi Wove o Sole’
9. Nye ca siata oku vetiya olohueli oku sola omunu ukuavo?
9 Voku lava utima wetu, mua kongela ovina vialua okuti oku yuvula lika ovina vi koka ohele ci sule. Nda umue ohueli wa fetika oku sola omunu ukuavo, ci lekisa okuti, omunu a likuela laye ka kasi oku tẽlisa olonjongole viaye. Citava okuti pamue ukãi wa siata oku sepuiwa lukuavo, ale ulume wa siata oku popiwa lãvi. Noke kupange ale vekongelo, o mola umue okuti o kuete ovituwa viwa. Omo okuti ulume waye ale ukãi waye ka kuete ovituwa viaco, o fetika oku u sola. Kuenje, ukamba lomunu waco u livokiya. Ocitangi caco ci lekisa ocili Cembimbiliya li popia hati: “Omunu lomunu o yonjiwa eci a tambiwa loku kokiwa loloñei viaye muẽle.”—Tiago 1:14.
10. Olohueli vi pondola ndati oku pamisa ukamba wavo?
10 Oco olohueli vi yuvule oku sola omunu ukuavo omo lioku tẽlisa olonjongole viavo ndeci: oku soliwa, oku kuata ukamba, ale oku kuatisiwa poku liyaka lovitangi, va sukila oku pamisa ocisola cavo. Va sukila oku sanda otembo yoku kala pamosi kuenda oku likuatela ukamba. Va sukilavo oku kũlĩhĩsa eci ci kasi oku nyõla ocisola cavo. Kuenda oku ivaluka ocisola ca kala pokati kavo osimbu handi ka va kuelele. Va sukilavo oku sokolola otembo va enda oku pesela eci va kala oku namulala. Handi vali, va sukila oku likutilila ku Yehova catiamẽla kovitangi viavo. Soma Daviti, wa likutilila ku Yehova hati: “Sovuile utima u yela, a Suku. Kapa vokati kange espiritu liokaliye liesunga.” (Osamo 51:10) Nõlapo oku ‘kala kumosi lukãi wove una o sole oloneke viosi viomuenyo Yehova aku ĩha vemẽhi liekumbi.’—Ukundi 9:9.
11. Ukũlĩhĩso, lolondunge, kuenda uloño, vi pamisa ndati olohuela?
11 Oco ulume lukãi va pamise olohuela viavo, va sukila oku kuata olondunge, luloño, kuenda ukũlĩhĩso Wembimbiliya. Elivulu Liolosapo 24:3, 4, li popia hati: “Onjo yi tungiwa lolondunge, yi kolisiwa luloño. Nda kuli ukũlĩhĩso olohondo viayo vi yukisua ovina viosi viwa haivio via posoka.” Vovina viaco via posoka vi yukisa onjo, mua kongela ovituwa vimue ndeci: Ocisola, oku likolela pokati, oku sumbila Suku kuenda oku lekisa ekolelo kokuaye. Ukũlĩhĩso wa Suku, owo u kuatisa omunu oku kuata ovituwa viaco. Omo liaco, olohueli vi sukila oku limbuka esilivilo lioku lilongisa Embimbiliya. Olondunge luloño vi kuete esilivilo lie? Oco omunu a yule ovitangi vieteke leteke, o sukila oku kuata olondunge vioku pokola kueci Embimbiliya li longisa. Omunu wosi ukuoloño, o limbuka eci ci kasi vutima womunu a likuela laye. (Olosapo 20:5) Vonduko ya Soma Salomone, Yehova wa popia hati: “Amõlange, tava kolondunge viange. Vonguila etũi kuloño wange.”—Olosapo 5:1.
Ceci Kuiya ‘Ovitangi’
12. Momo lie ka tu komohẽla eci olohueli vi liyaka lovitangi?
12 Ka kuli olohuela via lipua. Embimbiliya li lombolola okuti, ulume lukãi waye, vaka tala “ohali yoketimba.” (1 Va Korindo 7:28) Asakalalo omuenyo, oku vela, elambalalo, kuenda ovina vikuavo, vi nena ovitangi volohuela. Eci u liyaka lovitangi, sandiliyi onjila yoku vi tetulula kuenda oku likolela pokati loku sanjuisa utima wa Yehova.
13. Kolonepa vipi ulume lukãi va sukila oku likonomuisa?
13 Nye olohueli vi sukila oku linga nda pokati kavo pali ocitangi cimue? Va sukila oku sanda onjila yoku ci tetulula. Pamue citava okuti, ocituwa coku livanguisa lãvi ci kasi oku viala olohuela viene. (Olosapo 12:18) Ndomo ca lomboluiwa vocipama ca pita, ocituwa caco ci nena ovitangi vialua. Elivulu Liolosapo li popia hati: “Hise oku tunga vekalasoko, oku kala kumue lukãi o yenja yenja kuenda o fungola hakoko.” (Olosapo 21:19) Nda ove ukãi okuti uhueli pole o kasi oku liyaka lovitangi viaco, lipula ndoco: Anga hẽ ocituwa cange oco ci kasi oku tateka ulume wange oku sanda otembo yoku kala lame?’ Embimbiliya li lungula alume hati: “Ene alume, soli akãi vene. Ko ka kali lavo loviñali.” (Va Kolosai 3:19) Nda ove ulume, lipula ndoco: Anga hẽ ekambo liange liocisola, olio li kasi oku vetiya ukãi wange oku sanda elembeleko komanu vakuavo?’ Lomue o kuete esunga lioku linga ukahokolo. Pole, omo okuti ovitangi viaco via siata, olohueli vi sukila oku kuata ocituwa coku sapela eci pokati kavo peya ovitangi.
14, 15. Momo lie oku linga ukahokolo ka ku tetuluila ovitangi violohuela?
14 Oku namulãla lomunu ukuavo, ka ku tetulula ovitangi violohuela. Ukamba waco u tuala omunu konjila yipi? Anga hẽ u tuala kolohuela vimue via velapo? Vamue va siata oku sima okuti, u tuala kolohuela viwa. Ovo va popia hati: ‘Omunu waco eye o kuete ovituwa ndi yonguila ukãi wange ale ulume wange.’ Pole, ovisimĩlo viaco ka via sungulukile. Momo omunu wosi o siapo ohueli yaye, ale omunu una oku vetiya oku siapo ohueli yove, ka sumbile oku kola kuolohuela. Omo liaco, kuka sime okuti ukamba waco, u tuala kolohuela via velapo.
15 Maria wa tukuiwa kefetikilo liocipama cilo, wa sokolola ovitangi vialua viyilila kukahokolo. Eye wa ivaluka okuti, nda wa wilile vekandu liaco, nda wa pita lovitangi vialua oku kongelamo omanu vakuavo kuenda oku pumba ukamba waye la Yehova. (Va Galatia 6:7) Eye wa popia hati: ‘Noke yoku kũlĩhĩsa ocisola nda kuatela ekamba liulume wange, nda fetika oku sokolola ndoco: Nda ulume waco o kuete onjongole yoku kũlĩha ocili Condaka ya Suku, ndi kasi loku u tateka. Momo elinga liange, li pondola oku sumuisa epata, lomanu vakuavo kuenda oku kapela vakuetu ocilondokua.’—2 Va Korindo 6:3.
Elungulo Liwa
16. Ovitangi vipi vi tunda koku linga ukahokolo?
16 Embimbiliya li lungula hati: “Omẽla wocipuepue u lola lola owiki. Olondaka viaye via leñela, ulela u sule. Kesulilo puãi o vi lulisa ndondulu, o vi tuisa ndosipata ya tua nelembali.” (Olosapo 5:3, 4) Ovitangi vi tunda koku linga ukahokolo vi tuala omunu kolofa. Vovitangi viaco mua kongela oku livela. Mua kongelavo uvei usambuka poku lipekela, kuenda oku sumuisa omunu wa likuela laye. Eli olio esunga lieci tu sukilila oku yuvula ayonjo a tuala kukahokolo.
17. Momo lie olohueli vi sukilila oku amamako loku pamisa olohuela viavo?
17 Yehova Usovoli wolohuela haeye wa eca kulume lukãi ongusu yoku lipekela, wa suvuka ukahokolo. Eli olio esunga lieci tu sukilila oku yuvula ocituwa caco. Vonduko yuprofeto Malakiya, Yehova wa popia hati: “Ndu wamẽli siu tetuluili lesunga. Ndinga ombangi yombili yoku pisa . . . vakahonga” ale vakahokolo (Malakiya 3:5) Catiamẽla kovina Yehova a lete, elivulu Liolosapo 5:21, li popia hati: “Olonjila viomunu vi molẽha kovaso a Yehova. Eye o lavulula olonjila viaye viosi.” Ocili okuti, “[Ovina] viosi vi situluiwa, kuenje vi molẽha kovaso [a Yehova una] o laika oku tu tetuluila.” (Va Heveru 4:13) Oco tu lekise esumbilo volohuela, tu sukila oku ivaluka okuti, oku linga ukahokolo ci nena ovitangi. Citava okuti tu linga ukahokolo vuyombeki okuti lomue o limbuka ekandu liaco kuenda ka tu kuatiwa luvei. Pole, ndaño okuti omanu ka va limbuka ekandu liaco, tu sukila oku ivaluka okuti, ukamba wetu la Yehova u nyoleha.
18, 19. Nye tu lilongisa kulandu wa Yosefe lukãi wa Potifara?
18 Ulandu wa Yosefe omõla a Yakoba u lekisa okuti, onjongole yoku kuata ukamba la Yehova, oyo yi vetiya omunu oku yuvula ukahokolo. Yosefe omo lioku soliwa calua la Potifara kesongo ka Fareo, wa kuatele esumũlũho lioku songuila ovopange osi o vonjo yaye. Eye, wa kala ukuenje umue ‘osõsi kuenda wa finile calua.’ Omo liaco, ukãi wa Potifara wa fetika oku u sola calua. Ukãi waco, eteke leteke, wa enda oku u yonja oco a lipepele laye. Pole, Yosefe ka tavele. Nye ca vetiya Yosefe oku likala oku lipekela lukãi wa Potifara? Embimbiliya li tu sapuila hati: “Yosefe puãi wo likala, wa popia lukãi wa cime caye hati: Tala, tunde [eci cime cange] a ñapa kupange. . . vonjo yilo, eye ka nemẽlele cimue te ove, momo ove wukãi waye. Oco ame ndinga ndati evĩho eli, hã si kuata ekandu ku Suku?”—Efetikilo 39:1-12.
19 Omo okuti Yosefe wa kala ukuenje, wa yuvula oku lipekela lukãi wa male. Elivulu Liolosapo 5:15 li popia hati: “Nyuanyua ovava ovocitapela cove, kuenda ana a tunda tunda vocisimo cove.” Omo liaco, yuvula oku kuata ukamba walua lulume ale lukãi ukuavo. Likolisilako oku pamisa ocisola cove lomunu wa likuela laye. Kuenda sandiliyi onjila yoku tetulula ovitangi viosi u liyaka lavio volohuela. Nda wa ci linga, oka amamako oku “sanjukila ukãi wove wombutulua.”—Olosapo 5:18.
Nye wa Lilongisa?
• Ukristão una ka lungukile, o wila ndati veyonjo liukahokolo?
• Olonumbi vipi vi kuatisa olohueli oku yuvula oku namulala lomunu ukuavo?
• Nye olohueli vi sukila oku linga eci vi liyaka lovitangi?
• Nye ci vetiya omunu oku yuvula ukahokolo?
[Elitalatu kemẽla 12]
Cisumuisa calua omo okuti, oloseketa viupange via siata oku linga ovitumãlo vioku liyonja