Moota Eprofecia ya Daniyeli Yaahimmya Aya Vahinatthi sa Orwa wa Mesiya
OKHUMA okathi wa mprofeta Daniyeli mpakha oyariwa wa Yesu saahivira iyaakha soovikanaka 500. Hataa vaari siiso, Yehova aahimuupululela Daniyeli soohimmwa seiyo saarowa okhaliheryaka osuwela okathi ene, vaavo Yesu vaarowa awe woottihiwa ni munepa wootteela aahiiso othoonyiwa okhala Mesiya walaa Kristu. Daniyeli aaleeliwe so: “Musuweleke, mphaveleke wiwa orattene: okhuma okathi onrummwaya otekiwa-tho oYerusalemu mpakha orwa wa mukhulupale [Mesiya] ottikittheliwe ni Muluku, sinovira iyakha [“isumana”, NM] thanu na pili . . . iyakha miloko mithanu na mosa ni pili”.—Daniyeli 9:25.
Wira nisuwele okathi ene wa orwa wa Mesiya, wanipacerya nohaana osuwela okathi onipacerya aya isumana sa orwa wa Mesiya. Moovarihana ni eprofecia, Mesiya aarowa orwa “okhuma okathi onrummwaya otekiwa-tho oYerusalemu”. Wiiranen’ye silini okathi ‘warummwaya otekiwa-tho oYerusalemu’? Moovarihana ni Nehemiya, namalepa a eliivuru ya Biibiliya, yooruma ya otekiwa-tho ixirii sa oYerusalemu yiiranen’ye ‘eyakha yanamiloko mili y’omwene w’Artaserse’. (Nehemiya 1:1; 2:1, 5-8) Anamalepa a sowiiraneya annaakhulela wira Artaserse aapacenrye olamulela mwaakha wa 475 A.E.C. Vano 455 A.E.C. waari mwaakha yoowo mwene Artaserse waapixa awe iyaakha 20 sa olamulelo awe. Vanonto, noosuwela okathi onipacerya aya eprofecia ya Daniyeli voohimya sa Mesiya, eyo piiyo, mwaakha wa 455 A.E.C.
Daniyeli onnihimya okathi waarowa ovira mpakha orwa wa “Mukhulupale [Mesiya]”. Eprofecia ennihimya sa “iyakha [“isumana”, NM] thanu na pili . . . iyakha miloko mithanu na mosa ni pili”, eyo piiyo, isumana 69. Isumana iya saarowa opisa mpakha silini? ABiibiliya anceene anooniherya wira isumana iya khahiyo isumana sa mahiku mathunu na manli, masi isumana sa iyaakha. Tivonto, khuta esumana enitaphulela iyaakha thanuu na piili. Muupuwelelo ola a iyaakha sa isumana aahiiso ikrupu sa iyaakha thanuu na piili waari woolimaleliwa ni aYuda a okathi wa khalai. Mwa ntakiheryo, awo yanttharihela ekano ya wuupuwelela mwaakha wa Saabadu, wiiraneya nuuvira iyaakha thanuu na piili. (Okhuma 23:10, 11) Tivonto, eprofecia ya isumana 69, entaphulela ikrupu sa isumana 69 sirina iyaakha 7 khuta krupu, eyo piiyo, iyaakha 483.
Vano nohaana opaka ekontha. Akhala wira ninkontari okhuma mwaakha wa 455 A.E.C., iyaakha 483 sinnipixa mwaakha wa 29 E.C. Tthiri 29 E.C. aari mwaakha yoowo Yesu aabatiziwa awe khukhala Mesiya!a (Luka 3:1, 2, 21, 22) Khahiyo va nthoonyeryo waakhwanela wa iprofecia sa Biibiliya?
[Footnotes]
a Okhuma mwaakha wa 455 A.E.C. mpakha mwaakha wa 1 A.E.C. sirii iyaakha 454. Okhuma mwaakha wa 1 A.E.C. mpakha mwaakha wa 1 E.C. erii eyaakha emosaa (khivaakhanle mwaakha zero). Okhuma mwaakha wa 1 E.C. mpakha mwaakha wa 29 E.C. sirii iyaakha 28. Otakaaha ikrupu iya tthaaru sa iyaakha, sinikhumelela iyaakha 483. Yesu ‘ahiviwa’ mwaakha wa 33 E.C., eriyari ya isumana sa iyaakha 70. (Daniyeli 9:24, 26) Nwehee, Preste Atenção à Profecia de Daniel! muruu wa 11, ni Estudo Perspicaz das Escrituras, eVolume 3, ipaaxina 582-5. Iliivuru iyo silaleiwalee ni Anamoona a Yehova.
[Diagram/Pictures on page 198]
(For fully formatted text, see publication)
Isumana Thanuu Na Piili
Iyaakha 490
Isumana 7 Isumana 62 Esumana 1
(Iyaakha 49) (Iyaakha 434) (Iyaakha 7)
455 406 ← A.E.C. E.C. → 29 33 36
‘Orummwa otekiwa-tho Yerusalemu Orwa wa ‘Wiviwa’ wa Wanikisa
wa oYerusalemu’ ootekiwa-tho Mesiya Mesiya isumana
sa “iyakha
miloko mithanu
na mili