Con và Internet—Điều cha mẹ cần biết

Trước kia, người ta nghĩ rằng chỉ cần đặt máy vi tính đúng chỗ là các em có thể sử dụng Internet an toàn. Họ cho rằng khi đặt máy vi tính ở nơi có người qua lại thì giảm bớt nguy cơ con bạn bị cám dỗ vào những trang thông tin đồi trụy. Nguyên tắc này vẫn đúng (hầu như ai cũng biết rằng không nên để các thiết bị truy cập Internet trong phòng riêng của các em) nhưng chưa đủ để bảo đảm an toàn. Nay là thời đại của công nghệ kết nối không dây (Wi-Fi) nên người trẻ có thể lên mạng Internet ở bất cứ nơi nào. Ngoài ra, nhiều loại điện thoại di động có chức năng truy cập Internet. Song song đó còn có Internet cà phê, tiệm Internet, những điểm truy cập công cộng, thư viện và nơi quen thuộc bấy lâu của các em là nhà bạn bè. Với quá nhiều lựa chọn như thế, không lạ gì khi các em có thể dễ dàng thoát khỏi tầm kiểm soát của cha mẹ.

Hãy xem một số dịch vụ trên mạng Internet thu hút nhiều người trẻ và những mối nguy hiểm tiềm ẩn.

E-MAIL

Định nghĩa: Là thư điện tử gửi qua mạng Internet.

Điểm thu hút: E-mail là cách liên lạc với bạn bè và gia đình cực nhanh, cực rẻ.

Điều cần biết: Người sử dụng dịch vụ này có thể nhận những thư ngoài ý muốn, thường được gọi là thư rác (spam). Chúng không chỉ gây phiền phức mà còn thường chứa nội dung khiêu dâm, đồi trụy. Các đường kết nối (link) trong thư có thể khiến người sử dụng—trong đó có những trẻ ngây thơ—tiết lộ thông tin cá nhân, dẫn đến nguy cơ thông tin này bị đánh cắp để mạo danh. Khi trả lời những e-mail ấy—dù là để yêu cầu người ta không gửi nữa—bạn vô tình xác nhận địa chỉ e-mail đó có người sử dụng và có thể sẽ nhận thêm nhiều e-mail ngoài ý muốn khác.

WEBSITE

Định nghĩa: Là tập hợp những trang thông tin điện tử (trang web) được các tổ chức, trường học, doanh nghiệp hoặc cá nhân lập ra và quản lý.

Điểm thu hút: Có đến hàng triệu website để người trẻ thỏa sức mua sắm, nghiên cứu, giao lưu và kết bạn, tải nhạc, chơi hoặc tải trò chơi điện tử.

Điều cần biết: Các website bị nhiều kẻ xấu lợi dụng. Nhiều trang web có nội dung khiêu dâm trắng trợn, và người không cảnh giác có thể dễ dàng lạc vào những trang này. Chẳng hạn như ở Hoa Kỳ, có đến 90% trẻ em từ 8 đến 16 tuổi được phỏng vấn cho biết các em từng vô tình thấy hình ảnh khiêu dâm khi đang ở trên mạng, phần lớn là lúc đang làm bài tập!

Trên mạng, các em cũng có thể dễ dàng tìm đến những website đánh bạc dành cho lứa tuổi thanh thiếu niên. Ở Canada, gần 1/4 nam sinh lớp 10 và 11 thừa nhận đã truy cập những trang web đó, và các chuyên gia có lý do chính đáng để lo lắng vì việc cờ bạc trực tuyến rất dễ gây nghiện. Ngoài ra, cũng có những website khuyến khích chứng biếng ăn, xem đó là lối sống sành điệua. Bên cạnh đó, còn có các website gieo rắc tinh thần kỳ thị đối với các dân tộc thiểu số và tôn giáo nhỏ. Một số khác thì chỉ cách chế tạo bom, pha chế thuốc độc và tổ chức những vụ khủng bố. Còn trong các trò chơi trực tuyến thì đầy dẫy những cảnh vô cùng tàn bạo và máu me.

PHÒNG CHAT

Định nghĩa: Là không gian để trò chuyện trực tuyến bằng cách đánh chữ, và thường xoay quanh một đề tài hoặc sở thích cụ thể.

Điểm thu hút: Con bạn có thể trò chuyện với nhiều người có cùng sở thích mà chưa từng gặp mặt.

Điều cần biết: Những kẻ lạm dụng tình dục thường vào phòng chat để lôi kéo trẻ vào hành vi kích dục trên mạng, hoặc thậm chí gặp mặt để quan hệ. Hãy xem điều gì đã xảy ra khi một trong những tác giả của sách What in the World Are Your Kids Doing Online? (Con em chúng ta làm gì trên mạng?) nghiên cứu về mức an toàn trên Internet. Trong một phần của cuộc nghiên cứu này, bà giả làm một bé gái 12 tuổi. Sách này ghi lại: “Gần như ngay lập tức có người mời bà vào phòng chat riêng. Khi bà trả lời là không biết cách vào, người bạn tốt bụng này liền hướng dẫn bà từng bước để vào đó. Sau đó, hắn hỏi bà có muốn “làm chuyện người lớn” [trên mạng] không”.

TIN NHẮN NHANH

Định nghĩa: Là cuộc trao đổi trực tiếp giữa hai người trở lên bằng cách đánh chữ.

Điểm thu hút: Với dịch vụ này, người sử dụng có thể gửi và nhận tin nhắn của người có trong danh sách mà mình đã lập. Không lạ gì, một cuộc nghiên cứu ở Canada cho biết có 84% thanh thiếu niên 16 và 17 tuổi gửi tin nhắn nhanh cho bạn bè, dành hơn một tiếng mỗi ngày cho việc này.

Điều cần biết: Trò chuyện qua tin nhắn có thể làm con bạn bị phân tâm trong lúc học hoặc tham gia các hoạt động đòi hỏi sự tập trung. Ngoài ra, làm sao bạn biết con mình đang “trò chuyện” với ai vì bạn đâu có nghe được cuộc trò chuyện đó.

BLOG

Định nghĩa: Là nhật ký trên mạng hay còn gọi là nhật ký trực tuyến.

Điểm thu hút: Người trẻ có thể viết về cảm nghĩ, niềm đam mê và sinh hoạt của mình. Phần lớn các blog đều có chỗ để người vào đọc có thể ghi lời bình luận, nhiều em thích chí khi có người vào xem và trao đổi ý kiến.

Điều cần biết: Ai cũng có thể đọc blog của một cá nhân. Một số em bất cẩn tiết lộ thông tin cá nhân nên người lạ có thể biết về gia đình, trường học hoặc địa chỉ nhà của các em. Một vấn đề khác là nội dung của blog có thể gây tiếng xấu cho người khác và cho chính người viết blog. Chẳng hạn, một số người chủ đọc blog của người xin việc trước khi quyết định có nên nhận họ vào làm hay không.

MẠNG XÃ HỘI

Định nghĩa: Là những website để người trẻ tạo trang web riêng, đưa lên hình ảnh, video và blog.

Điểm thu hút: Người trẻ có thể bộc lộ bản thân trên trang web mà em tự tạo và quản lý. Mạng xã hội (còn được gọi là mạng cộng đồng) tạo cơ hội cho các em giao lưu, kết “bạn”.

Điều cần biết: Một em gái tên Joanna nói: “Mạng xã hội giống như một “buổi liên hoan” trên Internet, ở đó có thể bạn sẽ tình cờ gặp một số kẻ rất đáng sợ”. Thông tin cá nhân được các em đưa lên những mạng này có thể bị kẻ xấu (gồm cả thanh thiếu niên lẫn người lớn) khai thác. Vì vậy, bà Parry Aftab, chuyên gia về việc sử dụng Internet an toàn, gọi những mạng đó là “điểm nóng của những kẻ lạm dụng tình dục”.

Hơn nữa, tình bạn trên Internet thường hời hợt. Trên trang web của một số em, có vô số tên của những người bạn mà các em chưa từng gặp mặt, chủ yếu là để những người ghé vào đọc trang web đó nghĩ rằng các em có nhiều bạn. Trong cuốn Generation MySpace (Thế hệ MySpace), tác giả Candice Kelsey cho biết khi làm thế thì thật ra các em đang “đánh giá một người qua số bạn của người đó, cũng chẳng khác nào đánh giá một công ty qua số cổ phiếu”. Bà nói thêm: “Cách giao du theo kiểu làm ăn buôn bán như thế biến con em chúng ta thành những thực thể vô tri vô giác, đồng thời gây sức ép ghê gớm khiến các em tìm mọi cách để tạo cho mình hình ảnh thu hút nhiều bạn”. Vì vậy, cuốn What in the World Are Your Kids Doing Online? đưa ra một câu hỏi đáng quan tâm: “Trong thế giới ảo mà con bạn dễ dàng gặp gỡ và “thay bạn như thay áo”, làm sao bạn có thể giải thích cho con hiểu rằng con cần tập tính cảm thông và trắc ẩn?”.

Trên đây mới chỉ là sáu dịch vụ lôi cuốn giới trẻ thời nay. Là cha mẹ, bạn có thể làm gì để bảo vệ con cái khỏi những mối nguy hiểm trên mạng?

[Chú thích]

[Câu nổi bật nơi trang 4]

Tại Việt Nam, số người sử dụng Internet tăng vọt 80% chỉ trong một năm, và giới trẻ góp phần lớn vào sự gia tăng này

[Câu nổi bật nơi trang 7]

“Với cha mẹ, webcamb là một công cụ tiện lợi và rẻ tiền để con cái liên lạc với bạn bè và gia đình, nhưng đối với những kẻ lạm dụng tình dục, đó là kẽ hở để “đột nhập” vào phòng các em”.—Robert S. Mueller III, cục trưởng Cục Điều tra Liên bang Hoa Kỳ (FBI)

[Chú thích]