Hạnh phúc thật khó đạt được
SỰ TỨC GIẬN, lo âu, và buồn nản đã từ lâu là đề tài khảo cứu khoa học. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, các nhà khoa học nổi tiếng chuyên chú nghiên cứu một kinh nghiệm nhân sinh đáng có và xây dựng—đó là hạnh phúc.
Điều gì có lẽ làm người ta cảm thấy hạnh phúc hơn? Có phải đó là họ được trẻ hơn, giàu hơn, khỏe mạnh hơn, cao hơn, hay gầy hơn không? Bí quyết của hạnh phúc thật sự là gì? Phần đông người ta thấy khó, nếu không muốn nói là không thể nào trả lời nổi câu hỏi đó. Khi xem xét sự thất bại ở khắp nơi trong việc tìm kiếm hạnh phúc, một số người có lẽ sẽ thấy dễ hơn nhiều để trả lời điều gì không phải là bí quyết của hạnh phúc.
Từ lâu, các nhà tâm lý học nổi tiếng cho rằng triết lý hướng về cái tôi là bí quyết của hạnh phúc. Họ khuyến khích những người không hạnh phúc nên chuyên chú vào việc thỏa mãn các nhu cầu cá nhân. Những câu hấp dẫn như “hãy tự nhiên”, “hãy ý thức về bản thân mình”, và “hãy tự tìm hiểu mình” đã được dùng trong phương pháp trị liệu tâm lý. Thế nhưng, chính một số những chuyên gia đã từng cổ động cách suy nghĩ này, bây giờ đều đồng ý rằng thái độ có tính cách chủ nghĩa cá nhân như thế không mang lại hạnh phúc lâu dài. Tính vị kỷ chắc chắn sẽ đem lại sự đau thương và buồn phiền. Tính ích kỷ không phải là bí quyết của hạnh phúc.
Nguồn gốc gây ra buồn phiền
Những ai tìm kiếm hạnh phúc qua việc theo đuổi thú vui là đang tìm không đúng chỗ. Hãy xem gương của vị Vua khôn ngoan Sa-lô-môn của nước Y-sơ-ra-ên xưa. Trong Kinh-thánh nơi Truyền-đạo, ông giải thích: “Ta chẳng từ đều gì mắt mình ước-ao, cũng chẳng cấm đều gì lòng mình ưa-thích; vì lòng ta vui-vẻ vì mọi công-lao của ta; và đó là phần ta đã được trong mọi công-lao ta” (Truyền-đạo 2:10). Sa-lô-môn cất nhà cửa, trồng vườn nho và xây vườn tược, công viên và hồ chứa nước cho mình (Truyền-đạo 2:4-6). Có lần ông hỏi: “Ai là người được ăn và hưởng sự vui-sướng hơn ta?” (Truyền-đạo 2:25). Ông được những ca sĩ và nhạc sĩ tài hoa nhất giúp vui, và bầu bạn ông là những người đàn bà đẹp nhất trong xứ (Truyền-đạo 2:8).
Điểm chủ yếu của vấn đề là Sa-lô-môn đã vui chơi thỏa thích. Ông đã đi đến kết luận nào sau khi có một cuộc sống đầy vui thú? Ông nói: “Đoạn ta xem-xét các công-việc tay mình đã làm, và sự lao-khổ mình đã chịu để làm nó; kìa, mọi đều đó là sự hư-không và theo luồng gió thổi, chẳng có ích-lợi gì hết dưới mặt trời” (Truyền-đạo 2:11).
Những điều mà vị vua khôn ngoan ấy phát hiện vẫn còn chính xác đến thời nay. Hãy lấy thí dụ quốc gia giàu có như Hoa Kỳ. Trong 30 năm qua, của cải vật chất của dân Mỹ, như xe hơi và máy truyền hình, hầu như tăng gấp đôi. Tuy nhiên, theo các chuyên gia về bệnh tâm thần, dân Mỹ không hạnh phúc hơn chút nào. Theo một nguồn tài liệu, “trong cùng thời gian đó, tỉ lệ người bị bệnh trầm uất tăng vụt. Số người trẻ tự tử tăng gấp ba lần. Tỉ lệ ly dị tăng gấp đôi”. Gần đây các nhà nghiên cứu đã đi đến kết luận tương tự sau khi nghiên cứu mối tương quan giữa tiền bạc và hạnh phúc trong vòng dân cư thuộc khoảng 50 quốc gia khác nhau. Nói cách giản dị, người ta không thể mua hạnh phúc.
Trái lại, việc theo đuổi giàu sang có thể được gọi một cách thích đáng là nguồn gốc gây ra sự buồn phiền. Sứ đồ Phao-lô cảnh cáo: “Kẻ muốn nên giàu-có, ắt sa vào sự cám-dỗ, mắc bẫy-dò, ngã trong nhiều sự tham-muốn vô-lý thiệt-hại kia, là sự làm đắm người ta vào sự hủy-diệt hư-mất. Bởi chưng sự tham tiền-bạc là cội-rễ mọi đều ác, có kẻ vì đeo-đuổi nó mà bội đạo, chuốc lấy nhiều đều đau-đớn” (I Ti-mô-thê 6:9, 10).
Sự giàu có, sức khỏe, sự trẻ trung, sắc đẹp, quyền thế, hoặc bất cứ sự kết hợp nào của những điều này không thể bảo đảm hạnh phúc lâu dài. Tại sao không? Bởi vì chúng ta không có khả năng ngăn ngừa những điều xấu xảy ra. Vua Sa-lô-môn nhận xét thích đáng: “Loài người chẳng hiểu-biết thời-thế của mình; như cá mắc lưới, chim phải bẫy-dò thể nào, thì loài người cũng bị vấn-vương trong thời tai-họa xảy đến thình-lình thể ấy” (Truyền-đạo 9:12).
Một mục tiêu khó đạt được
Không một công cuộc nghiên cứu nào có thể tìm được một công thức nhân tạo mang lại hạnh phúc. Sa-lô-môn cũng nói: “Ta xây lại thấy dưới mặt trời có kẻ lẹ-làng chẳng được cuộc chạy-đua, người mạnh-sức chẳng được thắng-trận, kẻ khôn-ngoan không đặng bánh, kẻ thông-sáng chẳng hưởng của-cải, và người khôn-khéo chẳng được ơn; vì thời-thế và cơ-hội xảy đến cho mọi người” (Truyền-đạo 9:11).
Nhiều người đồng ý với những lời ghi trên đã kết luận rằng mong đợi một đời sống hạnh phúc thực sự là một việc không thực tế. Một nhà giáo dục nổi tiếng nói rằng: “Hạnh phúc là một trạng thái tưởng tượng”. Những người khác thì tin rằng bí quyết của hạnh phúc là một bí ẩn, và có lẽ chỉ một vài người trí thức có tài thần bí mới có khả năng giải điều bí ẩn đó.
Tuy vậy, trong cuộc tìm kiếm hạnh phúc, người ta tiếp tục thử nghiệm nhiều lối sống khác nhau. Mặc dù tiền nhân của họ đã thất bại, nhiều người ngày nay vẫn theo đuổi sự giàu có, quyền thế, sức khỏe, hoặc thú vui như là phương cách chữa nỗi buồn phiền của họ. Người ta tiếp tục tìm kiếm vì trong thâm tâm, phần lớn đều tin rằng hạnh phúc lâu dài không phải chỉ là một tình trạng tưởng tượng. Họ hy vọng hạnh phúc không phải là một giấc mơ khó thành sự thật. Vì vậy, có lẽ bạn sẽ hỏi: ‘Làm sao tôi có thể tìm được?’