MAKOHO ANIKOHIWA NI ALE ANISOMA IREVISTA SAHU
Exeeni yaaphavela awe ohimya profeta Yeremiya vaavo vanilavula awe wira Rakheli oniwunlela anaawe?
▪ Yoolepa ya Yeremiya 31:15, hiyo ninsoma so: “Nihìwanyeya nsu oRamá, wunla n’ukhuwela vanjene. Ti Rakheli oniwunlela an’awe, khantthuna omàlihiwa, mana àrimela”.
Anamwane anli a Rakheli yaakhwiiye nuumala okhwa maama aya. Woonasa wene, masu ale yaalempwale ni Yeremiya nuuvira iyaakha ekonto emosa Rakheli okhwiiye, anikhala ntoko khahiyo a ekeekhai.
Mwaana oopacerya a Rakheli aari Yosefe. (Maph. 30:22-24) Muhoolo mwaya aahimuyara mwaana mukina iireliwa Beniyamini. Masi Rakheli aakhwiiye omananihaka omuyara mwanawe owo a nenli. Tivonto vanikhumelela aya nikoho nla: Nto xeeni Yeremiya 31:15, onihimya awe wira owo aawunlela anaawe okhala wira ‘yahirimela’?
Hiyo nihaana osuwela wira mwanawe oopacerya, Yosefe muhoolo mwaya aahaayara anaawe Manase ni Efrayimi. (Maph. 41:50-52; 48:13-20) Muhoolo mwaya, Efrayimi aahikhala oovuwa ni aahikhala nloko nuulupale naakhala mpantta onikhuma nsuwa wa Omwene wa Isarayeli ni aanihoolela maloko ale muloko. Nave nloko naakhumelenle wa mwaana ole a nenli a Rakheli, Beniyamini, naakhala Omwene wa mpantta onikela nsuwa vamosa ni Yuda. Mwa enamuna eyo, nto Rakheli vanweryaneya okhala nthoonyeryo na aximaayi otheene a wIsarayeli yaakhala Omwene wa mpantta onikhuma nsuwa ni onikela nsuwa.
Okathi yaalempwa aya eliivuru ya Yeremiya, maloko a Omwene yaakhala mpantta onikhuma nsuwa yiira apwetexiwe ni Asiriya ni atthu aya anceene yaahivariwa. Masi, atthu akina a nloko na Efrayimi yaahitthyawela mmuttettheni mwa oYuda. Mwaakha wa 607 AEC, aBabilonia yaahixintta Omwene wa maloko manli wa oYuda. Nto vanikhala ntoko wira atthu anceene yaavariwe okathi ole yaathukumanyiwe oRamá, nipuro naarakamenle ikiloomu 8 okhuma mpantta onikhuma nsuwa wa oYerusalemu. (Yer. 40:1) Woonasa wene anamunceene yaahiiveliwa muttetthe wa Beniyamini muttetthe yoole aavithiwe awe Rakheli. (1 Sam. 10:2) Vano Rakheli owunlela wawe anaawe pooti olikanyihiwa ni owunlela atthu a nloko na Beniyamini, wala atthu otheene yaakhala oRamá. Etthu ekina ekhanle ahu oohimya ti yoowi masu ala pooti otaphulelaka wira aximaama otheene a atthu a Muluku yaawunlela anaaya yaakhwiiye wala yaavariwe a nloko na Isarayeli.
Masu ala a Yeremiya voohimya sa Rakheli oniwunlela anaawe yaanihimya-tho ele yaarowa omukhumelela Yesu yoowo aahimmwale vahinatthi wira ekumi awe yaarowa ovira mmaxakhani nlelo oryeene mwaana. Okathi yoole Mwene Herodi aarumme awe wira anamwane otheene yaarina iyaakha sihinivikana piili oBethelehemu yiiviwe, muttetthe yoowo waari mpantta onikela nsuwa wa oYerusalemu. Anamwane awo otheene yaahipweteya, niire so, yaahikhwa. Nkahaya muupuwele wunla wa aximaama anceene yaawunlela anaaya! Vaakhala ntoko wira wunla iwo waaniiwanyeya ottaiwene ntoko oRamá, mpantta waakhuma nsuwa wa oYerusalemu.—Math. 2:16-18.
Tivonto, okathi wa Yeremiya ni wa Yesu, Rakheli owunlela wawe anaawe yaari enamuna yooreerela ya ohimya moota aximaama aYuda yaawunlenle aya anaaya yaivakasiwe. Tthiri ale yaakhwiiye ni yaaronwe “elapo y’awanani”, eyo piiyo, naakhwa, anootthika akhumaka mmatatani mwa nwanani owo okathi anirowa aya ohihimuxiwa mookhwaani.—Yer. 31:16; 1 aKor. 15:26.