Ireferensia sa Okumi ni Orummwa Ahu Ekaderno Enirumeeliwa Omuthukumanoni
3-9 ya Julho
MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | EEZIRA 4-6
“Mwaahiyeke Atthu Etekeke Empa Eyo”
Owehaweha 22.03 epaax. 18 etti. 13
Niireke Munniweha Itthu Aawenhe Awe Zakariya?
13 Muteko wootthikela oteka etemplo waahikhoottihiwa. Masi hata vari siiso, namukuttho muulupale Yoxuwa ni kuvernatoro Zorobabeli, ‘yahithikela oteka empa y’Apwiya’ Yehova. (Ézi. 5:1, 2) Ayuda yaanisuwela wira khivaweryaneya-tho wiipithiha muteko ole wooteka. Nave yaanisuwela-tho wira awanani aya yampaka sootheene yaawerya aya wira yaahiihe ovara muteko ole. Yoxuwa ni Zorobabeli yaanireerela olipihiwa wira Yehova aamwaakhaliherya. Nto yaahilipihiwa tthiri. Moota xeeni?
Owehaweha 86 1/2 epaax. 29, ekaaxa itti. 2-3
Yehova ‘Aanaawehaweha Mahumu a OYuda’
Nuumala ayuda otthikela oBabilonia, saahivira iyaakha 16 ahipacenrye oteka etemplo. Nto profeta Hagayo ni Zakariya yaahaalipiha ayuda ni yaahitthikela oteka etemplo ya Yehova. Masi moohipisa makhulupale a oPersia, yaahaakumiherya muxankiho alipa-ooteka. Nto awo yaahaakoha alipa-ooteka wiira: “T’ani òtthunihenryeni oteka emp’ela ni wemexa makokoro ala?” — Eezi. 5:1-3.
Waakhuliwa wa nikoho nle waahaana okhala wa miruku. Maana vakhanle wiira axitokweene a wisarayeli yaahoova, muteko ole wootthikela oteka etemplo waamweemela. Nave vakhanle wiira yaahaaviruwela awanani ale, muteko ole waamukhoottihiwa. Nto moohaanyiherya, axitokweene ale (ahooleliwaka ni kuvernatoro Zorobabeli vamosa ni Yoxuwa), yaahiwaakhula mooreerela murima masi moohoova. Nave yaahiwuupuxerya awanani aya ale, nlamulo naakumiheriwe ni Kiro nenlo naaweemiherya ayuda otthikela oteka etemplo. Mwaha woosuwela wiira malamulo opersia khiyaaturukiwa, makhulupale ale yaahihiya waakhoottiherya ayuda oteka etemplo. Nto eyo yaahiiriha muteko ole wooteka oheemela, muhoolo mwaya mwene Dario ahikumiherya nlamulo naaweemiherya ayuda ohihiya oteka. — Eezi. 5:11-17; 6:6-12.
Owehaweha 22.03 epaax. 15 etti. 7
Niireke Munniweha Itthu Aawenhe Awe Zakariya?
7 Nuuvira okathi yaahikhumelela marukunuxo yaavanhe ikuru alipa-ooteka etemplo. Exeeni yaakhumelenle? Mwaakha wa 520 Ohinatthi Kristu Orwa, oPersia aahikhumelela mwene a niinaano aitthaniwa Dario I. Mwaakha wa nenli wa olamulela wawe, aahiweha wira nlamulo naakumiheriwe naakhoottiherya ayuda oteka etemplo, khahiyo naari na xariya. Nuumala-vo Dario aahiweemiherya ayuda otthikela oteka etemplo ele. (Ézi. 6:1-3) Khahiyo paahi aaruminhe otthikeliwa muteko wooteka, masi-tho ehaavo etthu ekina aapanke awe. Mwene aahaaleela atthu yaakhala waattamela oYerusalemu wira ettharuwe waakhoottiherya ayuda oteka etemplo. Nave aahaaruma waakhaliherya yaavahaka musurukhu ni itthu sikina wira muteko ole orooke vahoolo. (Ézi. 6:7-12) Eyo yaahaakhaliherya ayuda omaliha oteka etemplo mwaakha wa 515 Ohinatthi Kristu Orwa. Siira sivinre ene paahi iyaakha tthaaru. — Ézi. 6:15.
Owehaweha 22.03 epaax. 19 etti. 16
Niireke Munniweha Itthu Aawenhe Awe Zakariya?
16 Nave-tho Yehova onninivaha malakiheryo omurumeelaka “murumeyi oororomeleya ni a ankhili”. (Math. 24:45) Ikwaha sikina murumeyi owo, pooti onivahaka malakiheryo nihiniiwexexa ahu. Mwa ntakiheryo, ikwaha sikina hiyo pooti ovahiwaka malakiheryo annitumererya wiilokiherya ehinatthi okhumelela ehasara ya ephattu. Masi nnuupuwela wira eyo khenrowa wiiraneya muttetthe ahu. Nave pooti wuupuwelaka wira malakiheryo ninvahiwa ahu okathi ola wa oretta wa olumwenku wootheene annitepihiwa ovilihiwa. Exeeni nikhanle ahu oopaka akhala wira nnuupuwela wira malakiheryo nivahiwe ahu khanivareleya muteko? Nihaana ohiliyala wira aisarayeli yaahiphwanya mureerelo mwaha wootthara malakiheryo yaavahiwa ni Yoxuwa vamosa ni Zorobabeli. Nave vannireerela wuupuwelela sowiiraneya sikina sa mBiibiliyani nitonko ahu osoma. Ikwaha sikina arumeyi a Muluku yaahivahiwa malakiheryo mwa moonelo wa apinaatamu yaakhala wira khiyaavareleya muteko, masi malakiheryo awo yaahoopola ikumi sinceene. — Makh. 7:7; 8:10.
Itthu sa Efaita sa Mbiibiliyani
Owehaweha 93 15/6 epaax. 32 itti. 3-5
Niireke Vannireerela Omuroromela Biibiliya?
OTarso, esitati yeeyo olelo-va enisuweliwa okhala oTurquia waahipakiwa musurukhu. Musurukhu owo waapakiwe eseekulu 4 okathi wa olamulelo wa kuvernatoro oPersia Mazaeus, Ohinatthi Kristu Orwa. Ninnisuwela eyo okhala wiira vamusurukhuni vahilempwa wiira Mazaeus aari kuvernatoro aalamulela ‘elapo y’okhopela wa muró Eufrate’.
Masi xeeni moolumo awo ari aya a faita yinceene? Maana moolumo awo anniphwanyaneya mbiibiliyani mwanyu. Yoolepa ya Eezira 5:6–6:13, ennooniherya wiira mwene ooPersia Dario ni kuvernatoro Tatenayi annivahereryana mitthaka. Mutthaka owo waalavula sa otthikela otekiwa etemplo ya oYerusalemu ni ayuda. Hiyo nihaana okupali ele yoolepa eyo enihimya aya maana Eezira aari mulipa-ookopiyari Nlamulo na Muluku. Nto itthu iyo olempe awe ti seekeekhai. Nwehe wiira Eezira 5:6 ni 6:13, onnimuhimya Tatenayi okhala kuvernatoro aalamulela ‘èlapo y’okhopela wa muró Eufrate’.
Eezira olempe eyo mwaakha wa 460 Ohinatthi Kristu Orwa, nuumala ovira iyaakha 100 ohinatthi opakiwa musurukhu owo. Woonasa wene, atthu akina pooti wuupuwelaka wiira mwaha wa nsina niphwanyiwe vamusurukhuni ovarihanaka ni Biibiliya, eyo khentaphulela wiira nihaana omuroromelaka Biibiliya. Masi akhala wiira munniroromela itthu alipa-oomulepa Biibiliya ahimmye aya hata sikhalaka vakhaani, iyo khasinincererya omuroromela wanyu Biibiliya ootheene?
10-16 ya Julho
MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | EEZIRA 7-8
“Mweettelo wa Eezira Waaninvuwiha Yehova”
Owehaweha 00 1/10 epaax. 14 etti. 8
Osoma Nuulumo na Muluku Onnihakalaliha ni Onniphwanyiha Mareeliho
8 Ophenta wahu Nuulumo na Muluku ohaana okhuma vamurimani. Nave nihaana wiimananihaka wiira nihiliyale soolepa nisomme ahu. Nave-tho nihaana ohela vamurimani ni wuupuwelelaka itthu sinlipiha ompatthani ahu ni Yehova. Nto wiira nipake eyo nihaana opaka mavekelo ni okhala opuro woomaaleleya. Nimutakihaka Eezira nihaana olokiherya murima ahu wiira nisome ni wiiwexexa Nuulumo na Muluku. Biibiliya onihiya wiira: “Esira ahiivahererya ni murima awe wiira iixutte ikano sa APWIYA, ni wiira iiweleleke ni owiixuttiheke aisarayeli sooruma ni malamulo”. (Eezi. 7:10, Piipiliya Emakhuwa.) Nwehe wiira Eezira aahikhalana mathowa mararu yaamwiiriha olokiherya murima awe wiira: Osome, ovarihele muteko mookumini mwawe ni wiira iixuttihe. Nto nihaana otthara ntakiheryo ntakiheryo nawe.
Toda a Escritura epaax. 75 etti. 5
Eliivuru ya Mbiibiliyani Nummuru 13 — 1 Wahala
5 Eezira oolepa ni khupweha opuro omosa yoowiiraneya ela ya ekeekhai. “Esira ahiivahererya ni murima awe wiira iixutte ikano sa APWIYA, ni wiira iiweleleke ni owiixuttiheke aisarayeli sooruma ni malamulo”. (Eezi. 7:10, Piipiliya Emakhuwa.) Yehova aahimukhaliherya Eezira orumeelaka munepa awe woowaarya. Kuvernatoro a elapo ya oPersia aahoona wiira Eezira aahikhala miruku sa Muluku, nto aahinvaha okhulupale wiira eettiheke mittetthe sa oYudeya. (Eezi. 7:12-26) Nto mwaha woovahiwa okhulupale owo ni okhaliheriwaka ni ikuru sa Yehova, Eezira aahilepa saana ni khupweha opuro omosa soowiiraneya iyo.
Perspicaz vol.-1 epaax. 1179 etti. 4
Wiiyeviha
Nvaheke Malakiheryo Ooloka. Ole oniiyeviha ohoolo wa Muluku onnaakhela malakiheryo anikhuma wa Yehova. Eezira aahikhalana muritti wa waahoolela alopwana anivikana 1.500 ohaahela muhina anamukuttho, atthu yaakhanle aisarayeli masi yaakhaliherya mutemplo, athiyana ni anamwane wiira yeette mukwaha akhumaka oBabilonia arowaka oYerusalemu. Ohiya-vo yaahikuxa eweero ni eparatha yinceene wiira yaareerihe etemplo oYerusalemu. Masi awo yaaniprisari okhapeleliwaka okathi yeetta aya mukwaha ole, masi Eezira khanvekenle mwene ooPersia atoropa wiira yaawehaweheke. Aakhanle wiira Eezira aahipaka eyo aarowa wooniherya wiira aaroromela ikuru sa apinaatamu. Ohiya-vo aahimuleela mwene wiira: “Muluku ahu onniwakiha othene ale animurumela”. Moottharela aahaaruma atthu wiira yaahaana otthukwa, wiira yooniherye wiiyeviha wa Yehova. Awo yaahinvekela Muluku nto Muluku aahaakhaliherya aakhapelelaka wiira ehaakhumelele etthu yoowoopiha okathi yeetta aya mukwaha ole. Nto yaahiphiya oYerusalemu moovareleleya. (Eezi. 8:1-14, 21-32) Ori ene weepotthani oBabilonia, profeta Daniyeli, aahilipihiwa ni nlaikha naarummwale ni Muluku. Mwaha wookhala mutthu oowiiyeviha, Daniyeli aahinvekela Yehova malakiheryo ni miruku. — Dan. 10:12.
Itthu sa Efaita sa Mbiibiliyani
Owehaweha 06 15/1 epaax. 19 etti. 10
Iponto Suulupale sa Eliivuru ya Eezira
7:28–8:20 — Xeeni ayuda anceene yaakhala oBabilonia, yaakhoottale aya orowa oYerusalemu vamosa ni Eezira? Nnaamwi saavinre iyaakha sinivikana 60 nuumala ayuda otthikela elapo aya, oYerusalemu yaakhala atthu vakhaani paahi. Nto otthikela oYerusalemu waari muxankiho okhala wiira yaarowa opacerya makhalelo masya opuro woowoopiha. Nave atthu yaakhala oYerusalemu okathi ole, khiyaarina makhalelo ooloka waavikana aisarayeli yaahanle oBabilonia. Nave yaahaana wuupuwelela mixankiho yaarowa aya okhalana okathi yaarowa aya weettaka mukwaha ole. Nave ale yaatthikenle oYerusalemu yaahaana okhalana waamini woolipa, okhalela nthiti okokhorela weekeekhai ni olipa murima wiira apake marukunuxo. Hata Eezira aahilipa nuumala okhaliheriwa ni Yehova. Atumereriwaka ni Eezira imusi soowiiraka 1.500 woonasa wene atthu 6.000, yaahitthikela oYerusalemu. Nuumala Eezira olokiherya itthu sootheene, alevi 38 vamosa ni atthu akina 220 yahakhanle aisarayeli nave yaahaatthara.
17-23 ya Julho
MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | EEZIRA 9-10
“Ohiiwelela Onnikumiherya Mixankiho Suulupale”
Owehaweha 06 15/1 epaax. 20 etti. 1
Iponto Suulupale sa Eliivuru ya Eezira
9:1, 2 — Xeeni vaari aya vootakhala aisarayeli othelana ni atthu a maloko makina? Aisarayeli ale yoopoliwe yaahaana okhapelela omukokhorela waya Yehova mpakha orwa Mesiya. Nto waathela athiyana a maloko makina yaamukumiherya muxankiho okokhorela waya weekeekhai. Ekeekhai wiira aisarayeli akina yaahithelana ni atthu yaakokhorela ilatarato, nto vakhanle wiira aisarayeli ootheene yaahipaka eyo, yaamwaakokhorelaka amuluku eethiru. Nto okokhorela weekeekhai waammala-mala valaponi. Nto, Mesiya aarowa okhumelela sai? Moohaanyiherya okathi Eezira aaweha awe itthu sootheene siiraneya aaniriipiwa murima vanceene!
Owehaweha 09 1/01 epaax. 10 etti. 6
Exeeni Yehova Onnivekela Awe?
Wiiwelela wahu moohikhanyereriwa onniniphwanyiha mareeliho. Moise olempe so: “Mwiweleleke soruma . . . n’ikano sinovahakani olelo: mwirá siso, munoreriwa”. (Eversiikulu 13) Moohaanyiherya, sooruma sa Yehova ni itthu sootheene onnivekela awe oniirela mureerelo ahu. Masi exeeni eniiriha ohimyaka siiso? Maana Biibiliya onihimya wiira: “Muluku ti ophenta”. (1 Yoh. 4:8) Tthiri, itthu sootheene Yehova onnivekela awe wiira nipakeke sinniniphwanyiha mureerelo khula okathi. (Yes. 48:17) Nto akhala wiira nnimwiiwelelaka sooruma sa Yehova olelo-va, iyo sinoonikhaliherya osyaka mixankiho. Nave muhoolo nnoophwanya mareeliho ahinimala okathi ninrowa ahu olamuleliwaka ni Omwene wa Muluku.
Itthu sa Efaita sa Mbiibiliyani
Owehaweha a 06 15/1 epaax. 20 etti. 2
Iponto Suulupale sa Eliivuru ya Eezira
10:3, 44 — Xeeni anamwane aamalapo yoomoliwa aya vamosa ni aximaama aya? Vakhanle wiira anamwane yaahihala aximamaya yaamukhalana eparakha ya otthika. Ohiya-vo, okhala wene anamwane acikhaani aahaana okhapeleliwaka ni aximamaya.
24-30 ya Julho
MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | NEHEMIIYA 1-2
“Naanaanoru Kaahivekela”
Owehaweha 08 15/2 epaax. 3 etti. 5
Nihihiye Omwaattamela Yehova
5 Ikwaha sikina vannireerela onvekela moowaakuveya Muluku, wiira onikhaliherye. Nihiku nimosa, mwene oPersia Artaserse aahoona wiira Nehemiiya yoowo aari mulipa oolawiha soowurya sa mwene, aahiriipiwa murima. Nto mwene aahimukoha wiira: “Envekelanyu exeni?” Nehemiiya ‘naanaanoru aahinvekela Muluku a wiirimu’. Nto nivekelo nihiniiwanyeya nihaana okhala noowaakuveya. Tthiri Muluku aahaakhula nivekelo na Nehemiiya. Maana aahikhaliheriwa ni mwene wiira otthikele-tho oteka ixiri sa oYerusalemo. (Mmusome Nehemiiya 2:1-8.) Nto eyo enooniherya wiira nivekelo hata nikhalaka, noowaakuveya Yehova onnaakhula.
Beneficie-se epaax. 177 etti. 4
Otthokiherya Moowaakuveya
Okathi munivekeliwa anyu wiira mutthokiherye moowaakuveya sookupali sanyu, exeeni enrowa wookhaliheryani otthokiherya saana? Mutthareke ntakiheryo na Nehemiiya, yoowo aanvekenle Muluku moowaakuveya ohinatthi omwaakhula mwene Artaserse. (Neh. 2:4) Nuumala-vo muupuweleleke itthu mukhanle anyu oohimya. Nave muhaana opaka itthu iya sinittharelana: (1) Muthanleke mwaha mmosa aahiiso miili mukhanle anyu ootthokiherya (nyuwo pooti orumeela myaha siri eliivuru Raciocínios à Base das Escrituras); (2) Muthanleke soolepa munrowa anyu osoma sinikhaliherya mwaha owo; (3) Muupuweleke moota mukhanle anyu oopaceriha otthokiherya mwa enamuna yooloka wiira ale munaatthokiherya anyu yiiwexexe saana; Nuumala-vo mpaceryeke olavula.
Itthu sa Efaita sa Mbiibiliyani
Owehaweha 86 15/2 epaax. 25
Okokhorela Weekeekhai Onnikumiherya Ohakalala
Nnaari, maana hata okathi aapaka awe mavekelo “othana n’uhiyu”, Nehemiiya aanihela muhina mwaha ole wa opwetexiwa wa Yerusalemu wiira otthikele okhalana makhalelo ooloka. (1:4, 6) Nto okathi aarina awe eparakha ya omuleela mwene Artaserse yoophavela awe ya otthikela oteka ixiri sa oYerusalemu, Nehemiiya aahitthikela ovekela, ohimyaka itthu simosaru aamakela awe ohimya. Nto Yehova aahaakhula nivekelo nawe nto ixiri sa oYerusalemu saahitthikela otekiwa.
Ele nniixutta ahu: Nehemiiya aahivekela malakiheryo a Yehova. Nave hiyo okathi nimphavela ahu opaka soothanla suulupale, nihaana ‘ohihiyererya ovekela’ ni wiiwelela malakiheryo a Yehova. — aRom. 12:12.
31 A JULHO–6 A AGOSTO
MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | NEHEMIIYA 3-4
“Niireke Munnivara Miteko Sihinooneliwa Vatthu?”
Owehaweha 06 1/2 epaax. 10 etti. 1
Iponto Suulupale sa Eliivuru ya Nehemiiya
3:27. Nihiixooneke okhalana efaita nihinavara miteko sihinooneliwa vatthu mmutthenkesoni mwa Yehova. Maana khanimphavela waatakiha “makhulupale” a oTekowa. Masi, nimphavela waatakiha atthu a oTekowa yaawo yaivaherenrye vootthuna waya.
Owehaweha 19.10 epaax. 23 etti. 11
Yehova Onimoovahani Owerya
11 Iseekulu sinceene muhoolo mwaya, anamwane aaxithiyana a Xalumi yaahirumeeliwa ni Yehova wira akhaliherye otthikela otekiwa ixiri sa oYerusalemu. (Neh. 2:20; 3:12) Nnaamwi paapa aya aari mukhulupale, anamwane aaxithiyana a Xalumi yaahivara muteko wooxankiha ni wowoopiha. (Neh. 4:9-12) Tthiri awo yaahivirikana ni atthu ooTekowa, yaawo yaakhoottale “ovara muteko warummwaya”. (Neh. 3:5) Nkahaya muupuwele ohakalala yaaphwannye aya anamwane aaxithiyana a Xalumi vaavo saamalihiwe aya otekiwa ixiri sa oYerusalemu mahiku 52 paahi! (Neh. 6:15) Mahiku ala, arokora oowiivahererya annihakalala vaavo aninvarela aya Muluku miteko soovirikana ntoko, oteka ni olokiherya ipa sa Omwene. Wira muteko okhumele saana, ti vootthuneya osuwela ovara miteko, okhala atthu oohakalala ni ororomeleya.
Owehaweha 04 1/8 epaax. 18 etti. 16
Mooniheryeke Okhala Oowerya Ntoko Kristu
16 Makristau ootheene, akhale amiravo aahiiso oowuuluvala, aahaana wiimananihaka owerya ntoko Yesu. Mmulokoni sookhala miteko soovirikana sinireerela ovariwa. Nto muhooveleleke akhala wiira munnivekeliwa ovara miteko munoona anyu okhala saamukhaani. (1 Sam. 25:41; 2 Mam. 3:11) Anamuyari, mwaatumererye aniinyu akhale acikhaani aahiiso amiravo ovara moohakalala khula muteko anithanleliwa aya, okhale Empa ya Omwene, waasembeleyani, aahiiso opuro oniiriwa konkresu. Niireke munnipaka eyo? Niireke nyuwo anamuyari aniinyu annoowehani nvaraka miteko iyo? Munna mmosa onivara muteko oseedi ya Anamoona Yehova ya olumwenku wootheene, onnuupuwela ntakiheryo na anamuyari awe. Owo onihimya so: “Moota yaakhalela aya nthiti orattela Empa ya Omwene wala opuro aapakiwa konkresu eyo yaanikikhaliherya woona wiira muteko yaavara aya waahikhalana efaita. Ikwaha sinceene awo yaaniivahererya okhaliherya muloko aahiiso anna ni arokora ootheene hata ikwaha sikina miteko iyo saavila. Ntakiheryo naya ninnikikhaliherya weemererya ni murima aka wootheene khula muteko kinivahiwaka oBetheli nno”.
Itthu sa Efaita sa Mbiibiliyani
Owehaweha 06 1/2 epaax. 9 etti. 1
Iponto Suulupale sa Eliivuru ya Nehemiiya
4:11, 12 — Vaaweryaneya sai mutthu aateka etemplo ovara muteko ni ntata nimosa? Anamateka khiyaarina muxankiho woopaka eyo. Maana awo yaaniwerya okuxa ikaruma sootekana vamuru aahiiso vanikhatani, nto khivaaxankiha ovarela ni ntata nimosa, nto ntata nikina anavarela ‘iyuuma sa ekhotto’. Masi alipa-ooteka akina yaavara muteko arumeelaka matata oomanli, khula mmosa iira ohenle ene “ekatan’awe muyununi”. Nto yaari oolikana ene wiira awane ekhotto vakhala wiira awanani aya yaamwaatuphela.
7-13 ya Agosto
MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | NEHEMIIYA 5-7
“Nehemiya Aaphavela Waarumeela Atthu, Ohiya Orumeeliwa”
Owehaweha 02 1/11 epaax. 27 etti. 3
Atthu Yaakhaliherya Okokhorela Weekeekhai — Khalai ni Mahiku Ala
Nehemiiya khaarumeelale okathi awe paahi ni ikuru sawe wiira okhaliherye muteko ole wooteka. Masi-tho aahirumeela mireerelo sawe wiira okhaliherye okokhorela wa ekeekhai. Nave owo aahirumeela musurukhu awe wiira owoopole axinnawe ayuda yaatumihiwe ntoko ipottha. Nave aanikophiha musurukhu ohilipelelaka wiira okathi mutthu aarowa awe ottikiha, incererye. Nave-tho Nehemiiya ‘khaakhanyererya’ ayuda oliva soolya ntoko aaphwanela awe guvernatoro, nnaamwi aarina ediretu yoopaka eyo. Ohiya-vo, khula nihiku aanaavaha yoolya atthu yaavikana ‘miloko mulokó ni mithanu [150], wahiya ale yakixekurya ekhumaka ilapo sattamenle. Nave khula nihiku aanilokiherya “enyompe emosa n’ipwittipwitthi soneneva thanu na mosa n’ilyakhu” wiira aavahe atthu yaamuxekurya. Ohiya-vo khula mahiku muloko aanithuma “evinyu yàphiyerya atthu othene”. — Neh. 5:8, 10, 14-18.
Owehaweha 16.09 epaax. 6 etti. 16
“Muholowihe Miyono Sanyu”
16 Okhaliheriwaka ni Yehova, Nehemiya ni aYuda yaahilipiha miyoono saya. Tthiri awo yaahiwerya omaliha oteka ixiri sa oYerusalemu mahiku 52! (Neh. 2:18; 6:15, 16) Nehemiya khahiyo aamwaaweha paahi atthu avaraka muteko. Owo aanaakhaliherya oteka ixiri sa oYerusalemu. (Neh. 5:16) Moolikanasa, axitokweene anceene annimutakiha Nehemiya akhaliheryaka oteka ipa sa omwene aahiiso olokiherya ni orattela Empa ya Omwene. Alopwana ala oophenta annaalipiha-tho anna ni arokora ooxanka, okathi onaaxukurya aya ni vaavo anilaleerya aya hoothe. — Mmusome Yesaya 35:3, 4.
Owehaweha 00 1/2 epaax. 32
Yehova Oniwuupuwelani Sai?
Ikwaha sinceene, Biibiliya aahimyaka wiira Muluku ‘onnuupuwela’ ontaphulela opaka etthu. Mwa ntakiheryo, okathi elapo yaasareyale aya maasi mwaha wa epula ya mutaaseke yeeyo yaavirinhe mahiku 150 erupaka, “Muluku ahimùpuwela Nowé . . . , Vano Muluku ahirumiha epheyo mulaponi, màsi khwìkhalelaka”. (Maph. 8:1) Nuumala iyaakha sinceene, nnaamwi Sansoni, ahoona ni aatthukiwe ni afilisti owo aahinvekela Yehova oriki: “Xontte, Apwiya Muluku! Mukùpuwele: mukitthikiherye nlelo ikuru saka, nihiku n’olelo pahi, Muluku aka!” Nto Yehova aahimuupuwela Sansoni anvahaka ikuru sinceene wiira owunlele ikuhu awanani a Muluku. (Makh. 16:28-30) Okathi wa Nehemiiya, Yehova aahireeliha wiimananiha wawe, nto okokhorela weekeekhai waahitthikela oYerusalemu.
Itthu sa Efaita sa Mbiibiliyani
Owehaweha 07 1/ 7 epaax. 30 etti. 15
“Muxintteke Sootakhala Mwiiraka Sooreera”
15 Ya neeraru, awanani yaahimurumeela mwisarayeli mmosa nawoothe Xemaya, wiira omwiirihe Nehemiiya otthekela malamulo a Yehova. Xemaya aahimuhimeerya Nehemiiya wiira: “Ntthyawele vamosá mpani mw’Apwiya, nipuro nowarya, natthuke mikhora, mana awanan’inyu animorwa owivani”. Xemaya aahimuleela Nehemiiya wiira awanani awe yaaphavela omwiiva, nto wiira ohiiviwe aahaana otthyawela mutemplo. Masi Nehemiiya khahiyo aari namukuttho. Nto vakhanle wiira aamutthyawela mpaani mwa Muluku, aamutthekela malamulo a Yehova. Nto niireke aamutthekela malamulo a Muluku wiira oopole okumi awe? Nehemiiya aamwaakhunle Xemaya oriki: “Munupuwela wira miyo kinowerya wisopola, kikelaka mpani mwa Muluku? Nnari! Miyo nkinkela! Xeeni Nehemiiya aaheemerenrya awe opaka eyo? Maana nnaamwi aasuwela wiira Xemaya aari mwisarayeli, owo “kharummwe ni Muluku”. Nave, profeta eekeekhai khaakhanle oomwiiriha Nehemiiya otthekela malamulo a Muluku. Ohiya-vo, Nehemiiya kheemerenrye wootothiwa ni awanani a Yehova. Nuumala-vo, Nehemiiya aahimmye so: “Makokoro yahimalihiwa: miteko sene sahilekela mahiku miloko mithanu na manli”. — Neh. 6:10-15; Mooth. 1:51; 18:7.
14-20 ya Agosto
MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | NEHEMIIYA 8-9
“Otteliwa Murima Onrwa w’Apwiya T’unkhala Ikuru Sanyu”
Owehaweha 13 15/10 epaax. 21 etti. 2
Itthu Siniixutta Ahu Mwa Nivekelo Noolokiheriwa Saana
2 Mweeri mmosa ohinatthi muthukumano ohimmwale, aYuda yaahimaleliha otthikela oteka ixiri sa Yerusalemu. (Neh. 6:15) Mwa mahiku 52 paahi atthu a Muluku yaahimaliha muteko wooteka, nuumala-vo khupacerya ovaha ephoole makhalelo aya oomunepani. Nto nihiku noopacerya na mweeri musya Tisri, awo yaahithukumana vaniyateni wira anwiriyane okathi Ézira, vamosa ni aLevi akina yaarowa aya osomaka ni otthokiherya Nuulumo na Muluku. (Elatarato 1) Imusi sotheene waahela muhina otheene ‘yawerya owiriyana’, yaaheemela khiyawiriyana ‘okhuma vasisu mpakha othana eriyari’. Tthiri nla ntakiheryo nooloka wa hiyo otheene olelo-va ninwiriyana mithukumano oSalau ya Omwene yooreerihiwa! Masi niireke okathi owo muupuwelo anyu onikhala woohikilaatheya nto khiyapacerya wuupuwela itthu soohitepa otthuneya? Akhala wira eyo enniiraneya thokoreryani tho ntakiheryo na aIsarayeli a khalai yaawo yaavanhe ephoole mpakha murima aya owiiriha wunla mwaha wowoona wira nloko na Muluku notheene naahitthekela nlamulo na Muluku. — Neh. 8:1-9.
Owehaweha 07 15/7 epaax. 22 itti. 9-10
Niireke Khamunrowa Ohiya “Weettihiwa ni Munepa wa Muluku”?
9 Ohakalala mukhalelo onnikhaliherya otteeliwa murima. Yehova, “Muluku oohakalala”. (1 Tim. 1:11; Esal. 104:31) Yesu omusivela opaka itthu sinimusivela Tiithi awe. (Esal. 40:9; aHeeb. 10:7-9) Tthiri “otteliwa murima onrwa w’Apwiya t’unkhala ikuru sanyu”. — Neh. 8:10.
10 Ohakalala onikhuma wa Muluku onniniphwanyiha murettele, okathi nimpaka ahu etthu oniphavela awe, hata okhale okathi wooxankiha, ninriipiwa ahu murima aahiiso ninlupatthiwa ahu. Tthiri ninnihakalala vanceene, vaavo nniixutta ahu “wasuwela Apwiya”! (Mir. 2:1-5) Okathi nimmusuwela ahu saana Muluku, omwaamini ni okupali mukuttho wowoopola wa Yesu, ninnihakalala. (1 Yoh. 2:1, 2) Nave wiirela mpantta emusi ya olumwenku wootheene ya anna ni arokora enamuna ekina enincererya ohakalala wahu. (Sof. 3:9; Hag. 2:7) Nave-tho ninnihakalala mwaha wa nlipelelo nahu na Omwene wa Muluku ni eparakha nrina ahu ya olaleya ihapari sooreera. (Math. 6:9, 10; 24:14) Ohiya-vo, ninnihakalala mwaha woosuwela wiira muhoolo ninrowa okhalaka mahiku ootheene. (Yoh. 17:3) Okhala wiira ninnilipelela wiiraneya itthu iyo sootheene, tthiri nihaana ‘otteeliwaka murima’. — Otum. 16:15.
Itthu sa Efaita sa Mbiibiliyani
Perspicaz vol.-1 epaax. 171 etti. 4
Elavulelo ya Atthu a WArami
Nuuvira iyaakha vakhaani nuumala ayuda otthika oBabilonia yaakhalihiwa aya ipottha, namukuttho Eezira, aahaasomela eliivuru ya nlamulo ayuda yaathukumanne oYerusalemu, nto alevi akina yaanitaphulela. Nehemiiya 8:8 onihimya so: “Yanihimyasa n’ilavulelo y’atthu, yataphulelaka nulumo ti nulumo, wira atthu othene yiwe orattene molumo asommwe”. Otaphuleliwa iwo woonasa wene waahela muhina soolepa sa eHeeberi saataphuleliwa ni elavulelo ya atthu a wArami, yeeyo aheeberi yiixuntte aya ari ene oBabilonia. Nave-tho otthokiheriwa iwo waanaakhaliherya ayuda wiiwexexa saana etthu yaasommwa, nnaamwi yaalavula eheeberi.
21-27 ya Agosto
MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | NEHEMIIYA 10-11
“Awo Yaahiimananiha Vanceene Wiira Amurumeele Yehova”
Owehaweha 98 15/10 epaax. 22 etti. 13
Atthu Anceene Yaahirowa Okhaliherya OYerusalemu
13 Okathi wa Nehemiiya yaahipakiwa “mareheryo ooloka”, yaawo yaakhalihenrye arumeyi a Muluku a okathi ole, opaceriha orumeela ixiri sa oYerusalemu. Masi waahikhala mwaha mukina waareerela othokoreriwa moowaakuveya. Nnaamwi Yerusalemu aarina ixiri suulupale ni mikhora 12, masi khiyaakhanle atthu anceene. Nnaamwi aisarayeli akina yaakhala weiwo ni waari “muttetthe mulupale ni worekama, masi nlelo khiyàkhanle-mo athu anjene”. (Neh. 7:4) Nto wiira aphuke muxankiho ole, atthu akina “yahavererya eparakha wira athanliwe mulopwana mmosa a khula mulokó, wira arweke okhala o Yerusalemu, muttetthe wowarya”. Mareheryo ala yaahaasivela vanceene atthu, nto eyo yaahiwiiriha ‘alopwana ootheene orowa okhala oYerusalemu votthuna waya’. (Neh. 11:1, 2) Tthiri nla ntakiheryo nooloka wa makristau eekeekhai olelo-va, yaawo makhalelo aya aniweemererya othaamela mapuro oothowa anamalaleerya wiira yakhaliherye!
Owehaweha 86 15/2 epaax. 26
Okokhorela Weekeekhai Onnikumiherya Ohakalala
Oleva soohiyeriwa saya wiira athaamele oYerusalemu waari muxankiho. Nave ale yaakhala muttetthe ole yaahikhalana mixankiho sikina. Nto mwaha wa mixankiho iyo, atthu akina yaanoona wiira ale yaathaamenle oYerusalemu yaanireerela ottottopeliwa nto yaaninvekela Yehova wiira aareelihe.
Owehaweha 16.04 epaax. 8 etti. 15
Ororomeleya Onnimwiiriha Mutthu Weemereriwa ni Muluku
15 Okathi naivaherenrye ahu wa Yehova hiyo naahimmanela natiri wira naarowa opakaka yootthuna awe okathi wotheene. Naanisuwela wira khivaarowa okhweya opaka eyo. Nnoonela sai akhala wira ninnivekeliwa ovara muteko ohinnisivela? Akhala wira nnimwiimananiha wira nisiveliwe ni nimwiiwelele Muluku ni murima wotheene, nnimooniherya wira ninniroromeleya ni ninniphavela waakhwaniherya yooleiherya ahu. Hiyo pooti woonaka owereya ikwaha sikina sinileva ahu etthu, masi mareeliho a Yehova toowaatta ovikana itthu sinileva ahu. (Mal. 3:10) Masi ankhi mwaana a Yefte? Aamonenle sai natiri a tiithi awe?
Itthu sa Efaita sa Mbiibiliyani
Owehaweha 06 1/2 epaax. 11 etti. 1
Iponto Suulupale sa Eliivuru ya Nehemiiya
10:34 — Xeeni aisarayeli yaareerela aya ovaha ikhuni? Ovaha ikhuni khahiyo yaari etthu yaavekeliwa ni Nlamulo na Moise. Masi ikwaha sikina atthu akina yaanivaha ikhuni akhala wiira vaanireerela. Eyo yaaniiraneya maana atthu yaarumeela mutemplo yahaakhanle aisarayeli yaari vakhaani, masi okathi saapahiwa aya mikuttho sanireerela ikhuni sinceene. Nto yaanaavereriwa eparakha wiira nisuweliwe nihimo naarowa oruuhaka ikhuni khula okathi vaareerela aya.
28 A AGOSTO–3 A SETEMBRO
MIHAKHU SINIKHUMA MBIIBILIYANI | NEHEMIIYA 12-13
“Mmwiiweleleke Yehova Okathi Munaathanla Anyu Apatthani”
Perspicaz vol.-1 epaax. 114 etti. 2
Atthu a wAmoni
Nuumala Tobiya woomoliwa mutemplo naahisomwa ni ovariheliwa muteko Nlamulo na Muluku niri Otumererya 23:3-6, nenno nahaaweemereya atthu a wAmoni ni oMowabi okela mmuthukumanoni wa atthu a Muluku. (Neh. 13:1-3) Nlamulo nlo naakumiheriwe nuuvira iyaakha 1.000, maana atthu a oMowabi ni wAmoni yaahikhootta waakhaliherya aisarayeli okathi yaaphavela aya okela Elapo Yooleiheriwa. Nave ti nthowa naya yaakhoottiheriwe aya okhalana etireitu ya wiirela mpantta nloko nne na isarayeli. Masi eyo khentaphulela wiira atthu a oMowabi ni wAmoni khiyaataana aahiiso khiyaakhala vamosa ni aisarayeli. Ninnihimya siiso maana okathi Yehova aareeliha awe arumeyi awe nave aanireeliha maloko awo. Nave Biibiliya onnimuromola Seleki a wAmoni wiira aari nakhotto a Davidi, nave-tho onnimuromola Ruthi yoowo aari a oMowabi. — Rut. 1:4, 16-18.
Owehaweha 13 15/8 epaax. 4 itti. 5-6
Nto Vano Mootteelihiwa
5 Mmusome Nehemiya 13:4-9. Noorukureriwa ni itthu soohiloka, nto khivanikhweya okhala ooloka mahiku ala. Muthokorerye ntakiheryo na Eliyaxibi ni Tobiya. Eliyaxibi aari mukhulupale a alipa-amukuttho nto Tobiya aari a elapo ya wAmoni nave aari muhooleli moolamuleloni mwa oPersia wa oYudeya. Tobiya ni apatthani awe aahimulupattha Nehemiya okathi aatthikela awe oteka ixiri sa oYerusalemu. (Neh. 2:10) Axilopwana a wAmoni, yaanikhoottiheriwa waattamela niyate na empa ya Muluku. (Otum. 23:3) Nto nthowa xeeni muhooleli a anamukuttho aarowa awe onvaha opuro mutthu oohithikiliwa ntoko Tobiya?
6 Tobiya aari mpatthani a Eliyaxibi. Tobiya ni mwanawe iihaniwa Yehohanani, yaahaathela athiyana aYuda, nto aYuda anceene yaanimulavula moomuttittimiha Tobiya. (Neh. 6:17-19) Aahikhala musulu awe Eliyaxibi, aamuthenle, mwali aayariwe ni Sanibalati mulamuleli a oSamariya, yoowo aari mwaapara awe Tobiya. (Neh. 13:28) Waataana nno, onnooniherya nthowa naya Mukhulupale a aNamukuttho, Eliyaxibi eemerenrye awe ohapuxiwa ni atthu oohaamini ni awanani. Masi Nehemiya ahooniherya ororomeleya wa Yehova, nto khurihela ota itthu sa Tobiya saalyelyiwa vasaala.
Owehaweha 96 15/3 epaax. 16 etti. 6
Ninrowa Oxintta Sai Okathi Ororomeleya Wahu Oneehereriwa Aya?
6 Akhala wiira nnimooniherya ororomeleya wa Yehova Muluku khaninrowa waataanaka ni awanani awe. Eyo ti etthu yaamwiirinhe murummwa Yakobo olepa so: “Khamunsuwela wira mwaataanaka ni olumwenku muniikhaliha awanani a Muluku? Tivo, mutthu onaataana ni olumwenku, onniikhaliha nwanani a Muluku”. (Yak. 4:4) Nimphavela wooniherya ororomela aarina awe mwene Davidi yoowo aalempe so: “Apwiya! Tthiri miyo kinnanyokha ale anokhottani: kinnathanya ale anorukunuwelani. Kinnanyokha vomalela: awanan’inyu t’awanani aka-tho”. (Esal. 139:21, 22) Khannimphavela waataana ni atthu anipaka itampi moolakela maana miteko saya khasinlika ni sawihu. Nto okhala wiira nimphavela okhala oororomeleya wa Muluku, munoonela sai niireke vannireerela waataana ni awanani a Yehova neettaka hoothe aahiiso niwehaka itthu anikumiherya aya muTV?
Itthu sa Efaita sa Mbiibiliyani
Perspicaz vol.-2 epaax. 431 etti. 8
Wiipa
Wiipa mutemplo yaari etthu ya efaita vanceene. Ninnisuwela eyo okhala wiira soolepa sa mbiibiliyani sinnihimya wiira alipa-oowiipa ‘khiyavara muteko mukina’ waalikana ni alevi akina, wiira akhaleleke nthiti muteko aya woowiipa. (1 Wah. 9:33) Okathi yaakontariwa aya aisarayeli yaatthinke oBabilonia alevi khiyaakontariwe hoothe maana awo yaari ekurupu ya vameekhaaya. (Eezi. 2:40, 41) Hata okathi wa olamulelo wa mwene oPersia Artaserse, (Longímano) alevi awo yaanooneliwa vatthu ntoko sooneliwa aya ikurupu sikina saari sa vameekhaaya, maana khiyaaliva ‘mpoosito, miyavulo ni mireerelo sikina’. (Eezi. 7:24) Muhoolo mwaya, mwene aahikumiherya nlamulo naahimya wiira awo yaahaana ‘wiipaka nihiku ti nihiku’. Nnaamwi nlamulo nla naavahiwe ni mwene Artaserse, masi naakumiheriwe ni Eezira okhala wiira aahivahiwa owerya wookumiherya nlamulo nno. (Neh. 11:23, Piipiliya Emakhuwa; Eezi. 7:18-26) Ekeekhai wiira alipa-oowiipa ootheene yaari alevi, masi onniwiitthana okhala “alipa-òwipa n’aLevi”. — Neh. 7:1; 13:10.