Watchtower EBIBLIOTEKA ONLAINE
Watchtower
EBIBLIOTEKA ONLAINE
Emakhuwa
  • BIIBILIYA
  • ILIIVURU
  • MITHUKUMANO
  • mwbr20 Janero ipaax. 1-8
  • Ireferensia sa Okumi ni Orummwa Ahu Ekaderno Enirumeeliwa Omuthukumanoni Janero

Mpantta ola khekhanle eviidiyu.

Muniswaamihe, khivaniweryaneya orumiha eviidiyu ela.

  • Ireferensia sa Okumi ni Orummwa Ahu Ekaderno Enirumeeliwa Omuthukumanoni Janero
  • referensia sa Okumi ni Orummwa Ahu Ekaderno Enirumeeliwa Omuthukumanoni—2020
  • Miru Saamukhaani
  • 6-12 YA JANERO
  • MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MAPHATTUWELO 1-2
  • “Yehova Oopattuxa Okumi Valaponi”
  • (Maphattuwelo 1:3, 4)
  • (Maphattuwelo 1:6)
  • (Maphattuwelo 1:9)
  • (Maphattuwelo 1:11)
  • it-1 epax. 583 etti. 7; epax. 584 itti. 1-4
  • Soopattuxiwa
  • (Maphattuwelo 1:14)
  • (Maphattuwelo 1:20)
  • (Maphattuwelo 1:24)
  • (Maphattuwelo 1:27)
  • it-1 epax. 584 itti. 5-8
  • Soopattuxiwa
  • Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani
  • (Maphattuwelo 1:1)
  • wp15 1/6 epax. 5
  • Siensia: Onikhaliherya Sai Okumi Anyu?
  • Iyaakha sirina aya olumwenku
  • (Maphattuwelo 1:26)
  • it-2 epax. 534 etti. 4
  • Yesu Kristu
  • Omusoma Biibiliya
  • (Maphattuwelo 1:1-19)
  • 13-19 ya Janero
  • MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MAPHATTUWELO 3-5
  • “Mixankiho Sikhumelenle Mwaha wa Wootha Woopacerya”
  • (Maphattuwelo 3:1-5)
  • w17.02 epax. 5 etti. 9
  • Yoolakela ya Yehova Enimwiiraneya!
  • (Mapattuwelo 3:6)
  • w00 15/11 epax. 26 itti. 1-2
  • Nnoowerya Wiixutta Etthu ni Anamathelana Oopacerya
  • Adamu Aahiiwelela Nsu na Mwaara Awe
  • (Maphattuwelo 3:15-19)
  • wp12 1/10 epax. 4 etti 2
  • Niireke Tthiri Muluku Onniwoonela Vatthu Athiyana?
  • Niireke Athiyana Arimuulumeliwa ni Muluku?
  • w04 1/1 epax. 29 etti. 2
  • Iponto Suulupale sa Eliivuru ya Maphattuwelo—I
  • it-1 epax. 742 etti. 3
  • Maxakha Ooyara
  • Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani
  • (Maphattuwelo 4:23, 24)
  • it-2 epax. 658 etti. 4
  • Lameki
  • (Maphattuwelo 4:26)
  • it-1 epax. 367 etti. 1
  • Oveeha
  • Omusoma Biibiliya
  • (Maphattuwelo 4:17–5:8)
  • 20-26 ya Janero
  • MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MAPHATTUWELO 6-8
  • “Nowe Aahira Sotheene Saarummwale Awe ni Muluku”
  • (Maphattuwelo 6:9)
  • (Maphattuwelo 6:13)
  • w18.02 epax. 4 etti. 4
  • Mutakiheke Waamini ni Wiiwelela wa Nowe, Daniyeli ni Yobi
  • (Maphattuwelo 6:14-16)
  • wp13 1/4 epax. 14 etti. 1
  • Owo ‘Ahettela Ephiro ya Muluku’ Ekeekhai
  • (Maphattuwelo 6:22)
  • w11 15/9 epax. 18 etti. 13
  • Mutthyaweke ni ovilela
  • Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani
  • (Maphattuwelo 7:2)
  • w04 1/1 epax. 29 etti. 7
  • Iponto Suulupale sa Eliivuru ya Maphattuwelo—I
  • (Maphattuwelo 7:11)
  • w04 1/1 epax. 30 etti. 1
  • Iponto Suulupale sa Eliivuru ya Maphattuwelo—I
  • Omusoma Biibiliya
  • (Maphattuwelo 6:1-16)
  • 27 a Janero–2 a Feverero
  • MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MAPHATTUWELO 9-11
  • “Elapo Yotheene Yaarina Elavulelo Emosa ni Moolumo Mamosaru”
  • (Maphattuwelo 11:1-4)
  • it-1 epax. 298 etti. 2
  • Babilonia Muulupale
  • it-2 epax. 360 etti. 7
  • Nttaava
  • (Maphattuwelo 11:6-8)
  • it-2 epax. 361 etti. 1
  • Nttaava
  • (Maphattuwelo 11:9)
  • it-3 epax. 55 etti. 7
  • Maloko
  • Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani
  • (Maphattuwelo 9:20-22)
  • (Maphattuwelo 9:24, 25)
  • it-1 epax. 383 etti. 1
  • Khami
  • (Maphattuwelo 10:9, 10)
  • it-3 epax. 91 etti. 5
  • Nemurodi
  • Omusoma Biibiliya
  • (Maphattuwelo 10:6-32)
referensia sa Okumi ni Orummwa Ahu Ekaderno Enirumeeliwa Omuthukumanoni—2020
mwbr20 Janero ipaax. 1-8

Ireferensia sa Okumi ni Orummwa Ahu Ekaderno Enirumeeliwa Omuthukumanoni

6-12 YA JANERO

MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MAPHATTUWELO 1-2

“Yehova Oopattuxa Okumi Valaponi”

(Maphattuwelo 1:3, 4)

(Maphattuwelo 1:6)

(Maphattuwelo 1:9)

(Maphattuwelo 1:11)

it-1 epax. 583 etti. 7; epax. 584 itti. 1-4

Soopattuxiwa

Nuumala Muluku ohimya Nihiku Noopacerya wira: “okhumelele okokola”, waarya waahipacerya omwaleela mmeekuni, nnaamwi ele yiiriha okhumelela okokola iwo yahaaweryaneya wooneya valaponi. Vanikhala ntoko wira, omwaleya iwo wiiraneyale vakhaani-vakhani, sintoko onihimya awe namataphulela mmosa oniitthaniwa J. W. Watts: “Okokola wahikhumelela vakhani-vakhani”. (Map 1:3 Tradução Distintiva de Gênesis) Muluku aahivalaanya okokola ni epiphi, iitthanaka okokola iwo Othana ni epiphi Ohiyu. Eyo enooniherya wira elapo yaamwiirukurerya, erukureryaka nsuwa, nto ti maana aya khula mpantta wa elapo vaniweryaneya aya okhala othana ni ohiyu.​—Map 1:3, 4.

Nihiku na Nenli, Muluku aahivalaanya maasi wira ekhale ‘vawaya-vawaya’. Maasi makina yaahihala valaponi, nto makina yaahirowa osulu, khukhumelela erimu. Muluku aahiitthana Erimu opuro wahaakanle etthu, maana khonihimmwa wira itheneeri ni itthu sikina sa wiirimu saari mmaasini waattamela ni elapo.—Map 1:6-8; nwehe nuulumo EXPANSÃO.

Nihiku na Neeraru, mwa mwiiriirya Muluku aahithukumanya maasi yaari valaponi khukhala nipuro nimosa ni khukhumelela etthaya yowuuma, nipuro nlo nowuma Muluku ahivaha nsina na etthaya. Nave naari nihiku nenlo Muluku, aapacerinhe awe opattuxa itthu sikumi valaponi, ntoko munyepu, malaxi aniima ipyo ni miri siniima mihokorokho. Voohikhala wira saaroothatuwa. Khula muthinto wa miri, wa malaxi ni munyepu saanikhalana inuku saawerya wiimiha mihokhorokho moovarihana ni “muxovo aya”.​—Map 1:9-13.

(Maphattuwelo 1:14)

(Maphattuwelo 1:20)

(Maphattuwelo 1:24)

(Maphattuwelo 1:27)

it-1 epax. 584 itti. 5-8

Soopattuxiwa

Vannooneya wira Maphattuwelo 1:16 khaninrumeeliwa nuulumo na eHeeberi noowi “ba·ra” nenlo nintaphulela “opattuxa”. Masi nirumeeliwe nuulumo nikina na eHeeberi noowi ʽa·sah’ nenlo nintaphulela “opaka”. Okhala wira nsuwa, mweeri, ni itheneeri siri ‘wirimu’ siniromooliwa Maphattuwelo 1:1, sipattuxiwe nihinatthi Nihiku na Neexexe. Nihiku na neexexe, Muluku aahiiriha wira mithuko sa wiirimu sikhaleke soowirana ni valaponi ni opuro ohikhanle etthu ori osulu wa elapo. Vaahimmwaka wira “Muluku ahipweha mithuko iyo wirimu, wira simwalèleke elapo”, eyo enithoonyerya wira mithuko iyo saaniweryaneya wooneya valaponi, ntoko saari opuro yoole ohikhanle etthu. Nave mithuko iyo saahikhala “wira sivalanye ohiyu n’uthana, wira sisuweliheke mahiku ni miyeri n’iyakha”, seiyo saarowa waakhaliheryaka apinaatamu osuwela okathi mwa inamuna soovirikana.​—Map 1:14.

Nihiku na Neethanu, Muluku taapattunxe awe inama soopacerya valaponi, masi voohikhala apinataamu. Mwaha woowerya, Muluku khahiyo aapattunxe enama emosa paahi wira ethatuweke mwa inamuna soovirikana, masi aapanke inama soowaatta sikumi. Onihimmwa wira: “Tthiri Muluku ahipattuxa inama sùlupale sa mphareya n’itthu sothene ikumi sa khula enamuna sinetta mmàsini; ahapattuxa-tho axipalame othene anvava musulu, khula enama muxovo aya. Muluku ahòna wira vorera”. Mwaha woohakalala ni itthu aapanke awe, Muluku aahireeliha, ahimyaka wira “Murelaneke, munjerereyeke”, vanweryaneya okhala wira soopattuxiwa iyo soovirikana saapakiwe mwa mwiiriirya wira sitotholaneke “khula enama muxovo aya”.​—Map 1:20-23

Nihiku Nanethanu na Mmosa, “Muluku ahìra-tho: Mulaponi sitotholaneke itthu ikumi sa khula enamuna: inama sa vaté n’iye sinìpurula n’inama sa mutakhwani, khula enama muxovo aya,” Muluku aahoona wiira saari sooreera, sintoko siisale oonale awe oreera itthu sikina aapattunxe awe ottuli.​—Map 1:24, 25.

Wuumalani wa nihiku na neethanu na mmosa na opattuxa, Muluku aahipaka yoopattuxiwa esya, yaavirikanne ni inama, nnaamwi yahalikana ni malaikha. Owo aari mulopwana, aapattuxiwe alikanyihiwaka ni Muluku ni aapattuxiwe alattanyihiwaka ni Muluku. Maphattuwelo 1:27 onnihimya moowakuveya oriki woopaceryani Muluku ampattunxe ‘mulopwana ni muthiyana’. Yoolepa ekina enlikana aya Maphattuwelo 2:7-9 yeeyo enihimya wira Yehova aamuupale mutthu orumeelaka etthaya, khumwiiselela mphulani ni iphumu sa ekumi siiso mutthu khukhala mukumi, khunvahaka opuro wookhala mparayiisu ni mihokorokho sa khula enamuna. Eyo enooniherya wira Yehova aarumeelale etthaya ni itthu sikina sa valaponi wira ompattuxe mulopwana, masi muthiyana aamupale ni erutthu ya mulopwana, orumeelaka niparari na Adamu wira omuupane. (Map 2:18-25) Mwaha woopattuxiwa muthiyana, mulopwana aahikhala oomalela ntoko “Mutthu”.​—Map 5:1, 2.

Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani

(Maphattuwelo 1:1)

wp15 1/6 epax. 5

Siensia: Onikhaliherya Sai Okumi Anyu?

Iyaakha sirina aya olumwenku

Masientista anihimya wira elapo erina iyaakha sowiiraka ibilyau 4, nave, olumwenku opattuxiwe mwa iyaakha sowiiraka 13 wala 14 ibilyau sene. Biibiliya khonihimya okathi opattuxiwe aya olumwenku. Khekhanle eversu ya Biibiliya enooniherya wira elapo erina paahi iyaakha ikonto vakhaani. Eversu yoopacerya enihimya so: “Wopajeryani, Muluku opattunxe erimu n’ilapo ya vathí”. (Maphattuwelo 1:1) Yoohimmwa ela enniwiiriha masientista ophavela osuwela iyaakha sirina aya olumwenku moovarihana ni sowiixuttiha saya.

(Maphattuwelo 1:26)

it-2 epax. 534 etti. 4

Yesu Kristu

Khahiyo Mpattuxa. Mwaha wookhaliherya opattuxa olumwenku, Mwaana khonimwiiriha okhala Mpattuxa sintoko Tiithi awe. Owerya woopattuxana itthu waakhuma wa Muluku orweela wa munepa awe woowaarya aahiiso ikuru sawe. (Map 1:2; Esa 33:6) Nave okhala wira Yehova tori mwaneene okumi, itthu sotheene, iye sinooneya ni sihinooneya, sipattuxiwe ni yoowo. (Esa 36:9) Ohiya okhala mpattuxa, Mwaana aari namakhaliherya a Yehova okathi aapattuxa awe itthu. Yesu aahimuhimya Muluku wira tookhanle mpattuxa, sintoko sinooniherya aya soolepa sotheene.​—Mat 19:4-6; nwehe nuulumo noowi CRIAÇÃO.

Omusoma Biibiliya

(Maphattuwelo 1:1-19)

13-19 ya Janero

MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MAPHATTUWELO 3-5

“Mixankiho Sikhumelenle Mwaha wa Wootha Woopacerya”

(Maphattuwelo 3:1-5)

w17.02 epax. 5 etti. 9

Yoolakela ya Yehova Enimwiiraneya!

9 Satana Diabo, aahirumeela enowa, wira onwoke Eva wira ohimwiiwelele Tiithi awe, Yehova. (Musome Maphattuwelo 3:1-5; Wisupulula 12:9) Satana aahirumeela olavilavi ohimyaka wira anamwane a Muluku khiyeemereriwe olya khula “mihokorokho sa mirí sothene sa mmatta”. Nto waakhala ntoko aahimya so: ‘Munikhoottiheriwa opaka etthu muniphavela anyu?’ Nuumala-vo, Satana aahimuleela Eva oriki: “Nnari, khamunokhwa”! Tthiri waari wootha wuulupale. Nave ophavelaka omukupaliha Eva wira khaatthuneya onwiriyana Muluku, Satana aahimmye so: “Muluku orosuwela wira nihiku ninkelanyu olya, maitho anyu anotthukuwa”. Satana aahimmye wira Yehova khaaphavela wira awo alye muhokorokho ole, maana waamwaavaha osuwela ntoko wa Muluku. Wanikisa waya owo aahaawoka aaleiheryaka wira: “Nyuwo munokhala ntoko Muluku, musuwelaka oreriwa n’utakhaliwa”.

(Mapattuwelo 3:6)

w00 15/11 epax. 26 itti. 1-2

Nnoowerya Wiixutta Etthu ni Anamathelana Oopacerya

Niireke Eva khaawerya osyaka yoottheka ele? Anwerya okhootta! Muupuwele muryeene nyuwo. Moolumo a enowa yaanivirikanya moomalela ele Muluku ni Adamu yaahimmye aya. Mwaarowa woonela sai vaakhanle wira mutthu muhimmusuwela anyu onnimootherya mutthu onimphentanyu ni onimuroromela anyu wira toohiroromeleleya? Eva anwerya wuupuwela mwa enamuna ekina, ooniheryaka ohicalela ni otikiniheya hata okhoottaka onwiriyana. Niireke enowa yaahikhalana ehakhi yoovanyiha exariya ya Muluku ni moolumo a Adamu? Ottittimihaka okhulupale wa iyaawe, Eva anwerya ovekela nikhalihero ohinatthi opaka yoothanla. Nave hiyo nnowerya opaka etthu emosaru, okathi ninleeliwa ahu itthu sinivirikanya malakiheryo ninvahiwa ahu ni Muluku. Mooripiha murima Eva aahoona oreerela otthara moolumo a Mulipa-oweeha, wiithanlelaka opaka ele eri yooloka ni yoohiloka. Vaavo aatepa awe wuupuwelela moolumo ale, awo yaanimusivela. Tthiri Eva aahittheka vanceene mwaha wooweemya miyuupuwelo soohiloka sivolowaka mmupuweloni mwawe, ohiya othokorerya mwaha owo ni muhooleli a etthoko.​—1 aKorinto 11:3; Yakobo 1:14, 15.

Adamu Aahiiwelela Nsu na Mwaara Awe

Moohipisa Eva aahimwiiriha Adamu opaka yoottheka emosaru. Ninrowa otthokiherya sai etthu yaamwiirinhe Adamu omwiiwelela mwaarawe? Adamu aahaana omuthanla ole aarowa awe omwiiwelela. Niireke arowa omwiiwelela Mpattuxa awe, yoowo anvanhe itthu sotheene omuhela muhina mwaara awe amphenta awe? Niireke Adamu ammukoha Muluku etthu yooreerela opaka? Wala aarowa othanla omwiiwelela mwaarawe? Adamu aanisuwela saana wira itthu saaleeliwe awe Eva saari itthu soowothiwa voohimya sa muhokorokho ole. Murummwa Paulo uupuxeriwe olepa so: “Nave-tho, khahiyó Adamu t’òtothiwe, nto muthiyana t’òtothiwe, khutthekaka”. (1 Timótheyo 2:14) Tivonto, Adamu moolakelela aahithanla ohimwiiwelela Yehova. Ophavela wawe omuhakalaliha mwaarawe ti yaari etthu yuulupale wa yena, ovikana omwiiwelela Yehova.

(Maphattuwelo 3:15-19)

wp12 1/10 epax. 4 etti 2

Niireke Tthiri Muluku Onniwoonela Vatthu Athiyana?

Niireke Athiyana Arimuulumeliwa ni Muluku?

Nnaari. “Enowa ya khalai eniihaniwa Diabo”, tiyuulumeliwe ni Muluku. (Wisupulula 12:9; Maphattuwelo 3:14) Okathi Muluku aalavunle awe wira Adamu aarowa ‘omurumaka’ mwaarawe, khahiyo wira Muluku vaarowa omusivelaka owoona athiyana ehaaxiwaka ni alopwana. (Maphattuwelo 3:16) Owo aahimya paahi itthu soohiloka saarowa owiiranela anamathelana ale oopacerya mwaha wa ottheka waya.

w04 1/1 epax. 29 etti. 2

Iponto Suulupale sa Eliivuru ya Maphattuwelo—I

3:17—Mwa enamuna xeeni etthaya yaatakhalihiwe aya, nave waarowa ovira okathi mikavi? Otakhalihiwa wa etthaya waataphulela wira atthu yaamuhawaka vanceene okathi woolima. Mixankiho saakhumelenle mwaha wa otakhalihiwa wa etthaya, miiwa ni ikhuukwa saahikumiherya maxakha manceene osuulu wa Adamu, mpakha papa awe Nowe iireliwa Lameki ohimya wira “miteko sowoma sinivarahu nlimaka etthaya etakhalihiwe n’Apwiya [Yehova]”. (Maphattuwelo 5: 29) Nuumala ovira epula ya Mutaaseke Yehova aahimureeliha Nowe ni anaawe, kwaahimeryaka wira yaayareke anaaya asareyeke mulaponi mootheene. (Maphattuwelo 9:1) Waanyiheryasa otakhalihiwa wa etthaya ni Muluku waahimalihiwa.​—Maphattuwelo 13:10.

it-1 epax. 742 etti. 3

Maxakha Ooyara

Maxakha yaarowa waaphwanyaka athiyana okathi wooyara. Muluku aahimuleela muthiyana oopacerya, Eva, nuumala ottheka oriki ohaawa waarowa ompwanyaka okathi wooyara. Vaakhanle wira aahiimwiiwelela Muluku yaamuhakalalaka ni khiyaarowa okhalanaka mixankiho okathi wooyara, okhala wira mareeliho a Yehova khanikumiherya mixankiho. (Mir 10:22) Nto mwaha wookhalana erutthu yoohimalela ti waarowa owiirihaka woona owereya. Sintoko Muluku aahimye awe, (okhala wira, ikhwaha sinceene, itthu onihiiya awe sikhumelelaka sinihimmwa ntoko wira Muluku tonikumiherya): “Kinimunjererya ohawa w’orupala wanyu: mwayaraka an’inyu, munohawaka vanjene.”—Map 3:16.

Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani

(Maphattuwelo 4:23, 24)

it-2 epax. 658 etti. 4

Lameki

Moolumo Lameki aaleelale awe axaarawe (Map 4:23, 24) yanooniherya mukhalelo wotakhala wa atthu yaakhala mahiku ale. Moolumo awo a Lameki anihimya so: “Nwiriyane molumo aka; nyuwo axara a Lameki, mwiwé masu aka. Komwiva mulopwana mmosa mwaha w’okivulaliha; komwiva mmiravo mmosá mwaha w’okinyakela. Kayini aninleliwa ikuhu imara thanu na pili: masi Lameki onrowa wunleliwa ikuhu imara miloko mithanu na mili ni thanu na pili”. Woonasa wene Lameki aaleela ni moolumo oowiisakiha, ottittimiheryaka wira etthu aapanke awe khahiyo yaari moolakelela, sintoko siirale awe Kayini. Lameki aahihimya wira mwaha woowiisaakiha koomwiiva mulopwana mmosa mwaha wookivulaliha. Tivonto masu aalempe awe aaphavela onvaanyiha mutthu mukina aarowa ophavela omunlela ikuhu mwaha woomwiiva mutthu aamulupattha.

(Maphattuwelo 4:26)

it-1 epax. 367 etti. 1

Oveeha

Oromoliwa wa ‘nsina n’Apwiya [Yehova]’ waapacenrye mahiku a Enoxi ehinatthi epula ya Mutaaseke,khahiyo waari wooreerela ni wookhalelela, okhala wira khalai ohinatthi ophiya okatthi ole, Abeli aanimwaattamela Muluku orumeelaka nsina nawe. (Map 4: 26; aHé 11:4) Vanikhala wira oromoliwa wa nsina na Muluku, ntoko asomi akina anihimya aya, waari mwa enamuna yonveeha ni yaarumeela moohikhalela nsina na Yehova yaahimyaka apinaatamu aahiiso itthu soopattuxiwa, nto eyo yaahiiriha okhala etthu yooveeha vanceene nsina nlo.

Omusoma Biibiliya

(Maphattuwelo 4:17–5:8)

20-26 ya Janero

MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MAPHATTUWELO 6-8

“Nowe Aahira Sotheene Saarummwale Awe ni Muluku”

(Maphattuwelo 6:9)

(Maphattuwelo 6:13)

w18.02 epax. 4 etti. 4

Mutakiheke Waamini ni Wiiwelela wa Nowe, Daniyeli ni Yobi

4 Mixankiho xeeni aarina awe Nowe? Okathi wa muhataata awe Nowe, aitthaniwa Enookhi, atthu yaari ootakhalexa. Awo yaanirumeela “molumo othene òruwana” amuhimyaka Yehova. (Yuda 14, 15) Okathi ole, atthu anceene yaari ootepa otakhala. Mahiku a Nowe, “elapo yahisareya owali”. Malaikha ootakhala yaahikhuruwela vathi, yaahiwara irutthu sa opinaatamu, ni yaahaathela athiyana. Nto anaaya yaari ootakhala ni oowali. (Maphattuwelo 6:2-4, 11, 12) Masi atthu otheene yaaniweha wira Nowe aari mutthu oovirikana. Biibiliya onihimya wira “Nowe pahi t’ajaliwe ni Muluku”. Moovirikana ni anamunceene, owo aanipaka itthu sooloka. Nowe “èttela ephiro ya Muluku”.​—Maphattuwelo 6: 8, 10

(Maphattuwelo 6:14-16)

wp13 1/4 epax. 14 etti. 1

Owo ‘Ahettela Ephiro ya Muluku’ Ekeekhai

Woonasa wene muteko owo waahiviriha iyaakha okhuma 40 mpakha 50. Vaatthuneya wuuha miri sinceene, ophavela miri saarowa orumeeliwaka vasulu, olokiherya wira silupanyiwe. Ekalawa eyo yahaana okhalana ipantta tthaaru muhina mwaya ni ikwaartu sinceene, ni mukhora waahuleliwa vate. Nto woonasa wene ekalawa ele yaahikhalana ixanela waattamela vasulu vaya, nave-tho yaahaana olokiherya vasulu va ekalawa wira maasi ehikeleke muhina.​—Maphattuwelo 6: 14-16.

(Maphattuwelo 6:22)

w11 15/9 epax. 18 etti. 13

Mutthyaweke ni ovilela

13 Exeeni yaakhalihenrye arumeyi a Yehova ovilela ni omaleliha otthyawa waya? Moone ele Paulo aalempe awe oomuhimyaka Nowe. (Mmusome aHéberi 11:7.) ‘Epula ya mutaaseke yaarowa orwa valaponi wira yaapwetexe atthu otheene ootakhala’ yaari etthu ‘Nowe ahaawerya awe woona nlelo’. (Maph. 6:17) Nave khiyaatonko wiiraneya ni khivaaroromeleya wira yaamukhumelela tthiri. Masi hata vari siiso, Nowe khaathokorenrye ntoko etthu yoohiroromeleya wala ntoko etthu yaahaarowa okhumelela. Mwaha wa xeeni? Mwaha woowaamini aanisuwela wira khula etthu Yehova onileihenrye awe yaamwiiraneya. Nowe khoonale orika etthu yaavekeliwe awe opaka. Ohiya-vo, ‘Nowe aahiira sothene sarummwawe ni Muluku’. (Map. 6:22) Muupuwele muteko muulupale aarina awe Nowe: oteka ekalawa, ovoloiha inama mpakitini, othukumanya eyoolya yaarowa ophiyerya olyiwa ni atthu vamosa ni inama, waalopola atthu ni okhaliherya emusi awe moomunepani. Tthiri muteko ole waari wootepa ovila ovara sintoko “sarummwawe ni Muluku”. Masi waamini ni ovilela wa Nowe waahimwiiriha woopowa ni omphwanyiha mareeliho owo ni emusi awe.

Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani

(Maphattuwelo 7:2)

w04 1/1 epax. 29 etti. 7

Iponto Suulupale sa Eliivuru ya Maphattuwelo—I

7:2​—Exeeni yiiriha inama sikina wooniwaka okhala sooloka sikina sinooniwa okhala sa mwiikho? Etthu yiiriha othanliwaka inama iyo waari mwaha wa mikuttho saavahiwa okathi wa okokhorela, ohiya mwaha wa inama saareerela okhuuriwa wala nnaari. Ehinatthi epula ya Mutaaseke inama khisaakhuuriwa ni apinaatamu. Othokoreriwa wa inama okhala “sihinraviha mwikho” ni sa “mwikho” opacenrye nuumala okhumelela Nlamulo na Moise, ni omanle nuumala nlamulo nlo omalihiwa. (Miteko 10:9-16; aÉfeso 2:15) Woonasa wene, Nowe aanisuwela inama saareerela onvaha mukuttho Yehova. Okhala wira nuumala okhuma mukalawani, owo “ahatekela altari Apwiya[Yehova]; ahikuxa inama n’ipalame sa khula muxovo sihinraviha mwikho, ahihita, ahipaha vasulu valtari, àvahereryaka Apwiya”.​—Maphattuwelo 8:20.

(Maphattuwelo 7:11)

w04 1/1 epax. 30 etti. 1

Iponto Suulupale sa Eliivuru ya Maphattuwelo—I

7:11​—Maasi a epula ya mutaaseke yaakhuma woowi? “Nihiku nanenli”, nuumala okawanyiwa “erimu eriyari ya màsi”, yaahikhala maasi “yari vathí” ni makina “yari osulu”. (Maphttuwelo 1:6, 7) Maasi “yari vathí” taale yaahanle valaponi okathi yaakawanyiwa aya. Nto maasi “yari osulu” wa elapo ti yaari oowaatta ovikana yaari valaponi, ekumiheryaka ‘màsi yakhuneliwe n’epiphi’. Maasi awo ti yaawo yaasarenye valaponi okathi wa Nowe.

Omusoma Biibiliya

(Maphattuwelo 6:1-16)

27 a Janero–2 a Feverero

MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | MAPHATTUWELO 9-11

“Elapo Yotheene Yaarina Elavulelo Emosa ni Moolumo Mamosaru”

(Maphattuwelo 11:1-4)

it-1 epax. 298 etti. 2

Babilonia Muulupale

Okhumelela wa Babilonia a Khalai. Epooma ya oBabilonia, yaapacenrye Nipuro noowataleya na oSineyari, okathi atthu yeererya ya omuteka Namukattha a oBabeli. (Map 11:2-9) Etthu yaawiriha atthu awo oteka empa ele yoorekamexa ni muttetthe ole waari mwaha woophavela wiivuwiha mmensa aya ohiya mwaha woovuwiha nsina na Muluku. Ipa soorekama siniitthaniwa zigurate siphwanyiwe omilepe sa oBabilonia a khalai ni mapuro makina a oMesopotamia, sinooniherya mukhalelo wa anamakokhorela a muttetthe wa oBabeli, hata siryeene soovirikana. Okhala wira Yehova Muluku aahikhoottiha otekiwa muttetthe ole, eyo enooniherya wira etiini yoohiloka epacenrye weiwo. Nsina na eHeeberi naavahiwe epooma ya oBabeli, nintaphulela ‘Ohiiwanana’, wa maSumeriano nniitthaniwa (Ka-dingir-ra) nave nsina na maKadiano (Bab-ilu) masina oomanli antaphulela “Mukhora wa Muluku”. Ti nthowa naya atthu yaakhala muttetthe owo yaaturunke aya nsina nlo ekhoottaka wiihaneliwa nsina noopacerya, nnaamwi niturukiwe ene nlelo ninnooniherya makhalelo a muttetthe ole ni etiini aya.

it-2 epax. 360 etti. 7

Nttaava

Eliivuru ya Maphattuwelo ennooniherya wira yaahikhala atthu nuuvira epula ya Mutaaseke yiiraanale moophavela okhoottiherya wiiraneya yootthuna ya Muluku sintoko aleeliwe awe Nowe ni anaawe. (Map 9:1) Ohiya omwareela ni osareya mulaponi motheene, awo yaalakenle okhala nipuro nimosa, ephavelaka wiitekela muttetthe ori nipuro noowataleya na oSineyari, oMesopotamia. Moohanyiherya, nipuro nlo naarowa okhala nipuro nookokhorela na etiini ya ethiru ekhalanne empa aya.​—Map 11:2-4.

(Maphattuwelo 11:6-8)

it-2 epax. 361 etti. 1

Nttaava

Muluku Oowerya Sotheene aahiiriha ohikhumela saana muteko ole, aamwaryaka atthu ale, ovirikanyihaka nttaava naya. Nto eyo yaahiwiiriha atthu otheene ohiya ovara muteko ole yiiwananne aya, ni yaahimwareela mulaponi motheene. Ohiya-vo, ovirikanyihiwa wa mattaava wanwiiriha atthu ale ohiiwanana ni ohivara muteko ole hoothe arumeelaka osuwela waya ni ikuru saya moophavela wiivuwiha, eyo yaamwiiriha ovila wiixutta itthu sa atthu a mattaava oovirikana, osuwela weiwo ohimkhuma wa Muluku, masi oniphwanyiwa mwaha wa sookumanana sa mweekumini ni otokosa wa apinaatamu. (Munwehe Mus 7:29; Otu 32:5.) Nnaamwi ovirikanyihiwa wa mattaava waxankihaka apinaatamu, masi yookumiherya mireerelo wa apinaatamu yaakhoottiheryaka opaka itthu soowopiha ni saarowa waakumiherya maxakha. (Map 11:5-9; mulikanyihe ni Yes 8:9, 10.) Vakhala wira mutthu onoothokorerya osuwela orinaya apinaatamu ni owerya waya opaka itthu olelo-va, enoonikhaliherya osuwela etthu yaamwiirinhe Muluku ovirikanya mattaava oBabeli.

(Maphattuwelo 11:9)

it-3 epax. 55 etti. 7

Maloko

Ovalanyiwa wa apinaatamu mwaha wa nttaava, yoowiiriha apinaatamu okhalana makhalelo aya, soolema saya, miteko saya, etiini aya, eyo piiyo khula mutthu onnipaka itthu mwa enamuna awe. (Ona 18:3) Mwaha woovalana ni Muluku, yoowiiriha atthu a maloko oovirikana waakokhorela amuluku eethiru.​—Otu 12:30; 2 Ma 17:29, 33.

Otokosa Itthu sa Efaita Soomunepani

(Maphattuwelo 9:20-22)

(Maphattuwelo 9:24, 25)

it-1 epax. 383 etti. 1

Khami

Waanyiheryasa Kanani aahiirela mpantta mwaha ole, yoowo tiithi awe khami ahaaphunke awe. Nowe olavulaka sintoko eprofesia, aahihimya wira mweettelo woohiloka wa Khami, yoowo wooniheriwe ni mwanawe, waamphanya osuulu wotheene wa Kanani. Otakhalihiwa iwe wiiranen’ye ekwaha yoopacerya okathi aIsarayeli yaapwetenxe aya aKanani. Ale yaahapwetexiwe (mwa ntakiheryo maGibeyoni [Jos 9]) yaahikhalihiwa ipottha sa aIsarayeli. Nuuvira iyaakha sinceene, otakhalihiwa iwe waahiraneya-tho okathi osuulu wa Kanani, mwaana a Khami, yaalamuleliwa aya ni ilapo saalamulela olumwenku wotheene sintoko oMedo-Persia, oGresia, ni oRoma.

(Maphattuwelo 10:9, 10)

it-3 epax. 91 etti. 5

Nemurodi

Wanipacerya, olamulela wa Nemurodi waahela muhina mittetthe sa oBabeli, wEreki ni wAkadi, ni mittetthe sotheene sa oSineyari. (Map 10:10) Woonasa wene, Nemurodi taahoolela otekiwa wa muttetthe wa oBabeli ni namukattha aya. Muupuwelo ola onnivarihana ni muupuwelo waYuda akhalai. Josefo aalempe so: [Nemurodi] vakhaani-vakhaani aanakhanyererya atthu omwiiwelela, aatumererya aka atthu ohiimwiiwelela Muluku ni wiiroromela mmansaya. Owo aahilakela omunlela ikuhu Muluku, aakhala wira Muluku amurupiha-tho epula yamutaaseke; Nemurodi aahuupuwela omuteka namukattha oorakamexa aaharowa oweriwa ni maasi, owunlelaka ikuhu amuhanvinre awe aapwetexiwe. Atthu yaahilakela otthara miruku iye soohiloka sa [Nemurodi], yuupuwelaka wira omwiiwelela Muluku waarowa owiiriha okhala ipottha sawe; Tivo nto, yaalakenle aya omuteka namukattha ole . . . Nave aahaakuvaniwa otekiwa”.​—Antiguidades Judaicas, I, 114, 115 (iv, 2, 3)

Omusoma Biibiliya

(Maphattuwelo 10:6-32)

    Watchtower EBIBILIOTEKA ONLAINE (1982-2025)
    Okhuma
    Okela
    • Emakhuwa
    • Ovaha
    • Siniphavela Anyu
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malamulo Oorumeela
    • Mwaha Woosuka Isiiri
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Okela
    Ovaha