Sanda Olupale lu ka Kala Otembo ka yi Pui

1. Nye Yesu a popia okuti oco ca laikele oku lipita ko Yerusalãi?

ECI kua kambele oloneke vimue osimbu Yesu ka file, eye wa tukula ocitumasuku cimue okuti tete ca laikele oku tẽlisiwa koloneke via sulako via va Yudea. Yesu wa lunguile okuti, eteke limue olupale luo Yerusalãi lua laikele oku “ñualiwa lasualali.” (Luka 21:20) Yesu wa popiavo okuti, eci olondonge viaye vi ka mola ovina viaco oku pita, ovo va sukilile oku tila lonjanga. Olondaka evi, via tẽlisiwa eci olohoka vio ko Roma via ñuala ocingonja o Yerusalãi.—Luka 21:​21, 22.

2. Elungulu lipi upostolo Paulu a eca Kakristão va kala ko Yerusalãi kuenda ko Yudea?

² Eci kua kambele anyamo amue oco asualali vo ko Roma va ñuale ocingonja o Yerusalãi, upostolo Paulu wa soneha esapulo limue li kuete esilivilo okuti, koloneke vilo lia kũlĩhĩwa okuti Elivulu lia Va Heveru. Velivulu liaco, eye wa eca alungulo Kakristão ko Yerusalãi kuenda ku va Yudea, ana a ponduile oku va kuatisa oku lipongiyila ovina via laikele oku lipita. Nye ca laikele oku li pita? O Yerusalãi ya laikele oku kunduiwa. Nda Akristão va yonguile oku puluka, ovo va sukilile oku lipongiya oku siapo olonjo viavo kuenda olomĩlu viavo. Omo liaco, catiamẽla ko Yerusalãi, Paulu wa lungula hati: “Ka tu kuete olupale lu tumãla otembo yalua.” Noke eye wamisako hati: “Pole, tu kasi oku lavoka lutima wosi olupale lu laika oku iya kovaso yoloneke.”—Va Hev. 13:14.

3. Nye ci lomboloka “olupale lu kuete oviseveto viocili” kuenda momo lie tu sukilila oku sanda olupale luaco?

³ Akristão vana va silepo o Yerusalãi kuenda o Yudea, citava okuti va sepuiwa loku yoliwa epembe. Pole, onjila ovo va nõlelepo ya popela ovimuenyo viavo. Koloneke vilo, tua siatavo oku sepuiwa, omo ekolelo lietu ka lia kunamẽlele komanu kuenda ka tu simi okuti olombongo ale ekalo liwa lioluali lulo, vi ka tu kokela oku kolapo. Momo lie? Momo tua kũlĩha okuti ekalo lioluali lulo li pita ombamba. Etu tu kasi “oku lavoka olupale lu kuete oviseveto viocili” okuti, “olupale lu laika oku iya kovaso yoloneke,” ale Usoma wa Suku.a (Va Hev. 11:10; Mat. 6:33) Vocipama cilo, tu konomuisa (1) ndomo elungulo lia Paulu lia kuatisa Akristão vo kocita catete, oku amamako oku sanda tete Usoma wa Suku, (2) oku lipongiyila ovina via laikele oku lipita kovaso yoloneke kuenda (3) ndomo elungulo liaye li tu kuatisavo koloneke vilo.

KOLELA OKUTI YEHOVA LALIMUE ETEKE A KA KU YANDULUKA

4. Momo lie o Yerusalãi ya kuatela esilivilo lialua Kakristão vo kocita catete?

⁴ O Yerusalãi ya kuatele esilivilo lialua Kakristão vo kocita catete. Momo, ekongelo liatete Liakristão lia sokiyiwile volupale luaco kunyamo 33 K.K. kuenda vamanji va pangele onepa kosungu yakulu oko va kala. Akristão valua va kuatele olonjo kuenda ovipako vialua ko Yerusalãi. Ndaño ndoco, Yesu wa sapuila kolondonge viaye okuti, ovo va sukilile oku tunda vo Yerusalãi kuenda kovikanjo viosi vio ko Yudea.—Mat. 24:16.

5. Paulu wa pongiya ndati Akristão kovina via laikele oku lipita ko Yerusalãi?

⁵ Paulu wa yonguile okuti Akristão ko Yerusalãi va lipongiyila ovina via laikele oku lipita. Omo liaco, eye wa va kuatisa oku kuata ocisimĩlo cimuamue leci ca Yehova catiamẽla kolupale luaco. Paulu wa ivaluisa Akristão vaco okuti, ku Yehova onembele lovilumba via enda oku eciwa lovitunda, ka via kolele vali. (Va Hev. 8:13) Onepa yalua yolonungi vio ko Yerusalãi, ya likalele Mesiya kuenda onembele ya liwekelepo oku kala ono yefendelo liocili. Omo liaco, ci kaile olupale kuenda onembele, via laikele oku kunduiwa.—Luka 13:​34, 35.

6. Momo lie Akristão va sukililile elungulo lia Paulu li sangiwa ku Va Heveru 13:​5, 6?

⁶ Eci Paulu a sonehela ukanda va Heveru, o Yerusalãi ya kala olupale lumue lua kemãlele calua. Toke muẽle ulume umue wo ko Roma wo kotembo yaco wa popia hati, o Yerusalãi “ya kala olupale lumue lua kemãlele vali calua Kutundilo.” Va Yudea vo kovitumãlo vialua, anyamo osi va endaile ko Yerusalãi oco va pange onepa kovipito vimue, vina via enda oku kuatisa oku vokiya ukuasi volupale luaco. Ocili okuti, Akristão vamue va kuatisiwilevo lekalo liaco liwa. Citava okuti olio esunga lieci Paulu a popela hati: “Ko ka soli olombongo, pole, sanjukili ovina vu kuete cilo.” Eye wa ivaluisavo Akristão ohuminyo yi kuete esilivilo Yehova a lingile kokuavo yokuti: “Ame lalimue eteke hu sia, ale oku ku yanduluka.” (Tanga Va Heveru 13:​5, 6; Esin. 31:6; Osa. 118:6) Akristão va kala ko Yerusalãi lo ko Yudea va sukilile calua ohuminyo yaco. Momo lie? Momo noke lioku tambula ukanda waco, ovo va sukilile oku siapo olonjo viavo, olomĩlu, kuenda ovipako viavo viosi. Ovo va laikelevo oku fetika omuenyo wokaliye kocitumãlo cina ka va kũlĩhĩle kuenje ka ca ponduile oku leluka kokuavo.

7. Momo lie tu sukilila oku pamisa ekolelo lietu ku Yehova cilo?

⁷ Ceci tu lilongisilako. Ndopo, tu ka mola oku sulila kuoluali lulo, ‘kohali ya piãla.’ (Mat. 24:21) Ndeci ca lipita Lakristão ko Yerusalãi, tu sukila oku lavulula kuenda oku lipongiya. (Luka 21:​34-36) Vokuenda kuohali ya piãla, pamue ci ka sukila oku siapo ovipako vimue ale viosi, loku kolela okuti Yehova lalimue eteke a ka yanduluka afendeli vaye. Cilo, osimbu ohali ya piãla ka ya pitĩlile, tu kuete epuluvi lioku lekisa oku tua tiamisila ekolelo lietu. Omo liaco, lipula ndoco: ‘Anga hẽ olonjila ndi nõla lasokiyo ange o kovaso yoloneke, a situlula hẽ okuti sia kolelele kolombongo, pole, nda kolela kohuminyo ya Suku yoku ndi tata?’ (1 Tim. 6:17) Ulandu Wakristão vo kosimbu, u pondola oku tu kuatisa oku amamako lekolelo. Pole, ovitangi va liyaka lavio, ka vi sokisiwa levi tu ka pita lavio kohali ya piãla. Tu kũlĩha ndati ovina tu ka linga eci ohali ya piãla yi ka fetika?

POKOLA KU VANA VA KUETE OMOKO YOKU SONGOLA

8. Nye Yesu a popia okuti oco olondonge viaye via sukilile oku linga?

⁸ Noke lioku pita anyamo amue tunde eci Akristão va tambula ukanda Paulu a sonehela va Heveru, ovo va mola olohoka via va Roma oku ñuala ocingonja o Yerusalãi. Eyi ya kala ondimbukiso yokuti, ovo va sukilile oku tila momo olupale lua laikele oku nyõliwa. (Mat. 24:3; Luka 21:​20, 24) Oco hẽ, pi va sukilile oku enda? Yesu wa va sapuila lika hati: “Vana va kasi vo Yudea, va tilile kolomunda.” (Luka 21:21) Pole, ocitangi ceci okuti kocikanjo caco kua kala olomunda vialua. Omo liaco, pi muẽle ovo va sukilile oku tilila?

9. Momo lie ka ca lelukile Kakristão oku nõla oku va laikele oku tilila?

⁹ Kũlĩhĩsa ovitumãlo vimue Akristão va ponduile oku tilila: Kolomunda vio Samaria, vio Galilea, komunda Herimone, Kolomunda vio Levanone kuenda kolomunda vikuavo via lisunguile lolui Yordão. (Tala omapa.) Alupale amue a kala kovikanjo viaco violomunda a molehẽle ndu okuti a kolapo. Ndeci, olupale luo Gamla lua kala kilu liomunda yimue ya lepa calua kuenda ka ca lelukile oku pitĩlako! Va Yudea vamue va tendele olupale luaco okuti ocitumãlo ciwa coku tilila. Pole, o Gamla ya linga ocila cuyaki wungangala pokati ka va Yudea la va Roma kuenda olonungi vialua vio kocitumãlo caco, via fa.b

10-11. (a) Yehova wa songuila ndati Akristão? (Va Heveru 13:​7, 17) (b) Momo lie ca sungulukilile Kakristão oku pokola ku vana va songola? (Talavo ociluvialuvia.)

¹⁰ Citava okuti, Yehova wa songuila Akristão pocakati ca vana va kala oku songola ekongelo. Ulume umue ukuovolandu o tukuiwa Eusébio, noke wa soneha ndoco: “Omanu vo vekongelo lio Yerusalãi lekuatiso lia Suku, va tambula esituluilo limue lia eciwa lalume va nõliwile. Ovo va handelekiwa . . . oku tunda volupale osimbu uyaki ka wa fetikile kuenda oku tungila volupale luo Perea lu tukuiwa Pela.” Oluo lua kala ocitumãlo ciwa Kakristão. O Pela ka ya kaile ocipãla lo Yerusalãi, kuenje ca lelukile oku pitĩlako. Handi vali, onepa yalua yolonungi viaco va kala Vakualofeka. Omo liaco, ovo ka va kaile oku seteka oku liyaka la va Roma.—Tala omapa.

¹¹ Akristão vana va tilila kolomunda va kuama elungulo lia Paulu lioku ‘pokola ku vana va songuila ekongelo.’ (Tanga Va Heveru 13:​7, 17.) Kuenje omo lioku pokola, va popela ovimuenyo viavo. Ulandu u lekisa okuti, Suku ka yandulukile vana va kala “oku lavoka olupale lu kuete oviseveto viocili” okuti, Usoma wa Suku.—Va Hev. 11:10.

12-13. Yehova wa siata oku songuila ndati afendeli vaye kotembo yovitangi?

¹² Ceci tu lilongisilako: Yehova o talavaya la vana va songola oco va ece olonumbi vi sukiliwa kafendeli vaye. Vembimbiliya mueyuka ovolandu alua a lekisa ndomo Yehova a talavaya lalume vakuekolelo, oco va songuile afendeli vaye koloneke via tĩla. (Esin. 31:23; Osa. 77:20) Koloneke vilo, tu kuetevo ovovangi alua a lekisa okuti, Yehova o kasi oku amamako oku songuila afendeli vaye pocakati ca vamanji va kasi oku songola.

¹³ Ndeci, eci efengi lio KOVID-19 lia fetika, vamanji “va songola” va tu ĩha olonumbi vi sukiliwa. Akulu vekongelo va tambula olonumbi ndomo akongelo a ponduile oku liongolola kuenda oku amamako oku fendela Yehova. Noke liotembo yimue tunde eci efengi lia fetika, tua kuata ohongele yimue yi komõhisa ya pitiyiwa pocakati co Internet, co Televisão kuenda oradiu kueci ci pitahãla 500 kalimi. Vokuenda kuefengi, tuamamako oku tambula olonumbi via Yehova vina tua sukilile. Onima yeyililako yeyi yokuti, tuamamako oku likuata omunga. Tua kolela okuti, ovitangi viosi tu ka liyaka lavio kovaso yoloneke, Yehova o kamamako oku kuatisa vamanji va songola oku nõla onjila yiwa yi kuamiwa. Ndaño okuti tu ka kolela ku Yehova loku lekisa epokolo kolonumbi viaye, ovituwa vipi vikuavo vi ka tu kuatisa oku pandikisa vokuenda kuohali ya piãla kuenda vokuenda kuotembo yaco ka ya lelukile?

LEKISA OCISOLA KU VAMANJI KUENDA OCITUWA COKU YEKISA

14. Ndomo ca tangiwa ku Va Heveru 13:​1-3, ovituwa vipi Akristão va sukilile oku lekisa osimbu o Yerusalãi ka ya nyõliwile?

¹⁴ Ndopo tu ka sukila oku lekisa ocisola calua komunu lukuavo okuti kosimbu ci sule. Pole, ocina ci ka tu kuatisa, oku kuama ongangu Yakristão va kala ko Yerusalãi kuenda ko Yudea. Ovo va enda oku lekisa ocisola komunu lukuavo. (Va Hev. 10:​32-34) Vanyamo a sulako osimbu o Yerusalãi ka ya nyõliwile, ovo va sukilile oku lekisa ‘ocisola coku sola vamanji’ kuenda ocituwa coku “yekisa.”c (Tanga Va Heveru 13:​1-3.) Vokuenda kuohali ya piãla, tu ka sukila oku linga cimuamue.

15. Momo lie Akristão va Heveru va sukililile oku lekisa ocisola cocili kuenda ocituwa coku yekisa?

¹⁵ Eci olohoka vio ko Roma via ñuala ocingonja o Yerusalãi kuenda vocipikipiki va tiukila, Akristão va tila. Pole, ovo ka vambatele ovina vialua. (Mat. 24:​17, 18) Eci va kala oku enda kolomunda loku fetika omuenyo wokaliye, ovo va sukilile ekuatiso lia vakuavo. Ocili okuti, vamanji valua va sukilile okulia, uwalo kuenda ocitumãlo coku kala. Kuenje eci ca eca epuluvi Kakristão oku lekisa ocisola cocili kuenda ocituwa coku yekisa poku likuatisa omunu lukuavo loku liavela pokati ovina va kuatele.—Tito 3:14.

16. Tu lekisa ndati ocisola cetu ku vamanji va sukila ekuatiso? (Talavo ociluvialuvia.)

¹⁶ Ceci tu lilongisilako: Ocisola ci tu vetiya oku kuatisa afendeli vakuavo va Yehova eci va sukila ekuatiso. Ndeci, kanyamo a sulako, vamanji valua va sukilile oku tilila kolofeka vikuavo omo liuyaki ale ovilunga vikuavo. Pole, ongongela yetu ya vamanji voluali luosi, ya lieca olumue oco yi va kuatise konepa yo ketimba kuenda yespiritu. Manji umue ukãi wo ko Ukrania okuti wa sukilile oku tilila kofeka yikuavo omo liuyaki, wa popia hati: “Etu tua limbuka eka lia Yehova oku tu songuila loku tu kuatisa pocakati ca vamanji. Ovo va tu yekisa ciwa kuenda va tu kuatisa calua ko Ukrania, lo ko Hungria oku kongelamo cilo ko Alemanya.” Vamanji vana va siata oku yekisa vamanjetu loku tata asukila avo, va kasi ndocimalẽho cimue peka lia Yehova.—Olosap. 19:17; 2 Va Kor. 1:​3, 4.

17. Momo lie cilo ci kuetele esilivilo oku lekisa ocisola cocili ku vamanji kuenda ocituwa coku yekisa?

¹⁷ Ocili okuti, ekuatiso tu eca ku vamanjetu li ka sukiliwa vali calua kovaso yoloneke. (Hav. 3:​16-18) Yehova o kasi oku tu longisa cilo oku lekisa ocisola cocili ku vamanji kuenda ocituwa coku yekisa. Ovituwa viaco vi ka kuata esilivilo lialua vokuenda kuohali ya piãla.

CECI TU LAVOKA KOVASO YOLONEKE

18. Tu setukula ndati ongangu Yakristão vo kocita catete vana va siapo o Yerusalãi?

¹⁸ Ovolandu a lekisa okuti Akristão vana va tilila kolomunda, va puluka kenyõleho lio Yerusalãi. Ovo va sukilile oku siapo olupale, pole, Yehova lalimue eteke a va yandulukile. Tu setukula ndati ongangu yavo? Etu ka tua kũlĩhĩle ovina viosi vi ka lipita kovaso yoloneke. Pole, Yesu wa lungula okuti tu sukila oku likapelako oku pokola. (Luka 12:40) Tu sukilavo oku sokolola kueci Paulu a sonehela va Heveru. Alungulo aye a kuete esilivilo lialua koloneke vilo ndeci ca kala kocita catete. Handi vali, tu sukila oku kolela kohuminyo ya Yehova yokuti, eye lalimue eteke a ka tu yanduluka. (Va Hev. 13:​5, 6) Lonjila eyi tu yongola oku amamako oku sandiliya olupale lu ka kala otembo ka yi pui okuti, Usoma wa Suku kuenda oku tambula asumũlũho alua.—Mat. 25:34.