1-3. Apulilo api omanu va siata oku linga atiamẽla kolofa, kuenda atavo amue a siata oku a tambulula ndati?

EMBIMBILIYA li tu likuminya okuti, eteke limue “oku fa ka ku [ka] kalako vali.” (Esituluilo 21:4) Vocipama 5 tua lilongisa okuti, lekuatiso liocisembi tu pondola oku kuata omuenyo ko pui. Pole, toke cilo omanu va siata oku fa. (Ukundi 9:5) Omo liaco, tu pondola oku lipula ndoco: Nye ci pita letu eci tu fa?

² Etambululo liepulilo eli li kuete esilivilo lia velapo, ca piãla enene eci umue ukuepata lietu a fa. Pamue tu lipula ndoco: ‘Pi eye a enda? Anga hẽ o tu lete? O pondola hẽ oku tu kuatisa? Anga hẽ eteke limue tu ko mola vali?’

³ Atavo a siata oku eca atambululo a litepa kapulilo a lingiwa ndeti. Atavo amue a siata oku longisa okuti, nda ove umunu umue uwa, eci o fa enda kilu. Pole, nda wa siata oku linga ovina vĩvi, o lavoka oku timihĩwa vondalu yifelu. Atavo akuavo a siatavo oku longisa okuti, eci o fa o tambula etimba liespiritu, kuenje o kala kumue la vakuepata liove va fa osimbu. Handi vali, atavo akuavo a siata oku longisa okuti, noke yoku fa kuove loku sombisiwa, o citiwa onjanja yavali, ale o kuata etimba lia litepa okuti pamue o kala omunu ukuavo, ale o linga ocinyama.

4. Ocisimĩlo cipi atavo alua a siata oku longisa catiamẽla kolofa?

⁴ Atavo a molẽha ndu okuti a siata oku longisa ovina via litepa. Pole, atavo alua a longisa ocisimĩlo cimuamue. Atavo a siata oku longisa okuti, eci omunu umue a fa, ocilelembia caye camamako lomuenyo. Anga hẽ elongiso liaco liocili?

PI TU ENDA ECI TU FA?

5, 6. Nye ci pita letu eci tu fa?

⁵ Yehova wa kũlĩha eci ci pita letu eci tu fa, kuenda wa siata oku tu sapuila okuti, eci omunu umue a fa, omuenyo waye u sulila. Oku fa, ku lomboloka okuti omunu ka kuete vali omuenyo. Omo liaco, eci omunu a fa, ovisimĩlo viaye ka vi amamako lomuenyo kocitumãlo cikuavo.a Eci tu fa, ka tu lete vali, ka tu yevi cimue, kuenda ka tu pondola oku sokolola vali.

⁶ Soma Salomone wa soneha ndoco: “Ava va fa lacimue va kũlĩha.” Omunu wa fa ka pondola oku lekisa ocisola, ale oku suvuka, momo “vonjembo . . . wenda ka muli upange, ndaño ovikuata, ndaño ukũlĩhĩso, ndaño olondunge.” (Tanga Ukundi 9:5, 6, 10.) Embimbiliya kelivulu Liosamo 146:4 li tu sapuila hati, eci omunu umue a fa, “[ovisimĩlo] viaye” vi favo.

CECI YESU A POPIA CATIAMẼLA KOLOFA

7. Nye Yesu a popia catiamẽla kolofa?

⁷ Eci Lasaru ekamba lia Yesu a fa, wa sapuila kolondonge viaye hati: “Lasaru ekamba lietu wa pekela.” Olondaka Yesu a popia ka via lombolokele okuti Lasaru wa kala oku puyuka. Pole, Yesu wa popia hati: “Lasaru wa fa.” (Yoano 11:11-14) Omo liaco, Yesu wa sokisa oku fa loku pekela otulo. Eye ka popele hati Lasaru wa enda kilu ale o kasi la vakuepata liaye va fa osimbu. Yesu ka popelevo hati, Lasaru wa kala oku tala ohali vondalu yifelu, ale wa citiwa letimba likuavo, ale wa linga ocinyama. Pole, Lasaru wa kala ndomunu wa pekela. Ovinimbu vikuavo Viembimbiliya vi sokisavo olofa lotulo. Embimbiliya li lekisa okuti eci Stefano a pondiwa, “wa pekela kolofa.” (Ovilinga 7:60) Upostolo Paulu wa sonehavo okuti, Akristão vamue va “pekela ale kolofa.”—1 Va Korindo 15:6.

8. Tua kũlĩha ndati okuti Suku ka lulikile omanu oco va fe?

⁸ Anga hẽ Yehova Suku wa lulika Adama la Heva oco noke va fe? Sio! Yehova wa va lulika oco va kale komuenyo lesanju okuti va kuata uhayele wa lipua otembo ka yi pui. Eci Yehova a lulika omanu wa eca kokuavo onjongole yoku kala otembo ka yi pui. (Ukundi 3:11) Ndeci olonjali ka vi yongola okuti omãla vavo va kuka kuenda va fa, Yehova o kuetevo ovisimĩlo vimuamue viatiamẽla kokuetu. Pole, nda eye wa tu lulika oco tu kale komuenyo otembo ka yi pui, momo lie tu fila?

MOMO LIE TU FILA?

9. Momo lie tu popela okuti ocihandeleko Yehova a ecele ku Adama la Heva ca sungulukile?

⁹ Vocumbo Cedene Yehova wa sapuilile Adama hati: “Ci tava oku lialia koviti viosi viocumbo; te lika uti woku kũlĩhĩsa eci ciwa leci cĩvi, owo ka ci tava oku liako, momo eteke o liako haico o fa.” (Efetikilo 2:9, 16, 17) Ca lelukile oku pokola kocihandeleko caco, momo Yehova wa kuatele omoko yoku sapuila ku Adama la Heva catiamẽla kueci ciwa leci cĩvi. Nda va pokuile ku Yehova, nda va lekisa okuti va sumbila omoko yaye yoku viala. Nda va lekisavo okuti va sanjukila ovina viosi a ecele kokuavo.

10, 11. (a) Satana wa yapuisa ndati Adama la Heva? (b) Momo lie Adama la Heva ka va sesamẽlele ongecelo omo liovina va linga?

¹⁰ Adama la Heva va nõlapo oku tomba olonumbi via Yehova. Satana wa sapuila Heva hati: “Ocili [hẽ] Suku wa popia hati, ko ka li koviti viosi viovocumbo?” Heva wa tambulula hati: “Tuakuakulia kapako oviti viovocumbo; te epako liuti owo u kasi vokati kocumbo, owo Suku a linga hati: ‘Ko ka liko, ndaño oku lambako, sanga vu fa.’”—Efetikilo 3:1-3.

¹¹ Noke Satana wa popia hati: “Okufa ka vu fi; momo Suku wa kũlĩha okuti eteke vu liako, ovaso ene haico a letuluka kuenje vu linga nda Suku, vu kũlĩha eci ciwa leci cĩvi.” (Efetikilo 3:4-6) Satana wa yonguile okuti Heva o kuata ovisimĩlo vioku li nõlela oku linga eci ciwa kuenda eci cĩvi. Kuenje, wo kemba eci catiamẽla kovina via laikele oku pita laye noke yoku liwekapo oku pokola. Satana wa popia hati, Heva ka laikele oku fa. Omo liaco, wa lia kepako, kuenje wa ecavo limue kulume waye. Adama la Heva va kũlĩhĩle okuti, Yehova wa va lunguile oco ka va ka lie kepako. Eci va lia kepako liaco va lekisa okuti, va nõlapo oku tomba ocihandeleko ca sunguluka. Handi vali, va lekisavo okuti, ka va sumbilile Isiavo wo kilu ukuacisola. Omo liaco, ka va sesamẽlele ongecelo omo liovina va linga!

12. Momo lie ci nenela esumuo omo lia Adama la Heva va lekisa esino ku Yehova?

¹² Ekambo liesumbilo olonjali vietu via tete via lekisa, lia sumuisa calua Ululiki wavo! Nye o pondola oku yeva vutima nda wa likolisilako oku tekula omõla wove, pole o lekisa esino eci u tuma oku linga upange umue? Ku yevi hẽ evalo vutima?

13. Nye Yehova a yonguile oku popia lolondaka viokuti, “ove ukueve, keve haiko o tiukila”?

¹³ Adama la Heva eci va liwekapo oku lekisa epokolo, va pumba epuluvi lioku kala komuenyo otembo ka yi pui. Yehova wa sapuilile Adama hati: “Ove ukueve, keve haiko o tiukila.” (Tanga Efetikilo 3:19.) Olondaka evi vi lomboloka okuti, Adama wa tiukila koneketela kuna a tundile ndu okuti ka lulikiwile. (Efetikilo 2:7) Eci Adama a lueya weya oku fa, kuenje ka kalele vali komuenyo.

14. Momo lie tu fila?

¹⁴ Nda Adama la Heva va pokuile ku Suku, nda va kasi komuenyo toke cilo. Pole, eci va liwekapo oku pokola kokuaye va linga ekandu, noke va fa. Ekandu li sokisiwa luvei umue u sambuka tua piñala kolonjali vietu via tete. Omo okuti tua citiwa lekandu, vosi yetu tu fa. (Va Roma 5:12) Pole, hacoko ca kala ocipango ca Suku catiamẽla komanu. Suku ka yonguile okuti omanu va fa, kuenda Embimbiliya li tukula olofa hati, “unyãli.”—1 Va Korindo 15:26.

OCILI CI TU YOVOLA

15. Oku kũlĩha ocili catiamẽla kolofa ci tu yovola ndati?

¹⁵ Ocili catiamẽla kolofa ci tu yovola kalongiso osi esanda. Embimbiliya li tu longisa okuti, omunu wa fa ka yevi evalo ale esumuo. Ka tu pondola oku sapela lomanu va fa, kuenda ovo ka va pondolavo oku sapela letu. Ka tu pondola oku va kuatisa, kuenda ovo ka va pondolavo oku tu kuatisa. Omanu va fa, ka va tẽla oku tu linga cimue cĩvi, kuenda ka tu sukila oku va kuatela usumba. Pole, atavo alua a siata oku longisa okuti, omanu va fa va kasi kocitumãlo cimue, kuenda tu pondola oku va kuatisa nda tua feta olombongo kasongui vatavo, ale komanu vana va siata oku tendiwa ndu okuti va kola. Pole, nda tua kũlĩha ocili catiamẽla kolofa, ka tu yapuisiwa vali lovohembi aco.

16. Ovina vipi viuhembi atavo alua a siata oku longisa viatiamẽla kolofa?

¹⁶ Satana wa siata oku kemba omanu lekuatiso liatavo esanda, kuenda oku va vetiya oco va kuate ovisimĩlo viokuti, omanu va fa va kasi handi komuenyo. Atavo amue a siata oku longisa okuti, eci tu fa, onepa yimue yetimba lietu, yamamako lomuenyo kocitumãlo cimue. Anga hẽ vetavo liove va ku longisavo ovina viaco, ale va ku longisa eci Embimbiliya li popia catiamẽla komanu va fa? Satana wa siata oku kemba omanu oco ka va ka kuate ukamba la Yehova.

17. Momo lie elongiso lioku timĩha omanu vondalu yifelu li sumuisila Yehova?

¹⁷ Atavo alua a siata oku longisa ovina ka via sungulukile. Amue pokati katavo aco a longisa okuti, omanu vana va siata oku linga ovina vĩvi va ka timihiwa vondalu yifelu otembo ka yi pui. Ovohembi aco a sumuisa Yehova. Eye ka ecelela okuti omanu va talisiwa ohali yaco! (Tanga 1 Yoano 4:8.) Nye o yeva vutima nda omunu umue poku kangisa omõla o kapa ovaka aye vondalu? O kuata ovisimĩlo viokuti omunu waco ongangala. Kuenje ku kuata onjongole yoku u kũlĩha. Eci oco Satana a yongola okuti omanu va kuata ovisimĩlo viaco viatiamẽla ku Yehova!

18. Momo lie ka tu sukilila oku kuatela usumba omanu va fa?

¹⁸ Atavo amue a siata oku longisa okuti eci omanu va fa va kuata atimba espiritu. Atavo aco a longisavo okuti, tu sukila oku sumbila omanu vaco va kuete atimba espiritu, kuenda oku va kuatela usumba. Momo, va pondola oku linga akamba vetu ale ovanyãli. Omanu valua va tava kuhembi waco. Omo okuti va kuetele usumba omanu va fa, va siata oku va fendela okuti Yehova hayeko. Ivaluka okuti omanu va fa ka va pondola oku yeva ale oku limbuka cimue. Omo liaco, tu sukila oku yuvula oku va kuatela usumba. Yehova eye Ululiki wetu. Omo okuti eye Suku yocili, eye lika tu sukila oku fendela.—Esituluilo 4:11.

19. Oku kũlĩha ocili catiamẽla kolofa ci tu kuatisa ndati?

¹⁹ Nda tua kũlĩha ocili catiamẽla kolofa, tu yovuiwa kovohembi atavo esanda. Ocili caco ci tu kuatisa oku kuata elomboloko liohuminyo yi komõhisa Yehova a linga yatiamẽla komuenyo wetu kuenda kovina tu lavoka kovaso yoloneke.

20. Nye tu ka lilongisa vocipama ci kuaĩmo?

²⁰ Kosimbu, ufendeli umue wa Suku o tukuiwa hati Yovi wa pulile ndoco: “Omunu nda o fa o kala vali lomuenyo?” (Yovi 14:14) Citava hẽ okuti omunu wa fa o kuata vali omuenyo? Etambululo lia Suku li sangiwa Vembimbiliya, li tu nenela esanju lialua. Vocipama ci kuãimo tu ka konomuisa ovina viaco.

1-3. Nye ca tu kapa vokayike vosi yetu, kuenda Yehova o ka tu yovola ndati?

SOKOLOLA ndeci okuti wa sombisiwa oco o kale vokayike omo liocina cimue kua lingile. Kuenje, kua kũlĩhĩle ndomo o pondola oku tundamo. Noke, o kala ndu okuti ku kuete elavoko, kuenda ku tẽla oku linga cimue oco ocitangi caco ci tetuluiwe. Ndaño okuti wa pua elavoko, pole o sanga omunu umue o kuete unene woku ku yovola vokayike, kuenje o ku likuminya hati, o pondola oku ku kuatisa! Nye nda wa yeva vutima?

² Vosi yetu tu kasi vokayike kolofa. Ndaño tu sandiliya onjila yoku linga cimue oco ka tu ka fe, pole lomue o puluka. Pole, Yehova o kuete unene woku tu yovola kolofa. Eye wa tu likuminya hati: “Unyali o sulako oku imũha kufa.”—1 Va Korindo 15:26.

³ Sokolola esanju o ka kuata eci o ka limbuka okuti ku sukila oku kuatela usumba olofa! Momo, Yehova ka ka malako lika olofa. Pole, o ka pindula omanu va fa oco va kale vali komuenyo. Sokolola eci ovina viaco vi ka lomboloka kokuove. Yehova wa likuminya okuti, omanu vana va kasi “vayambo owelema” va ka kuata vali omuenyo. (Isaya 26:19) Eci oco Embimbiliya li tukula hati epinduko.

CECI OMUNU UMUE TU SOLE A FA

4. (a) Nye ci pondola oku tu lembeleka nda umue ukuepata ale ekamba lietu wa fa? (b) Velie va kala akamba va Yesu?

⁴ Nda umue ukuepata ale ekamba lietu wa fa tu sumua kuenda tu tala ohali yalua. Tu kala ndu okuti ka tu kuete ekuatiso. Ka tu pondola oku linga cimue oco omunu waco a kale vali lomuenyo. Pole, Embimbiliya li tu ĩha elembeleko. (Tanga 2 Va Korindo 1:3, 4.) Tu konomuisi ovolandu a lekisa ndomo Yehova kumue la Yesu va kuete onjongole yoku pindula omanu vana tu sole. Eci Yesu a kala palo posi, wa enda oku nyula Lasaru kuenda vamanjaye Marta la Maria. Katatu kavo va kala akamba vawa va Yesu. Embimbiliya li tu sapuila hati: “Yesu wa solele Marta, la mukãi waye kuenda Lasaru.” Pole, eteke limue Lasaru weya oku fa.​—Yoano 11:3-5.

5, 6. (a) Nye Yesu a linga eci a mola epata kumue lakamba va Lasaru va kala oku lila? (b) Momo lie tu kuatela elembeleko poku kũlĩha esumuo Yesu a kuata omo liolofa?

⁵ Yesu wa endele oku ka lembeleka Marta la Maria. Eci Marta a yeva okuti Yesu wa kala oku iya, wa tunda volupale oco a ka li sange laye. Eye wa kuata esanju lialua eci a mola Yesu, kuenje wo sapuila hati: “Nda wa kaile kulo mume wange nda ka file.” Marta wa simĩle okuti Yesu wa cilua. Noke, Yesu wa mola Maria wa kala oku lila. Eci a limbuka okuti va sumua, co nenelavo esumuo, kuenje wa lila. (Yoano 11:21, 33, 35) Yesu wa yeva esumuo ndeli tu pondola oku kuata nda omunu umue tu sole wa fa.

⁶ Oku kũlĩha okuti Yesu wa yeva esumuo li tunda kolofa, ci tu lembeleka. Yesu o kasi nda Isiaye. (Yoano 14:9) Yehova o kuete unene woku malako olofa, kuenje ndopo o ka ci linga.

“A LASARU, TUNDAMO”

7, 8. Momo lie Marta ka yonguilile okuti ewe va sitikile puvelo weyambo lia Lasaru liupiwapo, pole nye Yesu a linga?

⁷ Eci Yesu a pitĩla peyambo va kendele Lasaru, wa limbuka okuti puvelo waco va sitikapo lewe limue linene. Noke Yesu wa popia hati: “Ewe liupiweko.” Pole, Marta ka yonguile okuti va ci linga. Momo etimba lia Lasaru lia kala ale veyambo “oloneke vikuãla.” (Yoano 11:39) Eye ka kũlĩhĩle ovina Yesu a yonguile oku linga oco a kuatise mume waye.

⁸ Yesu wa sapuila ku Lasaru hati: “Tundamo!” Kuenje ovina Marta la Maria va mola via va komõhisa calua. Momo, “ulume wa file, wa tundamo okuti wa iñiwa olonjambo kolomãhi lo kovoko.” (Yoano 11:43, 44) Lasaru wa pinduiwa! Kuenje, wa lisanga vali lepata kumue lakamba vaye. Noke vo kuata kapepe, kuenda va sapela laye. Ca kala ocikomo cimue cinene! Yesu wa pindula Lasaru.

“OFEKO, HU SAPUILA SITI, PASUKA”

9, 10. (a) Helie wa eca ku Yesu unene woku pindula omanu? (b) Momo lie ovolandu epinduko a kuetele esilivilo kokuetu?

⁹ Anga hẽ Yesu wa pindula omanu lunene waye muẽle? Sio. Momo osimbu Yesu ka pinduile Lasaru wa likutilila ku Yehova, kuenje wa tambula unene woku pindula Lasaru. (Tanga Yoano 11:41, 42.) Pole, Lasaru hayeko lika wa pinduiwa. Embimbiliya li tu sapuila eci catiamẽla kufeko umue wa kuatele 12 kanyamo okuti wa kala oku vela calua. Isiaye Yairo wa kuatele esakalalo, kuenje wa ka pingile ku Yesu oco o sakule. Momo wa kala omõla wongunga. Osimbu a kala oku sapela la Yesu, alume vamue veya kuenje va popia vati: “Omõlove ukãi wa fa! Nye o sakalasaila vali Ulongisi?” Pole, Yesu wa sapuila Yairo hati: “Ku ka kuate usumba; kuata ño ekolelo kuenje eye o popeliwa.” Noke, Yesu wa endele konjo ya Yairo. Eci va pitĩla ocipepi lonjo, Yesu wa yeva omanu va kala oku lila. Noke Yesu wa va sapuila hati: “Ko ka lili vali, momo eye ka file, wa pekela.” Olonjali viomõla ufeko via kala oku lipula pokati catiamẽla kelomboloko liolondaka Yesu a va sapuila. Noke, Yesu wa pinga komanu va kala vonjo oco va tundile posamua. Kuenje, wa iñila kumue lolonjali viaco vohondo va pekelisa omõla wa fa. Noke, Yesu wo kuata peka loku u sapuila hati: “Ofeko, hu sapuila siti, ‘Votoka!’” Sokolola esanju olonjali via kuata eci omõla wavo a votoka kuenje wa fetika oku enda! Momo Yesu wa pindula omõla wavo ufeko. (Marko 5:22-24, 35-42; Luka 8:49-56) Tunde keteke liaco, olonjali poku tala omõla wavo, via enda oku ivaluka ovina Yehova a va lingila lekuatiso lia Yesu.a

¹⁰ Omanu vana Yesu a pinduile veya oku fa vali. Pole, ovolandu tu tanga atiamẽla kokuavo a kuete esilivilo, momo a tu ĩha elavoko liocili. Omo okuti Yehova o yongola oku pindula omanu, o ka tẽlisa onjongole yaye.

CECI TU LILONGISA KOVOLANDU EPINDUKO

11. Elivulu Liukundi 9:5 li tu longisa nye catiamẽla ku Lasaru?

¹¹ Embimbiliya li popia hati, omanu va fa “lacimue va kũlĩha.” Olondaka evi via tẽlisiwa ku Lasaru. (Ukundi 9:5 ) Ndomo Yesu a ci popele, Lasaru wa kala ndu okuti wa pekela. (Yoano 11:11) Eci Lasaru a kala veyambo ‘lacimue a kũlĩhĩle.’

12. Tua kũlĩha ndati okuti Lasaru wa pinduiwa?

¹² Eci Yesu a pindula Lasaru, omanu valua va ci mola. Ovanyãli va Yesu va kũlĩhĩlevo okuti, wa linga ocikomo caco. Omo okuti Lasaru wa kala komuenyo, ca eca uvangi wokuti wa pinduiwa muẽle. (Yoano 11:47) Omanu valua va endele oku ka nyula Lasaru, noke va fetika oku tava okuti Yesu wa kala omunu umue wa tumiwa la Suku. Omo okuti ovanyãli ka va sanjukilile ocikomo caco, va linga ongombo yoku ponda Yesu kuenda Lasaru.—Yoano 11:53; 12:9-11.

13. Momo lie tu tavela okuti Yehova o ka pindula omanu vana va fa?

¹³ Yesu wa popia hati, “vosi va kasi vayambo” va ka pinduiwa. (Yoano 5:28) Olondaka evi vi lomboloka okuti, omanu vosi Yehova a ka ivaluka o ka va pindula. Pole, oco Yehova a pindule omanu vaco o ka sukila oku ivaluka ovina viosi viatiamẽla kokuavo. Yehova o pondola hẽ oku ci linga? Ocili okuti kilu kuli olombungululu vialua. Embimbiliya li lekisa okuti, Yehova wa kũlĩha olonduko violombungululu viosi. (Tanga Isaya 40:26.) Omo okuti Yehova o pondola oku ivaluka onduko yolumbungululu lolumbungululu, o ka ivalukavo ovina viosi viatiamẽla komanu vana a ka pindula. Omo okuti Yehova eye wa lulika ovina viosi, tua kũlĩha okuti o kuete unene woku pindula omanu.

14, 15. Olondaka via Yovi vi tu longisa nye catiamẽla kepinduko?

¹⁴ Ulume umue ukuekolelo o tukuiwa hati Yovi, wa tavele kepinduko. Onjanja yimue wa pulile hati: “Omunu nda o fa o kala vali lomuenyo?” Noke wa sapuila ku Yehova hati: ‘Ove o mbilikiya, kuenje ame nambulula. O kuatela upange wovaka ove ongeva.’ Yovi wa kũlĩhĩle okuti kovaso yoloneke Yehova wa laikele oku pindula omanu va fa.—Yovi 14:13-15.

¹⁵ Nye o yeva vutima catiamẽla kelavoko liepinduko? Ove pamue o lipula ndoco: ‘Anga hẽ epata liange kumue lakamba vange va fa va ka pinduiwavo?’ Tu lembelekiwa calua poku kũlĩha okuti Yehova o kuete onjongole yoku pindula omanu va fa. Omo liaco, tu konomuisi eci Embimbiliya li popia catiamẽla kocitumãlo omanu va fa va ka kala, kuenda ndomo va ka pinduiwa.

VA KA “YEVA ONDAKA YAYE, KUENJE VA KA TUNDAMO”

16. Omanu vana va ka pinduiwa oco va kale palo posi ekalo lipi va ka kuata?

¹⁶ Kosimbu omanu vana va pinduiwa palo posi, va yoleliwa lepata kumue lakamba vavo. Epinduko liaco li ka lingiwavo kovaso yoloneke, pole li ka velapo. Momo lie? Momo omanu vana va ka pinduiwa oco va kale palo posi, va ka kuata epuluvi lioku kala komuenyo otembo ka yi pui okuti lalimue eteke va ka fa vali. Kuenje va ka kala voluali lumue lua litepa calua lolu tu kasi koloneke vilo. Voluali luaco ka mu ka kala vali uyaki, ungangala kuenda ovovei.

17. Velie va ka pinduiwa?

¹⁷ Velie va ka pinduiwa? Yesu wa popia hati: “Vosi va kasi vayambo va yeva ondaka yaye, kuenje va [ka] tundamo.” (Yoano 5:28, 29) Elivulu Liesituluilo 20:13, li tu sapuila hati: “Okalunga ka eca ava va fa va kalamo, kufa Leyambo va eca ava va fa va kalamo.” Omanu valua va ka pinduiwa. Upostolo Paulu wa popiavo hati, “vakuesunga lava havakuesungako” va ka pinduiwa. (Tanga Ovilinga 24:15.) Olondaka evi vi lomboloka nye?

18. Velie “vakuesunga” va ka pinduiwa?

¹⁸ Vomanu “vakuesunga” mua kongela afendeli va Yehova vakuekolelo okuti va kala komuenyo eci Yesu keyile handi palo posi. Vamue pokati kafendeli vaco ndeci: Noha, Avirahama, Sara, Mose, Rute, kuenda Ester, va ka pinduiwa oco va kale palo posi. O pondola oku tanga ovolandu atiamẽla komanu vaco vukanda wa Va Heveru kocipama 11. Nye ci popiwa catiamẽla kafendeli va Yehova va kasi oku fa vokuenda kuoloneke vilo? Afendeli vaco va ka pinduiwavo, momo “vakuesunga.”

19. Velie okuti “havakuesungako”? Epuluvi lipi Yehova a ka eca kokuavo?

¹⁹ Vomanu vana okuti “havakuesungako” mua kongela vana ka va kuatele epuluvi lioku kũlĩha Yehova. Ndaño okuti va fa, pole Yehova ka va ivalele. Yehova o ka va pindula, kuenje va ka kuata epuluvi lioku lilongisa ovina viatiamẽla kokuaye kuenda oku u vumba.

20. Momo lie vamue pokati komanu va fa ka va ka pinduiwila?

²⁰ Anga hẽ ci lomboloka okuti omanu vosi va fa va ka pinduiwa? Sio. Yesu wa popia hati, omanu vamue ka va ka pinduiwa. (Luka 12:5) Helie o ka nõla omanu va ka pinduiwa la vana ka va ka pinduiwa? Ndaño okuti Yehova eye Onganji ya velapo, pole wa ecavo ku Yesu omoko yoku “linga onganji yava va kasi lomuenyo lava va fa.” (Ovilinga 10:42) Omanu vana okuti olondingaĩvi kuenda ka va yongola oku linga apongoloko kekalo liomuenyo wavo ka va ka pinduiwa.—Tala Etosi 19 kesulilo lielivulu lilo.

OKU PINDUIWA OCO VA ENDE KILU

21, 22. (a) Nye ci lomboloka oku pinduiwa oco omunu a ende kilu? (b) Helie omunu watete wa pinduiwa oco a ende kilu?

²¹ Embimbiliya li tu sapuila okuti omanu vamue va ka kala kilu. Eci omunu a pinduiwa oco a ende kilu ka kala vali komuenyo letimba liositu. Eye o pinduiwa oco a ende kilu letimba liespiritu.

²² Yesu eye omunu watete wa tambula epinduko liaco. (Yoano 3:13) Noke yoloneke vitatu tunde eci Yesu a pondiwa, Yehova wo pindula. (Osamo 16:10; Ovilinga 13:34, 35) Yesu ka pinduiwile letimba liositu. Upostolo Petulu wa lombolola okuti, Yesu “ wa fila vetimba kuenje wa pinduiwa vespiritu.” (1 Petulu 3:18) Yesu wa pinduiwa letimba liespiritu! (1 Va Korindo 15:3-6) Pole, Embimbiliya li tu sapuila okuti Yesu hayeko lika wa laikele oku kuata epinduko liaco.

23, 24. Velie va panga onepa ‘kokacunda’ Yesu a tukula, kuenda vañami?

²³ Osimbu Yesu ka file handi, wa sapuila kolondonge viaye vakuekolelo hati: “Ngenda ho wangiliyili ocitumãlo.” (Yoano 14:2) Olondaka evi vi lomboloka okuti, vamue pokati kolondonge viaye va laikele oku pinduiwa oco va ka kale laye kilu. Omanu vaco vañami? Yesu wa popia hati, etendelo limue litito liomanu va tukuiwa vati, ‘okacunda.’ (Luka 12:32) Upostolo Yoano wa tukula etendelo liaco eci a mola Yesu “o tãi Komunda Siono [kilu] kumue [leci ci soka] 144.000” komanu.—Esituluilo 14:1.

²⁴ Etendelo lieci ci soka 144.000 Kakristão, otembo yipi epinduko liavo lia laikele oku fetika? Embimbiliya li tu sapuila okuti epinduko liaco lia laikele oku lingiwa eci Kristu a fetika oku viala kilu. (1 Va Korindo 15:23) Cilo tu kasi kotembo yaco, kuenda valua pokati keci ci soka 144.000 Kakristão va pinduiwa ale, kuenje va enda kilu. Vana va siala handi palo posi eci va fa, va pinduiwa vocipikipiki oco va ende kilu. Pole, omanu valua okuti va ka pinduiwa kovaso yoloneke, va ka kala Voluali Luokaliye palo posi.

25. Nye tu ka lilongisa vocipama ci kuãimo?

²⁵ Ndopo Yehova o ka yovola omanu vosi kolofa, kuenje ka vi ka kalako vali! (Tanga Isaya 25:8.) Pole, omanu vana va kuete elavoko lioku kala kilu upange upi va ka linga? Embimbiliya li lombolola okuti va ka viala la Yesu vuviali Wusoma. Vocipama ci kuãimo tu ka lilongisa ovina vialua viatiamẽla kuviali waco.