Yohanes Raꞌute haggaazees; 1920 heeran gidennan aggenna
NU TAARIKIYAAPPE
“Yihooway Sabettanaadan Oottiyaabaa Demmaydda Deꞌays”
“HA WODIYAN Awurooppan deꞌiya olaara geeddarssiyo wode, kase ola ubbay pattennaba.” Wurssettan 30 gidiya biittaa qohida koyro alamiyaa olaabaa, Masqqala 1, 1915 Wochiyo Keelay hegaadan qonccissiis. Olaa gaasuwan “Jarmane biittaaninne Paransaaye biittan [Kawotettaa] oosoy amarida hanotan oosettibeennaagaa” Wochiyo Keelay odiis.
Kumetta saꞌan olay denddido wode, Kiristtaaneti olan oossinne exatennaagaara gayttida maaraa Geeshsha Maxaafaa Tamaareti loytti akeekibookkona. SHin Kawotettaa mishiraachuwaa yootanawu murttidosona. Vilhelm Hildebranti Kawotettaabaa oosuwan ba gishshaa oottanawu Ze Baybil Istiyudents Manzili giyo xuufiyaa Paransaaye qaalan bawu kiittanaadan oychiis. I Paransaayen kolpporttere (kumetta wodiyaa haggaaziyaagaa) gidennan, Jarmane wotaaddara. Paransaaye biittaa asay morkkedan xeelliyo, wotaaddaratu maayuwaa maayida he ishay ogiyaara biya asawu sarotettaabaa yootiya xuufiyaa immiis; hegee eta garamissiis.
Wochiyo Keelan kiyida dabddaabbeti Jarmane biittaa asa gidida Geeshsha Maxaafaa Tamaareti daroti wotaaddara gidi uttidi Kawotettaa mishiraachuwaa yootanawu keehi koyidoogaa qonccissoosona. Abbaa bolli olettiyaageetu yame gidida Ishaa Lemki banaara deꞌiyaageetuppe ichashati mishiraachuwaa siyanawu koyiyoogaa yootiis. I, “Taani markkabiyan bayddakka, Yihooway sabettanaadan oottiyaabaa demmaydda deꞌays” yaagiis.
Geꞌorg Kayzeri olancha gididi olawu biis, shin tumu Xoossaa ashkkara gididi soo simmiis. Hanidabay aybee? I Geeshsha Maxaafaa Tamaaretu xuufiyaa issuwaa demmidi, Kawotettaa tumaa wozanappe ammaniis; yaatidi olettiyoogaa aggiis. Hegaappe simmin, olettennan harabaa oottiis. I olaappe simmin, aqinye gididi daro layttawu mishettidi haggaaziis.
Geeshsha Maxaafaa Tamaareti alamiyaaban oossinne exatennaagaara gayttidaagan loytti akeekana xayikkonne, eta xeelaynne deꞌoy olettanaadan minttettiyaageetu xeelaappenne eti oottiyoobaappe keehi dumma. Polotikaa asaynne haymaanootiyaa kaalettiyaageeti olawu exatiyo wode, Geeshsha Maxaafaa tamaareti ‘Sarotettaa Halaqawu’ exatidosona. (Isi. 9:6) Amaridaageeti alamiyaaban muleera oossinne exatibeennaba gidana xayikkonne, “Issi Kiristtaanee asa worana koshshennaagaa taani Xoossaa Qaalaappe akeekaas” yaagida, Geeshsha Maxaafaa Tamaariyaa Konrat Mertegaadan ammanoosona.—Kes. 20:13.a
Hans Holtehafi Ze Golden Eej maxeetiyaa erissanawu ha gaariyaa goꞌettiis
Issi uri ba kahaa gaasuwan olaara gayttennabaa oottanawu oychiyo maati Jarmane higgiyan baawa; yan 20ppe dariya Geeshsha Maxaafaa Tamaareti olaara gayttida aybanne oottennan ixxidosona. Gooyiyaageetu aakime keetti efiidi xaliyaa immido Gustaf Kuyatanne etappe amarida a mala ishata gooyiyaageeta giidosona. Wotaaddara gidanawu mazggafettennan ixxida Hans Holtehafa qachidosona; yan i olaara gayttida aybanne oottennan ixxiis. Naagiyaageeti a kushiyaa bollaara gattidi daraxidi qachin a kushee donjjilliis. Hegan i ba qofaa laammennan ixxin, naagiyaageeti woriyaaba milatidi a kaaꞌidosona. Gidoppe attin, Hansi he olaa wode genccidi deꞌiis.
Wotaaddara gidanaadan doorettida hara ishantti olaa miishshaa oyqqennan ixxidi, olaara gayttennabaa oottanawu oychidosona.b Yohanes Raꞌute hegaadan oychin, baaburiyaa ogiyaa oottanaadan a yeddidosona. Konrat Merte aakime keettan aakimeta maaddanaadan maddabettiis; qassi Rinolt Vaberi narsse gididi oottiis. Aꞌugust Krafchiki ba oosoy olawu baanaadan oottennaagaa gidiyo gishshawu ufayttiis. He Geeshsha Maxaafaa Tamaaretinne eta mala harati bantta eraa keenan Yihoowa siiqiyo gishshawunne awu ammanettiyo gishshawu, ayyo haggaazanawu murttidosona.
Geeshsha Maxaafaa Tamaareti olaa wode oottiyoobaa gaasuwan sunttati etabaa qoroosona. Hegaappe kaalliya layttatun, Jarmanen deꞌiya Geeshsha Maxaafaa Tamaareta eti sabbakiyo gishshawu, shaꞌa gidiya mootuwaa mootidosona. Eta maaddanawu, Jarmane macara biiroy Magdiberg giyo kataman deꞌiya Beeteelen higge kifiliyaa essiis.
Alamiyaaban oossinne exatennaagaara gayttidabaa Yihoowa Markkati loddan loddan kaseegaappe loytti akeekidosona. Naaꞌꞌantto alamiyaa olay doommiyo wode, eti wotaaddara oosuwaara gayttida aybanne oottennan aggidi, alamiyaaban oossinne exatennan deꞌidosona. Yaatiyo gishshawu, eta Jarmane Kawotettaa morkkedan xeellidi keehi yedettidosona. SHin hegee “Nu Taarikiyaappe” giyaagan sinttappe kiyana hara allaalle.—Giddo Awurooppan xaafettida nu taarikiyaappe.
a Koyro Alamiyaa Olaa wode Inggilize biittan deꞌiya Geeshsha Maxaafaa Tamaaretubay Uddufune 15, 2013, Wochiyo Keelan “Nu Taarikiyaappe—Eti ‘Waaye Wodiyan’ Genccidosona” giyo huuphe yohuwan kiyidaagaa beꞌa.
b Mileniyal Dawun giyo maxaafaa SHaaho 6ninne (1904) Jarmane qaalan giigida Naase 1906 Xiyoone Wochiyo Keelan hegee odettiis. Masqqala 1915 Wochiyo Keelay nuuni kase qofaa laamanaadan oottiis; qassi Geeshsha Maxaafaa Tamaareti wotaaddara gidennaadan qonccissiis. SHin ha huuphe yohoy Jarmane qaalan giigidaagan kiyibeenna.