Hãy tin cậy nơi Đức Giê-hô-va!

“Hãy hết lòng tin-cậy Đức Giê-hô-va” (CHÂM-NGÔN 3:5).

1. Câu Châm-ngôn 3:5 gây ấn tượng thế nào đối với một anh trẻ, và với kết quả lâu dài nào?

MỘT giáo sĩ kỳ cựu viết: “ ‘HÃY HẾT LÒNG TIN-CẬY ĐỨC GIÊ-HÔ-VA, CHỚ NƯƠNG-CẬY NƠI SỰ THÔNG-SÁNG CỦA CON’. Những lời này được trích từ Kinh-thánh, được đóng khung và treo trên tường trong căn nhà tôi viếng thăm, đã làm cho tôi chú ý. Suốt ngày đó tôi suy ngẫm về những lời này. Tôi tự hỏi: Tôi có thể nào hết lòng tin cậy Đức Chúa Trời không?” Vào thời điểm đó, anh này mới 21 tuổi. Nay đã 90 và vẫn trung thành phụng sự với tư cách trưởng lão tại Perth, Úc Đại Lợi, anh có thể nhìn lại sự phong phú của cuộc đời mình nhờ hết lòng tin cậy nơi Đức Giê-hô-va, bao gồm cả 26 năm khó nhọc làm tiên phong ở những khu vực mới nơi hải ngoại, như Xây-lan (hiện nay là Sri Lanka), Miến Điện (hiện nay là Myanmar), Mã Lai, Thái Lan, Ấn Độ và Pakistan.a

2. Câu Châm-ngôn 3:5 nên xây dựng trong chúng ta lòng tin chắc nào?

² “Hãy hết lòng tin-cậy Đức Giê-hô-va”—lời này nơi Châm-ngôn 3:5, do Thánh-kinh Hội dịch, thúc đẩy mỗi người chúng ta tiếp tục hết lòng dâng đời sống mình cho Đức Giê-hô-va, tin chắc rằng Ngài có thể làm cho đức tin chúng ta được vững mạnh, đến nỗi vượt qua được những vấn đề lớn như núi (Ma-thi-ơ 17:20). Giờ đây chúng ta hãy xem xét câu Châm-ngôn 3:5 theo văn cảnh của nó.

Lời khuyên dạy của người cha

3. a) Chúng ta có thể thấy sự khuyến khích nào trong chín đoạn mở đầu của sách Châm-ngôn? b) Tại sao chúng ta nên chú tâm đến câu Châm-ngôn 3:1, 2?

³ Chín đoạn mở đầu của sách Châm-ngôn trong Kinh-thánh tràn đầy lời chỉ dẫn của một người cha, những lời khuyên khôn ngoan của Đức Giê-hô-va cho tất cả những ai trông mong được làm con Ngài trên trời, hoặc muốn vui hưởng “sự tự-do vinh-hiển của con-cái Đức Chúa Trời” trong địa đàng trên đất (Rô-ma 8:18-21, 23). Đây là lời khuyên khôn ngoan mà các bậc cha mẹ có thể dùng để nuôi dạy con cái. Lời khuyên nơi Châm-ngôn đoạn 3 thật xuất sắc thay, bắt đầu với lời căn dặn: “Hỡi con, chớ quên sự khuyên-dạy ta, lòng con khá giữ các mạng-lịnh ta”. Ngày cuối cùng của thế gian hung ác của Sa-tan càng gần kề, mong sao chúng ta càng chú tâm đến các lời nhắc nhở của Đức Giê-hô-va. Con đường dường như còn dài, nhưng lời hứa dành cho tất cả những ai bền bỉ chịu đựng, đó là “nó sẽ thêm cho con lâu ngày, số năm mạng-sống, và sự bình-an”—sự sống vĩnh cửu trong hệ thống mới của Đức Giê-hô-va (Châm-ngôn 3:1, 2).

4, 5. a) Mối liên lạc hạnh phúc nào được miêu tả nơi Giăng 5:19, 20? b) Lời khuyên nơi Phục-truyền Luật-lệ Ký 11:18-21 áp dụng thế nào cho đến thời chúng ta?

⁴ Thật quí báu biết bao, mối liên lạc hạnh phúc giữa cha và con! Đấy chính là sự sắp đặt của Giê-hô-va Đức Chúa Trời, Đấng Tạo Hóa của chúng ta. Chúa Giê-su Christ nói về mối liên lạc mật thiết của chính ngài với Đức Giê-hô-va: “Con chẳng tự mình làm việc gì được; chỉ làm đều chi mà Con thấy Cha làm; vì mọi đều Cha làm, Con cũng làm y như vậy. Cha yêu Con và tỏ cho mọi đều Cha làm” (Giăng 5:19, 20). Đức Giê-hô-va có ý định thiết lập một mối liên lạc mật thiết như vậy giữa toàn thể gia đình nhân loại với Ngài, cũng như giữa những người làm cha với con cái họ.

⁵ Mối liên lạc đầy tin cậy trong gia đình được khuyến khích trong nước Y-sơ-ra-ên xưa. Đức Giê-hô-va khuyên bảo những người Y-sơ-ra-ên làm cha: “Hãy cất để trong lòng và trong trí mình những lời ta nói cùng các ngươi, đeo nó như một dấu nơi tay, như một ấn-chí giữa hai con mắt. Hãy dạy nó lại cho con-cái mình, nói đến hoặc khi ngươi ngồi ở trong nhà hay là đi đường, hoặc khi ngươi nằm hay là chổi dậy. Cũng phải ghi các lời ấy trên cột nhà và trên cửa mình, hầu cho những ngày của các ngươi và của con-cái các ngươi được nhiều thêm trong xứ mà Đức Giê-hô-va đã thề ban cho tổ-phụ các ngươi, y như những ngày của trời ở trên đất” (Phục-truyền Luật-lệ Ký 11:18-21). Lời được soi dẫn của Đấng Dạy Dỗ Vĩ Đại, tức Giê-hô-va Đức Chúa Trời, thật sự có thể tạo nên mối liên lạc mật thiết giữa Ngài cùng các bậc cha mẹ và con cái họ, cũng như hết thảy mọi người phụng sự Ngài trong hội thánh tín đồ đấng Christ (Ê-sai 30:20, 21, NW).

6. Làm sao chúng ta có thể được ơn trước mặt Đức Chúa Trời và loài người?

⁶ Lời khuyên khôn ngoan của người cha cho dân sự Đức Chúa Trời, gồm cả già lẫn trẻ, tiếp tục nơi Châm-ngôn đoạn 3, câu 3 và 4: “Sự nhân-từ và sự chơn-thật, chớ để lìa-bỏ con; hãy đeo nó vào cổ, ghi nó nơi bia lòng con; như vậy, trước mặt Đức Chúa Trời và loài người, con sẽ được ơn và có sự khôn-ngoan thật”. Chính Giê-hô-va Đức Chúa Trời biểu lộ một cách vượt bực sự nhân từ đầy yêu thương và sự chân thật. Như Thi-thiên 25:10 viết: “Các đường-lối Đức Giê-hô-va đều là nhơn-từ và chơn-thật”. Muốn noi gương Đức Giê-hô-va, chúng ta nên quí trọng các đức tính này cùng quyền lực che chở của chúng, xem chúng như một dây chuyền vô giá và ghi tạc chúng vào lòng. Như vậy, chúng ta có thể tha thiết cầu nguyện: “Đức Giê-hô-va ôi!... Nguyện sự nhơn-từ và sự chơn-thật của Ngài gìn-giữ tôi luôn luôn” (Thi-thiên 40:11).

Niềm tin cậy bền vững

7. Đức Giê-hô-va cho thấy Ngài đáng tin cậy qua những cách nào?

⁷ Tự điển Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary định nghĩa sự tin cậy: “Sự tin chắc nơi tính cách, khả năng, quyền lực hay sự chân thật của một người hay một vật”. Đặc tính của Đức Giê-hô-va dựa trên nền tảng vững chắc là sự nhân từ đầy yêu thương của Ngài. Và chúng ta có thể hoàn toàn tin chắc nơi khả năng thực hiện lời hứa của Ngài, vì chính danh Ngài, Giê-hô-va, cho thấy Ngài là Đấng có ý định vĩ đại (Xuất Ê-díp-tô Ký 3:14; 6:2-8). Là Đấng Tạo Hóa, Ngài là Nguồn sức mạnh và quyền năng (Ê-sai 40:26, 29). Ngài là tột đỉnh của sự thật, vì “Đức Chúa Trời chẳng có thể nói dối” (Hê-bơ-rơ 6:18). Vậy, chúng ta được khuyến khích hoàn toàn đặt tin cậy nơi Đức Giê-hô-va, Đức Chúa Trời chúng ta, Nguồn vĩ đại của lẽ thật, Đấng có quyền năng tối cao để che chở những ai tin cậy nơi Ngài và đem mọi ý định tuyệt hảo đến sự thành tựu đầy vinh hiển (Thi-thiên 91:1, 2; Ê-sai 55:8-11).

8, 9. Tại sao rất tiếc là trong thế gian có ít sự tin cậy đến thế? Và dân sự Đức Chúa Trời khác biệt thế nào?

⁸ Đáng tiếc là thế gian suy đồi xung quanh chúng ta thiếu sự tin cậy. Thay vào đó là sự tham lam và tham nhũng khắp nơi. Bìa ngoài của tạp chí World Press Review, số ra tháng 5-1993, có mang tựa đề: “SỰ THAM NHŨNG TĂNG VỌT—Tiền bạc bất lương trong Trật Tự Thế Giới Mới”. Nạn tham nhũng kéo dài từ Bra-xin đến Đức, từ Hoa Kỳ đến Ác-hen-ti-na, từ Tây Ban Nha đến Pê-ru, từ Ý Đại Lợi đến Mê-hi-cô, từ Tòa thánh Vatican đến Nga”. Vì dựa trên sự thù ghét, tham lam và sự thiếu tin cậy, trật tự thế giới mới của loài người chỉ gặt hái sự đau đớn ngày càng chồng chất thêm cho nhân loại.

⁹ Trái hẳn với các nước chính trị, Nhân-chứng Giê-hô-va vui mừng được làm dân của “nước... có Giê-hô-va làm Đức Chúa Trời mình”. Chỉ một mình họ có thể thành thật nói: “Chúng ta tin nơi Đức Chúa Trời”. Mỗi người trong vòng họ có thể vui mừng reo lên: “Tôi nhờ Đức Chúa Trời, và ngợi-khen lời của Ngài... Tôi để lòng tin-cậy nơi Đức Chúa Trời, ắt sẽ chẳng sợ gì” (Thi-thiên 33:12; 56:4, 11).

10. Điều gì đã giúp nhiều tín đồ trẻ giữ vững lòng trung kiên?

¹⁰ Tại một nước ở Á Châu, nơi mà hàng ngàn Nhân-chứng trẻ tuổi đã bị đánh đập dữ dội và bị tù; lòng tin cậy nơi Đức Giê-hô-va đã giúp đại đa số người trẻ chịu đựng. Một đêm nọ tại nhà lao, một Nhân-chứng trẻ sau khi bị tra tấn dã man, cảm thấy mình không thể chịu đựng nữa. Nhưng một thanh niên khác bước rón rén trong bóng tối và đến nói nhỏ với anh: “Đừng bỏ cuộc. Từ khi tôi nhượng bộ, tôi không yên tâm chút nào”. Anh trai trẻ đầu tiên quyết tâm một lần nữa để đứng vững. Chúng ta có thể hoàn toàn tin cậy rằng Đức Giê-hô-va sẽ giúp chúng ta vượt qua mọi nỗ lực của Sa-tan nhằm phá ngầm lòng trung kiên của chúng ta (Giê-rê-mi 7:3-7; 17:1-8; 38:6-13, 15-17).

11. Chúng ta được khuyến khích để tin cậy nơi Đức Giê-hô-va như thế nào?

¹¹ Một phần của điều răn thứ nhất là: “Ngươi phải hết lòng... kính-mến Chúa là Đức Chúa Trời ngươi” (Mác 12:30). Khi chúng ta suy ngẫm về Lời Đức Chúa Trời, những lẽ thật tuyệt hảo mà chúng ta đang học thấm sâu vào lòng, thúc đẩy chúng ta nỗ lực phụng sự Đức Chúa Trời tuyệt diệu, Chúa Tối Thượng Giê-hô-va. Lòng chúng ta tràn đầy sự biết ơn đối với Ngài—đối với tất cả những gì Ngài dạy chúng ta, đã làm cho chúng ta và sẽ làm cho chúng ta—đến nỗi chúng ta được khuyến khích tuyệt đối tin cậy nơi quyền cứu rỗi của Ngài (Ê-sai 12:2).

12. Trải qua nhiều năm, nhiều tín đồ đấng Christ cho thấy họ tin cậy nơi Đức Giê-hô-va như thế nào?

¹² Từ năm này sang năm khác, chúng ta có thể vun trồng sự tin cậy này. Một Nhân-chứng khiêm nhường đã trung thành phụng sự Đức Giê-hô-va hơn 50 năm tại trụ sở trung ương của Hội Tháp Canh ở Brooklyn từ tháng 4-1927 viết: “Cuối tháng đó, tôi nhận được $5.00 tiền trợ cấp trong một bao thư với một tấm thiệp rất đẹp, trích câu Kinh-thánh nơi Châm-ngôn 3:5, 6... Tôi có mọi lý do để tin cậy nơi Đức Giê-hô-va, vì tại trụ sở trung ương tôi sớm nhận thức rằng Đức Giê-hô-va có một lớp ‘đầy-tớ trung-tín và khôn-ngoan’ trung thành trông nom các quyền lợi trên đất của Nước Trời [Ma-thi-ơ 24:45-47]”.b Lòng người tín đồ này không đặt nơi sự tham mê tiền bạc, mà nơi “của báu không hề hao-kém ở trên trời”. Ngày nay cũng vậy, hàng ngàn người phụng sự tại nhà Bê-tên của Hội Tháp Canh trên khắp đất, phụng sự dưới lời hứa nguyện hợp pháp sống thanh bạch. Họ tin cậy Đức Giê-hô-va cung cấp cho họ các nhu cầu hàng ngày (Lu-ca 12:29-31, 33, 34).

Nương cậy nơi Đức Giê-hô-va

13, 14. a) Chúng ta chỉ có thể tìm được sự khuyên bảo chín chắn nơi đâu? b) Muốn sống sót qua sự bắt bớ, chúng ta phải tránh điều gì?

¹³ Cha trên trời khuyên nhủ chúng ta: “Chớ nương-cậy nơi sự thông-sáng của con” (Châm-ngôn 3:5). Các cố vấn và nhà tâm lý học trong thế gian không có hy vọng gì tiến đến gần sự khôn ngoan và hiểu biết của Đức Giê-hô-va. “Sự thông-sáng Ngài vô-cùng vô-tận” (Thi-thiên 147:5). Thay vì nương cậy nơi sự khôn ngoan của những người lỗi lạc trong thế gian hoặc nơi tình cảm thiếu hiểu biết của chính mình, chúng ta hãy trông cậy nơi Đức Giê-hô-va, Lời Ngài và các trưởng lão trong hội thánh tín đồ đấng Christ để được khuyên bảo chín chắn (Thi-thiên 55:22; I Cô-rinh-tô 2:5).

¹⁴ Sự khôn ngoan của loài người hoặc lòng tự hào về địa vị trong xã hội sẽ không giúp ích gì cho chúng ta trong ngày thử thách gay go rất gần kề (Ê-sai 29:14; I Cô-rinh-tô 2:14). Tại Nhật Bản trong Thế Chiến II, một người chăn chiên dân sự Đức Chúa Trời, có khả năng nhưng kiêu ngạo, đã chọn nương cậy nơi sự thông sáng của chính mình. Khi gặp áp lực, ông đã bội đạo, và phần lớn bầy chiên cũng ngưng hoạt động khi bị bắt bớ. Một chị người Nhật trung thành, can đảm nên đã sống sót qua khỏi sự ngược đãi tệ bạc trong nhà tù dơ dáy, nói: “Những người giữ vững lòng trung thành không có khả năng đặc biệt gì cả và cũng không có gì nổi bật. Chắc chắn mỗi người trong chúng ta phải luôn luôn hết lòng tin cậy nơi Đức Giê-hô-va”.c

15. Nếu muốn làm hài lòng Đức Giê-hô-va, chúng ta nhất thiết phải có đức tính nào?

¹⁵ Tin cậy nơi Đức Giê-hô-va, thay vì nương cậy nơi sự thông sáng của chính mình, đòi hỏi chúng ta phải khiêm nhường. Đức tính này quan trọng biết bao đối với những ai muốn làm hài lòng Đức Giê-hô-va! Ngay cả Đức Chúa Trời, dù là Chúa Tối Thượng của vũ trụ, cũng tỏ ra khiêm nhường khi cư xử với các tạo vật thông minh của Ngài. Chúng ta rất biết ơn về điều đó. “Ngài hạ mình xuống đặng xem-xét trời và đất. Ngài nâng-đỡ người khốn-cùng lên khỏi bụi-tro” (Thi-thiên 113:6, 7). Vì lòng thương xót bao la, Ngài tha thứ các khuyết điểm của chúng ta, dựa trên sự hy sinh làm giá chuộc quí báu của Con yêu dấu Ngài là Chúa Giê-su Christ. Đó là sự ban cho tuyệt diệu nhất của Đức Chúa Trời đối với nhân loại. Chúng ta nên biết ơn Ngài xiết bao vì ân điển này!

16. Các anh có thể vươn tới để được đặc ân trong hội thánh như thế nào?

¹⁶ Chính Chúa Giê-su nhắc nhở chúng ta: “Kẻ nào tôn mình lên thì sẽ bị hạ xuống, còn kẻ nào hạ mình xuống thì sẽ được tôn lên” (Ma-thi-ơ 23:12). Các anh đã làm báp têm nên khiêm nhường vươn tới để nhận lãnh trách nhiệm trong hội thánh tín đồ đấng Christ. Tuy thế, các giám thị nên xem sự bổ nhiệm của họ, không phải như một địa vị cao, mà là một cơ hội để làm việc một cách khiêm nhường, sốt sắng và đầy lòng biết ơn, giống như Chúa Giê-su đã làm. Ngài nói: “Cha ta làm việc cho đến bây giờ, ta đây cũng làm việc như vậy” (Giăng 5:17; I Phi-e-rơ 5:2, 3).

17. Tất cả chúng ta nên nhận thức điều gì, dẫn đến hoạt động nào?

¹⁷ Mong sao chúng ta luôn luôn khiêm nhường nhận thức qua lời cầu nguyện rằng chúng ta chỉ là bụi đất trước mặt Đức Giê-hô-va. Vậy, chúng ta có thể vui mừng biết bao vì “sự nhân-từ Đức Giê-hô-va hằng có đời đời cho những người kính-sợ Ngài, và sự công-bình Ngài dành cho cháu chắt của họ”! (Thi-thiên 103:14, 17). Như vậy tất cả chúng ta nên học hỏi kỹ càng Lời Đức Chúa Trời. Chúng ta nên xem thời gian dùng trong việc học hỏi cá nhân và gia đình, hay đi họp với hội thánh là thì giờ quí báu nhất trong tuần. Bằng cách này chúng ta thâu thập “sự nhìn-biết Đấng Thánh”. Đó là “sự thông-sáng” (Châm-ngôn 9:10).

“Trong các việc làm của con...”

18, 19. Chúng ta có thể áp dụng câu Châm-ngôn 3:6 trong đời sống như thế nào, và với kết quả gì?

¹⁸ Châm-ngôn 3:6 hướng dẫn sự chú ý đến Đức Giê-hô-va, Nguồn siêu nhiên của sự thông hiểu. Câu này viết: “Phàm trong các việc làm của con, khá nhận-biết Ngài, thì Ngài sẽ chỉ-dẫn các nẻo của con”. Nhận biết Đức Giê-hô-va có nghĩa chúng ta phải gần gũi Ngài qua lời cầu nguyện. Bất kể chúng ta ở đâu hoặc phải đối phó với hoàn cảnh nào, chúng ta có thể trực tiếp nói chuyện với Ngài qua lời cầu nguyện. Trong khi chúng ta làm việc mỗi ngày, sửa soạn đi rao giảng, đi từ nhà này sang nhà kia công bố về Nước Trời, chúng ta có thể luôn cầu nguyện Ngài ban phước cho công việc của chúng ta. Như vậy, chúng ta có thể có niềm vui và đặc ân vô giá là ‘đồng đi với Đức Chúa Trời’, tin chắc rằng Ngài sẽ ‘chỉ-dẫn các nẻo của chúng ta’, y như Ngài đã làm cho người tin kính là Hê-nóc, Nô-ê và những người Y-sơ-ra-ên trung thành, như Giô-suê và Đa-ni-ên. (Sáng-thế Ký 5:22; 6:9; Phục-truyền Luật-lệ Ký 8:6; Giô-suê 22:5; Đa-ni-ên 6:23; cũng xem Gia-cơ 4:8, 10).

¹⁹ Khi trình các sự nài xin cho Đức Giê-hô-va, chúng ta có thể tin chắc rằng ‘sự bình-an của Đức Chúa Trời vượt-quá mọi sự hiểu-biết, sẽ giữ-gìn lòng và ý-tưởng của chúng ta trong Đức Chúa Jêsus-Christ’ (Phi-líp 4:7). Sự bình an này của Đức Chúa Trời, phản ảnh qua nét mặt vui vẻ, có thể thu hút chủ nhà đến với thông điệp chúng ta đang giảng (Cô-lô-se 4:5, 6). Sự bình an này cũng có thể khuyến khích những người bị đau khổ bởi những tình trạng căng thẳng hay bất công, rất thường xảy ra trong thế gian ngày nay. Kinh nghiệm sau đây sẽ cho thấy điều này.d

20, 21. a) Trong thời kỳ Quốc xã kinh khiếp, lòng trung kiên của Nhân-chứng Giê-hô-va đã khuyến khích người khác thế nào? b) Những gì Đức Giê-hô-va nói nên khiến chúng ta quyết tâm làm gì?

²⁰ Max Liebster, một người gốc Do Thái đã sống sót qua khỏi cuộc tàn sát của Quốc xã, dường như nhờ một phép lạ, đã tường thuật lại về chuyến đi của ông đến một trại tử thần của Quốc xã như sau: “Chúng tôi bị nhốt trong những toa xe được sửa thành nhiều phòng giam nhỏ cho mỗi hai người. Bị đá vào một trong những phòng này, tôi gặp một tù nhân có ánh mắt phản chiếu sự bình an lạ thường. Bị tù vì tôn trọng luật pháp Đức Chúa Trời, anh thà chọn bị giam cho đến chết hơn là làm đổ máu người khác. Anh là một Nhân-chứng Giê-hô-va. Các con anh bị tách riêng ra, còn vợ anh đã bị tử hình. Anh chờ đợi chịu chung số phận như vợ mình. Chuyến đi kéo dài 14 ngày đã đáp ứng lời cầu nguyện của tôi, vì chính trong chuyến đi dẫn đến sự chết này mà tôi đã tìm được hy vọng về sự sống đời đời”.

²¹ Sau khi được thả ra khỏi “hang sư tử” Auschwitz, như anh vẫn gọi trại tập trung đó, anh đã làm báp têm, anh lập gia đình với một chị Nhân-chứng Giê-hô-va từng bị tù và cha chị cũng đã bị hành hạ trong trại tập trung Dachau. Khi ở trại đó, cha chị nghe tin là vợ và đứa con gái trẻ tuổi cũng bị bắt. Ông miêu tả phản ứng của ông: “Tôi rất lo lắng. Rồi một ngày nọ khi đang đứng sắp hàng đi tắm, tôi chợt nghe một giọng nói trích câu Châm-ngôn 3:5, 6... Nó văng vẳng như tiếng từ trời. Đó chính là điều tôi cần để lấy lại thăng bằng”. Thật ra, giọng nói đó là của một tù nhân khác đang trích câu Kinh-thánh trên, nhưng câu chuyện này cho thấy rõ quyền lực của Lời Đức Chúa Trời có thể ảnh hưởng chúng ta đến độ nào (Hê-bơ-rơ 4:12). Mong sao Đức Giê-hô-va nói với chúng ta một cách mạnh mẽ qua những lời nơi câu Kinh-thánh cho năm 1994: “Hãy hết lòng tin-cậy Đức Giê-hô-va”!

[Chú thích]

Để tóm tắt

◻ Sách Châm-ngôn đưa ra loại khuyên bảo nào?

◻ Tin cậy nơi Đức Giê-hô-va giúp ích chúng ta thế nào?

◻ Nương cậy nơi Đức Giê-hô-va bao hàm những gì?

◻ Tại sao chúng ta nên nhận biết Đức Giê-hô-va trong tất cả các việc làm của mình?

◻ Đức Giê-hô-va chỉ dẫn lối đi cho chúng ta như thế nào?