Che chở gia đình bạn khỏi bị ảnh hưởng tai hại

1-3. a) Ảnh hưởng tai hại đe dọa gia đình đến từ đâu? b) Cha mẹ cần có sự thăng bằng nào khi che chở gia đình mình?

BẠN sắp cho đứa con nhỏ đi học và trời mưa như thác lũ. Bạn phải làm sao đây? Bạn có để con bạn tung tăng ra khỏi cửa mà không mặc áo mưa không? Hay là bạn cho con mặc quá nhiều lớp áo để rồi nó không thể cử động được? Dĩ nhiên bạn không làm những cách trên. Bạn cho con vừa đủ những gì nó cần để không bị ướt.

² Tương tự như thế, cha mẹ phải tìm cách thăng bằng để che chở gia đình khỏi bị ảnh hưởng tai hại dồn dập từ nhiều nơi—ngành giải trí, thông tin quần chúng, bạn cùng lứa tuổi, và đôi khi ngay tại trường học. Một số cha mẹ làm rất ít hoặc không làm gì cả để che chở gia đình họ. Một số khác cho rằng hầu hết ảnh hưởng bên ngoài là nguy hại, nên họ khắt khe với con cái đến độ chúng cảm thấy thiếu tự do. Có thể nào có sự thăng bằng không?

³ Có chứ. Theo thái cực nào cũng không có hiệu quả và có thể mang họa (Truyền-đạo 7:16, 17). Nhưng làm sao cha mẹ theo đạo đấng Christ có sự thăng bằng đúng mức để che chở gia đình mình? Hãy xem xét ba phương diện: giáo dục, kết bạn và thú tiêu khiển.

AI SẼ DẠY CON BẠN?

4. Cha mẹ theo đạo đấng Christ nên xem việc giáo dục như thế nào?

⁴ Cha mẹ theo đạo đấng Christ xem trọng sự giáo dục. Họ biết rằng việc học hành giúp con cái họ biết đọc, biết viết và biết cách nói chuyện, cũng như biết giải quyết vấn đề. Việc học hành cũng giúp chúng biết cách học. Những sự khéo léo mà chúng học được tại trường có thể giúp chúng thành công dù gặp thử thách trong thế gian ngày nay. Ngoài ra, một sự giáo dục tốt có thể giúp chúng làm công việc tốt hơn (Châm-ngôn 22:29).

5, 6. Con trẻ trong trường có thể biết các điều lệch lạc về vấn đề tình dục qua cách nào?

⁵ Tuy nhiên, trường học là nơi con cái bạn gặp gỡ những đứa trẻ khác—nhiều đứa có quan điểm lệch lạc. Thí dụ, hãy xem quan điểm của chúng về tình dục và luân lý. Tại một trường trung học nọ ở Ni-giê-ri, một cô gái chung chạ tình dục bừa bãi thường cho bạn học lời khuyên về tình dục. Bạn bè rất thích nghe, dù rằng các ý kiến của cô ta chỉ là bậy bạ, đọc được trong sách báo dâm ô. Một số cô gái thử làm theo lời cô ta. Hậu quả là một cô bị chửa hoang và chết vì tự phá thai.

⁶ Đáng buồn là một số điều sai lầm về tình dục ở trường đến từ thầy cô chứ không phải từ những đứa trẻ khác. Nhiều bậc cha mẹ thấy thất vọng lo lắng khi trường học dạy con cái họ về tình dục mà không trình bày vấn đề theo tiêu chuẩn đạo đức và tinh thần trách nhiệm. Một bà mẹ có con gái 12 tuổi nói: “Chúng tôi sống trong khu rất sùng đạo, theo cổ truyền, thế mà ngay tại trường trung học ở đây, người ta cho bọn trẻ các bọc cao su!” Bà và chồng bà rất lo khi biết là con gái họ bị bọn con trai đồng lứa tuổi rủ rê làm chuyện tình dục. Làm sao cha mẹ có thể che chở gia đình khỏi bị ảnh hưởng sai quấy như thế?

7. Làm sao có thể chống lại những điều sai lầm về tình dục một cách tốt nhất?

⁷ Không cho con cái nghe gì đến vấn đề tình dục có phải là cách tốt nhất không? Không. Tốt hơn là chính bạn nên dạy con cái về vấn đề tình dục (Châm-ngôn 5:1). Sự thật là một số nơi ở Âu châu và Bắc Mỹ, nhiều bậc cha mẹ tránh nói về đề tài này. Tương tự như thế, tại vài xứ ở Phi châu, cha mẹ hiếm khi bàn luận về tình dục với con cái. Một người cha ở Sierra Leone nói: “Văn hóa Phi châu không làm thế”. Một số cha mẹ cho rằng dạy con cái về tình dục là cho chúng ý tưởng để dẫn chúng vào việc phạm tội tà dâm! Nhưng quan điểm của Đức Chúa Trời là gì?

QUAN ĐIỂM CỦA ĐỨC CHÚA TRỜI VỀ TÌNH DỤC

8, 9. Kinh-thánh cho biết những điều tốt nào về vấn đề tình dục?

⁸ Kinh-thánh nói rõ là không có gì xấu hổ khi thảo luận về tình dục trong một bối cảnh đứng đắn. Tại Y-sơ-ra-ên, dân tộc Đức Chúa Trời được dặn phải nhóm lại với nhau, kể cả “con trẻ” để nghe người ta đọc lớn tiếng về Luật pháp Môi-se (Phục-truyền Luật-lệ Ký 31:10-12; Giô-suê 8:35). Luật pháp thẳng thắn đề cập đến một số vấn đề tình dục, bao gồm kinh nguyệt, sự xuất tinh, tà dâm, ngoại tình, đồng tính luyến ái, loạn dâm và việc giao hợp với thú vật (Lê-vi Ký 15:16, 19; 18:6, 22, 23; Phục-truyền Luật-lệ Ký 22:22). Sau khi đọc các điều đó, chắc chắn cha mẹ phải giải thích nhiều điều cho những người trẻ tò mò muốn biết.

⁹ Các đoạn năm, sáu và bảy của Châm-ngôn nói lên lời khuyên đầy yêu thương của cha mẹ về sự nguy hiểm của tình dục vô luân. Các câu này cho thấy đôi khi việc vô luân có thể rất quyến rũ (Châm-ngôn 5:3; 6:24, 25; 7:14-21). Nhưng các câu này dạy điều đó là sai và có hậu quả tai hại, và cũng cho sự hướng dẫn để giúp người trẻ tránh con đường vô luân (Châm-ngôn 5:1-14, 21-23; 6:27-35; 7:22-27). Hơn nữa, sự vô luân trái ngược với sự thỏa mãn thú vui tình dục trong khuôn khổ chính đáng, trong hôn nhân (Châm-ngôn 5:15-20). Thật là mẫu mực tốt về việc dạy dỗ để cha mẹ noi theo!

10. Tại sao cho con cái hiểu biết về tình dục theo cách dạy của Đức Chúa Trời không dẫn chúng đến việc phạm tội vô luân?

¹⁰ Sự dạy dỗ đó có dẫn con cái vào việc phạm tội vô luân không? Trái lại, Kinh-thánh dạy: “Các người công-bình nhờ tri-thức mà được cứu khỏi” (Châm-ngôn 11:9). Bạn có muốn cứu con cái thoát khỏi ảnh hưởng của thế gian này không? Một người cha nói: “Từ khi con cái còn bé bỏng, chúng tôi cố gắng hoàn toàn thẳng thắn với chúng khi nói về vấn đề tình dục. Như thế, khi chúng nghe những đứa trẻ khác nói về tình dục, chúng không tò mò. Không có sự bí mật lớn nào cả”.

11. Làm sao cha mẹ có thể dạy con từ từ về vấn đề riêng tư của đời sống?

¹¹ Như đã được đề cập ở các chương trước, cha mẹ nên sớm bắt đầu dạy về tình dục. Khi dạy con nhỏ tên của các bộ phận trong cơ thể, không nên lờ đi các bộ phận sinh dục của chúng như là cái gì phải xấu hổ. Hãy dạy chúng tên thật của các bộ phận ấy. Theo thời gian, rất cần thiết để dạy về việc tôn trọng sự riêng tư và về những ranh giới cá nhân. Tốt hơn là cả cha và mẹ nên dạy con cái rằng các bộ phận này rất đặc biệt, thường không người nào khác được sờ hoặc để lộ cho ai thấy, và không bao giờ đem ra thảo luận bậy bạ. Khi con cái lớn hơn nữa, cha mẹ nên cho chúng biết làm sao người đàn ông và đàn bà ăn ở với nhau và thụ thai. Đến lúc cơ thể của chúng bắt đầu đến tuổi dậy thì, chúng nên biết rõ sẽ có những sự thay đổi nào xảy ra. Như đã được thảo luận ở chương năm, sự dạy dỗ đó cũng có thể giúp che chở con cái tránh khỏi sự sách nhiễu tình dục (Châm-ngôn 2:10-14).

NHỮNG ĐIỀU CHA MẸ PHẢI LÀM

12. Quan điểm lệch lạc nào thường được dạy trong trường?

¹² Cha mẹ cần phải sẵn sàng để chống lại các ý tưởng sai lầm mà trường có thể dạy—triết lý thế gian như thuyết tiến hóa, chủ nghĩa quốc gia hoặc ý tưởng cho rằng không có lẽ thật tuyệt đối (I Cô-rinh-tô 3:19; so sánh Sáng-thế Ký 1:27; Lê-vi Ký 26:1; Giăng 4:24; 17:17). Nhiều nhân viên thành tâm trong trường quan trọng hóa quá đáng việc học lên cao. Trong khi vấn đề học thêm là sự lựa chọn riêng của mỗi người, một số thầy cô nhất quyết cho rằng đó là con đường duy nhất đưa đến bất cứ sự thành công cá nhân nàoa (Thi-thiên 146:3-6).

13. Làm sao con cái đang đi học có thể được che chở khỏi ý tưởng sai lầm?

¹³ Nếu muốn chống lại sự dạy dỗ sai lầm hoặc lệch lạc, cha mẹ phải biết con cái mình đang được dạy gì. Vì vậy, hỡi các bậc cha mẹ, hãy nhớ rằng bạn cũng có những điều phải làm nữa! Hãy thành thật chú ý đến việc học hành của con cái. Hãy nói chuyện với chúng sau giờ tan học. Hỏi chúng học gì, chúng thích gì nhất, chúng thấy điều gì khó nhất. Hãy xem qua bài làm ở nhà, vở ghi chú và kết quả bài thi của con. Hãy cố quen biết thầy cô của con cái. Cho thầy cô biết bạn quí công lao của họ và bạn muốn giúp làm những gì bạn có thể làm được.

BẠN BÈ CỦA CON

14. Tại sao việc con cái tin kính Đức Chúa Trời chọn bạn tốt là điều quan trọng?

¹⁴ “Lạ chửa! con học điều đó ở đâu vậy?” Biết bao cha mẹ đặt câu hỏi này, hoảng sợ trước điều gì đó có vẻ hoàn toàn khác thường mà con họ nói hay làm? Và biết bao lần chúng cho biết là bạn mới nào đó ở trường hay trong xóm đã nói? Thật vậy, bạn bè ảnh hưởng chúng ta rất nhiều, dù chúng ta già hay trẻ. Sứ đồ Phao-lô cảnh giác: “Anh em chớ mắc lừa: bạn-bè xấu làm hư thói-nết tốt” (I Cô-rinh-tô 15:33; Châm-ngôn 13:20). Đặc biệt những người trẻ dễ bị bạn bè làm áp lực. Chúng có khuynh hướng không dám chắc về chính mình và đôi khi có thể cảm thấy bị bối rối vì muốn làm vui lòng và muốn gây ấn tượng với bạn bè. Vậy thì việc chúng chọn bạn tốt thật quan trọng biết bao!

15. Làm sao cha mẹ có thể hướng dẫn con trong việc chọn bạn?

¹⁵ Như các bậc cha mẹ đều biết, con cái không luôn luôn chọn lựa khéo léo; chúng cần sự hướng dẫn. Đây không phải là vấn đề chọn bạn cho con. Nhưng đúng hơn, khi chúng lớn lên, dạy chúng nhận định và giúp chúng thấy mình nên tìm bạn có những đức tính tốt nào. Đức tính chính là kính mến Đức Giê-hô-va và làm điều đúng theo mắt ngài (Mác 12:28-30). Dạy con cái yêu thương và tôn trọng những người có tính lương thiện, tử tế, rộng lượng, siêng năng. Trong buổi học hỏi gia đình, giúp chúng nhận ra những đức tính đó nơi các nhân vật trong Kinh-thánh và rồi tìm người có cùng các tính đó trong hội thánh. Bạn hãy nêu gương bằng cách dùng cùng tiêu chuẩn đó trong việc chọn lựa bạn bè cho chính mình.

16. Làm sao cha mẹ có thể kiểm việc chọn bạn của con cái?

¹⁶ Bạn có biết bạn bè của con mình là ai không? Hãy bảo con đem bạn bè về nhà để bạn có thể gặp chúng. Bạn cũng có thể hỏi con cái xem các trẻ khác nghĩ gì về những người bạn này. Chúng có tiếng là người trung kiên hay là có đời sống hai mặt? Nếu chúng có đời sống hai mặt, hãy giúp con bạn lý luận để biết tại sao việc kết hợp với những bạn đó có thể hại chúng (Thi-thiên 26:4, 5, 9-12). Nếu bạn chú ý thấy con có sự thay đổi trong cử chỉ, cách ăn mặc, thái độ hay cách nói năng, bạn có lẽ cần nói với con về bạn bè của nó. Con bạn có thể chơi với bạn bè có ảnh hưởng xấu. (So sánh Sáng-thế Ký 34:1, 2).

17, 18. Ngoài việc cảnh giác con coi chừng bạn bè xấu, cha mẹ còn có thể giúp đỡ thực tiễn như thế nào?

¹⁷ Nhưng chỉ dạy con tránh bạn bè xấu mà thôi thì không đủ. Hãy giúp chúng tìm bạn tốt. Một người cha nói: “Chúng tôi luôn tìm cách thay thế. Vì vậy, khi trường muốn con trai chúng tôi chơi trong đội banh, vợ chồng tôi ngồi xuống thảo luận với con tại sao việc đó không tốt—bởi vì nó phải gần gũi những bạn mới. Nhưng rồi chúng tôi đề nghị nhóm một số các em trong hội thánh lại, đưa tất cả đến công viên để chơi banh. Thế là mọi việc đều êm xuôi cả”.

¹⁸ Cha mẹ khôn ngoan giúp con cái tìm bạn tốt và cùng giải trí lành mạnh với chúng. Tuy nhiên, đối với nhiều bậc cha mẹ, vấn đề giải trí này đưa ra những khó khăn riêng của nó.

LOẠI GIẢI TRÍ NÀO?

19. Những gương nào trong Kinh-thánh cho thấy việc gia đình chung vui với nhau không phải là tội lỗi?

¹⁹ Kinh-thánh có lên án việc vui đùa không? Chắc chắn không! Kinh-thánh nói rằng có “kỳ cười... và có kỳ nhảy-múa”b (Truyền-đạo 3:4). Dân Đức Chúa Trời trong xứ Y-sơ-ra-ên xưa yêu thích âm nhạc, nhảy múa, trò chơi và đố mẹo. Giê-su Christ dự tiệc cưới lớn và “tiệc trọng-thể” do Ma-thi-ơ Lê-vi đãi ngài (Lu-ca 5:29; Giăng 2:1, 2). Rõ ràng là Giê-su không phải là người làm mất vui. Mong rằng gia đình bạn không bao giờ xem việc cười đùa và vui vẻ là tội lỗi!

20. Cha mẹ nên nhớ gì khi cho gia đình giải trí?

²⁰ Đức Giê-hô-va là “Đức Chúa Trời hạnh-phước” (I Ti-mô-thê 1:11). Vì vậy, việc thờ phượng Đức Giê-hô-va phải là nguồn vui mừng, chứ không là điều làm đời sống mất vui. (So sánh Phục-truyền Luật-lệ Ký 16:15). Bản chất tự nhiên của trẻ em là ồn ào và đầy năng lực nên chúng cần được vui chơi và giải trí. Sự giải trí khéo chọn lựa không phải chỉ để vui mà thôi, nhưng còn là cách cho đứa trẻ học hỏi và trưởng thành. Người chủ gia đình có trách nhiệm đáp ứng mọi nhu cầu của gia đình, kể cả sự giải trí. Tuy nhiên, cần phải có sự thăng bằng.

21. Những trò giải trí ngày nay có các cạm bẫy nào?

²¹ Trong “ngày sau-rốt” hỗn loạn này, xã hội đầy những người “ưa-thích sự vui chơi hơn là yêu-mến Đức Chúa Trời”, y như Kinh-thánh đã tiên tri (II Ti-mô-thê 3:1-5). Đối với nhiều người, việc giải trí là trọng tâm của cuộc sống. Vì có sẵn quá nhiều, nên trò giải trí có thể lấn át những điều quan trọng hơn. Ngoài ra, rất nhiều trò giải trí ngày nay làm nổi bật chuyện tình dục vô luân, sự hung bạo, việc lạm dụng ma túy và các thực hành hết sức tai hại khác (Châm-ngôn 3:31). Bạn có thể làm gì để che chở những người trẻ khỏi sự giải trí tai hại?

22. Cha mẹ có thể dạy con như thế nào để chúng có quyết định khôn ngoan trong việc giải trí?

²² Cha mẹ cần đặt ra giới hạn và phải hạn chế con cái. Nhưng hơn thế nữa, họ cần dạy con cái để biết phán đoán sự giải trí nào có hại và biết giải trí đến mức nào là quá độ. Sự dạy dỗ đó đòi hỏi phải có thì giờ và nỗ lực. Hãy xem một thí dụ. Một người cha có hai con chú ý thấy con trai lớn thường xuyên nghe một đài phát thanh mới. Vì vậy, một ngày nọ trong lúc lái xe đi làm, người cha vặn đài đó nghe. Đôi lúc ông dừng xe lại và ghi lời của bài hát. Sau đó, ông ngồi lại với các con trai và thảo luận về những gì ông đã nghe. Ông hỏi quan điểm của chúng, bắt đầu với câu “Con nghĩ sao?” và kiên nhẫn nghe chúng trả lời. Sau khi dùng Kinh-thánh lý luận với con, chúng đồng ý không nghe đài đó nữa.

23. Làm sao cha mẹ có thể che chở con cái tránh việc giải trí không lành mạnh?

²³ Các bậc cha mẹ khôn ngoan kiểm lại âm nhạc, chương trình truyền hình, băng video, chuyện hoạt họa, các trò chơi video và phim mà trẻ con thích xem. Họ nhìn hình ngoài bìa, lời nhạc, mẫu mã bao bì, và đọc lời phê bình trên báo và xem các đoạn trích ngắn. Nhiều người kinh ngạc khi thấy một số loại “giải trí” nhắm vào trẻ em ngày nay. Những ai muốn che chở con cái khỏi ảnh hưởng đồi trụy, thì nên ngồi lại cùng gia đình để thảo luận về các mối nguy hiểm, dùng Kinh-thánh và sách báo giải thích Kinh-thánh, như sách Questions Young People Ask—Answers That Work (Người trẻ thắc mắc—Lời giải đáp thực tế) và các bài trong tạp chí Tháp Canh và Awake! (Tỉnh Thức!)c. Khi cha mẹ đặt ra những giới hạn nhất định, tỏ ra kiên quyết và hợp lý, họ thường thấy kết quả tốt đẹp (Ma-thi-ơ 5:37; Phi-líp 4:5).

24, 25. Gia đình có thể cùng nhau thưởng thức vài trò giải trí lành mạnh nào?

²⁴ Dĩ nhiên, giới hạn các hình thức giải trí tai hại chỉ thắng được một phần mà thôi. Hãy dùng điều thiện chống điều ác, nếu không con cái có thể bị xuôi theo đường lối sai quấy. Nhiều gia đình có vô số kỷ niệm êm đềm và vui vẻ trong việc giải trí với nhau—ăn chung ngoài trời, đi bộ đường dài, cắm trại, chơi các trò chơi và thể thao, đi xa thăm bà con hay bạn bè. Một số thấy rằng chỉ việc đọc cho nhau nghe khi nghỉ ngơi là vui vẻ và thoải mái lắm rồi. Những người khác thích kể chuyện khôi hài hoặc thú vị. Còn những người khác nữa cùng phát triển các sở thích chung, chẳng hạn như làm đồ gỗ và thủ công nghệ, cũng như chơi các nhạc cụ, vẽ tranh, hay là học hỏi về những điều Đức Chúa Trời đã sáng tạo. Những đứa trẻ biết thích các cách tiêu khiển như thế thì được che chở khỏi nhiều trò giải trí đồi bại và chúng biết rằng việc tiêu khiển không phải chỉ là ngồi một chỗ để được giải trí mà phải hơn thế nữa. Tham gia vào thường vui hơn là chỉ ngồi xem.

²⁵ Họp mặt chung vui cũng có thể là hình thức tiêu khiển rất vui thích. Khi những cuộc họp mặt này được trông nom chu đáo và không quá lớn hay là mất nhiều thì giờ, thì không những làm cho con cái vui mà còn giúp ích nữa. Các buổi họp mặt này có thể giúp thắt chặt tình yêu thương trong hội thánh. (So sánh Lu-ca 14:13, 14; Giu-đe 12).

GIA ĐÌNH BẠN CÓ THỂ THẮNG THẾ GIAN

26. Đức tính nào là quan trọng nhất trong việc che chở gia đình khỏi bị ảnh hưởng không lành mạnh?

²⁶ Chắc chắn là việc che chở gia đình bạn khỏi ảnh hưởng tai hại đòi hỏi nhiều công sức. Nhưng có một điều, hơn bất cứ điều gì khác, sẽ làm cho bạn có thể thành công. Đó là tình yêu thương! Mối liên lạc gần gũi và yêu thương giữa những người trong nhà sẽ làm gia đình bạn thành nơi trú náu an toàn và sẽ khuyến khích mọi người trò chuyện với nhau, và điều này che chở mọi người khỏi bị ảnh hưởng xấu. Ngoài ra, vun trồng một loại tình thương khác còn quan trọng hơn nữa—tình thương đối với Đức Giê-hô-va. Khi tình thương đó chan chứa trong gia đình, con cái lớn lên chắc hẳn sẽ ghét chính cái ý tưởng làm buồn lòng Đức Chúa Trời và không để thế gian ảnh hưởng mình. Và cha mẹ nào trong lòng kính mến Đức Giê-hô-va thì sẽ tìm cách noi theo cá tính yêu thương, phải lẽ và thăng bằng của ngài (Ê-phê-sô 5:1; Gia-cơ 3:17). Nếu cha mẹ làm thế, con cái họ sẽ không có lý do gì để xem sự thờ phượng Đức Giê-hô-va chỉ toàn là một loạt các điều mà chúng không được phép làm hay là một lối sống mất vui mà chúng muốn tránh càng sớm càng tốt. Ngược lại, chúng sẽ thấy việc thờ phượng Đức Chúa Trời là lối sống vui vẻ nhất và mãn nguyện nhất.

27. Làm sao gia đình có thể thắng thế gian?

²⁷ Gia đình nào đoàn kết trong việc phụng sự Đức Chúa Trời một cách vui vẻ và thăng bằng, cố gắng hết lòng giữ “không dấu-vít, chẳng chỗ trách được” và tránh khỏi ảnh hưởng bại hoại của thế gian này, thì sẽ là nguồn vui cho Đức Giê-hô-va (II Phi-e-rơ 3:14; Châm-ngôn 27:11). Những gia đình đó noi theo bước chân của Giê-su Christ, đấng đã kháng cự mọi nỗ lực mà thế gian của Sa-tan cố làm ô uế ngài. Gần lúc chấm dứt đời sống trên đất, Giê-su có thể nói: “Ta đã thắng thế-gian rồi!” (Giăng 16:33). Mong rằng gia đình bạn cũng thắng thế gian và được sống đời đời!