MURU 14
“Nihiiwanana” Opaka Yoothanla
Moota nikhuuru noolamulela naapanke aya yoothanla ni moota eyo yaakhalihenrye aya muloko wiiraana
Enivarihana ni Miteko 15:13-35
1, 2. a) Makoho xeeni a efaita yinceene nikhuuru noolamulela na okathi wa arummwa naarina aya? b) Etthu xeeni yaakhalihenrye opaka yoothanla yooloka?
KHULA mutthu aanilipelela yoothanla yaarowa opakiwa. Arummwa ni axitokweene yaathukumanne vasaala oYerusalemu yaaniwehana mukina ni mukhwaawe, anoona wiira waahiphiya okathi woopaka yoothanla. Mwaha ole wa winnuwihiwa waahikumiherya makoho a efaita yinceene. Niireke makristau yaahaana otthara Nlamulo aavahiwe awe Moise? Niireke waahaana okhala ovirikana eriyari ya makristau ayuda ni makristau yahaakhanle ayuda?
2 Alopwana ale yaahoolela yaahivarerya oratteene itthu sootheene. Nlelo yaanuupuwela moolumo a eprofesia ya Muluku ni soowiiraneya sa atthu yaawenhe itthu sinooniherya mareeliho a Yehova. Khula mmosa aahihimya oratteene moonelo awe. Vano khuuvo mutthu aakhanle oovaanyiha itthu sootheene sooniherya ekeekhai ya mwaha ole. Maana munepa woowaarya wa Yehova waahooniherya etthu yoopaka. Nto niireke alopwana ale yaamutthara malakiheryo?
3. Othokorerya eliivuru ya Miteko ekapiitulu 15, enrowa onikhaliherya sai?
3 Waapirisari waamini ni olipa murima wiira yeemererye malakiheryo a munepa woowaarya voohimya sa mwaha ole. Yoothanla aya pooti owiiriha wuncererya onyokhiwa waya ni ahooleli a etiini ya ayuda. Nave, yaahikhala alopwana akina mmulokoni yaaphavela owiiriha atthu a Muluku otthikela olipa ni Nlamulo aavahiwa awe Moise. Nto nikhuuru noolamulela naarowa opaka exeeni? Nrowe niwehe. Waakhuliwa waya ni etthu alopwana ale yaapanke aya aavaha ntakiheryo nintthariwa ni Nikhuuru Noolamulela na Anamoona a Yehova a olelo-va. Nave nihaana otthara ntakiheryo naya okathi nimpaka ahu soothanla ni okathi ninkhalana ahu mixankiho mwaha wa okhala mukristau.
“Soolempwa sa Maprofeta” Sinnikhaliherya Opakiwa Yoothanla (Miteko 15:13-21)
4, 5. Orumeelaka Soolempwa sa Maprofeta a Muluku, Yakobo aatthokiherye sai mwaha ole?
4 Mwiixutti Yakobo, yoowo aari munnawe Yesu aahipacerya olavula.a Vanikhala ntoko wiira okathi ole, Yakobo taaholenle muthukumano ole. Moolumo awe yaakhala ntoko wiira aahihimya itthu sootheene nikhuuru noolamulela nuupuwela aya. Yakobo aahaaleela atthu ale yaathukumanne wiira: “Simeyoni, oonileela wira vano Muluku onniwaakhela atthu ahikhanle ayuda, wira nave aathanle eriyari ya ale ahikhanle ayuda, atthu anrowa wiihaneliwaka nsina nawe. Moolumo ala annivarihana ni ele soolempwa sa Maprofeta sinihimya aya”. — Mit. 15:14, 15.
5 Mwaha waalavuliwe ni Simeyoni aahiiso Simoni Pedru ni itthu aalavunle awe Baarnaba ni Paulo, woonasa wene saahimukhaliherya Yakobo wuupuwela soolepa saatthokiherya oratteene mwaha ole. (Yoh. 14:26) Tivonto aahimmye awe wiira “moolumo ala annivarihana ni ele soolempwa sa Maprofeta sinihimya aya”. Okathi ole, Yakobo aaromola moolumo ari Amosi 9:11, 12. Eliivuru eyo yaari mpantta wa Soolempwa sa eHeeberi, seiyo saasuweliwa okhala “Maprofeta”. (Math. 22:40; Mit. 15:16-18) Ekeekhai wiira munimoona wiira moolumo Yakobo aaromonle awe a Amosi aavirikana vakhaani ni ale nimphwanya ahu eliivuru ya Amosi olelo-va. Woonasa wene, Yakobo aamurumenle Septuaginta, yoowo aari otaphuleliwa wa Soolempwa sa eHeeberi para eKereku.
6. Soolempwa saakhalihenrye sai wiiwexexiwa mwaha ole?
6 Omurumaka profeta Amosi, Yehova aahihimya wiira wamphiya okathi aarowa awe “wemexa-tho etthoko ya Davidi”, eyo piiyo, nloko na mamwene waarowa aya okhumelela Omwene wa Mesiya. (Ezek. 21:26, 27) Niireke Yehova aarowa otthikela othokorerya nloko na ayuda mwa enamuna ya vameekhaaya? Nnaari. Eprofesia yaahihimya-tho wiira atthu a “maloko” ootheene yaarowa othukumanyiwa wiira yiihaneliweke nsina na Muluku. Muhiliyale wiira Pedru aahihimya niinaano-ru wiira: “Muluku khonikhalinhe [makristau ayuda] oovirikana naawo [makristau yahaakhanle ayuda], masi ooreeriha mirima saya, mwaha wa waamini waya”. (Mit. 15:9) Eyo enooniherya wiira Muluku aaphavela wiira makristau ayuda ni makristau yahaakhanle ayuda athukumanyiwe wiira yaakhele Omwene. (aRom. 8:17; aEef. 2:17-19) Iprofesia iye khisaahimmye wiira makristau yahaakhanle ayuda yaahaana opacerya winnuwihiwa aahiiso yaahana toko okhala atthu yaatthara soowiixuttiha sa ayuda.
7, 8. a) Moonelo xeeni Yakobo aahimmye awe? b) Niiwexexeke sai moolumo a Yakobo?
7 Mwaha wa itthu Biibiliya onooniherya awe ni itthu soovara murima iiwale awe, Yakobo aahihimya moonelo awe oriki: “Kinoona wira nihaaxankihe atthu ala anirwa omukokhorela Muluku. Masi naalepele wira, ahaana okhootta itthu sinivahiwa amuluku eethiru, orupihana woohiloka, okhuura inama soohihitiwa, nnakhala ephome. Okhuma khalai, khula epooma, aakhala atthu anilaleya itthu siri iliivuru sa Moise, maana khula esaabadu sinnisommwa iliivuru iyo musinagoga”. — Mit. 15:19-21.
8 Okathi Yakobo aahimmye awe wiira “kinoona wira” aahiiso yoothanla aka tiila, niireke Yakobo ooniherya okhulupale awe ohoolo wa axinnawe, woonasa wene mwaha woowi taahoolenle muthukumano ole, nto onathanla etthu yaakhanle opakiwa? Nnaari! Nuulumo na ekereku nitaphuleliwe wiira “kinoona wira”, pooti-tho otaphuleliwa, “vaniireerela opaka”, aahiiso “yoothanla aka”. Ohiya ophavela okhala vasulu va nikhuuru nootheene, Yakobo aavaha moonelo awe voohimya sa etthu yaareerela opakiwa moovarihana ni itthu soovara murima saahimmwale ni etthu Soolempwa saahimya aya sa mwaha ole.
9. Mireerelo xeeni saakhumelenle mwaha wootthariwa moonelo wa Yakobo?
9 Niireke moonelo wa Yakobo waari wooloka? Aayo, maana muhoolo mwaya arummwa ni axitokweene yaahitthara moonelo awe. Mareeliho xeeni yaakhumelenle? Yoothanla ele khiyaarowa ‘waaxankiha’ makristau yahaakhanle ayuda aahiiso ‘wavelaveliha’ mwaha woowaakhanyererya otthara Nlamulo aavahiwe awe Moise. (Mit. 15:19) Nave yoothanla ele yaanooniherya ottittimiha murima wa makristau ayuda, yaawo mwa iyaakha sinceene yiiwale sisommwaka ‘itthu siri iliivuru sa Moise, maana khula esaabadu saanisommwa iliivuru iyo musinagoga’.b (Mit. 15:21) Tthiri, yoothanla yaapakiwe yaamulipiha waataana wa makristau ayuda ni makristau yahaakhanle ayuda. Vano etthu yootepa okhala ya efaita, yoothanla ele yammusivela Yehova, maana yaanivarihana ni ele aaphavela awe. Moohaanyiherya ele yaari enamuna yootepa oloka ya ophuka muxankiho waarowa ohonona muloko wootheene wa atthu a Muluku! Nave yoovaha ntakiheryo nooloka para miloko sa ekristau olelo-va!
Munna Albert Schroeder olavulaka mwaha okathi wa konkresu internasionaale mwaakha wa 1998
10. Olelo-va, Nikhuuru Noolamulela nintthara sai ntakiheryo na nikhuuru noolamulela na okathi wa arummwa?
10 Ntoko niwenhe ahu muru ovinre, ntoko siisaale nikhuuru noolamulela na okathi wa arummwa, olelo-va Nikhuuru Noolamulela na Anamoona a Yehova ninnaavya malakiheryo a Yehova, yoowo ori Mukhulupale a olumwenku wootheene ni Yesu Kristu, yoowo ori muhooleli a muloko ni myaha sootheene.c (1 aKor. 11:3) Anipaka sai eyo? Munna Albert D. Schroeder, yoowo aari a Nikhuuru Noolamulela okhuma mwaakha wa 1974 mpakha okhwa wawe aahiiso omala muteko awe valaponi Março a 2006, aahimmye so: “Nikhuuru Noolamulela ninnithukumana khula Namararu, muthukumano owo onipacerya ni nivekelo wiira Yehova onivahe malakiheryo orumeelaka munepa awe woowaarya. Ninniimananiha vanceene wiira myaha ni soothanla sootheene sivarihaneke ni Nuulumo na Muluku, Biibiliya”. Nave munna Milton G. Henschel, yoowo aavirinhe iyaakha sinceene ori ene a Nikhuuru Noolamulela ni aamalinhe muteko awe valaponi Março a 2003, aahikumiherya nikoho na efaita yinceene okathi wa ekaratuwasau ya eturma 101 ya Exikola ya oGileadi ya Torre de Vigia. Owo aakohe so: “Niireke wookhala mutthenkeso mukina valaponi anamahoolela aya anipacerya aya omusoma Biibiliya ahinatthi opaka yoothanla ya efaita yinceene?” Waakhuliwa waya khonivaanyihaniwa.
‘Yaahaaruma Alopwana Yaathanlale Aya’ (Miteko 15:22-29)
11. Yoothanla ya nikhuuru noolamulela yaaroihiwe sai mmilokoni?
11 Nikhuuru noolamulela na oYerusalemu naahipaka yoothanla yooloka niiwananne ene oratteene. Masi wiira anna ootheene a mmulokoni yeemererye yoothanla aya, yaahaana ohimmwa mwa enamuna yoowiiwanyeya, yooloka ni yoolipiha. Nto tiivi yaari enamuna yooloka yoopaka eyo? Biibiliya onihimya so: “Arummwa ni axitokweene, yaahithukumana vamosa ni muloko wotheene, yiiwanana waaruma alopwana yaathanlale aya eriyari aya, orowa wAntiyokiya vamosa ni Paulo ni Baarnaba. Nto yaahimuruma Yuda, yoowo-tho aihaniwa Barsaba ni Sila, yaawo yaahooleela anna”. Ohiya-vo, yaahipakiwa ekarta avahereriwa alopwana awo wiira esommweke miloko sootheene sa wAntiyokiya, oSiria ni oSilisia. — Mit. 15:22-26.
12, 13. Mareeliho xeeni yaakhumelenle mwaha woorummwa mmilokoni a) Yuda ni Sila? b) Oroihiwa ekarta ya nikhuuru noolamulela?
12 Alopwana awo “yaahooleela anna”, Yuda ni Sila yaaniphwanelela orummwa ni nikhuuru noolamulela. Nto orummwa alopwana 4 waamooniherya oratteene wiira muhupi yaarowa aya ohimya khahiyo waari paahi waakhuliwa wa nikoho naapakiwe, masi-tho yaari malakiheryo a nikhuuru noolamulela. Okhala-vo Yuda ni Sila, ‘alopwana yaathanliwe’ waamulipiha ophentana ni ompatthani wa makristau ayuda a oYerusalemu ni makristau yahaakhanle ayuda yaari miloko sikina. Tthiri yaari etthu yooloka, ya ankhili ni yoophenta waaruma alopwana ale! Nto eyo yaahikumiherya murettele ni wiiraana eriyari ya atthu a Muluku.
13 Ekarta ele yaahikhalana malakiheryo oowiiwanyeya para makristau yahaakhanle ayuda ohiya paahi a winnuwihiwa, masi-tho itthu sikina yaareerela aya opaka wiira yeemereriwe ni oreelihiwa ni Yehova. Mpantta muulupale wa ekarta ele waahimya so: “Tthiri, munepa woowaarya woonikhaliherya woona wira khivanireerela wooreyani muritti mukina, sihikhanle itthu iya soophwanelela: wira mukhootteke itthu sinivahiwa amuluku eethiru, ephome, inama soohihitiwa, ni orupihana woohiloka. Mwasyaka oratteene itthu iya, okumi anyu onookhala saana. Mukhaleke ni murettele!” — Mit. 15:28, 29.
14. Vaniweryaneya sai atthu a Muluku wiiraana olumwenku ola wookawanyeya?
14 Olumwenku wootheene, Anamoona a Yehova toowiiraana, sookupali saya ni itthu anipaka aya hata ari ene atthu anivikana imilyau 8, miloko sinivikana 100.000 olumwenku wootheene. Vaniweryaneya sai okhalana wiiraana iwo olumwenku ohireere osareya ohiiwanana ni ovaanyihana? Wiiraana iwo onnikhumela mwaha woowi ninnitthara malakiheryo oowiiwanyeya a Yesu Kristu, yoowo ori Muhooleli a muloko, ni malakiheryo onnivaha awe omurumeelaka “murumeyi oororomeleya ni a ankhili”, niire so, Nikhuuru Noolamulela. (Math. 24:45-47) Nave wiiraana iwo onnikhumelela mwaha woowi anna ni arokora a olumwenku wootheene annitthara ni murima wootheene malakiheryo awo.
“Yaahitteeliwa Murima Mwaha wa Moolumo Oolipiha” (Miteko 15:30-35)
15, 16. Mwaha ole wa winnuwihiwa waakumihenrye exeeni ni etthu xeeni yiirinhe okhumelela eyo?
15 Yoowiiraneya enilavuliwa eliivuru ya Miteko ennivikaniha ehimyaka wiira nuumala anna yaarummwale oYerusalemu ophiya wAntiyokiya, awo ‘yaahaathukumanya awiixutti anceene, ni yaahaavahererya epaphelo’. Nto anna a elapo ele yoonenle sai malakiheryo a nikhuuru noolamulela? “Okathi yaamanle aya osoma epaphelo eyo, yaahitteeliwa murima mwaha wa moolumo oolipiha”. (Mit. 15:30, 31) Ohiya-vo, Yuda ni Sila “yaahaakhaliherya ni waalipiha anna ni moolumo manceene”. Nto alopwana ale oowanli yaari “maprofeta” ntoko Baarnaba, Paulo ni akina yiihaniwa aya okhala maprofeta, eyo piiyo, mutthu onilavula aahiiso onisuweliha ele Muluku oniphavela awe. — Mit. 13:1; 15:32; Okhum. 7:1, 2.
16 Vannooneya wiira Yehova aahireeliha itthu sootheene saakhumelenle ni aahikhaliherya wiira mwaha ole ophukiwe mwa enamuna yooreerela. Etthu xeeni yaakhalihenrye wiira mwaha ole ophukiwe saana? Tthiri moohaanyiherya yaari malakiheryo oowiiwanyeya oratteene a nikhuuru noolamulela, yaawo yaakhuma Nuulumo na Muluku akhaliheriwaka ni munepa woowaarya. Ohiya-vo etthu yaakhalihenrye waari ophenta anna a nikhuuru noolamulela yoonihenrya aya okathi yaapaka aya soothanla para miloko.
17. Olelo-va, enamuna sinixukuriwa aya miloko ni axitokweene a esirkwiitu enitthariwa sai enamuna ya okathi wa arummwa?
17 Nittharaka malakiheryo awo, olelo-va, Nikhuuru Noolamulela na Anamoona a Yehova ninnaavaha malakiheryo ooloka anna ni arokora okathi wooreerela. Soothanla sinipakiwa sinniroihiwa mmulokoni mwa enamuna yoowiiwanyeya, yooloka ni yooluluwanya. Okathi mukina annivahiwa malakiheryo awo okathi onixukurya awe mutokweene a esirkwiitu. Anna awo ooreera murima annirowa miloko sinceene, avahaka malakiheryo oowiiwanyeya ni annaalipiha anna mwa enamuna yoophenta. Amutakihaka Paulo ni Baarnaba, anna awo anniviriha okathi munceene yiixuttihaka “ni olaleya ihapari sooreera sa nuulumo na Yehova”. (Mit. 15:35) Nave ntoko Yuda ni Sila, anna awo annaakhaliherya ni “waalipiha anna ni moolumo manceene” okathi anilavula aya myaha saya.
18. Arumeyi a Muluku ahaana opaka exeeni wiira ahihiye oreelihiwa?
18 Ankhi miloko? Etthu xeeni enrowa okhaliherya miloko sootheene sa olumwenku wootheene okhalana murettele olumwenku ola wookawanyeya? Muhiliyale wiira muhoolo mwaya, mwaneene ene Yakobo aahilepa wiira: “Ankhili anikhuma wiirimu tooreera, anniphavela okhaliha murettele, towaathokorerya akina, towaakuva wiiwelela . . . Tthiri muhokorokho wa exariya onaaliwa ni murettele, ni ale aniphavela okhaliha murettele”. (Yak. 3:17, 18) Khaninsuwela akhala wiira Yakobo aanuupuwela muthukumano ole waapakiwe oYerusalemu okathi aalempe awe moolumo ala. Okathi ninthokorerya ahu oratteene soowiiraneya silempwale eliivuru ya Miteko, ekapiitulu 15, vannooneya oratteene wiira Yehova onireeliha paahi wakhala wiiraana, wiiwanana ni murettele.
19, 20. a) Etthu xeeni enooniherya wiira muloko wa wAntiyokiya waahikhalana murettele ni wiiraana? b) Vano Paulo ni Baarnaba yaapaka exeeni?
19 Vannooneya oratteene wiira muloko wa wAntiyokiya waahikhalana murettele ni wiiraana. Ohiya omakela ovaanyihana ni Yuda vamosa ni Sila, anna a wAntiyokiya yaahihakalala vanceene oxukuriwa ni alopwana ale. Biibiliya onihimya so: “Nuumala awo oviriha okathi vakhaani, anna yaahaalaxerya. Siiso, arummwa ale yaahitthikela oYerusalemu”.d (Mit. 15:33) Nave ninnikupali wiira anna a oYerusalemu yaahihakalala vanceene okathi yaawiriyana aya alopwana ale ahimyaka moota weettale aya mukwaha aya. Mwaha wa oreera murima wa Yehova, awo yaahivara oratteene muteko yaathanleliwe aya!
20 Paulo ni Baarnaba yaahihala wAntiyokiya wiira yiimananiheke ohoolela muteko woolaleerya ntoko siisaale olelo-va axitokweene a esirkwiitu anipaka aya okathi anixukurya aya miloko. (Mit. 13:2, 3) Tthiri ale yaari mareeliho maalupale para atthu a Yehova. Masi mareeliho xeeni ni iparakha xeeni sikina Yehova aavanhe awe anamalaleerya ale a nthiti? Nrowe niwehe muru onittharelana.
Makristau a olelo-va anittottela sai mureerelo malakiheryo a Nikhuuru Noolamulela ni atthu anaaruma aya
a Nwehe ekaaxa eni: “Yakobo, ‘Munnaya Apwiya’”, eri epaaxina 126.
b Mwa miruku, Yakobo aahilavula iliivuru sa Moise, seiyo saahela muhina ohiya paahi Malamulo, masi-tho itthu sikina saari iliivuru iyo ntoko enamuna Muluku aathokorerya awe arumeyi awe ni sooniherya ele oniphavela awe. Mwa ntakiheryo, moota Muluku onoonela awe ephome, oraruwa ni waakokhorela amuluku eethiru onnooneya oratteene eliivuru ya Maphattuwelo. (Maph. 9:3, 4; 20:2-9; 35:2, 4) Nto, Yehova aahooniherya malakiheryo apinaatamu ootheene anireerela aya otthara, akhale ayuda ni ale ahikhanle ayuda.
c Nwehe ekaaxa eni: “Moota Nikhuuru Noolamulea Nitthokihiwe Aya Olelo-va”, eri epaaxina 124.
d Abiibiliya akina, eversiikulu 34 annihimya moolumo anooniherya wiira Sila aahihala wAntiyokiya. (Biblia Solempwa Sowarya) Masi vannooneya wiira moolumo ala khiyaakhanle soolempwa soopacerya, yaacereriwe muhoolo mwaya.