Kết nối thành công!

● Hãy xem xét tình huống tưởng tượng sau. Người ta gọi anh Sam là người lạc hậu vì đã nhiều năm anh từ chối dùng công nghệ mới để liên lạc với gia đình và bạn bè. Mọi người, ngay cả các con mới lớn của anh, đều muốn dùng công nghệ mới. Anh Sam nói với con gái 16 tuổi: “Bố luyến tiếc thời mà mọi người gặp mặt nhau để trò chuyện!”.

Sau đó anh Sam bắt đầu xem lại quan điểm của mình. Anh nghĩ về những người mà nhiều năm anh không gặp hoặc trò chuyện. Anh nhớ đến người thân trong gia đình mà dường như họ bận đến nỗi anh không còn giữ được liên lạc nữa. Anh Sam tự nhủ: ‘Nếu muốn giữ liên lạc với mọi người, có lẽ mình phải dùng phương pháp mới’. Tình huống này xảy ra vào những năm giữa thế kỷ 20 ở vùng nông thôn Hoa Kỳ. Anh Sam, người bị gọi là lạc hậu, rốt cuộc bắt đầu suy nghĩ về việc sở hữu một máy điện thoại.

Bây giờ là năm 2012. Cháu ngoại của ông Sam là anh Nathan vừa nói chuyện qua điện thoại với anh Roberto và chị Angela, những người bạn thân nay đã chuyển đến sống ở phía bên kia quả địa cầu. Anh Nathan lẩm bẩm: ‘Thế mà đã 10 năm rồi!’. Anh kinh ngạc thấy thời gian trôi quá nhanh.

Đã nhiều năm rồi, anh Nathan bằng lòng với việc thỉnh thoảng trò chuyện qua điện thoại với người thân trong gia đình và bạn bè ở xa. Nhưng bây giờ dường như mọi người, kể cả các con mới lớn của anh, đều dùng mạng xã hội để giữ liên lạc.

Mọi người gọi anh Nathan là người lạc hậu vì anh từ chối dùng công nghệ mới theo trào lưu. Anh nói: “Tôi luyến tiếc thời mà mọi người gọi điện thoại để trò chuyện và nghe giọng nói của nhau”. Nhưng giờ đây anh bắt đầu xem xét lại. Anh tự nhủ: ‘Nếu muốn giữ liên lạc với mọi người, có lẽ mình phải dùng phương pháp mới’.

Bạn từng cảm thấy như anh Nathan chưa? Bản tính của con người là thích giao tiếp (Sáng-thế Ký 2:18; Châm-ngôn 17:17). Ngày nay rất nhiều người dùng mạng xã hội, vậy bạn nên biết gì về hình thức giao tiếp này?

Mạng xã hội điều gì thu hút?

Bạn đã sử dụng những hình thức giao tiếp nào dưới đây trong tháng vừa qua?

Gặp mặt trò chuyện

Viết thư hoặc thiệp

Gọi điện thoại

Gửi thư điện tử

Gửi tin nhắn

Trò chuyện trực tuyến

Trò chuyện qua webcam

Dùng mạng xã hội

Chưa bao giờ có nhiều hình thức giao tiếp để giữ liên lạc như ngày nay. Mỗi hình thức đều có những ưu và nhược điểm. Hãy xem một số ví dụ sau.

GẶP MẶT TRÒ CHUYỆN

Ưu điểm: Thấy mọi sắc thái của nét mặt, giọng nói và cử chỉ.

Nhược điểm: Cả hai bên phải có mặt để trò chuyện.

VIẾT THƯ HOẶC THIỆP

Ưu điểm: Nồng ấm và riêng tư.

Nhược điểm: Tốn thời gian viết và mất nhiều ngày để đến tay người nhận.

GỬI THƯ ĐIỆN TỬ

Ưu điểm: Có thể soạn thảo và gửi đi nhanh.

Nhược điểm: Thường thiếu cảm xúc hoặc dễ bị hiểu lầm.

Một số người nói rằng tham gia mạng xã hội là cách tốt nhất để giữ liên lạc. Hiện nay, có hàng trăm mạng xã hội và phổ biến nhất là Facebook với khoảng 800 triệu thành viên! Tạp chí Time viết: “Nếu Facebook là một quốc gia thì đây sẽ là quốc gia có dân số đứng thứ ba trên thế giới, chỉ sau Trung Quốc và Ấn Độ”. Vậy mạng xã hội là gì và tại sao phổ biến đến thế?

Mạng xã hội là một trang web cho phép người sử dụng chia sẻ thông tin với những bạn bè do mình chọn. Một cô gái 21 tuổi tên là Jean nói: “Mạng xã hội là công cụ tuyệt vời để giữ liên lạc và cũng là cách thuận tiện để chia sẻ hình ảnh về các chuyến đi du lịch hoặc các sự kiện”.

Tại sao không viết thư? Có lẽ một số người nói rằng mất quá nhiều thời gian và tốn tiền để rửa ảnh. Tại sao không gọi điện? Cũng tốn nhiều thời gian, nhất là bạn phải gọi điện riêng từng người, và một số người không có nhà hoặc chưa thuận tiện để nói chuyện. Thế còn thư điện tử thì sao? Một cô gái 20 tuổi là Danielle phàn nàn: “Chẳng ai trả lời thư điện tử nữa, và nếu họ trả lời thì cũng phải vài tuần sau. Ngược lại nếu dùng mạng xã hội, tôi chỉ cần đăng tin về các hoạt động của tôi và các bạn của tôi cũng có thể đăng tin về họ. Ngay khi đăng nhập, tất cả chúng tôi cập nhật thông tin rất nhanh. Thật dễ dàng làm sao!”.

Mạng xã hội không chỉ là nơi tán gẫu nhưng cũng mang lại lợi ích. Chẳng hạn khi một thảm họa xảy ra, như trận động đất và sóng thần tàn phá nhiều vùng ở Nhật Bản vào ngày 11 tháng 3 năm 2011, nhiều người đã vào mạng xã hội để biết tình hình của những người thân yêu.

Hãy xem trường hợp của anh Benjamin sống ở Hoa Kỳ. Anh nói: “Đường dây điện thoại bị gián đoạn sau trận sóng thần ở Nhật Bản. Một người quen nói với tôi rằng anh ấy đã gửi thư điện tử cho bạn của chúng tôi ở Tokyo, nhưng chưa nhận được tin gì từ cô ấy. Lúc đó, tôi dùng điện thoại di động để truy cập Internet, vào trang cá nhân của cô ấy trên mạng xã hội. Tôi thấy ngay một tin ngắn mà cô ấy đã đăng lên cho biết mình an toàn và sẽ cung cấp thêm thông tin sau đó”.

Anh Benjamin nói tiếp: “Để thông báo cho những người bạn của tôi quen cô ấy, tôi phải gửi thư điện tử cho từng người vì họ không có trang cá nhân trên mạng xã hội. Tôi mất nhiều thời gian để tìm địa chỉ hòm thư của họ và viết cho từng người. Trong vòng vài ngày, tôi nhận được một số thư trả lời. Có người hai tuần sau mới trả lời! Họ nhận quá nhiều thư nên không thể trả lời ngay được. Việc dùng mạng xã hội có thể tiết kiệm rất nhiều thời gian. Chỉ trong vài phút, mọi người đã cập nhật được thông tin!”.

Rõ ràng, mạng xã hội có một số ưu điểm, nhưng có nguy hiểm nào không? Nếu có, đó là gì và làm sao bạn có thể tránh?

[Khung/​Các hình nơi trang 5]

CÁCH TRAO ĐỔI THÔNG TIN

1. Đăng tin (cập nhật trạng thái) trên trang cá nhân của bạn.

2. Những người trong danh sách bạn bè của bạn sẽ nhận được tin bạn đăng khi họ đăng nhập vào trang cá nhân của họ, và bạn cũng sẽ nhận được tin mới của họ khi đăng nhập vào trang cá nhân của mình.

Mạng xã hội bốn câu hỏi quan trọng về mạng xã hội

Cũng như hầu hết các ứng dụng khác của Internet, mạng xã hội có những mối nguy hiểm.a Hãy lưu ý điều này khi xem xét những câu hỏi dưới đây.

1 Mạng xã hội ảnh hưởng thế nào đến sự riêng tư của tôi?

“Hễ lắm lời, vi-phạm nào có thiếu; nhưng ai cầm-giữ miệng mình là khôn-ngoan”.—Châm-ngôn 10:19.

Điều bạn nên biết. Nếu không cẩn thận, bạn có thể để lộ quá nhiều thông tin qua phần tiểu sử, ảnh, cập nhật trạng thái (những tin bạn chia sẻ với những người trong danh sách bạn bè) và bình luận (những hồi đáp của bạn về phần cập nhật trạng thái của người khác). Chẳng hạn, bạn có thể để lộ địa chỉ nơi mình sống, thời gian bạn thường có mặt (và vắng mặt) ở nhà, nơi làm việc hoặc trường của bạn. Thông tin về địa chỉ của bạn và tin ngắn như “ngày mai chúng tôi sẽ đi du lịch!” là đủ để một tên trộm biết khi nào có thể đột nhập.

Để lộ thông tin khác như địa chỉ hòm thư điện tử, ngày tháng năm sinh hay số điện thoại có thể khiến bạn bị quấy rối, bắt nạt và mạo danh trên mạng. Tuy vậy, nhiều người vẫn dễ dàng để lộ thông tin như thế trong trang cá nhân của mình.

Người ta thường quên rằng một khi thông tin được đăng lên mạng, nó trở thành thông tin công cộng. Ngay cả khi chỉ chia sẻ cập nhật trạng thái với một người hoặc một nhóm người thì người sử dụng cũng không thể kiểm soát được những người này sẽ làm gì với thông tin ấy. Thật vậy, bất cứ thông tin nào được đăng lên mạng xã hội thì có thể được xem là công cộng hoặc dễ dàng phổ biến rộng rãi.

Điều bạn có thể làm. Hãy hiểu rõ và sử dụng thành thạo cách thiết lập quyền riêng tư trên trang mạng xã hội của bạn. Chỉ nên cho những người bạn biết và tin cậy xem cập nhật trạng thái và ảnh của bạn.

Dù thế, bạn nên biết rằng những gì bạn tải lên mạng có thể được phổ biến rộng rãi hơn bạn nghĩ. Hãy thường xuyên xem lại trang cá nhân và tự hỏi liệu bạn có để lộ thông tin gì mà kẻ xấu có thể lợi dụng để lấy thông tin cá nhân hoặc mạo danh bạn trên mạng hay không. Thậm chí trong vòng bạn bè cũng không nên đăng những thông tin có thể xâm phạm sự riêng tư của bạn và người khác (Châm-ngôn 11:13). Nếu bạn muốn chia sẻ những thông tin nhạy cảm, hãy dùng hình thức giao tiếp khác. Một phụ nữ trẻ tên là Cameron nói: “Nói chuyện qua điện thoại thì riêng tư hơn và ít bị lộ thông tin hơn”.

Điều quan trọng. Một phụ nữ tên là Kim tóm tắt vấn đề: “Nếu để ý đến những gì mình đang làm, bạn có thể giữ phần nào sự riêng tư trên mạng xã hội. Nếu không, bạn có thể gặp rắc rối”.

2 Mạng xã hội ảnh hưởng thế nào đến thời gian của tôi?

“Nhận biết những điều quan trọng hơn”.—Phi-líp 1:10.

Điều bạn nên biết. Mạng xã hội có thể làm bạn tốn thời gian và sao lãng những hoạt động quan trọng hơn. Một phụ nữ tên là Kay nhận xét: “Càng có nhiều mối liên lạc, bạn càng mất nhiều thời gian cho mạng xã hội và càng dễ bị nghiện”. Hãy xem lời bình luận của một số người trẻ cho biết họ bị rơi vào cạm bẫy này.

“Thật khó để từ bỏ mạng xã hội ngay cả khi bạn không thật sự thích. Dường như nó trở thành nỗi ám ảnh”.—Elise.

“Có quá nhiều việc để làm, chẳng hạn như chơi trò chơi, trả lời câu hỏi trắc nghiệm, vào trang những người hâm mộ âm nhạc, đó là chưa kể đến việc xem tất cả những trang của bạn bè”.—Blaine.

“Mạng xã hội hút bạn như một cơn lốc. Bạn không nghĩ rằng mình bị hút vào đó cho đến khi mẹ về nhà và hỏi tại sao con chưa nấu cơm”.—Analise.

“Sau khi tan trường, tôi muốn trở về nhà càng nhanh càng tốt chỉ để xem hồi đáp của bạn bè. Rồi tôi phải trả lời mọi người và xem tất cả ảnh mà họ mới tải lên. Khi đang lên mạng, tôi rất dễ nổi cáu và ghét bị quấy rầy. Tôi biết một số người gần như ở trên mạng suốt, ngay cả vào lúc rất khuya hoặc đang đến chơi nhà người khác!”.—Megan.

Điều bạn có thể làm. Thời gian rất quý nên không thể lãng phí. Sao không lập quỹ để quản lý thời gian như cách bạn quản lý tiền bạc? Trước tiên, hãy ghi ra số lượng giờ mà bạn cảm thấy hợp lý dành cho mạng xã hội. Sau đó, theo dõi trong một tháng và xem thử bạn có làm đúng như dự định không. Nếu không, hãy giảm bớt thời lượng lên mạng.

Nếu bạn là cha mẹ và các con ở tuổi vị thành niên của bạn dành quá nhiều thời gian trên mạng xã hội, hãy cố gắng tìm nguyên nhân sâu xa của vấn đề. Chẳng hạn, trong cuốn sách của mình (Cyber-Safe Kids, Cyber-Savvy Teens), bà Nancy E. Willard cho thấy sự lo lắng, căng thẳng và tự ti có thể dẫn đến việc lạm dụng mạng xã hội. Bà viết: “Nhiều người trẻ vị thành niên rất lo lắng đến việc người khác nghĩ gì về mình. Các em có thể nghĩ rằng mình càng giao tiếp nhiều trên mạng thì càng có giá trị trong mắt mọi người. Chính lối suy nghĩ này càng khiến các em dễ bị nghiện”.

Đừng bao giờ để mạng xã hội hay bất cứ hoạt động nào trên mạng cản trở bạn củng cố mối quan hệ thân thiết với gia đình. Trong cuốn sách của mình (Grown Up Digital), ông Don Tapscott viết: “Một trong những điều trớ trêu của Internet là công nghệ này kết nối những người thân ở xa nhưng lại có thể chia cắt những người sống chung một mái nhà”.  

Điều quan trọng. Một cô gái tên là Emily nói: “Tôi nghĩ mạng xã hội là công cụ tuyệt vời để giữ liên lạc với mọi người. Nhưng cũng như mọi việc khác, bạn phải biết ngưng đúng lúc”.

3 Mạng xã hội ảnh hưởng thế nào đến danh tiếng của tôi?

“Danh-tiếng tốt còn hơn tiền-của nhiều”.—Châm-ngôn 22:1.

Điều bạn nên biết. Những gì bạn đăng trên mạng xã hội tạo nên hình ảnh về con người bạn và có thể khó xóa bỏ (Châm-ngôn 20:11; Ma-thi-ơ 7:17). Nhiều người dường như không để ý đến mối nguy hiểm tiềm ẩn đó. Một phụ nữ trẻ tên là Raquel nói: “Dường như lúc ở trên mạng xã hội người ta không còn sáng suốt. Họ nói những điều mà bình thường họ không nói. Một vài người không nhận thấy rằng chỉ một tin gây phản cảm được đăng cũng có thể hủy hoại thanh danh chính họ”.

Việc thanh danh bị hủy hoại trên mạng xã hội có thể để lại hậu quả lâu dài. Cuốn Grown Up Digital cho biết: “Có rất nhiều câu chuyện về những người sử dụng mạng xã hội bị mất việc hoặc không xin được việc vì những gì họ đăng”.

Điều bạn có thể làm. Hãy đặt mình vào vị thế người xem trang cá nhân của bạn. Hãy tự hỏi: “Tôi có thực sự muốn người ta nghĩ về mình như thế không? Nếu một người xem ảnh của tôi và miêu tả về những gì họ thấy, họ sẽ nghĩ đến những từ nào? ‘Lẳng lơ’? ‘Khêu gợi’? hay ‘Ăn chơi, mê tiệc tùng’? Nếu thế, đó có phải là cách mà tôi muốn người chủ tương lai xem và nhận xét về trang cá nhân của tôi khi tôi nộp đơn xin việc không? Những ảnh này có thực sự cho thấy những tiêu chuẩn đạo đức tôi quý trọng không?”.

Nếu là người trẻ, bạn hãy tự hỏi: “Cha mẹ, thầy cô hoặc những người mình kính trọng sẽ nghĩ gì khi vào trang cá nhân của tôi? Tôi có ngượng về những điều họ có thể thấy và đọc không?”.

Điều quan trọng. Liên quan đến danh tiếng của bạn, hãy nhớ lời của một người viết Kinh Thánh là sứ đồ Phao-lô: “Ai gieo gì sẽ gặt nấy”.—Ga-la-ti 6:7.

4 Mạng xã hội ảnh hưởng thế nào đến mối quan hệ bạn bè của tôi?

“Ai giao-tiếp với người khôn-ngoan, trở nên khôn-ngoan; nhưng kẻ làm bạn với bọn điên-dại sẽ bị tàn-hại”.—Châm-ngôn 13:20.

Điều bạn nên biết. Bạn bè ảnh hưởng đến suy nghĩ và hành động của bạn (1 Cô-rinh-tô 15:33). Thế nên điều hợp lý là chọn lựa người để kết bạn trên mạng xã hội. Một số người chấp nhận lời mời kết bạn của hàng chục, hàng trăm người mà họ gần như không biết hoặc thậm chí không biết chút gì. Những người khác nhận thấy rằng không phải ai trong danh sách bạn bè cũng đều là bạn tốt. Hãy xem một số người nói gì.

“Nếu ai bạn cũng nhận lời mời kết bạn thì chắc chắn bạn sẽ gặp rắc rối”.—Analise.

“Tôi biết nhiều người nhận lời mời kết bạn dù không muốn, vì sợ chạm tự ái người kia”.—Lianne.

“Kết bạn trên mạng cũng giống như kết bạn trong cuộc sống thực. Bạn phải cẩn thận”.—Alexis.

Điều bạn có thể làm. Hãy đặt cho mình một “quy tắc kết bạn”. Chẳng hạn, một số người đặt ra những tiêu chuẩn về việc kết bạn.b

“Tôi chỉ kết bạn với người tôi biết rõ, chứ không phải với người tôi biết sơ qua”.—Jean.

“Tôi chỉ kết bạn với người tôi quen đã lâu. Tôi không bao giờ nhận lời mời kết bạn của người lạ”.—Monique.

“Tôi chỉ nhận lời mời kết bạn của người tôi biết khá rõ và có tiêu chuẩn đạo đức như tôi”.—Rae.

“Nếu nhận được lời mời kết bạn của người lạ, tôi sẽ từ chối mà không đắn đo. Tất cả bạn bè của tôi trên mạng đều là những người mà tôi biết rõ trong cuộc sống thực”.—Marie.

“Nếu một người bạn bắt đầu đăng ảnh hoặc cập nhật trạng thái mà tôi cảm thấy không thể chấp nhận, tôi sẽ không tiếc nuối khi xóa tên người ấy khỏi danh sách. Chỉ xem thôi cũng có thể bị ảnh hưởng không tốt”.—Kim.

“Khi có tài khoản mạng xã hội, tôi đã thiết lập quyền riêng tư chặt chẽ. Tôi không cho phép bạn của bạn bè tôi xem tin hoặc ảnh của tôi. Chỉ bạn bè của tôi mới được xem. Tôi làm thế vì không biết giao tiếp với họ có tốt hay không. Tôi không biết về con người của họ”.—Heather.

Điều quan trọng. Trong cuốn sách của mình (CyberSafe), tiến sĩ Gwenn Schurgin O’Keeffe viết: “Trên mạng xã hội, tốt nhất là chỉ kết thân với những người mà bạn biết và là bạn bè trong cuộc sống thực”.

[Chú thích]

[Khung nơi trang 8]

HÃY ĐĂNG XUẤT!

Khi bạn không dùng mạng xã hội nhưng vẫn để tài khoản của mình ở trạng thái đăng nhập, như thế vô tình bạn cho người khác cơ hội đăng thông tin lên trang của bạn. Theo luật sư Robert Wilson, điều này “cũng giống như việc bạn để ví tiền hoặc điện thoại di động ở nơi công cộng. Bất cứ ai cũng có thể đăng thông tin vào trang của bạn”. Lời khuyên của ông là gì? “Đừng quên đăng xuất”.

[Khung nơi trang 8]

RƯỚC HỌA?

Cuộc khảo sát của tạp chí Consumer Reports cho biết nhiều người sử dụng mạng xã hội “có nguy cơ bị trộm, theo dõi hoặc mạo danh trên mạng. Có 15% người sử dụng đăng nơi ở hoặc kế hoạch đi du lịch, 34% đăng đầy đủ ngày sinh và 21% người có trẻ con ở nhà đăng ảnh và tên của con mình”.