MWAHA WA VAKAAPANI | MOOTA WOOSIVELIWA NI MUTEKO ANYU
Moota Woosiveliwa ni Muteko Anyu
“Olya n’uwurya n’upuha sorera sothene simphwanyahu ni muteko ahu, sothene ti sovaha sa Muluku”. (Musuweli 3:13) Akhala wira Muluku oniphavela wira nisiveliweke ni muteko ahu, nto ti vookhalela wira owo onimooniherya moota nikhanle ahu oophwanya ohakalala iwo. (Yesaya 48:17) Moohakalaliha, owo onnipaka eyo omurumeelaka Biibiliya. Moone miruku sa Biibiliya sinittharelana sinikhaliherya ophwanya ohakalala ni muteko anyu.
MUKHALANE MOONELO WOOLOKA VOOHIMYA SA MUTEKO
Hata muteko anyu ohelaka muhina orumeela vanceene muupuwelo, erutthu wala itthu iyo soopiili, musuweleke wira “muteko ti muteko onnimurerela mutthu”. (Miruku 14:23) Moota xeeni? Muteko onninikhaliherya ophwanya ele ennithowa. Ekeekhai wira Muluku ooleiherya waakhaliherya ale animurumeela ni murima wotheene. (Matheyo 6:31, 32) Masi owo onilipelela wira hiyo nivareke muteko mwa nthiti wira niphwanye eyoolya mookhalela.—2 aTesalonika 3:10.
Nto, nooneke muteko ntoko etthu ennikhaliherya ophwanya ele eniphavela ahu. Muteko onninikhaliherya waakhwaniherya miritti sahu. Joshua orina iyaakha 25 oni: “Muteko onimphwanyiha mutthu iye siniphavela awe onnihakalaliha. Akhala wira munniwerya othuma ele enitthuneya, nto muteko anyu onnaakhwaniherya ele eniphaveleya”.
Ohiya-vo, ovara muteko onnimwiiriha mutthu ophwanya nttittimiho. Ekeekhai wira ovara muteko mooluttuweliwa ti vooxankiha. Masi vaavo nniimananiha ahu ovara muteko, hata okhalaka ntoko woovila wala woonyoonya, ninniphwanya ohakalala mwaha woosuwela wira ninniiwelela malamulo maalupale. Maana nooxintta muupuwelo wa anamunceene ahinisiveliwa ni muteko. (Miruku 26:14) Tthiri ovara muteko onniniphwanyiha ohakalala wuulupale. Aroni oromoliwe ottuli onihimya so: “Miyo kinnikhala saana nuumala ovara muteko nihiku ntero. Hata kikhulumuwaka wala ohikhanle mutthu woonale ele evanre aka, kinnisuwela wira koovara muteko”.
NVAREKE MUTEKO MWA NTHITI
Biibiliya onnimuromola mulopwana “onvara miteko sawe orattene” ni muthiyana ‘onvara muteko n’utteliwa murima’. (Miruku 22:29; 31:13) Ovara muteko oratteene khonikhumela mekhaya, nave khuuvo onisiveliwa ovara muteko ohinsuwela awe saana. Waaniheryasa ti yeeyo eniwiiriha anamunceene ohisiveliwa ni muteko aya. Awo khaniimananiha wiixutta ovara saana.
Veekeekhai, mutthu onoowerya osiveliwa ni khula muteko akhalana moonelo wooloka, ni wiimananiha wira axutte moota woovara. William, orina iyaakha 24, oni: “Vaavo muniimananiha anyu ovara saana muteko ni munaweha sookhumelela saya, eyo ennoohakalalihani. Eyo khenrowa owiiraneelani akhala wira khimunivara saana wala munivara paahi ele munivekeliwa anyu”.
MUUPUWELEKE MOOTA MUTEKO ANYU ONAAKHALIHERYA AYA AKINA
Musyake wuupuwela paahi voohimya sa musurukhu oniphwanya anyu. Mwiikoheke so: ‘Xeeni muteko ola ori aya wootthuneya? Exeeni enrowa okhumela kaahivare muteko ola wala kaahivare saana? Muteko aka onaakhaliherya sai akina?’
Nikoho nla nookiserya ti nooloka wuupuwelela, maana muteko onnihakalaliha akhala wira ninnoona moota onaakhaliherya aya akina. Yesu aahimmye so: “Mulipa-òvaha [onnihakalala vanceene] onvikana mulipa-òvahiwa”. (Miteko 20:35) Nave, ohiya paahi makiliyenti ni mapatarau ahu, aakhala-tho atthu akina anttottela mureerelo muteko ahu, niire so, amusi ahu ni ale oothoiwa.
Amusi ahu. Vaavo muhooleli a etthoko onivara awe muteko mooluttuweliwa wira okhaliherye emusi awe, owo onnikumiherya mureerelo mwa inamuna piili. Yoopacerya, onnaavaha atthu awo itthu sa werutthuni ntoko eyoolya, ikuwo, ni opuro wookhala. Veekeekhai onnaakhwaniherya muritti ovahiwe awe ni Muluku wa ‘othokorerya emusi awe’. (1 Timótheyo 5:8) Ya nenli: Ole onivara muteko onniixuttiha orweela mwa ntakiheryo nawe. Shane oromoliwe wanipacerya, onihimya so: “Apaapa annivaha ntakiheryo na mutthu oosuwela ovara muteko. Awo ti mutthu oororomeleya yaawo avanre muteko okumi aya wotheene. Nto aaviriha okathi munceene aryeene kalapintero. Ntakiheryo naya nookiixuttiha otthuneya waya ovara muteko ni matata, ni opaka itthu sinrowa waakhaliherya atthu akina”.
Ale oothoiwa. Murummwa Paulo aahaatumererya maKristau wira ‘ahaweleke ovara muteko. Siso anokhalana yo wakawela alipa-òthoiwa’. (aÉfeso 4:28) Tthiri, vaavo ninvara ahu muteko wira niikhaliherye mmansihu ni emusi ahu, nnoowerya-tho waakhaliherya ale oothoiwa. (Miruku 3:27) Ovara muteko mooluttuweliwa onooniphwanyiha ohakalala wuulupale mwaha wowaakhaliherya akina.
NVAREKE OVIKANA ELE ENIVEKELIWA ANYU
Okathi Yesu aalavula awe vamwaako Mwaha awe woosuwelexiwa, aahimmye so: “Akhalá onokhanyererihani omuhola ekwaha emosá, mmuhole ikwaha pili”. (Matheyo 5:41) Malakiheryo ala anikhaliherya sai vamutekoni? Ohiya ovara vakhaani, muhaavye inamuna sowuncererya muteko anyu ovikana munivekeliwa anyu. Mukhalaneke soolukuma sa omwaneene. Mwa ntakiheryo, mwiimananiheke ovara muteko oratteene wala mowaakuveya ovikana ele enivekeliwa anyu. Nvaheke ephoole ni khula etthu ya muteko anyu.
Vaavo munivara anyu ovikana ele enivekeliwa anyu, eyo pooti owiirihani osiveliwa ni muteko anyu. Mwaha wa xeeni? Mwaha woowi munnisuwela enivara anyu. Nyuwo munnivara ovikana ele munivekeliwa anyu ohiya mwaha wookhanyereriwa. (Filémoni 14) Nrowe nithokorerye yoolepa ya Miruku 12:24 yeeyo eni: “Onvara muteko onoruma n’ikuru: mulipa-ònyonyiwa onokhala epotth’awe”. Ekeekhai wira atthu vakhaani tanirowa ovara muteko ntoko epottha. Masi, ole onivara paahi ele enivekeliwa awe, pooti wuupuwelaka wira onipakiwa epottha, mwaha wa omakelaka orummwa ni atthu akina. Masi mutthu onivara muteko ovikana ele evekeliwe awe, onniimananiha mwaha woothanla opaka eyo. Tthiri, owo onnisuwela ovara saana muteko awe.
MPWEHEKE MUTEKO OPURO AYA
Ekeekhai wira ovara muteko mooluttuweliwa etthu yooreera. Masi nuupuweleke wira yookhala-tho etthu ekina yootthuneya mookumini. Biibiliya onnintumererya ovara muteko mwa nthiti. (Miruku 13:4) Masi khonnitumererya ovaraka muteko okathi wotheene. Biibiliya oni: “Halali okhalana itthu vakhani mmatatani ni murettele, ovikana okhalana itthu sinjene ni muteko mulupale, ori ntoko womola epheyo”. (Musuweli 4:6, Biblia Solempwa sa Muluku) Nniixutta exeeni? Ole onivara muteko okathi wotheene, pooti ohiweha mireerelo sa muteko awe akhala wira muteko owo onnihonona okathi awe wotheene ni ikuru sawe. Yookhumelela aya? Muteko awe onikhala ntoko “womola epheyo”.
Biibiliya onninikhaliherya okhalana moonelo wooloka voohimya sa muteko. Nnaamwi ahimyaka wira niimananiheke ovara muteko, owo oninlopola so: “Musuweleke othanla itthu sintepa ophwanela [otthuneya]”. (aFilipi 1:10) Exeeni eri itthu sintepa otthuneya? Iyo sinihela muhina oviriha okathi ni emusi ahu ni apatthani. Masi itthu sootepexa otthuneya ti miteko sa omunepani, ntoko osoma Nuulumo na Muluku ni wuupuwelela.
Ale anisuwela othanla saana okathi wa khula etthu, moohaaniherya annisiveliwa vanceene ni muteko aya. William oromoliwe ottuli, onihimya so: “Patarau aka a khalai, ti ntakiheryo nuulupale na mutthu orina moonelo wooloka voohimya sa muteko. Onnivara muteko mooluttuweliwa, ni onniiwanana saana ni makiliyenti awe. Masi makaaripi, onnisuwela ohiya muteko awe, onathokorerya emusi awe ni omulompa wawe Muluku. Moosuwela-tho etthu ekina? Ole ti mutthu ootepa ohakalala!”
[Ekaaxa epaaxina 5]
Moota Awo Anoonela aya Muteko
“Vaavo kiniphiya aka wanikisa wa nihiku, kinnikhulumuwa, masi kinnihakalala ni osiveliwa ni muteko aka. Kinnisuwela wira tthiri koovara muteko nihiku nle”.—Nick.
“Ovara muteko mooluttuweliwa onnihakalaliha vanceene. Wira muteko anyu okhalane efaita, nvareke saana”.—Cristiano.
“Erutthu ya apinaatamu ennipaka itthu sootikiniha. Nto ovara muteko mooluttuweliwa ni waakhaliherya akina teri enamuna yowooniherya oxukhurela”.—Davidi.