Maccaasaa Barchiyaa

ISSI macca naꞌiya giido, ushacha baggan deꞌiya qofay azzanttiyaabi gakkiyoogaa, giishin danoynne maccaasaa yuuꞌiyoogee alame yuushuwan geelaꞌotanne maccaasaa eta deꞌo laytta ubban qohiyoogaa qonccissiyaaba. Hagaappe kaallidi deꞌiya hanotaa qoppa.

• Maccaasaa yuuꞌiyoogaa. Isiyaa biittatun, daro asay macca naata yeliyoogaappe attuma naata yeliyoogaa dosees. He biittatun shahaaraa kesissiyoogaa, gacino naata woriyoogaanne maara oyqqennan aggiyoogaa gaasuwan 134 miiloone gidiya maccaasay hayqqidoogaa Kawotettatu Issippetettay 2011n yootiis.

• Timirttiyaa. Alame yuushuwan maccaasaappenne yelaga macca naatuppe heezzaappe naaꞌꞌu kushe gidiyaageeti aynne tamaaribookkona woy oyddu layttappe guutta wodiyau tamaaridosona.

• Asho gaytotettaa polanau giidi qohiyoogaa. Ha wodiyan 2.6 biilooneppe dariya maccaasay deꞌiyoy, azinay ba maccaaseera wolqqan zinꞌꞌiyoogaa asay danobadan xeellenna biittatuuna.

• Payyatettaa. Dicciiddi deꞌiya biittatun, aakime keetti baynnaagaappe denddidaagan shahaaraara woy maaretaara gayttidaagan naaꞌꞌu daqiiqa gidiya wodiyan issi maccaasiyaa hayqqausu.

• Aquwan aawatiyo maataa. Alamiyan deꞌiya kattaa gadiyaappe baggaappe dariyaagaa oottiyay maccaasaa gidikkonne, daro biittatun etau aquwan aawatiyo maatay woy biittaa laattiyo maatay baa.

Asa ubbau deꞌana koshshiya hegaa mala maataa maccaasaa diggiyoy aybissee? Issi issi biittaa wogan maccaasaa qohiyoogaanne eta bolli danobaa oottiyoogaa minttettiya woy ubba hegaadan oottana bessiyo gaasuwaa yootiya haymaanoote timirtteenne meezee deꞌees. CHanddira Raami CHoppiro giyo Hindde biittaa abukaatiyaa, “Haymaanooteti ubbay issi mala gididobay deꞌees: Eti maccaasaa yuuꞌanaadan minttettoosona” yaagidoogee, Paransaaye biittan galla galla kiyiya gaazeexan xaafettiis.

Neenikka hegaadan qoppay? Geeshsha Maxaafaykka haymaanoote maxaafatu darotuugaadan asay maccaasaa karanaadan tamaarissees gaada qoppay? Amarida Geeshsha Maxaafaa xiqisetu qofay hegaa mala giidi issoti issoti qoppoosona. SHin Xoossay maccaasaa ayba ogiyan xeellii? Ha yohoy daro asaa keehi quliquliyaaba gidikkokka, Geeshsha Maxaafay yootiyoobaa akeekan pilggiyoogee nuuni he oyshaa zaaruwaa demmanaadan maaddees.