MURUU WA NAMULOKO NEETHANU
Nwiriyane Miruku, Mwaakhuleleke Olakiwa
1. (a) Nthowa xeeni otheene ahu vanitthuneya ahu ovahiwa miruku ni olakiwa? (b) Nikoho xeeni nnitthuneya ahu othokorerya?
ELIIVURU ya Yakobo 3:2, enihimya so: “Othene ahu ninnittheka n’inamuna sinjene”. Hiyo nnoowerya wuupuwela ikwaha sinceene seiyo noocenly’ahu okhala moovarihana ni ele Nuulumo na Muluku ennitumererya aya. Tivonto hiyo ninneemererya wira ele enihimya Biibiliya ekeekhai vaavo vanilavula awe wira: “Nwiriyane miruku, mwakhelele sinixuttihaya: siso munokhala musuweli”. (Miruku 19:20) Moohaaniherya hiyo noopaka mirukunuxo sinceene wira ikumi sahu sikhaleke moovarihana ni sowiixuttiha sa Biibiliya. Nnoonela sai okathi onivahiwa ahu miruku ni muKristau mukhw’ihu mmwaha onnivara?
2. Nintthuneya opaka exeeni vaavo vanivahiwa ahu miruku?
2 Vaavo vanivahiwa aya miruku atthu akina anoothererya etthu ekina, yeereryaka opeepheiha mwaha owo, aahiiso waavaha nthowa atthu akina. Masi ti vooloka owiriyana miruku ni ovarihela muteko. (aHéberi 12:11) Aayo, khuuvo aatthuneya waawehereryaka atthu akina opaka itthu sotheene moomalela, nnakhala omakelaka ovaha miruku voohimya sa itthu saamukhaani aahiiso miyaha seiyo Biibiliya sinimuhiya awe mutthu wira opakeke yoothanla awe. Nave-tho, pooti wira ole onivaha miruku khosuwenle itthu sotheene sa mwaha owo, nto onoowerya oleeliwa eyo mwa nttittimiho. Masi nihimye exeeni akhala wira miruku iyo aahiiso yoolaka eyo enivahiwa ti yookhalela, ni enikhuma mBiibiliyani? Vano, owo ti mwaha onrowa ahu othokorerya moottharelana.
Matakiheryo Yaawo Annilopola
3, 4. (a) Etthu xeeni enihimya Biibiliya yeeyo eniwerya onikhaliherya okhalana muupuwelo wooloka voohimya sa waakhulela miruku ni yoolaka? (b) Mwene Sawuli aakhenle sai miruku, ni yookhumelela xeeni?
3 Nuulumo na Muluku ninnihimya sowiiraneya sekeekhai sa atthu akina yaawo yaakhenle miruku soophwanelela. Ikwaha sikina, miruku saavahiwa vamosaa ni yoolaka. Mutthu mmosaa yaamwiiranenle eyo aari Sawuli, Mwene a wIsarayeli. Owo khaamwiiwelenle Yehova voohimya sa nloko na Amaleeki. Amaleeki yaanaanyokha arumeyi a Muluku, nto Yehova aahilakela wira yiiviwe Amaleeki ni mihuwo saya. Masi Mwene Sawuli khampwetenxe mwene aAmaleeki vamosaa ni mihuwo sawe sootepa oloka.—1 Samuweli 15:1-11.
4 Yehova aahimurumiha mprofeta Samuweli wira ampwapwele Sawuli. Sawuli aakhenle sai opwapwela iwo? Owo aahimmye wira aahaaxintta Amaleeki masi aahithanla omuhiya mwene aya ori mukumi. Masi, hataa vaari siiso, eyo yaari yoovirikana ni yooruma ya Yehova. (1 Samuweli 15:20) Sawuli aaheererya waavaha nthowa atthu akina mwaha woohiiva mihuwo oriki: “Miyo kaniwova atthu: tivó kotthara sahimyaya”. (1 Samuweli 15:24) Vankhala ntoko wira yoophavela awe yaari ottittimihiwa paahi, tivonto aahinvekela Samuweli wira omuttittimihe ohoolo wa atthu. (1 Samuweli 15:30) Wanikisa waya, Yehova aahimukhootta Sawuli okhala mwene.—1 Samuweli 16:1.
5. Etthu xeeni yaamwiiranenle Mwene Oziya mwaha wokhootta miruku?
5 Mwene Oziya ooYuda, “ahatthekela Apwiya Muluku awe: ahikela mpani mw’Apwiya wira apahe erupani valtari a sowunkhela”. (2 Wahala a Mamwene 26:16) Masi yeemereriwa ni nlamulo wira apaheke erupani yaari anamukuttho paahi. Vaavo mukhulupale aanamukuttho eerenrye awe omuhiiha Oziya, mwene Oziya aahinanariwa. Nto exeeni yiiranen’ye? Biibiliya onihimya wira: “Yahikhumelela makuttula [makokho] vayuji vawe . . . okhala wira Apwiya yahimuhukhumu. Mwené Oziya ahikhala namakuttula mpakha okhwa wawe”.—2 Wahala a Mamwene 26:19-21.
6. (a) Nthowa xeeni Sawuli ni Oziya vaakhoottale aya waakhela miruku? (b) Nthowa xeeni olelo va ory’aya vowoopiha okhootta miruku?
6 Nthowa xeeni Sawuli ni Oziya vaanalya aya okhala voorika waakhulela miruku? Mwaha muulupale waari wiixinnuuha, khuta mmosaa uupuwela mukhalelo awe wowiihelana paahi. Atthu anceene anniiphwanyiha maxakha mwaha wa wiixinnuuha. Awo anoona wira waakhulela miruku ethoonyeryo ya otteettheya aahiiso onivukula nttittimiho naya. Masi wiixinnuuha tekhanle ethoonyeryo ya otteettheya. Wiixinnuuha onnittiyelela muupuwelelo wa mutthu, omwiirihaka mutthu owo okhootta yookhaliherya Yehova onivaha awe orumeelaka Nuulumo ni mulokiheryo awe. Tivonto, Yehova vannilopola awe oriki: “Wisona okhuvela opweteya: wihelana onniruha ehasara”.—Miruku 16:18; aRoma 12:3.
Hiyo Nohaana Waakhela Miruku
7. Sowiixutta xeeni soolipiha siniphwanya ahu mmoota Moise saakhenle awe miruku?
7 Biibiliya ookhalana-tho matakiheryo oolokexa a atthu yaawo yaakhenle miruku, nto nnoowerya wiixutta etthu sa atthu awo. Muthokorerye ntakiheryo na Moise, yoowo aavahiwe miruku ni taata awe mmoota wooweettiha muteko awe woolemela. Moise aahiiwa miruku sa taata awe nto moohipisa aahivara ele yaaleeliwe awe. (Okhuma 18:13-24) Nnaamwi Moise aari mukhulupale, nthowa xeeni Moise aakhenle awe miruku iyo? Okhala wira Moise aari mutthu oomaala. “Moise ari mutthu omàla vanjene, ovikana atthu othene a mulaponi-mu”. (Mothakoni 12:3) Moota xeeni omaala ory’aya wootthuneya? Eliivuru ya Sofoniya 2:3 enooniherya wira okhala oomaala ontaphulela okumi ahu.
8. (a) Soottheka xeeni saapanke Davidi? (b) Davidi aakhenle sai opwapwela wa Natani? (c) Soottheka sa Davidi saakumihenrye exeeni?
8 Mwene Davidi aahiraruwa ni Bathi-Xeba ni aaheererya ovitha yoottheka awe orumihaka wiiviwa Uriya, iyawe Bathi-Xeba. Yehova aahimurumiha mprofeta Natani wira ampwapwele Davidi. Mowaakuveya Davidi aahittharuwa ni aahaakhulela ottheka wawe oriki: “Kihatthekela Apwiya!”. (2 Samuweli 12:13) Hataa Muluku aakhulenle ottharuwa wa Davidi, Davidi aarowa ohaawa mwaha wa soottheka sawe. Yehova aahimuleela wira ekatana ‘khenimala opwetexa vatthokoni vanyu’, nto axaarawe yaarowa wunnyereriwa ‘mutthu ètthoko awe’, nto mwaana owo ooraruiwa aarowa ‘okhwa’.—2 Samuweli 12:10, 11, 14.
9. Nuupuweleke exeeni okathi onivahiwa ahu miruku aahiiso yoolaka?
9 Mwene Davidi aahisuwela wira wiiwelela miruku sooloka onnikumiherya mireerelo. Ekwaha emosaa, owo aahimuxukhuru Muluku mwaha woomurumiha mutthu wira onvahe miruku. (1 Samuweli 25:32-35) Niireke wira hiyo ninnixukhurela okathi onivahiwa ahu miruku? Akhala wira ninnixukhuru, hiyo ninrowa osukiwa wira nihilavule aahiiso opaka itthu saarowa oniiriha othanana. Masi sai akhala wira noopaka etthu enivekela ovahiwa miruku aahiiso yoolaka? Nto nihiliyalee wira ovahiwa miruku aahiiso yoolaka, ethoonyeryo ya ophenta wa Yehova, yoowo oniphavela wira nikhaleke saana moohimala.—Miruku 3:11, 12; 4:13.
Mikhalelo Sinitthuneya Ahu Okhalana
10. Mukhalelo xeeni woonihenrye Yesu yoowo waari wootthuneya wa ale yaarowa okela Momweneni?
10 Wira nikhalane wataana wooloka ni Yehova vamosaa ni annihu eeKristau, hiyo nintthuneya okhalana mikhalelo sikina sooreerela. Yesu aahilavula imosaa sa mikhalelo iya okathi waamweemenxa awe mwaana eriyari ya awiixutti awe ni khuhimya wira: “Mwahirukunuxe mirima sanyu, mwahikhaleke ntoko anamwane, khamunkela momweneni wa wirimu. Tthiri, ole onìyeviha, aìkhalihaka ntoko mwanamwan’ola, owo t’ukhanle mulupalexa momweneni wa wirimu”. (Matheyo 18:3, 4) Awiixutti a Yesu yaatthuneya okhala oowiiyeveiha, okhala wira awo yaahinyakulihana eriyari aya voohimya sa ole aari muulupalexa.—Luka 22:24-27.
11. (a) Nintthuneya okhala oowiiyeveiha waani, ni nthowa xeeni? (b) Akhala wira nrii oowiiyeveiha, ninrowa woonelaka sai miruku?
11 Murummwa Pedru aalempe so: “Vano kinahimerya atthu othene wira: musareyeke wiyeviha, murumelanaka, okhala wira ‘Muluku onnakhotta atthu òwisona, masi onnavaha eparakha atthu òwiyeviha’”. (1 Pedru 5:5) Hiyo noosuwela wira nintthuneya okhala oowiiyeveiha ohoolo wa Muluku, masi yoolepa ela enooniherya wira hiyo nintthuneya-tho okhala oowiiyeveiha wa annihu. Akhala wira hiyo ninniiyeveiha wa annihu, khinnirowa onyoonyiheya ni miruku soophwanelela sinnivaha aya, masi ninrowa wiixuttaka etthu wa awo.—Miruku 12:15.
12. (a) Mukhalelo xeeni mukina onivarihana vanceene ni wiiyeveiha? (b) Nthowa xeeni vanitthuneya ahu wuupuwelela moota mweettelo ahu sinrowa aya waahapuwela akina?
12 Mukhalelo mukina onivarihana vanceene ni wiiyeveiha ti ophavela okhala saana wa atthu akina. Murummwa Paulo aalempe so: “Ahikhale omphavela oreriwa wawe, nto aphaveleke sinaphwanyiha oreriwa akhw’awe. . . . Tivo, mwalyaka walá mwawuryaka, nnákhala mwiraka etthu p’itthu, mwireke sothene vonvuwiha Muluku. Mwetteke vorera vohatthekihaka nnákhala aYuda, nnákhala amalapo, hatá ekereja [muloko] ya Muluku”. (1 aKorinto 10:24-33) Paulo khaaphavela ohimya wira nihicaleleke soophavela sahu sotheene, masi owo aanitumererya wira nihipake etthu yaarowa omoopererya mutthu mukina opaka ele yowuupuxerya ya murima awe yoon’aya okhala yoohiloka.
13. Ntakiheryo xeeni ninwerya wooniherya akhala wira nookhalana yoolema ya ovarihela muteko miruku sa Biibiliya?
13 Niireke wira nyuwo munnikuha okhala saana wa akina ohoolo wa soophavela sanyu? Otheene ahu nohaana wiixutta opaka eyo. Sookhala iphiro sinceene sa moota woopaka eyo. Mwa ntakiheryo, nrowee nthokorerye mawarelo ni moota wowiitthokiha. Iya miyaha seiyo sinihela muhina iwarelo sinnisivela, masi nittharaka ele Biibiliya enihimya awe sa owara mookhalela, moophwaneliwa, ni mooratta. Masi niireke wira mwampaka mirukunuxo, mwaasuwenle wira mawarelo anyu aahiiso wiitthokiha wanyu, onniwiiriha atthu akina a muttetthe anyu ohiwiriyana ihapari sa Omwene mwaha wa ovirikana wa iwarelo iyo? Tthiri, waakhaliherya atthu akina wira aphwanye okumi woohimala ti wootepa otthuneya ovikana ohakalaliha murima ahu.
14. Nthowa xeeni ory’aya wootthuneya okhala oowiiyeveiha ni waathokorerya atthu akina?
14 Yesu oovaha ntakiheryo na wiiyeveiha ni moota oowaathokorerya atthu akina, mpakha orapiha inawu sa awiixutti awe. (Yohani 13:12-15) Nuulumo na Muluku ninnihimya sa Yesu wira: “Mukhalaneke mupuwelo mmosaru, yowo orinawe Yesu Kristu. Yes’uwo, okhanle Muluku khuluwi [“aarina mukhalelo ooMuluku”, NM], khakhanyerenrye ovarexexa makhalelo awe òMuluku: masi ahirula oMuluk’uwo, ahìkhaliha epottha, aìlikanyihaka n’atthu. Òneyaka mutthu ntoko atthu akina, ahìyeviha nlelo, aìkhalihaka òwìwelela mpakha okhwa”.—aFilipi 2:5-8; aRoma 15:2, 3.
Muhikhootte Yoolaka ya Yehova
15. (a) Mirukunuxo xeeni sinitthuneya ahu opaka wira nikhalane omutthu onimuhakalaliha Muluku? (b) Yehova onirumeela iphiro xeeni wira onivahe miruku ni yoolaka?
15 Mwaha woowi otheene ahu nrii anamattheka, opaka mirukunuxo mmuupuwelo ni mweettelo ahu ti wootthuneya, akhala wira nimphavela wooniherya omutthu wa Muluku ahu. Hiyo nintthuneya owara “omutthu wa nanano”. (aKolosi 3:5-14) Ovahiwa miruku ni yoolaka onninikhaliherya osuwela mapuro anitthuneya ahu opaka mirukunuxo ni woona moota woopaka mirukunuxo iyo. Biibiliya tokhanle mathipelo a wiixuttiha onitthuneya wa hiyo. (2 Timótheyo 3:16, 17) Iliivuru sa Biibiliya ni mithukumano sa mmulokoni sinipakiwa ni mulokiheryo wa Yehova, sinninikhaliherya ovarihela muteko Nuulumo na Muluku. Hataa hiyo nitonkweene wiiwa miruku iyo, niireke wira ninnisuwela otthuneya waya ni ninneererya olokiherya ele enitthuneya?
16. Yookhaliherya xeeni Yehova enivaha awe wa khuta mmosaa a hiyo?
16 Okhala wira Yehova onniniphenta, owo onninikhaliherya okathi onixanka ahu. Atthu imilyau sinceene aakhaliheriwa orweela mwa soosoma sa Biibiliya sa vatthokoni. Axitiithi annaavaha miruku ni waalaka an’aya aphavelaka waakhoottiherya otthara mweettelo waarowa waahaaxa. (Miruku 6:20-23) Mmulokoni, ikwaha sinceene atthu akina anniveka miruku ni malakiheryo wa arumeyi oosuwela, wira alokiherye wiimananiha waya mmuteko wa olaleerya. Ikwaha sikina, axitokweene a mmulokoni, annikohana miruku mukina ni mukhw’awe aahiiso annaakoha ale oolimalela oratteene muteko woolaleerya. Ale ari oophwanelela momunepani annimurumeela Biibiliya wira yaakhaliherye ale anitthuneya okhaliheriwa, ni annipaka eyo ni munepa wowiiyeveiha. Akhala wira munivaha miruku, mutthokeleleke wira nyuwo muhaana ‘wipasopaka wira ni nyuwo-tho muhikwattuliwe’. (aGalasia 6:1, 2) Aayo, otheene ahu nnitthuneya ovahiwa miruku ni yoolaka wira nimukokhoreleke mowiiraana Muluku mmosaa paahi eekeekhai.
Makoho Oowuuluula
• Moophenta, Yehova onnikhaliherya sai wira noone mapuro anitthuneya ahu olokiherya?
• Nthowa xeeni atthu anceene vanoona aya okhala voorika waakhulela miruku sootthuneya, ni moota xeeni eyo ery’aya yowoopiha?
• Mikhalelo xeeni sootthuneya sinrowa onikhaliherya waakhulela miruku, ni ntakiheryo xeeni naavanhe Yesu mmwaha ola?
[Elatarato eri epaaxina 142]
Oziya aahikhootta miruku nto yaahimukhumelela makokho
[Elatarato eri epaaxina 142]
Moise aahireelihiwa mwaha wowaakhulela miruku saavahiwa awe ni Yeethoro