Yesu Iñila vo Yerusalãi Okuti wa Endela Kocimbulu

Ovitumasuku Viembimbiliya vi Eca hẽ Uvangi Wokuti Yesu Eye Mesiya?

Etambululo Liembimbiliya

Ocili okuti oco. Yesu eci a kala palo posi, wa tẽlisa ovitumasuku vialua viatiamẽla ku “Mesiya Usongui” una wa laikele oku kala ‘Upopeli Woluali.’ (Daniele 9:25; 1 Yoano 4:14) Noke liepinduko liaye, Yesu wamamako oku tẽlisa ovitumasuku viatiamẽla ku Mesiya.—Olosamo 110:1; Ovilinga 2:34-36.

Onduko “Mesiya” yi omboloka nye?

Kelimi lio Heveru ondaka Ma·shiʹac (Mesiya) kuenda kelimi lio Helasi Khri·stos (Kristu) vi lomboloka “Ombuavekua.” Omo liaco, onduko “Yesu Kristu” yi lomboloka okuti “Yesu Ombuavekua” ale “Yesu eye Mesiya.”

Kosimbu, omunu umue o wavekiwa poku kapiwa ulela vutue yaye eci a nõliwa oci a tẽlise ocikele cimue ci likasi haco ci kuete esilivilo. (Ovisila 8:12; 1 Samuele 16:13) Yesu wa wavekiwa la Suku oco a kale Mesiya, okuti omangu yimue yunene. (Ovilinga 2:36) Yesu ka wavekiwile lulela, pole, Suku wo waveka lespiritu sandu.—Mateo 3:16.

Anga hẽ omanu valua va pondola oku tẽlisa ovitumasuku viatiamẽla ku Mesiya?

Sio. Ndeci ondimbukiso yomuine yi lekisa lika omuine womunu umosi, oku tẽlisiwa kuovitumasuku Viembimbiliya vi tiamisiwila lika ku Mesiya umosi ale Kristu. Omo liaco Embimbiliya li tu sapuila okuti, “ku ka molẽha va Kristu vesanda kuenda ovaprofeto vesanda kuenje va ka linga olondimbukiso vinene lovilimbu vi komõhisa oco va kembe omanu, ndaño muẽle vana va nõliwa.”—Mateo 24:24.

Anga hẽ Mesiya o Laika oku molẽha kovaso yoloneke?

Sio. Embimbiliya lia popele okuti Mesiya wa laikele oku tunda kocikoti ca Soma Daviti woko Isareli. (Olosamo 89:3, 4) Pole, ovisonehua via va Yudea viatiamẽla ku Daviti via nyẽlela kuenda citava okuti via nyõliwa eci va Roma va yula o Yesusalãi kunyamo 70 O.Y.a Tunde kotembo yaco, ka ca tavele okuti omunu umue o litukula okuti ukuepata yolosoma kocikoti ca Daviti. Pole, ndaño okuti kotembo ya Yesu kua kaile ovisonehua viaco, ovanyali va Yesu ka via tẽlele oku pongolola olondaka viaye viokuti eye wa kala ukuacikoti ca Daviti.—Mateo 22:41-46.

Ovitumasuku viñami viatiamẽla ku Mesiya vi sangiwa Vembimbiliya?

Ka citava oku tukula etendelo limue liovitumasuku viatiamẽla ku Mesiya. Ndeci, etendelo liovitumasuku li pongoloka toke muẽle vina via kũlĩhĩwa ciwa viatiamẽla ku Mesiya. Elivulu lia Isaya 53:2-7 li lekisa ovina vialua viovitumasuku viatiamẽla ku Mesiya. Omanu vamue va pondola oku tenda ocisonehua eci ndocitumasuku cimue, osimbu okuti vakuavo va pondola oku tenda ovina viosi via kongelamo ndocitumasuku ca tepiwa.

Yesu wa tẽlisa Ovitumasuku vimue viatiamẽla ku Mesiya

Ocitumasuku	Ocisonehua oco ci sangiwa	Oku tẽlisiwa kualio
Ocitumbulukila ca Avirahama	Efetikilo 22:17, 18	Mateo 1:1
Ocitumbulukila ca Isake omõla a Avirahama	Efetikilo 17:19	Mateo 1:2
Wa citiwila kepata liava Isareli kociti ca Yuda	Efetikilo 49:10	Mateo 1:1, 3
Wa tunda kepata liolosoma kocalo ca Daviti	Isaya 9:7	Mateo 1:1
Wa citiwa lufeko umue wosombo	Isaya 7:14	Mateo 1:18, 22, 23
Wa citiwila ko Beteleme	Mika 5:2	Mateo 2:1, 5, 6
Wa tukuiwa okuti Emanueleb	Isaya 7:14	Mateo 1:21-23
Wa kuata omuenyo umue wumbombe	Isaya 53:2	Luka 2:7
Omala va pondiwa noke lioku citiwa kuaye	Yeremiya 31:15	Mateo 2:16-18
Va tilila Kegito	Hosea 11:1	Mateo 2:13-15
Va tiukila ko Nasarac	Isaya 11:1	Mateo 2:23
Omunga yimue yo pitila kovaso	Malakiya 3:1	Mateo 11:7-10
Wa wavekiwa oco a kale Mesiya kunyamo 29 K.K.d	Daniele 9:25	Mateo 3:13-17
Wa situluiwa la Suku ndomõlaye	Olosamo 2:7	Ovilinga 13:33, 34
Wa lekisa ombili konjo ya Suku	Olosamo 69:9	Yoano 2:13-17
Ukuakusandeka olondaka viwa	Isaya 61:1	Luka 4:16-21
Wa tuisa ocinyi vo Galileya poku kundila omanu	Isaya 9:1, 2	Mateo 4:13-16
Wa linga ovikomo ndeci Mose	Esinumuĩlo 18:15	Ovilinga 2:22
Ndeci Mose eye wa situlula ovisimĩlo via Suku	Esinumuĩlo 18:18, 19	Yoano 12:49
Wa sakula omanu valua va vela	Isaya 53:4	Mateo 8:16, 17
Ka livelisilepo eye muẽle	Isaya 42:2	Mateo 12:17, 19
Wa lekisa ohenda ku vana va kala oku talisiwa ohali	Isaya 42:3	Mateo 12:9-20; Marko 6:34
Wa situlula esunga lia Suku	Isaya 42:1, 4	Mateo 12:17-20
Ondunguli yimue yi komohĩsa	Isaya 9:6, 7	Yoano 6:68
Wa sapula onduko ya Yehova	Olosamo 22:22	Yoano 17:6
Wa vangula lalusapo	Olosamo 78:2	Mateo 13:34, 35
Usongui umue	Daniele 9:25	Mateo 23:10
Omanu valua ka va tavele kokuaye	Isaya 53:1	Yoano 12:37, 38
Ewe liocilondokua	Isaya 8:14, 15	Mateo 21:42-44
Wa yuvuiwa lomanu	Olosamo 118:22, 23	Ovilinga 4:10, 11
Wa suvukiwa ndaño ka lingile cimue	Olosamo 69:4	Yoano 15:24, 25
Iñila vo Yerusalãi Okuti wa Endela Kocimbulu	Sakariya 9:9	Mateo 21:4-9
O sivayiwa lomãla	Olosamo 8:2	Mateo 21:15, 16
Weyilila vonduko ya Yehova	Olosamo 118:26	Yoano 12:12, 13
Wa pakuiwa lekamba limue a kolelele	Olosamo 41:9	Yoano 13:18
Wa pakuiwa omo 30 kolopalatae	Sakariya 11:12, 13	Mateo 26:14-16; 27:3-10
Akamba vaye vo yanduluka	Sakariya 13:7	Mateo 26:31, 56
Vo wimbila uvangi wesanda	Olosamo 35:11	Mateo 26:59-61
Ka ikuile omẽla waye eci va kala oku u lundila	Isaya 53:7	Mateo 27:12-14
Vo siyila kocipala	Isaya 50:6	Mateo 26:67; 27:27, 30
Vo veta vutue	Mika 5:1	Marko 15:19
Wa yambuiwa	Isaya 50:6	Yoano 19:1
Ka pandikisile la vana vo veta	Isaya 50:6	Yoano 18:22, 23
Asongui vombiali vo kuatela onya	Olosamo 2:2	Luka 23:10-12
Wa valeliwa kuti kovoko lokovolu	Olosamo 22:16	Mateo 27:35; Yoano 20:25
Omanu va imbila ocela uwalo waye	Olosamo 22:18	Yoano 19:23, 24
Wa tendiwa pokati ka vakuakandu	Isaya 53:12	Mateo 27:38
Omanu vo yola epembe loku u sepula	Olosamo 22:7, 8	Mateo 27:39-43
Wa tala ohali omo liavakuakandu	Isaya 53:5, 6	1 Petulu 2:23-25
Wa kala ndu okuti Suku wo yanduluka	Olosamo 22:1	Marko 15:34
Vo wĩha ovinyu ya tengiwa lovikũla vilula oco a yi nyue	Olosamo 69:21	Mateo 27:34
Wa kuata enyona osimbu handi ka file	Olosamo 22:15	Yoano 19:28, 29
Wa eca omuenyo waye peka lia Suku	Olosamo 31:5	Luka 23:46
Wa tula omuenyo	Isaya 53:12	Marko 15:37
Wa eca omuenyo waye ndocisembi oco a yovole omanu	Isaya 53:12	Mateo 20:28
Akepa aye ka a teyiwile	Olosamo 34:20	Yoano 19:31-33, 36
Wa tomiwa	Sakariya 12:10	Yoano 19:33-35, 37
Wa kendiwa lohuasi	Isaya 53:9	Mateo 27:57-60
Wa pinduiwa kuava va fa	Olosamo 16:10	Ovilinga 2:29-31
Omakuli ya piñayiwa	Olosamo 109:8	Ovilinga 1:15-20
Wa tumãla kondio ya Suku	Olosamo 110:1	Ovilinga 2:34-36

a Elivulu limue li popia hati: “Ka kuli atatahãi okuti ovolandu apata a va Yudea a molẽha eci o Yerusalãi ya kunduiwa.”

b Kelimi lio Heverevu onduko Emanuele yi lomboloka: “Suku o Kasi Letu,” yi lekisa ciwa ocikele ca Yesu okuti Mesiya. Oku iya kuaye palo posi kuenda upange a linga, a lekisa okuti Suku o kasi lafendeli vaye.—Luka 2:27-32; 7:12-16.

c Ondaka Nasara citava okuti, ya tunda kelimi lio Heveru neʹtser yi lomboloka “oku kula.”

d Ulala Wolotembo Viembimbiliya, via lekisa unyamo 29 K.K ndunyamo wokuiya kua Mesiya. Tanga ocipama cokuti: “Ocitumasuku ca Daniele ca Sapuile Oku Iya Kua Mesiya.”

e Ocitumasuku eci ci sangiwa kelivulu lia Sakariya, pole usonehi Wembimbiliya Mateo wa popia okuti “ca popiwa pocakati cuprofeto Yeremiya.” (Mateo 27:9) Citava okuti elivulu lia Yeremiya lia kapiwako vulala watete kocipama Cembimbiliya losapi hati: “ Ovaprofeto.” (Luka 24:44) Mateo wa tukula “Yeremiya” oco a lekise okuti vulala walivulu, kua laikele oku kongela elivulu lia Sakariya.