Watchtower EBIBLIOTEKA ONLAINE
Watchtower
EBIBLIOTEKA ONLAINE
Emakhuwa
  • BIIBILIYA
  • ILIIVURU
  • MITHUKUMANO
  • mwbr18 Junyo ipaax. 1-8
  • Ireferensia sa Okumi ni Orummwa Ahu Ekaderno Enirumeeliwa Omuthukumanoni ya Junho

Mpantta ola khekhanle eviidiyu.

Muniswaamihe, khivaniweryaneya orumiha eviidiyu ela.

  • Ireferensia sa Okumi ni Orummwa Ahu Ekaderno Enirumeeliwa Omuthukumanoni ya Junho
  • Ireferensia sa Okumi ni Orummwa Ahu Ekaderno Enirumeeliwa Omuthukumanoni (2018)
  • Miru Saamukhaani
  • 4-10 YA JUNYO
  • MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MARKO 15-16
  • “Yesu Ahaakhwaniherya Eprofesia”
  • nwtsty inoota soosoma sa Mar 15:24, 29
  • nwtsty enoota yoosoma ya Mar 15:43
  • Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani
  • nwtsty enoota yoosoma ya Mar 15:25
  • nwtsty enoota yoosoma ya Mar 16:8
  • 11-17 YA JUNYO
  • MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | LUKA 1
  • “Mutakiheke Wiiyeviha wa Maria”
  • ia 149 etti. 12
  • ‘Miyo-va Murumeyi a Yehova’
  • ia 150-151 itti. 15-16
  • ‘Miyo-va Murumeyi a Yehova’
  • Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani
  • nwtsty enoota yoosoma ya Luk 1:69
  • nwtsty enoota yoosoma ya Luk 1:76
  • 18-24 YA JUNYO
  • MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | LUKA 2-3
  • “Nyuwo Amiravo, Niireke Munnivikaniha Wunnuwa Momunepani?”
  • nwtsty enoota yoosoma ya Luk 2:41
  • nwtsty inoota soosoma sa Luk 2:46, 47
  • nwtsty enoota yoosoma ya Luk 2:51
  • Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani
  • nwtsty inoota soosoma sa Luk 2:14
  • wp16.3 9 itti. 1-3
  • Nyuwo Mwaanisuwela?
  • Ti pani aari paapa awe Yosefe?
  • 25 A JUNYO–1 A JULYO
  • MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | LUKA 4-5
  • “Mukhootte Soweeha Sintoko Yesu”
  • w13 15/8 25 etti. 8
  • Moone Enamuna Xeeni ya Mutthu Muniphavela Anyu Okhala
  • w13 15/8 25 etti. 10
  • Moone Enamuna Xeeni ya Mutthu Muniphavela Anyu Okhala
  • nwtsty itthu sinooniheriwa
  • Nipuro Noorekamexa na Etemplo
  • w13 15/8 26 etti. 12
  • Moone Enamuna Xeeni ya Mutthu Muniphavela Anyu Okhala
  • Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani
  • nwtsty enoota yoosoma Luk 4:17
  • nwtsty enoota yoosoma ya Luk 4:25
Ireferensia sa Okumi ni Orummwa Ahu Ekaderno Enirumeeliwa Omuthukumanoni (2018)
mwbr18 Junyo ipaax. 1-8

Ireferensia sa Okumi ni Orummwa Ahu Ekaderno Enirumeeliwa Omuthukumanoni ya Junho

4-10 YA JUNYO

MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MARKO 15-16

“Yesu Ahaakhwaniherya Eprofesia”

nwtsty inoota soosoma sa Mar 15:24, 29

yaahikawanasa malaya awe: Yoolepa ya Yohani 19:23, 24 ennihimya itthu sikina sihinihimmwa ni Matheyo, Marko, ni Luka. Anakhotto ooRoma, woonasa wene yaahaavererya eparakha ikuwo sa ota ni sa muhina; awo yaahikawanya ikuwo sawe “ipantte xexé, khula nakhotto epantte awe”; awo khiyaaphavela okawana ekuwo ya muhina, nto yahaavererya ekuwo eyo; siiso yaahiiraneya masu ari Esa 22:19 voohimya sa Mesiya. Waaniheryasa ikwaha sinceene alipa-oohukhumu yaanikuxa ikuwo sa atthu yaarowa ohukhummwa, nto alavilavi yaaniruliwa ikuwo saya ni waakhiwa mireerelo saya ahinatthi wiiviwa, nto eyo yaanitepiha owuulihiha muru.

ettikinyaka muru: Okhala wene ottikinya muru olavulaka etthu, enooniherya onyohola, otheya aahiiso oramusa. Nto moohilakela yaahiiraneya eprofesia yaahimmwale Esa 22:8.

nwtsty enoota yoosoma ya Mar 15:43

Yosefe: Atthu alempe Evangelyo aalepa itthu soovirikana voohimya sa Yosefe. Matheyo yoowo aaliviha mpoosito onimuhimya okhala “thajiri”; Marko, okathi aalepela awe aRoma, onnimuhimya okhala “mulopwana òsuwanyeya a makhulupale”, aalipelela Omwene wa Muluku; Luka, meediku oophenta, onihimya wira Yosefe aari mutthu “òrera murima ni àxariya”, ahaaphavenle waakhaliherya makhulupale makina omphukela Yesu; Yohani paahi tonihimya wira Yosefe “ari mwixutti a Yesu: masi wiphini, okhala wira aniwova aYuda”.​—Mat 27:57-60; Mar 15:43-46; Luk 23:50-53; Yoh 19:38-42.

Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani

nwtsty enoota yoosoma ya Mar 15:25

ewoora ya neeraru: Eyo piiyo, okathi wa 9 horas. Atthu akina anihimya wira yoolepa ya Marko 15:25 ennivirikana ni Yohani 19:14-16, enihimya wira “vari vakhiviru othana eriyari”, aahiiso ewoora ya neethanu na mosa vaavo Pilato aalamunle awe wiiviwa Yesu. Nnaamwi Biibiliya ohitthokiheryaka oratteene ovirikana waya, nithokorerye mathowa ala anittharelana: Soohimmwa sa Evangelyo okhala wene sinnivarihana saalavulaka sa itthu saamwiiranenle Yesu mahiku awe ookiserya valaponi. Soolempwa sotheene ixexe sinooniherya wira anamukuttho ni mahumu yaahithukumana oxaka nuumala-vo yaahimurowana Yesu wa Guvernatoro ooRoma, Ponsio Pilato. (Mat 27:1, 2; Mar 15:1; Luk 22:66–23:1; Yoh 18:28) Matheyo, Marko, ni Luka yaalempe wira okathi Yesu aakhomeliwe awe vamwirini, yaahikhumelela ewiriphi elapo yotheene okhuma “othana eriyari . . . mpakha makáripi” aahiiso ewoora ya neethanu namosa mpakha ewoora ya neethanu na xexe. (Mat 27:45, 46; Mar 15:33, 34; Luk 23:44) Etthu emosa enrowa onikhaliherya wiiwexexa saana mwaha ola tiila: Owaxuliwa, wala weepetthiwa, waaniirela mpantta ehukhumu ya wiiviwa. Ikwaha sikina mutthu aaniwaxuliwa mpakha okhwa. Yesu aahiwaxuliwa vanceene ohinawerya oteexa mwiri awe wa nihaaxeryo, tivonto aakuxeriwe awe ni mulopwana mukina, masi ohoolo waya aahikuxa mekhawe. (Luk 23:26; Yoh 19:17) Vakhala wira owaxuliwa waanithokoreriwa okhala epantta yoopacerya ya ehukhumu, weeso waahivira okathi ohinatthi Yesu okhomeliwa vamwirini. Soolepa sa Mat 27:26 ni Mar 15:15 sinnittittimiherya mwaha ola, siromolaka owaxuliwa (weepetthiwa) ni okhomeliwa vamwirini okathi omosa-ru. Nto, khula mutthu pooti ohimyaka okathi woovirikana wiiraneyale aya ehukhumu ele, moovarihana ni sookupali saya voohimya sa okathi waapacenrye aya ehukhumu eyo. Nto ela ennooniherya nthowa naya Pilato aatikinihiwe awe nuumala osuwela wira Yesu aahaakuva okhwa okhomeliwaka-ru vamwirini. (Mar 15:44) Nave, alipa-oomulepa Biibiliya ikwaha sinceene annooniherya soolema sa okawanya nihiku mipantta 4 sa iwoora 3, nave-tho eyo yaaniiraneya ni okathi wa ohiyu. Okawanya okathi mwa enamuna eyo ennooniherya nthowa naya enromoliwa aya ewoora ya neeraru, ya neethanu na mosa, ni ya neethanu na xexe. Okathi owo waapacerya okontariwa okhuma 6 hora, okathi nnikhuma aya nsuwa. (Mat 20:1-5; Yoh 4:6; Mit 2:15; 3:1; 10:3, 9, 30) Nave-tho, atthu anceene khiyaarina ikaruma saakhaliherya osuwela ewoora, tivonto yaarumeeliwa aya moolumo ntoko “vakhiviru” aahiiso waattamela, ntoko nniweha ahu yoolepa ya Yoh 19:14. (Mat 27:46; Luk 23:44; Yoh 4:6; Mit 10:3, 9) Mookwasa: Marko waaniheryasa aahihela muhina okathi Yesu aapacenrye awe owaxuliwa mpakha okhomeliwa vamwirini, masi Yohani aalavula paahi okathi Yesu aakhomeliwe awe vamwirini. Oowanli aya woonasa wene yaahimaliha okathi wa nihiku waattamela okathi wa neeraru, ni Yohani aahirumeela “vakhiviru” vaavo aahimya awe okathi. Nto soohimmwa iyo sinnooniherya nthowa naya onihimmwa aya okathi woovirikana. Okhala wira Yohani aalempe eliivuru awe sivinre ene iyaakha sinceene, owo aahiromola okathi woovirikana ni ole onihimmwa ni Marko, eyo yooniheryaka wira Yohani khahiyo paahi aakunxe eliivuru ya Marko onalepa opuro mukina.

nwtsty enoota yoosoma ya Mar 16:8

okhala wira yamova: Moovarihana ni soolempwa soopacerya sa epantte yookiserya ya Marko, Evangelyo eyo enimala ni moolumo aniphwanyaneya eveersu 8. Asomi akina anihimya wira khivanireerela okupaliki wira eliivuru eyo enimalela eveersu 8 maana enimala mootutuxerya. Masi hata atthu awo evaanyihaka, hiyo khanintthuneya okupali ele enihimya aya maana malepeliwo a eliivuru eyo aavirikana. Nave asomi a eseekulu yaneexexe Jerônimo ni Eusébio, ahimmye wira moolumo ari eveersu 8 anoolikana ni moolumo ookiserya a soolempwa soopacerya maana soolempwa iyo eliivuru ya Marko enimala ni masu ani “okhala wira yamova”.

Sookhala soolempwa sinceene sa eGriki ni soolempwa sikina sa mattaava makina sincerenrye moolumo oorakama oomaliherya wala moolumo ookhuveya nuumala, eveersu 8. Moolumo oorakama oomaliherya (arina iversu 12 soowuuncereriwa) aniphwanyaneya soolempwa sa Códice Alexandrino, Códice de Ephraem Syri rescriptus, ni Códice Bezae Cantabrigiensis. Soolempwa iya sotheene ti sa eseekulu 5, Nuumala Kristu Orwa. Nave aanniphwanyaneya mwa soolempwa sa Vulgata latina, Siríaco Curetoniano, ni Pesito a oSiria. Masi moolumo awo khaniphwanyaneya iliivuru piili soopacerya sa eGriki sa eseekulu 4, eyo piiyo, Códice Sinaítico ni Códice Vaticano wala Códice Sinaítico Siríaco a eseekulu 4 ni 5, wala soolempwa soopacerya sa Copta Saídico sa eseekulu 5 seiyo sirina masu a eliivuru ya Marko. Moolikanasa ni soolempwa iyo piili, soolempwa sa khalai sa eliivuru ya Marko sa nttaava na wArménia ni oGeórgia sinimalela eveersu 8.

Muhoolo mwaya soolempwa sa eGriki ni iliivuru sikina sa mattaava makina saahipacerya okhalana moolumo ookhuveya (moolumo vakhaani paahi). Códice Regius a eseekulu 8 Nuumala Kristu Orwa, ookhalana moolumo oomaliherya oorakama ni ookhuveya, nave moolumo oomaliherya ookhuveya tanipacerihiwa. Khula moolumo oomaliherya anipacerya ni enoota enihimya wira moolumo awo yaaniphwanyaneya ipantte sikina, hata ehooniheryaka wira moolumo awo yaahikhala tthiri.

11-17 YA JUNYO

MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | LUKA 1

“Mutakiheke Wiiyeviha wa Maria”

ia 149 etti. 12

‘Miyo-va Murumeyi a Yehova’

12 Masu awe oowiiyeviha ni oowiiwelela, annivaha ntakiheryo wa atthu otheene oowaamini. Owo aahimuleela Gabriyeli wira: ‘Miyo-va murumeyi a Yehova, yireyeke mwa miyo ntoko sihimmyanyu’. (Luka 1:38) Okhala wene, muthiyana murumeyi, aakhala epottha yoowiiyeviha, maana ekumi awe yaalipa ni pwiyawe. Owo taari moonelo wa Maria voohimya sa Pwiyawe, Yehova. Nave aanisuwela wira aalipa ni Yehova, maana Yehova onniroromeleya waale animuroromela, nto aarowa omureeliha okathi Maria aarowa awe ovaraka saana muteko ole woovila.​—Esal. 18:26.

ia 150-151 itti. 15-16

‘Miyo-va Murumeyi a Yehova’

15 Nuumala-vo, Maria aahilavula, nto masu awe aakhapeleliwa saana mBiibiliyani. (Mmusome Luka 1:46-55.) Okhala wene awo tari moolumo ooteepexa orakama a Maria, alempwale mBiibiliyani, nave annooniherya itthu sinceene voohimya sa Maria. Anooniherya oxukhurela wawe, osiveliwa ni omuttottopela wawe Yehova mwaha wonvaha eparakha ele ya omuyara Mesiya. Nave masu awe, annooniherya waamini wawe woolipa, vaavo onimuhimya awe Yehova wira onnaakhootta ale oowiisoona, ni oowerya, masi onnaareerela murima ale oowiiyeviha ni oohaawa animurumeela. Annooniherya-tho moota saasuwela awe itthu. Okontarela vanooneya wira, Maria aahiromola ikwaha 20, Soolempwa sa eHeeberi!

16 Vannooneya wira Maria aanuupuwelela vanceene Nuulumo na Muluku. Nto owo aanivikaniha wiiyeviha, ophavelaka paahi olavula moovarihana ni Soolempwa ohiya opaka itthu suupuwela awe. Mwaana annuwa mmurimani mwawe, aarowa okhalana mukhalelo mmosaru oowi: “Mwixuttiho aka khuhiyó wawaka: onkhuma wa Muluku òkirumme”. (Yoh. 7:16) Ti vooreera wiikoha so: ‘Kiireke kinnooniherya nttittimiho nimosaru ni wiiwelela kiroromelaka Nuulumo na Muluku? Wala kiireke kintthara muupuwelo aka ni mwiixuttiho aka?’ Maria aahikhalana tthiri mweettelo wooloka.

Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani

nwtsty enoota yoosoma ya Luk 1:69

nnyaka noowoopola: Aahiiso “moopoli oowerya”. MBiibiliyani manyaka a mwaamunama anithoonyerya ikuru, owerya, ni oxintta. (1 Sa 2:1; Esa 75:4, 5, 10; 148:14.) Nave-tho, nnyaka naathoonyerya namalamulela ni olamulelo wa nloko nimosa, okhale wootakhala wala wa xariya, ni oxintta wa olamulelo owo waalikanyihiwa ni okakhiwa ni manyaka. (Otu 33:17; Da 7:24; 8:2-10, 20-24) Nto, nuulumo noowi “nnyaka noowoopola” nimmuhimya Mesiya yoowo paahi orina owerya wowoopola, ori moopoli oowerya.

nwtsty enoota yoosoma ya Luk 1:76

onorowa oholo w’Apwiya Yehova: Yohani mBatiza aamurowa ohoolo wa Apwiya Yehova mwa enamuna yoowi aarowa okhala mulipa olokiherya ephiro ya Yesu, yoowo aarummwale ni Tiithi awe ni aarwa mwa nsina na Tiithi awe owo.​—Yoh 5:43; 8:29; nwehe enoota yoosoma ya nsina na Yehova eveersu ela.

18-24 YA JUNYO

MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | LUKA 2-3

“Nyuwo Amiravo, Niireke Munnivikaniha Wunnuwa Momunepani?”

nwtsty enoota yoosoma ya Luk 2:41

iyakha sothene, atithi awe n’ame awe Yesu yanirowa: Nlamulo khinaakhanyererya athiyana orowela niira na Paasikha. Hata vari siiso, Maria aahikhalana yoolema ya omuhoola Yosefe khula eyaakha oYerusalemu okathi wa niira. (Okhu 23:17; 34:23) Khula eyaakha, awo yaanirowa ni orwa ikiloomo sowiiraka 300 ni emusi aya.

nwtsty inoota soosoma sa Luk 2:46, 47

anakoha-tho: Ale yanwiriyana Yesu yaahitikinihiwa. Eyo enooniherya wira makoho awe khahiyo yaari ntoko a mmiravo mwaamukhaani aaphavela osuwela etthu paahi. (Luk 2:47) Nuulumo na eGriki noowi “anakoha-tho” pooti otaphulela omukoha mutthu itthu ntoko onikoha awe mulipa oniphuka milattu. (Mat 27:11; Mar 14:60, 61; 15:2, 4; Mit 5:27) Alipa-oolepa myaha anihimya wira ahooleli a itiini oovuwa, yaanihala otemplo nuumala ifesta, nto anawiixuttiha atthu mphiryo. Atthu yaanikilaathi waattamela opuro yaari aya awiixuttihi awo wira yaawiriyaneke ni yaakoheke itthu.

wanatikiniha: Nuulumo na eGriki noowi “otikiniheya” nintaphulela etthu eniiraneya ikwaha sinceene, wala omakela otikiniheya.

nwtsty enoota yoosoma ya Luk 2:51

aniwiwelela yawo: Wala “ovikaniha wiixiiweleliha; ovikaniha wiiwelela”. Enamuna eromoliwe aya nuulumo nla na eGriki enooniherya nuumala owooniherya awiixuttihi mutemplo wira aanisuwela Nuulumo na Muluku, Yesu aahirowa owaani ni moowiiyeviha aaniwiiwelela anamuyari awe. Wiiwelela iwo, waahikhalana yootaphulela aya ovikana wiiwelela wa anamwane akina; eyo yaari yowooniherya yoowi aaneettela moomalela Nlamulo na Moise.​—Okh 20:12; aGa 4:4.

Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani

nwtsty inoota soosoma sa Luk 2:14

ni vathí-va evahiwe murettele atthu onaphentawe: Soolempwa sikina sinitaphulela so moolumo ala: “ni vathi vaava murettele ni atthu onaatthuna awe”. Nave malepeliwo anoolikana ni aBiibiliya akina. Masi moolumo arumeeliwe ni Biibiliya Tradução do Novo Mundo annikhaliherya vanceene wiiwexexa mwaha ola. Nto moolumo ala yaalavuliwe ni malaikha khahiyo anihimya ophenta Muluku oniwooniherya awe atthu otheene, moohicalela mweettelo aya ni sowiira saya. Masi anaahimya ale anirowa ottottela mureerelo ophenta wawe mwaha wa omwaamini mwekeekhai ni okhala atthareli a Mwaana awe.—Nwehe enoota yoosoma ya nuulumo na eveersu ela noowi atthu onaphentawe.

atthu onaphentawe: Nuulumo noowi “animusiveliha”, nikumihiwe elavulelo ya eGriki nuulumo noowi eu·do·kiʹa. Verbo oowi eu·do·kiʹa, onniphwanyaneya Mat 3:17; Mar 1:11; ni Luk 3:22 (nwehe inoota soosoma sa Mat 3:17; Mar 1:11), vaavo Muluku aahimmye awe ophenta aarina awe ni Mwanawe nuumala obatiziwa. Nto vanooneya wira, nttaava na eGriki nuulumo nirumeeliwe iversu iyo noowi (an·throʹpois eu·do·kiʹas) anihimmwa atthu aneemereriwa ni Muluku. Nto masu ala a malaikha anihimya ophenta wa Muluku onooniherya awe ohiya wa apinaatamu otheene, masi ale animuhakalaliha ni animwaamini mwekeekhai ekhalaka atthareli a Mwanawe. Nnaamwi nuulumo na eGriki noowi eu·do·kiʹa mapuro makina ophenta Muluku oniwooniherya awe apinaatamu (aRo 10:1; aFi 1:15), ninnirumeeliwa wira ohimmwe ophenta wa Muluku wala oreera wawe murima, enamuna yoweemereriwa nuuwo (Mat 11:26; Luk 10:21; aÉf 1:5, 9; aFi 2:13; 2 aTe 1:11). Septuaginta a Esa 51:20 [50:20, LXX], nuulumo nlo nitaphuleliwe wira “ophenta” wa Muluku.

wp16.3 9 itti. 1-3

Nyuwo Mwaanisuwela?

Ti pani aari paapa awe Yosefe?

Yosefe kalapintero oNazarethi, aari paapawe Yesu oohimuyara. Masi, ti pani aari paapawe Yosefe? Evangelyo ya Matheyo enniromola nloko na Yesu ehimyaka wira paapawe Yosefe aari Yakobe, masi evangelyo ya Luka enihimya wira Yosefe aari “mwana a Heli”. Nto xeeni soolepa iyo sinikhala aya ntoko sinoovaanyihana?​—Luka 3:23; Matheyo 1:16

Matheyo onihimya so: “Yakobe amuyanre Yosefe”. Nttaava na eGriki, masu awo annooniherya saana wira Yakobe taari paapa oomuyara a Yosefe. Matheyo aaromola nloko aayariwe awe Yosefe, eyo piiyo, emusi ya mamwene a nloko na Davidi, nto ehakhi ya okilaathi veehiceni, aavahiwe mwaana oohimuyara a Yosefe, Yesu.

Masi, Luka oni: “Yosefe owo ari mwana a Heli”. Nuulumo noowi “mwana a”, pooti otaphulela-tho “mutthepa”. Mwa ntakiheryo, Luka 3:27, onnimuromola Salathiyeli yoowo aayariwe ni Yekoniya, wira aari “mwana a Neri”. (1 Wahala 3:17; Matheyo 1:12) Waaniheryasa Salathiyeli aamuthenle mwaana a Neri yoowo ohinsuweliwa nsina nawe, nto Salathiyeli khukhalaka mutthepa a Neri. Vamosaru, Yosefe aari “mwana” a Heli, okhala wira aamuthenle Maria mwanawe Heli. Nto Luka oniromola emusi aayariwe awe Yesu moovarihana ni emusi ya werutthuni ya amamawe oomuyara, eyo piiyo, Maria. (aRoma 1:3) Biibiliya onninleela maloko manli oovirikana ni oovareleya muteko a Yesu.

25 A JUNYO–1 A JULYO

MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | LUKA 4-5

“Mukhootte Soweeha Sintoko Yesu”

w13 15/8 25 etti. 8

Moone Enamuna Xeeni ya Mutthu Muniphavela Anyu Okhala

8 Satana aahirumeela enamuna yeela wira amweehererye Yesu mutakhwani. Nuumala Yesu otthukwa, [ohilya etthu] mahiku 40 ni ohiyu 40, Satana aahimweehererya Yesu ni yoolya. Satana aahimuleela ariki: ‘Mwàri mwana a Muluku, murume nluku nla othatuwa ephau’. (Luka 4:1-3) Nto saahikhala soothanla piili Yesu aarowa awe opaka: Owo anwerya orumeela ikuru sawe wira apake mwiiriirya wa otatuxa yoolya ya werutthuni, wala okhootta opaka eyo. Yesu aanisuwela wira khivaaloka orumeela ikuru sa Muluku mwa nrima. Nnaamwi owo aavoliwe, owo khaavaha efaita itthu sa werutthuni, masi wataana ni Yehova ti yaari yoopacerya mookumini mwawe. Yesu aahaakhula ariki: ‘Volempwa wira: ‘Khahiyó ephawu-ru pahi eninvaha ekumi mutthu, [masi khula nuulumo ninkhuma wa Yehova]’’.​—Luka 4:4.

w13 15/8 25 etti. 10

Moone Enamuna Xeeni ya Mutthu Muniphavela Anyu Okhala

10 Nto exeeni Satana aamooninhe awe Yesu? Owo ‘ahimoniherya okathi omosaru omwene wothene wa mulaponi, khumuhimerya wira: Kinimovahani nyuwo’. (Luka 4:5, 6) Yesu khaarowa oweha ni maitho awe imwene sotheene saari ottaiwene, masi Satana uupuwela wira awerya omooniha mwa mutikiniho ovuwa wa imwene iyo, eyo yaarowa okuxa murima wa Yesu wira aphaveleke. Moohuuliwa muru, Satana aahimuruma Yesu ariki: ‘mwakikokhorela: sothene sinokhala sawinyu’. (Luka 4:7) Nto Yesu khaaphavela opaka enimuhakalaliha Satana. Nto aahimwaakhula mowaakuveya ariki: ‘Volempwa wira: ‘Mmukokhorele [Yehova] Muluku anyu: Mmuttittimiheke yowo pahi’’.​—Luka 4:8.

nwtsty itthu sinooniheriwa

Nipuro Noorekamexa na Etemplo

Woonasa wene Satana aahimurowana mowooneya Yesu “nipuro norekamexa” na etemplo ni khumuhimeerya wira otuphele vathi. Masi hata vari siiso opuro Yesu eemenle awe khonisuwelexiwa. Okhala wira nuulumo noowi “etemplo” nirumeeliwe va waaniheryasa enihimmwa etemplo yotheene, nto Yesu iira eemenle ene vanloothoni epantte ya okuusini (1) ya etemplo. Aahiiso iira eemenle ene epantte ekina ya etemplo. Nto omora opuro ntoko ole ohikhaliheriwaka ni Yehova aamookhwa.

w13 15/8 26 etti. 12

Moone Enamuna Xeeni ya Mutthu Muniphavela Anyu Okhala

12 Moovirikana ni Eva, tthiri Yesu oovaha ntakiheryo na wiiyeviha! Satana aahimweererya enamuna ekina, masi Yesu, aahikhootta nave khuupuwenle opaka etthu yootikiniha yaarowa omweehererya Muluku. Opaka eyo waarowa okhala wiixinnuuha! Ohiya opaka eyo, Yesu aahimwaakhula Satana wira: ‘Volempwa wira: ‘[Muhimweehererye Yehova] Muluku anyu’’.​—Mmusome Luka 4:9-12.

Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani

nwtsty enoota yoosoma Luk 4:17

elívuru ya profeta Yesaya: Eroolu ya Yesaya yaaphwanyiwe Ephareya Yookhwa yaarina ixapala 17 soottottheliwa. Eroolu eyo yaarina imeeturu 7.3 orakama waya ni yaakawanyiwe ipantte 54. Eroolu yaarumeeliwa musinagoga oNazarethi woonasa wene yaarina erakamelo emosaru. Nnaamwi eroolu ya Ephareya Yookhwa yahaarina ikapiitulu wala iversiikulu, Yesu aahiwerya okhunula opuro waalempwale eprofesia ya Yesaya yeeyo yaamuromola yena. Etthu yootikiniha okhala wira Yesu aahiwerya okhunula opuro yaari moolumo a eprofesia yaamuromola yena, eyo yooniheryaka tthiri wira aanisuwela saana Nuulumo na Muluku.

nwtsty enoota yoosoma ya Luk 4:25

iyakha ttharu ni miyeri mithanu na mosa: Moovarihana ni 1 Ma 18:1, Eliya aalaleyale omala wa elimwe “eyakha yaneraru”. Ti nthowa naya akina anihimya wira Yesu ahivirikanyiha masu anihimmwa 1 Mamwene. Masi, Soolempwa sa eHeeberi khasinihimya wira iyaakha saavinre ehirumpe epula saahivikana tthaaru. Nuulumo noowi “eyakha yaneraru” waaniheryasa onihimmwa okhuma okathi Eliya aamulenle awe Akhabi wira khiyaarowa orupa epula. (1 Ma 17:1) Muhupi ole woonasa-wene waahimmwale elimwe—yeeyo okhala wene waaviriha myeeri 6 masi okathi ole waahivikana myeeri iyo, nave yanvikaniha orowa ohoolo. Ohiya-vo, ohirupa epula khahiyo waamanle Eliya olavulaka-ru ni Akhabi, “eyakha yaneraru”, masi waamanle nuumala Akhabi weehereriwa oMwaako Karmelo. (1 Ma 18:18-45) Tivonto, moolumo a Yesu ahimmwale va, ni moolumo anlikana naawo yaalavuliwe ni muhimaawe Kristu, ari Ya 5:17, annivarihana ni moolumo yaalavuliwe eliivuru ya 1 Ma 18:1.

    Watchtower EBIBILIOTEKA ONLAINE (1982-2025)
    Okhuma
    Okela
    • Emakhuwa
    • Ovaha
    • Siniphavela Anyu
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malamulo Oorumeela
    • Mwaha Woosuka Isiiri
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Okela
    Ovaha