‘Vano Nyuwo Mwá Nloko’ na Muluku
“Khalayí, khamwahiyó nloko na Muluku, masi vano mwá nloko nawe”.—1 PED. 2:10.
MUNOOWERYA WAAKHULA?
Ti pani yaari nloko nsya na Yehova eseekulu yoopacerya?
Moota xeeni maKristau a ekeekhai akhanle aya owooniherya wira awo ‘atthu anikuxa nsina na Yehova’?
Tani ari atthu a Muluku mahiku ala, ni exeeni ipwittipwitthi sikina sinireerela aya opaka wira saakiheriwe okathi wa “maxakha malupale”?
1, 2. Murukunuxo xeeni waakhumelenle nihiku na Pentekoositi a 33 EC, ni ti pani yaapacenrye okhala nloko nsya na Yehova? (Nwehe elatarato yoopacerya.)
ETTHU yaakhumelenle nihiku na Pentekoositi a 33 EC, kheniliyaliwa ni atthu a Muluku valaponi. Waahikhumelela murukunuxo muulupale nihiku nle. Yehova orumeelaka munepa awe wootteela, aahikumiherya nloko nsya, eyo piiyo, Isarayeli oomunepani, wala ‘Isarayeli a Muluku’. (aGal. 6:16) Okhuma vaavale orowa ohoolo, atthu a Muluku khiyaasuweliwa mwaha woothikiliwa alopwana. Voohimya sa khula mutthu a nloko nlo nsya, murummwa Paulo aalempe so: ‘winnuwihiwa wekekhai ti winnuwihiwa wa murima weiwo onrwa ni munepa wottela’.—aRom. 2:29.
2 Arummwa ni atthareli akina a Kristu tiyaari atthu oopacerya wiirela mpantta nloko nsya na Muluku nenne naathukumanne mpaani oYerusalemu. (Mit. 1:12-15) Awo yaahaakhela munepa wootteela, nto eyo yaahiwiiriha awo okhala aana oowoottihiwa a Muluku. (aRom. 8:15, 16; 2 aKor. 1:21) Eyo yaahooniherya wira wataana wa naanano waahipacerya ovara muteko aya, weiwo waapakiwe ni Kristu ni khulipiheriwa ni ephome awe. (Luka 22:20; mmusome aHéberi 9:15.) Tthiri awiixutti ale tiyaari atthu a nloko nsya na Yehova. Munepa wootteela waahaakhaliherya osuwela olaleerya arumeelaka mattaava manceene yaalavuliwa ni aYuda, vamosa ni atthu yaarwiiye oYerusalemu akhumaka oRoma arweelaka Niira na Otthapela Isumana wala Pentekoositi. Atthu ale yaahiiwa silavuliwaka ni nttaava naya “itthu sotikiniha sa Muluku” saalavuliwa ni maKristau oowoottihiwa ni munepa wootteela.—Mit. 2:1-11.
NLOKO NSYA NA MULUKU
3-5. (a) Masu xeeni Pedru aahimeeryale awe aYuda nihiku na Pentekoositi? (b) Mavalo xeeni yaakumihenrye wunnuwa wa nloko nsya na Yehova iyaakha iye soopacerya nuumala okumiheriwa?
3 Yehova aamurumme murummwa Pedru otthukula ephiro wira aYuda ni anamurya aweryeke okhala atthu a nloko nsya, eyo piiyo, muloko wa eKristau. Nihiku na Pentekoositi, Pedru moolipa murima aahaaleela aYuda wira yaahaana omwaamini Yesu, mulopwana yoole awo ‘yamukhomenle aya vamwirini’, vano “Muluku khumukhaliha Pwiya ni Kristu”. Vaavo atthu ale yaakonhe aya ele yaareerela aya opaka, Pedru aakhunle so: ‘Murukunuxe murima. Khula mutthu abatiziwe ni nsina na Yesu Kristu, wira itampi sanyu sileveleliwe. Siso Muluku onimovahani munepa wottela’. (Mit. 2:22, 23, 36-38) Nihiku nle atthu owiiraka 3.000, yaahikela munlokoni nsya na aIsarayeli oomunepani. (Mit. 2:41) Muhoolo mwaya, nthiti yaarina aya arummwa ale mmuteko woolaleerya naahikumiherya mihokorokho sinceene. (Mit. 6:7) Tthiri nloko nle naaninnuwa.
4 Muhoolo, muteko woolaleerya waahaaphwanya aSamaria ni yaahaakhulela mootteeliwa murima. Anamunceene yaahibatiziwa ni namalaleerya Filipi; masi awo khiyaakhenle naananoru munepa wootteela. Nikhuuru Noolamulela oYerusalemu naaharuma atthu anli Pedru ni Yohani wira yaaxekurye atthu ale yaabatiziwe oSamaria, vano nuumala ‘owixatherya matata atthu ale yahakhela munepa wottela’. (Mit. 8:5, 6, 14-17) Okhuma vaavale aSamaria ale yaahikhala aana oowoottihiwa a Muluku.
5 Mwaakha wa 36 EC, Pedru aahivahiwa eparakha ya oweemererya atthu akina okela munlokoni nsya na aIsarayeli oomunepani. Eyo yaakhumelenle okathi yoole aamulaleeryale awe mukhulupale a anakhotto a oRoma Kornelio ni amusi awe vamosa ni apatthani awe. (Mit. 10:22, 24, 34, 35) Masu alempwale mBiibiliyani anihimya so: ‘Pedru alavulaka nlelo, munepa wottela wahakhuruwela othene ale [yahakhanle aYuda] yamwiwa. AYuda owamini, yarwiye ni Pedru, yahitikinihiwa vanjene, vonalyaya wira atthu yahakhanle aYuda àvahiwa munepa wottela ni Muluku’. (Mit. 10:44, 45) Okhuma vaavale, eparakha ya okela munlokoni nsya na aIsarayeli a omunepani yaahivahiwa atthu owaamini yaawo yahakhanle aYuda.
“NLOKO NNIITTHANELIWA NSINA NA MULUKU”
6, 7. Moota xeeni atthu a nloko nsya yaarowa aya okhala “atthu anitthaneliwa nsina na [Yehova]” ni awo yaapanke eyo mpakha vai?
6 Muthukumano waapakiwe ni nikhuuru noolamulela na eseekulu yoopacerya mwaakha wa 49 EC, mwiixutti Yakobo aalavunle so: “Simoni [Pedru] ònupuxerya wira Muluku t’opajenrye wajaliha amalapo, athanlaka eriyari aya nloko naìhaneliwa nsina nawe”. (Mit. 15:14) Atthu ale yaitthaneliwa nsina na Yehova yaaheliwa muhina aYuda ni amalapo oowaamini. (aRom. 11:25, 26a) Muhoolo mwaya Pedru aalepenle so: “Khalayi, khamwahiyó nloko na Muluku, masi vano mwá nloko nawe”. Nave Pedru aahiiwanyeiha muteko aya oriki: “Nto nyuwo mwà nloko nothanliwa, nloko nanamukuttho a omwene, nloko n’atthu òwarya, nloko n’atthu a Muluku. Nyuwo mothanliwa wira mulaleye sotikiniha sa Muluku, Owo owihanneni mwepiphini mwaryanyu, wira mukelé mowaryani mwawe motikiniha”. (1 Ped. 2:9, 10) Awo yaahaana olaleya moowiiwanyeya ovuwa ni nsina na Ole owiitthanne. Awo yaahaana okhala anamoona oolipa murima a Yehova yoowo okhanle Mwene a Olumwenku Wotheene.
7 Ntoko saaryaaya aIsarayeli khalai, ale aniirela mpantta nloko na aIsarayeli oomunepani yaarowa wiireliwaka ni Yehova “atthú kìthanlenlyaka miyo, awo anrowa okivuwiha”. (Yes. 43:21) Yooniheryaka wira amuluku otheene yaakokhoreliwa okathi ole yaari a ethiru, maKristau ale moolipa murima yaanilaleya wira Yehova paahi tori Muluku a ekeekhai. (1 aTes. 1:9) Awo yaahimulaleya Yehova ni Yesu okhuma “oYerusalemu ni oYudeya ni oSamariya, mpakha omalenle elapo”.—Mit. 1:8; aKol. 1:23.
8. Yoolopola xeeni aavanhe awe murummwa Paulo wa atthu a Muluku yaakhala eseekulu yoopacerya?
8 Mutthu mmosa oolipa murima yoowo iirela mpantta nloko na “atthu yaitthaneliwa nsina na [Yehova]” aari murummwa Paulo. Eemelaka ohoolo wa awiixuttihi a miruku sa opinaatamu, moolipa murima aahaakhiherya omwene wa Yehova oriki: Muluku “yowo opattunxe olumwenku ni sothene siri memmo, owo ti Mwanene wirimu n’ilapo ya vathí”. (Mit. 17:18, 23-25) Ohalaka vakhaani omaliha mukwaha awe wa neeraru wa omisionaario, Paulo aahaalopola atthu aniitthaneliwa nsina na Muluku oriki: “Kosuwela wira, karowá, sinokela eriyari anyu miji sowopiha, siphavelaka opwetexa nikoto. Hatá mwa nyuwano anokhumelela atthu anrowa olavula sovirikana, yahapuxaka alipaòwamini wira yatthareke”. (Mit. 20:29, 30) Tthiri anammwareya ale yaahimmwale vahinatthi, yaahikhumelela wuukiseryani wa eseekulu yoopacerya.—1 Yoh. 2:18, 19.
9. Voohimya sa “atthu yaitthaneliwa nsina na [Yehova]” exeeni yaakhumelenle nuumala okhwaasa arummwa?
9 Nuumala okhwaasa arummwa, anammwareya yaahuulaana khukumiherya eKristau yoowootha. Ohiya wooniheryaka wira yaari atthu “yaitthaneliwa nsina na [Yehova]”, maKristau ale oomwareya yaanikhoottiha oromoliwa nsina na Muluku ni yaahikumiha aBiibiliya yaataphulela aya. Yaahipacerya otthara soolema sa mapakau ni omuramusa Muluku ni sowiixuttiha saya sihikhanle sa mBiibiliyani, ni “ikhotto saya soowarya” ni mweettelo aya woohisumaaliha ni wa ekhapa. Tivonto, mwa iseekulu sinceene, Yehova aarina anamakokhorela vakhaani paahi oororomeleya valaponi, tthiri khaarina nikhuuru nootthokiheya na “atthu yaitthaneliwa nsina nawe”.
OYARIWA VASYA WA ATTHU A MULUKU
10, 11. (a) Mwa nlikanyiho nawe voohimya sa etrigu ni nthakathaka, Yesu aahimmye exeeni yaarowa okhumelela muhoolo? (b) Naakhwanenle sai nlikanyiho na Yesu nuuvira mwaakha wa 1914 ni exeeni yaakhumelenle?
10 Okathi Yesu aahimmye awe nlikanyiho na etrigu ni nthakathaka, aahihimya wira waamukhumelela okathi wa epiphi ya omunepani yeeyo yaarowa okumiherya omwareeliwa Muluku. Owo aahimmye wira “okathi mulopwana ole arupa awe”, Diabo aarowa waala nthakathaka mmatta memme Mwaana a mutthu aalale awe etrigu. Ipyo iyo soopiili saarowa wunnuwaka vamosa “mpakha wumalani wa makhalelo ala”. Yesu aahitthokiherya wira “epyo yorera” yaathoonyerya “anamwane a momweneni” ni wira “nthakathaka” naathoonyerya “anamwane a mutakhali”. Okathi wookiserya, Mwaana a mutthu aarowa waaruma “alipa-ohepha” eyo piiyo, malaikha, yaawo anrowa ovalaanya etrigu ni nthakathaka sa nthoonyeryo. Vano anamwane a Omwene anrowa othukumanyiwa. (Math. 13:24-30, 36-43) Nto eyo yiiraneyale sai, nave ela enaavara sai atthu a Yehova valaponi?
11 “Omala wa makhalelo ala a itthu” opacenrye mwaakha wa 1914. Okathi wa ekhotto yaapacenrye mwaakha yoole, maKristau ale vakhaani oowoottihiwa, “anamwane a Omwene” nlelo yiira aryeene weepotthani ya omunepani oBabilonia Muulupale. Mwaakha wa 1919, Yehova aahataphula atthu awe, nto khooneyaka ovirikana waakhanle eriyari ya awo ni “nthakathaka”, wala maKristau a ethiru. Owo aahaathukumanya “anamwane a Omwene”, khukhala nloko nootthokiheya, aakhwaniheryaka eprofesia ya Yesaya eni: “Nloko nowatta nnowerya oyariwa nihiku nimosaru? Omwene wowatta onowerya ophattuwa okathi omosaru? Vano oYerusalemu [Siyoni] opajeryaka owereiwa, ohayara an’aya nananoru”. (Yes. 66:8) Veeriwaka Siyoni, ninhimmwa nikhuuru nootthokeya na Yehova na soopattuxiwa somunepani seiyo saakumihenrye anamwane owoottihiwa ni khaatthokiha wira akhale nloko.
12. Moota xeeni alipa oowoottihiwa yoonihenrye aya wira tthiri awo “aniitthaneliwa nsina na Yehova” mahiku ala?
12 Moolikana ni maKristau a eseekulu yoopacerya, “anamwane a Omwene” oowoottihiwa yaarowa okhala anamoona a Yehova. (Mmusome Yesaya 43:1, 10, 11.) Moophavela waakhwaniherya muteko aya awo annikhala oovirikana ni atthu akina mwaha wa mweettelo aya wa eKristau ni olaleerya waya “Ehapar’ila Yorera y’omwene . . . wira maloko othene esuwele”. (Math. 24:14; aFil. 2:15) Mwa enamuna eyo, awo ahaakhaliherya atthu imilyau sinceene okhalana mweemelelo wooloka ohoolo wa Yehova.—Mmusome Daniyeli 12:3.
“HIYO NINROWA WOTTHARAKANI”
13, 14. Wira amukokhorele ni omurumeela Yehova moweemereriwa, ale ahikhanle aIsarayeli a omunepani anireerela opaka exeeni, ni moota xeeni eyo yaahimmwale aya vahinatthi?
13 Hiyo nihoona mwaha ovinre wira wIsarayeli khalai hata anamurwa yaaneemereriwa omukokhorela Yehova, ni wira awo yaahaana okhalaka vamosa ni atthu ale yaathanliwe ni Yehova. (1 Mam. 8:41-43) Vamosaru, olelo-va, ale ahiniirela mpantta nikhuuru na aIsarayeli a omunepani ahaana okhala vamosa ni atthu a Yehova, “anamwane a Omwene”, eyo piiyo, Anamoona a Yehova oowoottihiwa.
14 Wuncerereya wa atthu animukokhorela Yehova ni atthu awe mahiku ala ookiserya waahihimmwa vahinatthi ni maprofeta manli khalai. Yesaya aahimmye so: “Atthu a maloko othene anotthimakela-wo: anorowa-wo maloko òhalikeleya, ehimyaka wira: ‘Rwani, niwelé mwako w’Apwiya, nrowé owannyawe Muluku a Isarayeli. Owo ononixuttiha iphiro sawe, wira nitthare miphito sawe’. Tthiri o Siyoni t’unkhuma ikano, oYerusalemu molumo”. (Yes. 2:2, 3) Vamosaru, profeta Zakariya aahihimya vahinatthi wira “atthu a maloko manjene ni òwerya animorwa oYerusalemu, wira yakokhorele Apwiya òwerya sothene ni wakurunuxa murima”. Owo aahaahimya awo okhala “amálapo mulokó a maloko othene, yaawo mwa ntakiheryo anrowa ovara nlaya na mwIsarayeli oomunepani ariki: Nimphavela wottharani, mana nokupali wira Muluku ori ni nyuwo”.—Zak. 8:20-23.
15. Muteko xeeni “ipwittipwitthi sikina” “sinaatthara” aya aIsarayeli a omunepani?
15 Tthiri “ipwittipwitthi sikina “sinnaatthara” aIsarayeli a omunepani mmutekoni wa olaleerya ihapari sooreera sa Omwene. (Mar. 13:10) Awo anniirela mpantta nloko na atthu a Muluku, wala “nikoto nimosa” vamosa ni alipa oowoottihiwa ahooleliwaka ni “makampusi orera murima”, Yesu Kristu.—Mmusome Yohani 10:14-16.
OKHALA OOVARELELEYA ERIYARI YA ATTHU A YEHOVA
16. Moota xeeni Yehova sinrowa awe omalamaliha “maxakha malupale”?
16 Nuumala opwetexiwa Babilonia Muulupale, onokhumelela otupheliwa wuulupale wa atthu a Yehova, nto okathi owo, hiyo ninrowa ophavelaka okhapeleliwa weiwo Yehova onrowa awe waavaha arumeyi awe. Okhala wira yowiiraneya eyo enrowa okhumelela mpantta wookiserya wa “maxakha maalupale”, ni ti Yehova onrowa okumiherya, tthiri owo tonrowa osuwela okathi wooreerela omaliha. (Math. 24:21; Ezek. 38:2-4) Okathi owo, Gogi onrowa waatuphela ‘atthu ale athukumanyiwe eriyari y’amálapo’, eyo piiyo, atthu a Yehova. (Ezek. 38:10-12) Eyo enrowa okhala ekanyeryo enrowa wooniherya wira Yehova oopacerya omphukela Gogi ni muttitthi awe wa atthu. Yehova onrowa wooniherya okhulupale awe ni otteeliha nsina nawe, okhala wira onihimya so: “Vano, nihiku nenlo . . . kinimwisuweliha w’atthu a maloko manjene. Okathi owo, anosuwela wira miyo k’Apwiya [Yehova]”.—Ezek. 38:18-23.
17, 18. (a) Okathi Gogi onrowa awe waatuphela atthu a Muluku, malakiheryo xeeni anrowa aya ovahiwa? (b) Vakhala wira nimphavela okhapeleliwa ni Yehova, exeeni enireerela ahu opaka?
17 Okathi Gogi onrowa awe opacerya otuphela wawe, Yehova onrowa waaleela arumeyi awe masu ala anittharelana: “Nyuwo atthu a nloko naka, mutthikele owannyu, mwiwaleleke mpa mwinyu, mulipihe masele. Mwipitheke okathi vakhani, mpakha ovira oviruwa w’Apwiya”. (Yes. 26:20) Okathi owo wooxankiha, Yehova onrowa onivaha malakiheryo anoopola ekumi, ni ‘ipa’; woonasa wene ipa iyo sinithoonyerya muloko wa eKristau wa mmuttettheni mwahu.
18 Tivonto, vakhala wira nimphavela ottottela mureerelo nikhaliheryo na Yehova okathi wa maxakha maalupale, hiyo nihaana weemererya wira Yehova ookhalana atthu awe valaponi, yaawo atthokihiwe khukhala miloko. Hiyo nihaana ovikaniha wiiraana ni muloko mmuttettheni mwahu. Vano nrowe nilaleye ni murima ahu wotheene ntoko siira awe nasaalimo wira: ‘Oxintta onikhuma w’Apwiya. Muluku, mwarerele murima atthu anyu’.—Esal. 3:9.