Ono Yovipama Viohongele Ekalo Lietu Tuakristão Kuenda Oku Kunda
OSEMANA 3-9 YA KAYOVO
OVOKUASI A SANGIWA VONDAKA YA SUKU | EFETIKILO 12-14
“Ocisila Cimue ci Pondola Oku ku Kuatisa”
(Efetikilo 12:1, 2) Yehova wa popia la Avirama hati, Tunda vofeka yene lokovangandiove, lokoluse luove, kuende toke kofeka hu yi lekisa. 2 Hu lingisa ofeka yinene; hu sumũlũisa; ñemalisa onduko yove okuti omanu va ku sumũlũhila.
perspicaz-volume 3 kem. 155 ocin. 4
Ocisila
Ocisila ca lingiwa ku Avirahama. Citava okuti ocisila caco ca lingiwa eci Avirama (Avirahama) a yoka Olui Ferati, oku enda ko Kanana. Ocisila Cocihandeleko ca lingiwa eci pa pita ci soka 430 kanyamo. (Va Gal. 3:17) Yehova wa vangula la Avirahama eci eye a kala ko Mesopotamia, ko Uri kofeka yava Kaldea, loku u sapuila oco a ende kofeka Suku a laikele oku u lekisa. (Ovil. 7:2, 3; Efet. 11:31; 12:1-3) Elivulu Lietundilo 12:40, 41 (LXX), li popia okuti kesulilo lieci ci soka 430 kanyamo eci va kala Kengito kuenda kofeka yo Kanana, “eteke liaco muẽle hailio” va Isareli vana va kala Apika Kegito va tundako. Ovo va yovuiwa Kegito keteke 14 ya Nisana yunyamo 1513 O.Y., okuti lia kala eteke lio Paskoa. (Etu. 12:2, 6, 7) Eci ca lekisa okuti Avirahama wa yoka olui Ferati oku enda ko Kanana keteke 14 ya Nisana yunyamo 1943 O.Y., kuenda kotembo yaco oco ocisila ca lingiwa ku Avirahama ca fetika oku tẽlisiwa. Suku wa moleha vali ku Avirahama, eci eye a enda ko Kanana loku pitĩla ko Sekeme kuenje wa vokiya kohuminyo yaye poku popia hati: “Ame ngeca ofeka yilo kombuto yove,” wa kala oku sokisa ocisila caco lohuminyo a linga Kedene kuenda wa situlula okuti, “ombuto” ya laikele oku tunda kocitumbulukila comunu umue. (Efet. 12:4-7) Yehova noke weya oku tukula olohuminyo vikuavo, ndomo ci sangiwa kelivulu Liefetikilo 13:14-17; 15:18; 17:2-8, 19; 22:15-18.
(Efetikilo 12:3) Ava va ku sumũluisa ndi va sumũlũĩsa, lu o ku siñala ndu siñala; apata osi oluali a sumũlũhila kokuove.
utala wondavululi, 1/7/1989 kem. 3 ocin. 4
Esunga Lieci tu Sukilila Oku Kũlĩha Ocili Catiamẽla ku Avirahama
Catiamẽla kohuminyo yimue yi komõhisa kuenda Avirahama wa yeva ohuminyo yaco olonjanja vivali. (Efetikilo 18:18; 22:18) Suku oco a yi tẽlise, o ka pindula omanu vana vakuepata liaco. Komanu vaco va ka pinduiwa, ci ka kala esumũlũho limue linene momo, valua pokati kavo va ka sanga okuti ongongo ya linga ocumbo celau cina Adama la Eva va pumba. Noke, va ka longisiwa ndomo va pondola oku kuata omuenyo ko pui.—Efetikilo 2:8, 9, 15-17; 3:17-23.
(Efetikilo 13:14-17) Eci Lote a litepa laye, oco Yehova a popia la Avirama hati, Talama, petula ovaso ove, vanja ko Norte lo ko Sul kuenda kutundilo lo kutakelo. 15 Omo ofeka yosi o lete ndeti ndi yeca kokuove lokombuto yove otembo yosi. 16 Kuenda ombuto yove ndi yi lingisa ndeseke lioposi, ndokuti nda umue o tẽla oku tenda eseke lioposi o tẽlavo oku tenda ombuto yove. 17 Votoka, nyũla ofeka vusõvi wayo lovupati wayo, momo ndi yeca kokuove.
perspicaz-volume 2 kem. 676 ocin. 1
Ocihandeleko
Olonoño vimue vi tava okuti, omunu eci a landa osi yimue vo lekisa ulilo oku upisa pocitumãlo cimue ci molẽha ciwa. Nda omunu wa landa o popia okuti “ndi ci lete,” ca lombolokele okuti eye wa tava. Eci Yehova a likuminya ku Avirahama oku eca kokuaye ofeka yo Kanana, tete wo sapuila oco a vanje kolonele vikuãla viofeka yaco. Avirahama ka popele hati, “ndi yi lete” momo Suku wo sapuilile okuti noke wa laikele oku eca Ofeka Yohuminyo kombuto ya Avirahama. (Efet. 13:14, 15) Ku Mose una wa kala onumiwa ya va Isareli, vo sapuila oco a “vanje” ofeka, ci lekisa okuti nda ocisimĩlo ca tukuiwa ca sunguluka, ocikele coku songuila va Isareli oco va piñale ofeka yohuminyo nda ca eciwa ku Yehosua. (Esin. 3:27, 28; 34:4; konomuisavo eci Satana a yonguile oku eca ku Yesu kelivulu lia Mat. 4:8) Ocina cikuavo ca kuatele elitokeko limuamue ceci: oku endela posi toke kofeka yimue ale oku iñila kofeka yaco locimãho coku yi tambula. (Efet. 13:17; 28:13) Kosimbu vovicapa vimue, etendelo lioviti vi sangiwa vepia limue, via kongeliwile ketendelo liondando yaco.—Sokisa lelivulu Liefet. 23:17, 18.
Oku Konomuisa Lutate Ovina vi Sangiwa Vembimbiliya
(Efetikilo 13:8, 9) Avirama yu wa popia la Lote hati, Ka pa ka kale ño uyaki pokati kange love, pamue pokati kangombo vange langombo vove, momo etu tusitue. 9 Ofeka yosi haeyi, litepa ño lame. Ove nda wilila kepĩli, ame njilila kondio; ove nda wilila kondio, ame njilila kepĩli.
utala wondavululi, 05.2016 kem. 7 ocin. 12
Tetululi Ovitangi Locisola
Embimbiliya li lekisa ndomo afendeli va Yehova va pondola oku li sunguluisa nda pokati kavo pali ovitangi. Konomuisa ulandu u kuãimo ndoco: Avirahama kumue locimumba caye Lote, va kuatele ovinyama vialua, kuenje, angombo vavo va fetika oku li hoya pokati. Momo, ka va kuatele usenge unene woku tekula ovinyama viavo. Omo okuti Avirahama wa yonguile ombembua pokati kavo, wa ecelela Lote oco a nõle usenge uwa a yongola. (Efet. 13:1, 2, 5-9) Ovo va tu sila ongangu yimue yiwa! Anga hẽ Avirahama wa pesela ovina vimue omo liesunguluko a lekisa? Sio, ka pesile. Momo, noke Yehova wo sumũlũisa lovina vialua okuti, evi a kuatele vi sule. (Efet. 13:14-17) Ulandu owu u tu longisa nye? U tu longisa okuti, nda tua pesela ovina vimue, Yehova o tu sumũlũisa lika nda tua lekisa ocisola poku tetulula ovitangi vietu.
(Efetikilo 14:18-20) Kuenda Melikicedeke, osoma ya Saleme, ya nena ombolo lovinyu; eye ocitunda ca Suku Fũ. 19 Yu wo sumũluisa hati, Avirama a sumũluisue la Suku Fũ, Usovoli wilu losi; 20 Suku Fũ a sivayiwe momo wa eca anyali vove peka liove. Kuenje Avirama wa wiha onepa yekui yovina viosi.
(Va Heveru 7:4-10) Limbuki unene ulume waco a kuata, una Avirahama, utue wepata, a ĩha onepa yekũi viovina via velapo a pundile. 5 Ocili okuti ndomo ca lekisiwa Vocihandeleko, omãla va Lewi vana va tambula ocikele cupange wutunda, va handelekiwile oku kongola onepa yekũi komanu, okuti ku vamanjavo, ndaño va kala ovitumbulukila via Avirahama. 6 Pole, ulume waco okuti ka tundile kocikoti cepata liavo, wa tambula ku Avirahama onepa yekũi kuenda wa sumũlũisa una wa kuatele olohuminyo. 7 Cilo ka ci patãliwa okuti una o sule o sumũlũisiwa lu wa velapo. 8 Konepa yimue, alume va fa fa ovo va tambula onepa yekũi, pole, konepa yikuavo, una o tambula imbiwa uvangi wokuti o kasi lomuenyo. 9 Citava oku popiwa okuti ndaño Lewi, una wa tambula onepa yekũi, wa feta onepa yekũi vonduko ya Avirahama, 10 momo eye handi wa kala ocitumbulukila ca laikele oku iya ca kukululu yaye eci Melikisedeke a lisanga laye.
perspicaz-volume 3 kem. 484 ocin. 3
Ocitunda
Melikisedeke osoma yo ko Saleme, wa kala ocitunda (ko·hén) cimue ci komõhisa. Embimbiliya ka li tukula vakukululu vaye, oku citiwa kuaye ale olofa viaye. Eye ka piñalele omangu yaye yoku kala ocitunda, kuenda lomue wo piñala. Melikisedeke wa kala osoma kuenda ocitunda. Ocikele caye coku kala ocitunda, ca velelepo ovitunda via va Lewi momo Lewi wa feta onepa yekui ku Melikisedeke, momo handi wa kala ombuto ya Avirahama eci a eca onepa yekui ku Melikisedeke kuenda a sumuluisiwa laye. (Efet. 14:18-20; Va Hev. 7:4-10) Omo liaco, Melikisedeke wa kala ocindekaise ca Yesu Kristu okuti eye ‘ocitunda otembo ka yi pui ndeci Melikisedeke.’—Va Hev. 7:17.
Oku Tangiwa Kuembimbiliya
(Efetikilo 12:1-20) Yehova wa popia la Avirama hati, Tunda vofeka yene lokovangandiove, lokoluse luove, kuende toke kofeka hu yi lekisa. 2 Hu lingisa ofeka yinene; hu sumũlũisa; ñemalisa onduko yove okuti omanu va ku sumũlũhila. 3 Ava va ku sumũluisa ndi va sumũlũĩsa, lu o ku siñala ndu siñala; apata osi oluali a sumũlũhila kokuove. 4 Oco Avirama wa katuka ndondaka ya Yehova, kuenda Lote wa enda laye. Avirama wa kala lanyamo akui epanduvali kanyamo kanyamo atãlo eci a tunda ko Harane. 5 Avirama wa enda lukãi waye Sarai, la Lote ocimumba caye; wambata ovikuata viavo viosi va longeka, kumue lomanu va fukila vo Harane. Va tundako oku enda kofeka ya Kanana. Eci va iñila vofeka ya Kanana, 6 oco Avirama wa enda toke wa pitila ketumba lioko Sekeme, kesisi lia Morehi. Kotembo yaco va Kanana ovo olonungi viofeka yaco. 7 Yehova wa limõlehisa ku Avirama hati, Ame ngeca ofeka yilo kombuto yove. Oco Avirama wa tungapo utala apa Yehova a limõlehisa kokuaye. 8 Kuenje wa ilukako; wa enda komunda yi kasi konele yutundilo wa Betele, oko a tamuluila ombalaka yaye, ko Betele kutakelo, ko Hai kutundilo; wa tungako utala ha likutililila ku Yehova. 9 Haimo Avirama wa seya seyako atulo, oku enda ko Negembe ko Sul. 10 Mua kala onjala vofeka yaco. Oco Avirama wa lokila ke Egito ha vongelako momo onjala ya lua vofeka. 11 Eci veya ocipepi loku iñila ke Egito, wa popia la Sarai ukãi waye hati, Tala, ame nda kulĩha okuti ove wukãi wa posoka oku ku vanja. 12 Eci va Egito va ku mõla, va popia vati, Eye ukãi waye, noke va njipa, kuenje ove o siala lomuenyo. 13 Oco ove, sapula huti, Ndimukãi waye, oco va ndinga ciwa kuenje ñala lomuenyo omo va ku sanjukila ove. 14 Eci Avirama a pitila ke Egito, ve Egito va mõla ukãi waye okuti wa posoka cimue. 15 Leci olombuale via Fareo vio mõla, oco vio pandiyila ku Fareo, kuenje ukãi wa tualiwa kelombe lia Fareo. 16 Yu Fareo wa sumũlũisa Avirama omo Fareo wa sola ukãi; kuenje Avirama wa fuka olomeme, lolongombe, lovimbulu, lakuenje, lafeko, lovimbulu violomange kuenda olongamelo. 17 Yehova puãi wa vetisa Fareo la vakuanjo yaye ovoveyi a kola omo wa tambula Sarai, ukãi wa Avirama. 18 Oco Fareo wa tumila Avirama, wo pula hati, Eci wa ndinga, nye? Nye kua ci sapuilile okuti eye ukãi wove? 19 Nye wa popela huti, Mukãi wange, yu ndo tambula ha lingi ukãi wange? Cilo ukãi wove yu, u tambula, kuende laye. 20 Fareo yu wo kundika kovalume vamue kuenje vo sindikila, lukãi waye, lovina viosi a kuete.
OSEMANA 10-16 YA KAYOVO
OVOKUASI A SANGIWA VONDAKA YA SUKU | EFETIKILO 15–17
“Yehova wa Luka Olonduko Vikuavo ku Avirama kuenda Sarai—Momo lie?”
(Efetikilo 17:1) Eci Avirama a kala lakui ecea kanyamo ecea, oco Yehova wa limõlehisa kokuaye, wa popia laye hati, Ame ndi Suku Ukuonenewosi. Endaela volonjila viange loku pua evelo.
perspicaz-volume 2 kem. 101
Oku li Pua
Ovituwa kuenda ovina omunu a linga, olonjanja vialua vi koka oku lueya. Omanu vosi va piñala ku Adama ekandu loku lueya. (Va Rom. 5:12; Osa. 51:5) Pole Yehova okuti wa lipua, “wa kũlĩha ovatimba etu, ivaluka okuti tuneketela” kuenda ukuahenda. (Osa. 103:13, 14) Eye wa tenda Noha ulume umue ukuekolelo haeye ukuepokolo okuti “wa pua evelo koloneke viaye.” (Efet. 6:9) Yehova wa sapuila Avirahama okuti: “Endaela volonjila viange loku pua evelo.” (Efet. 17:1) Ndaño okuti alume vaco ka va li puile kuenda va laikele oku fa, Yehova una “o vanja vutima,” wa tendele okuti va pua etondelo. (1 Sam. 16:7; sokisa lelivulu 2 Olos. 20:3; 2 Asa. 16:9) Wa sapuilavo va Isareli hati: “Oco ove o linga omunu wa pua eko kovaso a Yehova, Suku yove.” (Esin. 18:13; 2 Sam. 22:24) Eye wa eca omõlaye wa li pua (Va Hev. 7:26) ndocisembi coku yovola kuenje O pondola oku tenda ‘ndavakuesunga’ ale ndomanu va pua etondelo vana va lekisa ekolelo haevo vakuepokolo, pole amamako locikele caye conganji yimue ukuesunga haeye wa li pua.—Va Rom. 3:25, 26; Tala onepa yokuti INTEGRIDADE; PERFEIÇÃO.
(Efetikilo 17:3-5) Avirama wa wila posi, wa lituvikapo, kuenje Suku wa popia laye hati, 4 Ocili, ocisila cange ci kasi love, o linga onjali yolofeka via lua. 5 Onduko yove ka yi tukuiwa vali Avirama, yi tukuiwa puãi Avirahama, momo nda ku lingisa kukululu yolofeka via lua.
perspicaz-volume 1 kem. 28 ocin. 1
Avirahama
Otembo ya pita. Ovo va kala ale kofeka yo Kanana ci soka ekũi kanyamo pole Sara handi wa kala osiũle. Kuenje eye wa eca Hagare ufeko waye, u Egito, kulume waye oco a cite laye omõla umue. Avirahama wa tava. Noke kunyamo 1932 O.Y. eci Avirahama a kuata 86 kanyamo, Isameli wa citiwa. (Efet. 16:3, 15, 16) Pa pita vali otembo yimue. Kunyamo 1919 O.Y., eci Avirahama a kuata 99 kanyamo, ndondimbukiso yi lekisa ocisila Yehova a lingile ku Avirahama, Yehova wahandeleka okuti alume vosi vakuepata lia Avirahama va seviwa evamba. Kotembo yaco, Yehova wa pongolola onduko ya Avirama kuenda wo luka okuti Avirahama, ‘momo wo lingisa kukululu yolofeka via lua.’ (Efet. 17:5, 9-27; Va Rom. 4:11) Noke angelo vatatu va limõlehisa vana Avirahama a yekisa vonduko ya Yehova, va likuminya okuti kunyamo ukuamamo, Sara wa laikele oku mina loku cita omõla umue ulume!—Efet. 18:1-15.
(Efetikilo 17:15, 16) Suku wa popia la Avirahama hati, Ukãi wove Sarai, ku ko tukule vali onduko yaco ya Sarai, te oku u tukola Sara. 16 Ame ndu sumũlũisa, hu ĩha omõla ulume o cita la Sara; leye Sara ndu sumũlũisa ha lingi inakulu yolofeka. Olosoma viapata vomanu vi tunda kokuaye.
utala wondavululi, 1/2/2009 kem. 13 kelimi Lioputu
Olonduko vi Kuete hẽ Elomboloko?
Suku wa pongolola olonduko viomanu vamue okuti va kala ale akulu, locimãho coku tẽlisa ocitumasuku cimue. Ndeci, eye wa pongolola onduko ya Avirama yi lomboloka “Isia o Kemalisiwa” loku u luka Avirahama yi lomboloka “Isia Yomanu Valua.” Avirahama wa lekisa elomboloko lionduko yaco poku kala isia yolofeka vialua. (Efet. 17:5, 6) Kũlĩhĩsavo catiamẽla ku Sarai ukãi wa Avirahama, una onduko yaye yi lomboloka “Oku Liyeya.” Citava okuti eye wa kuata esanju lialua eci Suku a pongolola onduko yaye loku u luka okuti Sara yi lomboloka “Nasoma,” loku popia okuti olosoma viapata vomanu vi tunda kokuaye.—Efetikilo 17:15, 16.
Oku Konomuisa Lutate Ovina vi Sangiwa Vembimbiliya
(Efetikilo 15:13, 14) Oco Yehova wa popia la Avirama, hati, Kũliha ocili okuti omãla vove va linga akombe vofeka yamãle, haimo va lingila apika, kuenje va talisuilamo ohali ovita vikuãla kanyamo. 14 Ame puãi misavo ofeka yaco yi va vumbisa, kuenje noke va tundamo lukuasi wa lua.
perspicaz-volume 1 kem. 615
Ulala Wavakukululu
Yehova wa sapuila Avirama (Avirahama) hati: “Kũliha ocili okuti omãla vove va linga akombe vofeka yamãle, haimo va lingila apika, kuenje va talisuilamo ohali ovita vikuãla kanyamo.” (Efet. 15:13; tangavo Ovil. 7:6, 7) Olondaka evi via popiwa osimbu Isake una kapiñala wa likuminyiwile ale, “ombuto” ka citiwile handi. Kunyamo 1932 O.Y. Avirahama wa cita Isameli vocakati ca Hagare upika wo ko Egito kuenda kunyamo 1918 O.Y. oco Isake a citiwa. (Efet. 16:16; 21:5) Nda tua tenda 400 kanyamo konyima, tunde eci va Isareli va tunda Kegito okuti unyamo woku pua “kuohali,” (Efet. 15:14) tu enda kunyamo 1913 O.Y. kuenda kotembo yaco Isake wa kuata anyamo atãlo. Citava okuti kunyamo waco oco Isake a sumuha kuenda wa kala ale “ocingendeleyi” vofeka yimue okuti a yayeko, wa fetika oku talisiwa ohali omo Isameli wa fetika ‘oku u yola epembe’ eci Isemeli a kuata 19 kanyamo. (Efet. 21:8, 9) Ndaño okuti koloneke vilo, ka ci kuete esilivilo Isameli ‘oku yola epembe’ kapiñala ka Avirahama, pole kosimbu ca kapiwileko calua. Eci ca lekisiwa kocituwa Sara a lekisa kuenda ndomo Suku a tava kepingilo liaye lioku tundisa Hagare lomõlaye Isameli. (Efet. 21:10-13) Omo okuti ulandu waco wa sonehiwa Vembimbiliya, ci lekisavo okuti ca tẽlisa ocitumasuku ceci ci soka 400 kanyamo yoku talisiwa ohali okuti ya laikele lika oku sulila poku tunda Kegito.—Va Gal. 4:29.
(Efetikilo 15:16) Kocitumbulukila cakuãla oco va tiuka kulo: momo ongole ya va Amori ka ya puile handi.
perspicaz-volume 2 kem. 73 ocin. 6
Oku Tunda Kegito
“Ocitumbulukila cakuãla.” Tu pondola oku ivaluka okuti Yehova wa sapuila Avirahama hati, ocitumbulukila cakuãla okuti ombuto yaye, ya laikele oku tiukila ko Kanana. (Efet. 15:16) Anyamo osi a soka 430, tunde eci ocisila ca Avirahama ca fetika toke eci va Isareli va tunda Kegito, pa pita ale ci pitahãla ovitumbulukila vikuãla, ndaño okuti ndomo ulandu waco u lekisa omanu va enda oku kala otembo yalua komuenyo. Pole, va Isareli va kala lika Kegito ci soka 215 kanyamo. Ovitumbulukila vikuãla via citiwa noke lioku iñila Kegito, vi pondola oku tendiwa poku kuama ocikoti cimosi ca va Isareli okuti ocikoti ca Lewi ndeci: (1) Lewi, (2) Kohata, (3) Amirama kuenda (4) Mose.—Etu. 6:16, 18, 20.
Oku Tangiwa Kuembimbiliya
(Efetikilo 15:1-21) Kovaso yovina evi ondaka ya Yehova yeya ku Avirama vocinjonde yiti, A Avirama, ku ka kuate usumba! Ame ndimbetateli yove; onima yove yi lua cimue. 2 Puãi Avirama wa linga hati, A Ñala Yehova, o nyiha nye? Ame ngenda ño lusiũle, kuenje u o piñala onjo yange Eliesere u Damasko. 3 Avirama wa linga hati, Kua nyihile ombuto; kuenje upika umue wa citiwila vonjo yange, eye o linga kapiñala kange. 4 Ondaka ya Yehova ya yevala kokuaye yiti, U heyeko o linga kapiñala kove, te umue omõlove muẽle woku licitila, eye o linga kapiñala kove. 5 Oco wo tundisila posamua, wa popia laye hati, Vanja handi kilu, tenda olombungululu nda o ci tẽla oku vi tenda. Kuenje wo sapuila hati, Haico ci kala ombuto yove. 6 Eye wa kolela Yehova kuenje wo ci tendela ndesunga. 7 Yu wa popia laye hati, Ame ndi Yehova, haime nda ku upa ko Uri ku va Kaldea, oku ku iha ofeka yilo okuti o yi piñala. 8 Puãi eye wa popia hati, A Ñala Yehova, ndi ci kũliha ndati okuti ndi yi piñala? 9 Oco wa popia laye hati, Nenele okanema kanyamo atatu, lokahombo komange kanyamo atatu, lokacitupi kanyamo atatu kuenda onende locivuvu copomba. 10 Oco wo nenela ovinyama evi viosi; wa vi tola pokati, kuenje wa kapa onele konele yikuavo; otunjila tuaco puãi ka tu towile. 11 Eci olohumbihumbi via lokila kovife viaco, oco Avirama wa vi hanga. 12 Eci ekumbi lia iñila otulo tuelume tua kuata Avirama, locinjoko ca lua longuele ya lua vio kuatavo. 13 Oco Yehova wa popia la Avirama, hati, Kũliha ocili okuti omãla vove va linga akombe vofeka yamãle, haimo va lingila apika, kuenje va talisuilamo ohali ovita vikuãla kanyamo. 14 Ame puãi misavo ofeka yaco yi va vumbisa, kuenje noke va tundamo lukuasi wa lua. 15 Ove muẽle wenda kolosekulu viove lombembua, o kendiwa ndekongo lia posoka. 16 Kocitumbulukila cakuãla oco va tiuka kulo: momo ongole ya va Amori ka ya puile handi. 17 Eci ekumbi lia iñila, lowelema weya, oco iko lia tunda owisi, kuenda ocitonga ca taima, via pita pokati kovinimbu viaco. 18 Eteke liaco hailio Yehova a likuminya ohuminyo la Avirama, hati, Tunde kolui lu Egito toke kolui luna lunene Ferati, 19 va Keni, la va Kenisi, la va Kadimoni, 20 la va Hiti, la va Perisi, la va Refayimi, 21 la va Amori, la va Kanana, la va Girigasi, la va Yevusi, ofeka yaco yosi nda yeca kombuto yove.
OSEMANA 17-23 YA KAVOYO
OVOKUASI A SANGIWA VONDAKA YA SUKU | EFETIKILO 18-19
“Onganji Yoluali Luosi yi Kundula o Sodoma la Gomora”
(Efetikilo 18:23-25) Oco Avirahama wa kokela, wa pula hati, Ocili o nyõlela olondingesunga kumue lolondingaĩvi ale? 24 Nda hẽ vimbo muli olondingesunga akui atãlo o li nyõla ño, ku li ecela mekonda liakui atãlo kolondingesunga vi kasimo? 25 Ci kole kokuove oku linga ndomo okuti wipaya ondingesunga kumosi londingaĩvi, kuenje ondingesunga londingaĩvi va lisoka; oco ci kole kokuove! Onganji yoluali luosi hẽ, ka yi lingi esunga?
utala wondavululi 04.2017 kem. 15 ocin. 1
“Onganji Yoluali Luosi” Olonjanja Viosi yi Linga Ovina Via Sunguluka
‘ANGA hẽ Onganji yoluali luosi ka yi lingi eci ca sunguluka?’ (Efet. 18:25) Avirahama ulume umue ukuekokelelo, ka lingile epulilo liaco omo lioku kuata atatahãi. Pole, epulilo lia Avirahama lia lekisa okuti eye wa kuatele ekolelo liokuti, Yehova wa laikele oku sombisa olupale luo Sodoma lo Gomora lesunga. Eye wa kũlĩhĩle okuti Yehova lalimue eteke a ka ‘ipaya ondingesunga kumosi londingaĩvi.’ Avirahama ‘lalimue eteke’ a kuatele ovisimĩlo viaco. Noke Yehova wa popia eci catiamẽla kokuaye muẽle hati: “Eye Handa, lupange waye wa lipua. Momo olonjila viaye viosi viesunguluko. Haeye Suku yocili, ka kuete etime. Ukuesunga, wa suñama cimue.”—Esin. 31:19; 32:4.
(Efetikilo 18:32) Haico vali hati, Ku ka teme ño, a Ñala. Mopia vali onjanja yimosi, kua pua. Nda hẽ mu sangiwa ekui? Eye hati, Si nyõli vali ndaño muli ekui.
utala wondavululi, 08.2018 kem. 28 ocin. 7
Epandi—Oku Pandikisa Locimãho Cimue
Ocili okuti Yehova eye ongangu yiwa yoku lekisa epandi. (2 Pet. 3:15) Olonjanja vialua, tu tanga Vembimbiliya eci catiamẽla kepandi linene lia Yehova. (Neh. 9:30; Isa. 30:18) Ivaluka hẽ ndomo Yehova a liyeva eci Avirahama o linga apulilo alua atiamẽla kocisimĩlo Caye coku kundula Sodoma? Yehova ka tetele Avirahama kondaka. Eye lepandi wa yevelela apulilo lasakalalo osi Avirahama a kuatele. Kuenje Yehova wa lekisa okuti wa yeva asakalalo a Avirahama poku u sapuila hati, Eye ka ka kundula Sodoma ndaño mua sangiwa ekũi kalume vakuesunga volupale luaco. (Efet. 18:22-33) Yehova olonjanja viosi o yevelela lepandi kuenda lalimue eteke a temele!
(Efetikilo 19:24, 25) Yehova yu wa lowila vo Sodoma lovo Gomora ofuofuo londalu via tunda kilu ku Yehova; 25 yu wa kundula ovaimbo aco, letapi liaco liosi, lolonungi viovaimbo aco, lovikũla viosi vioposi.
utala wondavululi, 15/11/2010 kem. 26 ocin. 12
Yehova Eye Ombiali Yetu!
12 Tua kolela okuti Yehova o ka teyuila uviali waye. Eye ka ka ecelela okuti evĩho li amamako vali otembo yalua, kuenda tua kũlĩha okuti tu kasi ale koloneke via sulako. Kosiahũlu, Yehova wa malako evĩho poku nena Etande. Wa kundula o Sodoma la Gomora kuenda Fareo lolohoka viaye. Handi vali, eci Sisera lolohoka viaye la Senakeriva kumue lasualali vo ko Asuria va yaka la Suku Tõlo, ka va kuatele onima yiwa. (Efet. 7:1, 23; 19:24, 25; Etu. 14:30, 31; Olong. 4:15, 16; 2 Olos. 19:35, 36) Tu ci okuti, Yehova Suku, ka ka ecelela okuti onduko yaye yi sepuiwa, kuenda ka tava okuti Olombangi viaye vi tatiwa lãvi otembo ka yi pui. Etu tu lete ondimbukiso yetukuluko lia Yesu kuenda esulilo lioluali lulo lua vĩha.—Mat. 24:3.
Oku Konomuisa Lutate Ovina vi Sangiwa Vembimbiliya
(Efetikilo 18:1) Oco Yehova wa limõlehisa ku Avirahama ketumba lia Mamire, eci a tumãla puvelo wombalaka, kowuya wekumbi pongunji.
(Efetikilo 18:22) Ovalume va ñualapo oku enda ko Sodoma; puãi Avirahama pamosi haipo a talama kovaso a Yehova.
utala wondavululi, 15/5 /1988 kem. 23 ocin. 4-5
Anga hẽ Omunu Umue wa Muile Ale Suku?
Tu pondola oku kuata elomboloko liesunga lieci Avirahama a vanguila lungelo wa tumiwa la Suku ndu okuti wa kala oku vangula la Yehova Suku. Omo okuti ungelo wa vangula cosi Suku a yonguile oku sapuila ku Avirahama kuenda wa tumiwile la Suku, ulandu Wembimbiliya u popia hati: “Yehova wa limõlehisa ku Avirahama.”—Efetikilo 18:1.
Ivaluka okuti ungelo una wa tumiwa la Suku wa ponduile oku eca esapulo Liaye lonjila yimue ya suapo ndeci, otelefone yimue ale o radio yi pondola oku pitiya olondaka vietu komunu ukuavo. Omo liaco, tu pondola oku kuata elomboloko liokuti Avirahama, Mose, Manoa kuenda vakuavo, va ponduile oku vangula lungelo ndu okuti va kala oku vangula la Suku. Ndaño okuti va ponduile oku mola angelo vaco lulamba wa Yehova kokuavo, pole ka va ponduile oku mola Suku. Omo liaco, eci ci likuata ciwa lolondaka upostolo Yoano a popia viokuti: “Lomue omunu wa muile Suku.” (Yoano 1:18) Alume vaco va mola lika olonumiwa via Suku pole, ka va muile Suku.
(Efetikilo 19:26) Ukãi waye wa kala konyima yaye, puãi wa vanja konyima kuenje wa linga ongunji yomongua.
utala wondavululi, 06.2019 kem. 20 ocin. 3
Kuatisa Vana va Kasi Oku Liyaka Lesumuo
3 Lote ka kuamẽle onjila yiwa eci a nõla oku kala vo Sodoma muna mua kala omanu va lingaile umbondo. (Tanga 2 Petulu 2:7, 8.) Ofeka yaco ya kala yiwa, pole, Lote ka kuatele ekalo liwa omo lioku ilukilamo. (Efet. 13:8-13; 14:12) Citava okuti ukãi waye wa setukula ovituwa viomanu va kala volupale luaco, omo okuti ka pokuile ku Yehova. Eye wa fa eci Suku a kundula olupale londalu. Sokolola komãla vavali vafeko Lote a kuata. Alume vana nda va likuela lavo va kunduiwa eci o Sodoma ya nyõliwa. Lote wa pesela onjo yaye, ovokuasi, pole, ocina co kokela vali evalo, oku pumba ukãi waye. (Efet. 19:12-14, 17, 26) Anga hẽ vokuenda kuotembo yaco yesumuo, Yehova wa liwekapo oku lekisa epandi ku Lote? Sio.
Oku Tangiwa Kuembimbiliya
(Efetikilo 18:1-19) Oco Yehova wa limõlehisa ku Avirahama ketumba lia Mamire, eci a tumãla puvelo wombalaka, kowuya wekumbi pongunji. 2 Avirahama wa petula ovaso aye, wa vanja, yu wa mõla alume vatatu va tãi okacivanja laye. Eci a va mõla wa tunda puvelo wombalaka, wa va lupukila oku ñualẽhela lavo. Wa petamẽla posi, 3 wa linga hati, A cime cange, nda nda sanga ohenda kokuove, ku ka pite ño ombamba ukuenje wove. 4 Vo nenelipo otuvava, sukuli olomãi viene, puyukili vemẽhi liuti. 5 Ame ndu wupili okambolo okuti vu liupa onjala. Oco ci tava noke oku pitahãla omo weyi kukuenje wene. Ovo vati, Va linge ño ndeci wa popia. 6 Avirahama yu wa yolokela kombalaka ku Sara, wa popia laye hati, Tenga lombili oviyongelo vitatu viosema yotiliku, yi kosa, yoka otumbolo. 7 Avirahama wa lupukila kocunda, wa kuata onale yongombe ya neta, yi pepa, wa yeca kukuenje leye wa yayulako oku va yi telekela. 8 Wa nyañula ongundi lasenjele, lonale a va telekela, kuenje wa va vi tumbikila; yu wa va talamẽla pemẽhi liuti osimbu va lia. 9 Ovo va popia laye vati, Sara ukãi wove hẽ, o kasi pi? Eye hati, Ota, yu vombalaka omu. 10 Eye hati, Ocili njiya vali kokuove kotembo yonjovo, kuenje Sara ukãi wove o cita omõla ulume. Eye Sara wa ci yevela puvelo wombalaka ya kala konyima yaye. 11 Avirahama la Sara, kavali kavo, va kuka, vopopako koloneke. Sara keyaiya vali kocituwa ndeci ca tuwa akãi. 12 Sara yu wa liyola hati, Eci nda kuka ale, veyange yu leyevo ekongo, ndi mõla vali esanju? 13 Yehova yu wa popia la Avirahama hati, Nye Sara a yolela hati, Ocili hẽ nyita vali, ame ndihulukãi? 14 Kuli hẽ cimue okuti Yehova o ci tokoka? Kotembo ya tukuiwa okuti kotembo yonjovo, ame njiya kokuove, kuenje Sara o cita omõla ulume. 15 Puãi Sara wa likala hati, Sia yolele, omo wa kuata usumba. Eye hati, Kotoko, wa yola ocili. 16 Oco alume va katukapo, va suñamẽla ko Sodoma. Avirahama wa va sindikila loku va lekisa onjila. 17 Yehova wa popia hati, Nguha nga okuti si sapuila Avirahama eci ndinga? 18 Momo eye Avirahama o linga muẽle ofeka yinene, haiyo ya pama, kuenje apata osi okilu lieve a sumũlũhila kokuaye. 19 Hacoko, si uhi, momo ndo nola ale okuti o handeleka omãla vaye la vakuepata liaye vo kuãi, ha va endela vonjila ya Yehova poku linga esunga locili, ndokuti Yehova o lemulũla ku Avirahama eci a lisila laye.
OSEMANA 24 YA KAYOVO–1 YELOMBO
OVOKUASI A SANGIWA VONDAKA YA SUKU | EFETIKILO 20-21
“Yehova Olonjanja Viosi o Tẽlisa Olohuminyo Viaye”
(Efetikilo 21:1-3) Yehova yu wa pasula Sara ndomo a popia kuenje Yehova wa lingila Sara ndomo a likuminya. 2 Sara yu we mina, wa citila Avirahama omõla ulume kukongo waye, kotembo yina Suku a tukuilile. 3 Avirahama yu wa luka omõla wo citiwila, una a cita la Sara, hati, Onduko yaye Isake.
utala wondavululi, 5.2017 kem. 14-15
Suku wo Tukula Okuti “Nasoma”
Anga hẽ, omo okuti Sara wa yola ca lekisa okuti eye ka kuatele ekolelo? Sio. Momo Embimbiliya li popia hati: “Omo liekolelo Sara wa tambula ongusu yoku mina omõla ndaño wa pitahãla anyamo, momo eye wa tendele okuti Suku una wa linga ohuminyo yaco wa kolelua.” (Va Heveru 11:11) Sara wa kũlĩhĩle Yehova, eye wa kolelele okuti Yehova o ka tẽlisa ohuminyo yosi a linga. Helie pokati ketu ka sukila oku kuata ekolelo ndeli lia Sara? Tu sukila oku likolisilako oku kũlĩha ciwa o Suku ya tukuiwa Vembimbiliya. Nda tua ci linga, tu ka lekisa okuti Sara wa kuata esunga lioku lekisa ekolelo liaco. Yehova wa koleliwa kuenda eye o tẽlisa olohuminyo viaye viosi kuenda olonjanja vialua onjila ndomo a ci tẽlisa ci tu komohĩsa kuenda citava okuti tu yolavo!
“TAVA ÑO KONDAKA YAYE”
Eci Sara a kuata ci soka 90 kanyamo onjongole yaye ya tẽlisiwa. Eye wa citila ulume waye omõla umue, ndaño okuti ulume waye wa kuatele ale ocita canyamo! Avirahama wa luka oñaña yaco okuti, Isake ale ‘ocinjola’ ndomo Suku a ci popele. Tu pondola oku limbuka esanju Sara a kuata osimbu a lombolola hati: “Suku wa njolisa muẽle, vosi va ci yeva va laika oku njola.” (Efetikilo 21:6) Ombanjaile yaco yocikomo ya tunda ku Yehova yo sanjuisa toke kesulilo liomuenyo waye. Pole, co nenelavo ocikele cimue cinene.
Eci Isake a tẽlisa anyamo atãlo, epata lia linga ocipito poku u nyamula. Pole ka ca pitile ciwa. Tu tanga okuti Sara, “wa mola” ocina cimue ca kala oku u sakalaisa. Isameli omõla a Hagare okuti kotembo yaco wa kuata 19 kanyamo, wa amamako oku yola epembe Isake. Ka ca kaile lika oku papala. Upostolo Paulu noke wa vetiyiwa oku tukula elambalalo a liyaka lalio omo liekalo lia Isameli. Sara wa limbuka oku sanumuiwa kuaco okuti: Ca kala oku nena ohele komõlaye. Eye wa kũlĩhĩle okuti Isake wa kuata esilivilo lialua kokuaye, eye wa nõliwa ndomunu wa velapo kocipango ca Suku. Omo liaco, wa kuata utõi woku sapela la Avirahama. Eye wa pinga kokuaye oco a tundise Hagare kuenda Isameli.—Efetikilo 21:8-10; Va Galatia 4:22, 23, 29.
Etambululo lipi Avirahama a eca? Tu tanga ndoco: “Ondaka eyi, Avirahama yo puiya cimue.” Eye wa solele calua Isameli kuenda ka kuatele ndomo a sokolola omõlaye oku ka kala ocipãla laye. Kuenje Yehova wa ci mola, wa kuatisa oku tetulula ocitangi caco. Tu tanga ndoco: “Suku yu wa popia la Avirahama hati: ‘Ka ci ka ku puiye ño ndaño o sole omõlaco, kuenje o sole ukama wove. Cosi ca popia love Sara tava ño kondaka yaye; momo ku Isake ku tukuiwilua ombuto yove.’” Yehova wa kuatisa Avirahama oku kolela okuti Hagare kuenda omõla va ka kuatisiwa. Avirahama wa pokola.—Efetikilo 21:11-14
(Efetikilo 21:5-7) Avirahama yu wa tẽlisa ale ocita canyamo eci a cita omõlaye Isake. 6 Kuenje Sara wa popia hati, Suku wa njolisa muẽle, vosi va ci yeva va laika oku njola. 7 Kuenje wa linga hati, Elie wa sima oku popia la Avirahama hati, Sara o nyamisa omãla? Haimo ndo citila omõla ulume kukongo waye.
(Efetikilo 21:10-12) Yu wa popia la Avirahama hati, Tundisa ukama lomõlaye, momo omõla ukama ka lingi kapiñala kove lomõlange Isake. 11 Ondaka eyi, Avirahama yo puiya cimue omo wa sola omõlaye. 12 Suku yu wa popia la Avirahama hati, Ka ci ka ku puiye ño ndaño o sole omõlaco, kuenje o sole ukama wove. Cosi ca popia love Sara tava ño kondaka yaye; momo ku Isake ku tukuiwilua ombuto yove.
(Efetikilo 21:14) Avirahama yu wa pasuka ociteketeke, wa yelula ombolo lonjeke yovava, wa vi eca ku Hagare, wo vi tuika kocitãi, yu wo tundisa lomõla. Kuenje Hagare wa tunda, wa tungayala vekalasoko lia Bereseva.
Oku Konomuisa Lutate Ovina vi Sangiwa Vembimbiliya
(Efetikilo 20:12) momo ocili, eye mukãi wange muẽle, momo omõla a tate, puãi hamõla a mãiko ponipa. Kuenje wa linga ukãi wange.
utala wondavululi, 3.2017 kem. 12, petosi
“Ove Wukãi wa Posoka Oku ku Vanja”
Sara wa kala mukãi wa Avirahama. Terahi wa kala isiavo pole, va ina yavo va li tepele. (Efetikilo 20:12) Ndaño okuti koloneke vilo olohuela viaco ka vitaviwa vali la Suku, ci kuete esilivilo oku kũlĩha okuti ovina via litepele kosimbu levi vio koloneke vilo. Omanu va kala ocipepi loku lipua, ekalo lina okuti olio Adama la Eva va solele pole, va lipumba. Kotembo yaco, oku kuela lomunu umue ukuepata, ka ca kaile ocitangi. Pole, noke lieci ci soka 400 kanyamo, omanu va enda oku kala komuenyo otembo yimue yitito ndeci etu koloneke vilo. Kotembo yaco ovihandeleko Yehova a ecele ku Mose ka via ecelele okuti omanu va situe va likuela.—Ovisila 18:6.
(Efetikilo 21:33) Kuenje Avirahama wa kũla uti ko Bereseva; wa likutililako vonduko ya Yehova, Suku ka pui.
utala wondavululi, 1/7/1989 kem. 20 ocin. 9
Avirahama—Ongangu Yiwa Komanu Vana va Sanda Oku Kuata Ukamba la Suku
9 Avirahama wa lekisa ekolelo. Ulandu waco u lekisa okuti: “Avirama wa tungapo utala. “ (Efetikilo 12:7) Citava okuti mua kongelele oku eca ocilumba cimue cocinyama momo, kelimi lio Heveru ondaka “utala” yi lomboloka “ocitumãlo coku eca ocilumba.” Noke Avirahama wa lekisa vali ovilinga viekolelo kolonepa vikuavo viofeka. Handi vali, eye wa enda oku tukula ‘onduko ya Yehova.’ (Efetikilo 12:8; 13:18; 21:33) Kelimi lio Heveru ondaka “oku tukula,” yi lombolokavo “oku sandeka (oku kunda) onduko yaco.” Epata lia Avirahama kuenda va Kanana, citava okuti va enda oku yeva ndomo eye a enda oku sandeka onduko ya Suku yaye, Yehova. (Efetikilo 14:22-24) Cimuamue haico okuti, koloneke vilo omanu vosi va sanda oku kuata ukamba la Suku, va sukila oku tukula onduko Yaye lekolelo. Poku ci linga mua kongela oku panga onepa kupange woku kunda, poku ‘eca ocilumba cesivayo ku Suku olonjanja viosi, haico epako liovimela vietu okuti vi sapula onduko yaye ku vakuetu.’ —Va Heveru 13:15; Va Roma 10:10.
Oku Tangiwa Kuembimbiliya
(Efetikilo 20:1-18) Avirahama yu wa sondolokako ha endi kofeka yoko sul, yu wa tunga pokati ka Kadesi la Siuri, wa tumãla vo Gerare. 2 Eye Avirahama wa tukula ukãi waye Sara hati, Mukãi wange. Kuenje Avimeleke, osoma ya Gerare, wa tuma oku tambula Sara. 3 Oco uteke Suku weya ku Avimeleke konjoi, wa popia laye hati, Ota, ove o laika oku fa omo wa tambula ukãi ulo momo o kuẽliwe lulume. 4 Oco Avimeleke handi ka litokekele laye, yu wa linga hati, A Ñala, o kundula nga ofeka ndaño yi kuete esunga? 5 Hamuẽleko hẽ wa sapuila hati, U mukãi wange? Lukãi le wa popiavo hati, Eye mume wange. Nda ci linga muẽle lutima wa sunguluka, lovaka a pua eko. 6 Suku wa popia laye konjoi hati, Lamevo ndi ci cokuti wa ci linga lutima wa sunguluka, haime nda ku tateka oku ndingila ekandu, oco sia tavele okuti u lamba. 7 Cilo tiula ukãi wulume waco, momo eye uprofeto, o ku likutililila kuenje o kala lomuenyo. Puãi nda ku tava oku u tiula, kũliha okuti o fa muẽle, ove lomanu vove vosi. 8 Oco Avimeleke wa pasuka omẽle ociteketeke; wa tumĩla akuenje vaye vosi, kuenje wa va sapuila olondaka evi viosi; lalume vaco va yokoka cimue. 9 Oco Avimeleke wa tumĩla Avirahama, wa popia laye hati, Wa tu ci lingila nye? Ekandu lie nda ku lingila okuti wa nenela ame lofeka yange ekandu linene? Wa ndinga eci ka va lingainga. 10 Avimeleke wa popia la Avirahama hati, Wa kala loku sima nye eci wa linga elinga eli? 11 Avirahama wa kumbulula hati, Nda ci lingila omo nda sima siti vofeka yilo ka muli usumba wa Suku, kuenje va njipaya eci va vanja ukãi wange; 12 momo ocili, eye mukãi wange muẽle, momo omõla a tate, puãi hamõla a mãiko ponipa. Kuenje wa linga ukãi wange. 13 Eci Suku a mbotola konjo ya tate, oco nda popia laye siti, O ndinga ohenda eyi okuti kolofeka viosi tu enda o nukola huti, Mume wange. 14 Avimeleke yu wa senga olomeme lolongombe, lakuenje, lafeko, wa vi eca ku Avirahama, oco wo tiuwila ukãi waye Sara. 15 Oco Avimeleke wa linga hati, Ofeka yange yeyi, o yi lete; tunga ño apa o sole. 16 Wa popiavo la Sara hati, Tala, nda eca ku mume wove ohulukãi yolopalata, ha viu ku upi osõi komanu vosi va kasi love, kuenje kovina viosi wa yovoka muẽle. 17 Oco Avirahama wa likutilila ku Suku, kuenje Suku wa tiula vali olucito ku Avimeleke, lukãi waye, lafeko vaye. 18 Momo Yehova wa sitikile sito ovaimo osi akãi vonjo ya Avimeleke, oku ci lingila Sara, ukãi wa Avirahama.