MYAHA SA ARKIVO AHU
Awo Yaahivikaniha Waamini “Okathi” wa Weehereriwa
OKHUMELELA wa Ekhotto Yoopacerya ya Elapo Yotheene 1914, yaahooniherya wira Anamoona a Yehova khaniirela mpantta itthu sa mulaponi. (Yes. 2:2-4; Yoh. 18:36; aÉf. 6:12) Arumeyi a Muluku yaavilenle sai oGra-Bretanha?
Eyaakha ya 1916, Nikhuuru nnaalepa atthu orowa Muteko wa Etoropa, naanaalepa alopwana oohithela okhuma iyaakha 18 mpakha 40. Masi yaahipakiwa malokiheryo wira yaale yaakhootta orowa etoropa mwaha wa “weettela etiini aya”, khiyaarowa okhottoni. Nto guvernu aahipaka itribunaale seiyo saahimya tani aatthuneya ohirowa okhottoni.
Eriyari ya okathi vakhaani, Alipa-Oomusoma Biibiliya 40 yaahitthukweliwa mukhatteya, nave 8 yaahiroihiwa okhottoni oFrança. Mwaha wa otthukweliwa nno woohixariya, anna a oGra-Bretanha yaahimulepela epaphelo Ministru Oopacerya Herbert Asquith, yooniheryaka ohisiveliwa otthukweliwa wa anna ale; nave yaahilempwa edukumento ya ovekela otaphuliwa nto khaasinariwa ni anna 5.500.
Ihapari saakhumelenle saahimya wira anna ale 8, yaaroihiwe oFrança, yaahilamuliwa woopeliwa mwaha wa okhootta orowa otoropani. Masi okathi anna yaarowa aya wiiviwa, awo yaahilamuliwa wira yaamutthukweliwa iyaakha 10. Awo yaahitthikela wInglattera orowa ovara miteko sikina etthukweliwe ene.
Okathi ekhotto yaatepa aya, yaahipacerya-tho olupatthiwa alopwana oothela. Yaahikhumelela yoweeha yuulupale oManchester, wInglaterra; atthu ene yaaphukeliwa yaari Henry Hudson, aari dotore ooxipitali, nave mukina aari Mulipa-Oomusoma Biibiliya. Nihiku 3 na Agosto 1916, nikhuuru na ophuka myaha naahilavula wira munna owo aahikhalana nthowa, nto aahilivihiwa nave attikiheriwa okhottoni. Okathi owo, yaahikhumelela yoweeha ekina nto khurowa othukumaniwa wEdinburgh, Scotland. James Frederick Scott, colportore yoowo aarina iyaakha 25, aahiphukeliwa masi khuhikhalana nthowa. Eguvernu ele yaahiroiha mulattu ole oLondon, nto eyo yaahikumiherya-tho yoweeha ekina. Ekwaha ela munna Herbert Kipps aahivahiwa nthowa, khulivihiwa nto aroihiwa opuro wa anakhotto.
Setembro, 1916, anna oowiiraka 264 yaahivahiwa miteko sikina soohikhala sa etoropa. Wa anna awo, 5 yaahitaphuliwa; 154 yaanivarihiwa “miteko sa guvernu”; 23 yaahivahiwa muteko otoropani masi wahaavarihana ni owana ekhotto, 82 yaahiroiwiha otoropani nto akina a yaala yaahilamuliwa orowa mukhatteya ya atoropa. Atthu anceene, yaahooniherya ohisiveliwa waya mwaha wa ohaaxiwa wa atthu awo, nto guvernu ahaakuxa atthu ale yaatthukiwe, enaroihiwa mapuro yaavariwa miteko ni anamutthukiwa akina.
Edgar Clay ni Pryce Hughes, yoowo muhoolo mwaya aari muhooleli a efiliyaali ya oGra-Bretanha, aavara muteko wa oteka erepresa elapo ya oGales. Nave-tho, Herbert Senior, mmosa a yaale 8 yaakhumme oFrança, aahiroihiwa Ekhatteya ya oWakefield oYorkshire. Akina yaanivara miteko iyo soowalamela oKhatteya ya Dartmoor, weiwo waari egrupu ya atthu yaakhootta etoropa mwaha wa yowuupuxerya ya murima aya.
Frank Platt Mulipa-Oomusoma Biibiliya, yoowo eemerenrye ovara miteko soohikhala sa ekhotto, nuumala oroihiwa okhottoni aahiviriha okathi munceene ohaaxiwaka. Atkinson Padgett, yoowo aixuntte ekeekhai niinanoru nuumala olempwa etoropa, nave aahihaaxiwa vanceene ni ahooleli a ekhotto mwaha wa okhootta owana.
Nnaamwi okathi ole annihu yahaasuwela saana mweemelelo ahu mmyaha sa epoliitika awo yaaniilipiha ophavela omuhakalaliha Yehova Muluku. Ale aromoliwe masina aya murelatoorioni-mu, aavaha ntakiheryo nooloka na okhootta wiirela mpantta epoliitika “okathi” wa weehereriwa. (Wis. 3:10)—Myaha sinikhuma mwa Arkivo ahu a oBretanha.
[Elatarato eri epaaxina 31]
Henry Hudson
[Elatarato eri epaaxina 31]
James Frederick Scott
[Elatarato eri epaaxina 31]
Pryce Hughes
[Elatarato eri epaaxina 32]
Ekhatteya ya oDartmoor; Alipa-Oomusoma Biibiliya yaatthukweliwa opuro owo
[Elatarato eri epaaxina 32]
Herbert Senior
[Elatarato eri epaaxina 32]
Frank Platt