Ocendalomuenyo ci Lomboloka Nye?
Etambululo Liembimbiliya
Vembimbiliya ondaka “ocendalomuenyo,” yopiwa kelimi lio Heveru neʹphesh, okuti yi lomboloka “ociluvo cimue ci fuima,” kuenda kelimi lio Helasi ondaka yokuti psy·khe,ʹ yi lomboloka “ociluvo cimue ci kasi lomuenyo.”a Omo liaco, ocendalomuenyo, ociluvo cimue ci kasi lomuenyo, hacinacimueko ci tunda vetimba liomunu eci a fa. Kũlĩhĩsa ndomo Embimbiliya li lekisa ocendalomuenyo, ci lomboloka omunu:
Adama ka kuatele ocendalomuenyo, eye “wa kala muẽle ociluvo ci kuete omuenyo”
Eci Yehova Suku a lulika ulume watete Adama, Embimbiliya lia popia okuti, “ulume wa linga omunu ukuamuenyo.” (Efetikilo 2:7) Adama ka kuatele ocendalomuenyo, eye wa kala muẽle ociluvo ci kuete omuenyo ale omunu.
Embimbiliya li lekisa okuti, ocendalomuenyo ci pondola oku lia, oku talavaya, oku yeva onjala kuenda oku pokola kovihandeleko. (Ovisila 5:2; 7:20; 23:30; Esinumuĩlo 12:20; Va Roma 13:1) Vovopange aco, mua kongela ekalo liosi liomunu.
Anga hẽ ocendalomuenyo ka ci fi?
Sio, ocendalomuenyo ci fa. Ovinimbu vialua Viembimbiliya vi tukula ocendalomuenyo okuti, ocina cimue ci fa. Kũlĩhĩsa ovolandu amue:
“Omunu wosi o linga ekandu eye o ka fa.”—Esekiele 18:4, 20.
Kotembo ya va Isareli, ekangiso liosi lia enda oku eciwa ku vana va linga akandu anene, ekangiso liaco lia kala liokuti, ‘omunu waco o tepiwa’ kuvakuavo. (Etundilo 12:15, 19; Ovisila 7:20, 21, 27; 19:8) Eci ca lombolokele okuti, ‘omunu o pondiwa.’—Etundilo 31:14.
Ovinimbu vimue Viembimbiliya vi tukula ondaka “omunu wa fa,” poku yi tiamisila kocivimbi. (Ovisila 21:11; Atendelo 6:6) Ndaño okuti Ambimbiliya a tukula ondaka “ocivimbi” ale “omunu wa fa,” vovinimbu evi, kelimi lio Heveru litukula ondaka neʹphesh ale “ocendalomuenyo.”
“Ocendalomuenyo” ci lomboloka “omuenyo”
Embimbiliya li tukulavo “ocendalomuenyo” poku ci tiamisila “komuenyo.” Ndeci, ku Yovi 33:22 ku tukula ondaka yo Heveru yokuti, “ocendalomuenyo” (neʹphesh) poku yi tiamisila “komuenyo.” Omo liaco, Embimbiliya li lekisa okuti, ocendalomuenyo ci pondola oku kala kohele ale oku pumba omuenyo.—Etundilo 4:19; Olonganji 9:17; Va Filipoi 2:30.
Ondaka yokuti “ocendalomuenyo,” yi tu kuatisa oku kuata elomboloko liovinimbu vi vangula catiamẽla koku “tunda” kuocendalomuenyo comunu umue. (Efetikilo 35:18) Upopi owu wocindekaise u lekisa okuti omuenyo womunu u kasi oku sulila. Ambimbiliya amue a pongolola ondaka yi sangiwa Kefetikilo 35:18 ndoco, ‘omuenyo u kasi oku puamo.’
Ono yelongiso liokuti ocendalomuenyo ka ci fi
Atavo ana a litukula okuti Akristão pole, a tava kelongiso liokuti, kuli ocendalomuenyo ka ci fi, ka a kunamĩsilile elongiso liaco Vembimbiliya, pole, kelongiso limue liuhembi lia va Helasi kosimbu. O Enciclopédia Barsa yi popia ndoco: “Elongiso lia va Helasi lia ya puisa vali calua olonoño Akristão okuti alongiso o Heveru ci sule. Elongiso liuhembi Liakristão lia tiamẽla ketimba, locendalomuenyo, lia tunda kalongiso a va Helasi kosimbu.”
Suku ka tava oku tenga alongiso aye lalongiso uhembi omanu okuti, kuli ocendalomuenyo ka ci fi. Pole, Embimbiliya li popia ndoco: “Lunguki okuti, lomue o vu yapuisi pocakati colondunge violuali lovisimĩlo via ño haivio vi yapuisa vina via kunamẽla kovisila viomanu.”—Va Kolosai 2:8.
a Tala o The New Brown, Driver, and Briggs Hebrew and English Lexicon of the Old Testament (Novo Léxico Hebraico-Inglês do Velho Testamento, de Brown, Driver e Briggs), kemẽla 659, kuenda o Lexicon in Veteris Testamenti Libros (Léxico dos Livros do Velho Testamento), kemẽla 627. Ambimbiliya alua a pongolola olondaka neʹphesh kuenda psy·kheʹ ndomo ci likuata lulandu, poku tukula olondaka ndeci “ocendalomuenyo,” “omuenyo,” “omunu,” “ociluvo” ale “etimba.”