SHEMPPO TAMMANNE HEEZZAA
Aqo Deꞌoy Laalettana Haniyo Wode
1, 2. Aqo deꞌoy giiga xayiyo wode, ay oyshaa oychana koshshii?
XAALIYAA biittaa asa gidida Luushiyo giyo maccaasiyaa 1988n keehippe unꞌꞌettaasu.a Tammu layttappe guyyiyan i aqo deꞌoy laalettana hanees. A darotoo ba azinaara sigettanau malaasu; shin sigettana danddayabeykku. A moggada deꞌana danddayabeenna gishshau shaahettaasu; yaatada naaꞌꞌu macca naata barkka dichanau ekkaasu. Luushiya he wode hanettidabaa hassayada, “Nu aqo deꞌoy laalettennaadan aybinne diggana danddayenna gaada qoppaas” yaagaasu.
2 Aqo deꞌoy giiga xayin metootaydda deꞌiyaaba gidikko, Luushiya ay keena metootidaakko akeekana danddayaasa. Ne aqo deꞌoy giiga xayiyaaba gidikko, ta aqo deꞌoy laalettennan attanddeeshsha gaada qoppana danddayaasa. Hanotay hegaadaana gidikko, ‘Aqo deꞌoy giiga gidanaadan Xoossay Geeshsha Maxaafan xaafissido loꞌꞌo zore ubbaa kaallidanaa?’ gaada qoppiyoogee nena maaddana danddayees.—Mazamure 119:105.
3. Aqo deꞌoy laalettiyoogee meeze gididaba gidikkonne, aqo deꞌoy laalettido darotinne eta soo asay waanidonaa?
3 Azinaynne machiyaa issoy issuwaa uufiyo wode, issi uri ba aqo deꞌuwaa laalanau qoppana danddayees. SHin, aqo deꞌoy laalettiyoogee daro biittan keehi gujjidaba gidikkokka, aqo laggiyaappe paraman shaahettidaageetuppe daroti aqo deꞌoy laalettido gishshau zilꞌꞌettiyoogaa mata wode xinaatee qonccissees. Hegeetuppe daroti, bantta aqo deꞌuwan issippe deꞌiya asaagaappe aaruwan bollaanne guuggiyaa sahuwaa sahettoosona. Aqo deꞌoy laalettiyoogee naati daro layttau woppaanne ufayssaa xayanaadan oottees. Aqo deꞌoy laalettido azinaanne machee aawaanne aayyiyo, qassi laggetakka hegee qohees. Aqo deꞌuwaa doomissida Xoossay shin, he hanotaa ayba ogiyan xeellii?
4. Aqo deꞌuwan merettiya metota waati giigissana koshshii?
4 Hagaappe kasetiya shemppotun beꞌidoogaadan, azinaynne machiyaa bantta deꞌo laytta ubban issippe deꞌanaadan Xoossay halchiis. (Doomettaabaa 2:24) Yaatin, daro aqo deꞌoy laalettiyoy aybissee? Aqo deꞌoy issi kutti laalettana danddayenna. Hegau darotoo xeeraa bessiyaabati deꞌoosona. Aqo deꞌuwan merettiya guutta metoti dari dari biidi giigissana danddayettennaagaa keeni gita milatana danddayoosona. SHin he metota Geeshsha Maxaafaa zoriyaa goꞌettidi sohuwaara giigissiyaaba gidikko, daro aqo deꞌoy laalettennaadan teqqana danddayettees.
BESSIYAABAA HIDOOTITE
5. Aqo deꞌuwan ay hidootana koshshii?
5 Issi issitoo metoy merettanaadan oottiyaabay aqo laggetuppe issoy woy naaꞌꞌaykka bessiyaabaa hidootenna gishshataassa. Siiquwaa taariketi, maxeeteti, televizhiine prograametinne pilimeti asay tuma gidennabaa qoppanaadaaninne hidootanaadan oottana danddayoosona. He qoppidobay polettennan attiyo wode, issi uri cimettidabadan qoppana, ufayssaa xayana, ubba keehi amassalana danddayees. SHin polo gidenna naaꞌꞌu asati aqo deꞌuwan ufayttana danddayiyoy ayba ogiyaanee? Eti issippe giiga hanotan deꞌanau baaxetana koshshees.
6. (a) Geeshsha Maxaafay aqo deꞌuwaa xeelliyaagan tumubaa ay yootii? (b) Aqo deꞌuwan maayettennaadan oottiya issi issibati aybee?
6 Geeshsha Maxaafay tumubaa yootees. Aqo deꞌoy ufayssiyaaba gidiyoogaa yootees; qassi ekkidaageeti woy gelidaageeti “bantta bolli waayiyaa” ehiyoogaakka yootees. (1 Qoronttoosa 7:28) Kasetidi qonccidaagaadan, azinaynne machiyaa polo gidenna gishshau nagaraa oottoosona. Azinaynne machiyaa qoppiyo ogeenne eti diccido hanotay dumma dumma. Eti issi issitoo miishshaara, naatuuranne bollo keettaara gayttidaagan maayettokkona. Issi issibaa issippe oottanau wodiyaa xayiyoogeenne asho gaytotettaara gayttida metoykka eti maayettennaadan oottiyaaba gidana danddayees.b Hegaa mala metuwaa giigissanau wode ekkiyaaba gidikkonne, minnite. Aqo oyqqidaageetuppe darota hegaa mala metoy gakkiyaaba gidikkokka, he metuwaa hashetidi giigissoosona.
MERETTIDA METUWAA GIIGISSANAU HAASAYITE
Metuwaa sohuwaara giigissite. Intte hanqqetti uttidaashin, away wulloppo
7, 8. Aqo laggeti qohettidaba woy issoy issuwaa qofaa bala ogiyan akeekidaba gidikko, hegaa giigissiyo ogiyaa xeelliyaagan Geeshsha Maxaafay ay yootii?
7 Daroti qohettidobaa, issoy issuwaa qofaa bala ogiyan akeekidobaa woy mooridobaa maara haasayokkona. Eti, “Neeni ta qofaa waaya akeekana” giidi suure yootiyoogaappe, yiillotiyo wode guutta metuwaa wolqqaama kessana danddayoosona. Daroti, “Neeni ne xallau qoppaasa” woy “Neeni tana siiqakka” yaagana danddayoosona. Hegaadan giido aqo laggee ooyettana koyenna gishshau, coꞌꞌu gaana danddayees.
8 Hegaa mala hanotan, “Hanqqettite; shin intte hanqquwan nagaraa oottoppite. Intte hanqqetti uttidaashin, awai wulloppo” yaagiya Geeshsha Maxaafaa zoriyaa kaalliyoogee loꞌꞌo. (Efisoona 4:26) Bantta aqo deꞌuwan ufayttiya issi machiyaanne azinay, issippe deꞌido 60tta layttaa bonchiyo wode, eta aqo deꞌoy giiga gidanaadan maaddidabay aybakko oychin, azinay, “Nu giddon merettiya metoy guuxxin darin, zinꞌꞌanaappe kase hegaa giigissiyoogaa tamaarida” yaagidi zaariis.
9. (a) Issoy issuwaara haasayiyo wode keehi koshshiyaabatuppe issoy ayba gidiyoogaa Geeshsha Maxaafay yootii? (b) Aqo laggeti bantta huuphiyaa kawushshidinne xala gididi darotoo ay oottana koshshii?
9 Azinaynne machiyaa maayettenna wode, ‘siyanau eesotana, haasayanaunne hanqqettanau eesotennan aggana’ koshshees. (Yaaqooba 1:19) Issoy yootiyoobaa haray loytti ezggi simmidi, eti naaꞌꞌaykka bantta mooruwau maarotaa oychana koshshiyoogaa akeekana danddayoosona. (Yaaqooba 5:16) “Taani nena naaqqaas” gaanau issi uri ba huuphiyaa kawushshananne xala gidana bessees. Yohuwaa hegaadan oyqqiyoogee aqo laggeti he metuwaa giigissana xallau gidennan, eti issoy issuwaa lagge gidiyoogan keehi ufayttanaadaaninne issoy issuwaa keehi siiqanaadan maaddees.
AQO LAGGIYAASSI BESSIYAABAA OOTTITE
10. Ha wodiyan deꞌiya Kiristtaaneti oosuwan peeshshana danddayiyo, Qoronttoosa Kiristtaaneti naagettanaadan PHauloosi yootidobay aybee?
10 Kiitettida PHauloosi Qoronttoosa gubaaꞌiyau xaafido wode, shori baynna asho gaytotettay darido gishshau aqo oyqqiyoogee loꞌꞌo gidiyoogaa yootiis. (1 Qoronttoosa 7:2) Ha wodiyan, alamiyan deꞌiya hanotay beni Qoronttoosan deꞌiyaagaa mala woy hegaappe yaa iita. Ha alamiyan deꞌiya asay haasayiyo shori baynnabay, maayiyo shori baynna maayoy, qassi maxeetiyaaninne maxaafan odiyoobay, televizhiiniyaaninne pilmiyan bessiyo ubbabay asay bessenna asho gaytotettaa qaaqqatanaadan oottiyaaba. Kiitettida PHauloosi hagaa mala hanotan deꞌiya Qoronttoosa asau “amuwan xuugettiyoogaappe ekkiyoogeenne geliyoogee lo77o” gidiyoogaa yootiis.—1 Qoronttoosa 7:9.
11, 12. (a) Azinaynne machiyaa issoy issuwau ay oottana koshshii, he wodiyan eta xeelay ayba gidana bessii? (b) Aqo laggiyau bessiyaabaa guutta wodiyau diggana koshshikko, he hanotaa ayba ogiyan oyqqana bessii?
11 Hegaa gishshau, Geeshsha Maxaafay aqo oyqqida Kiristtaaneta, “Azinai ba machcheessi bessiyaabaa ootto; qassi hegaadan, machchiyaakka ba azinaassi bessiyaabaa oottu” yaagees. (1 Qoronttoosa 7:3) Ha xiqisee ekkiyoogaappe immiyoogaa minttettiyoogaa akeeka. Aqo laggeti asho gaytotettan ufayttana danddayiyoy, issoy issuwaa ufayssiyaabaa qoppiyo wode xallaana. Leemisuwau, Geeshsha Maxaafay azinati bantta machota ‘eratettan’ oyqqanaadan yootees. (1 PHeexiroosa 3:7) Aqo deꞌuwan bessiyaabaa immiyoonne ekkiyo hanotaara gayttidaagankka hegaadan oottana koshshees. Maccaasiyo siiquwan oyqqana xayikko, ha hanotaara gayttidaagan aqo deꞌuwan a ufayttennan aggana danddayausu.
12 Azinaynne machiyaa aqo deꞌuwan bessiyaabaa issoy issuwaa diggiyo wodee deꞌana danddayees. Maccaasiyaa agina giddon issi issitoo woy keehi daafuriyo wode diggana danddayausu. (Wogaabaa 18:19ra gatta xeella.) Oosuwan keehi daafuriyo wodenne keehi xalaliyo wode azinaykka diggana danddayees. Azinaynne maccaasiyaa qoncce gidida hanotan haasayidinne ‘zoretidi’ maayiyaaba gidikko, aqo laggiyau bessiyaabaa guutta wodiyau diggiyoogee aynne baawa. (1 Qoronttoosa 7:5) Hegaadan oottiyoogee aqo laggeti bessennabaa qoppennaadan maaddees. SHin machiyaa ba azinau bessiyaabaa eraydda diggiyaaba woy azinay ba maccaaseessi bessiyaabaa eriiddi diggiyaaba gidikko, hegee aqo laggee paaciyan gelanaadan oottana danddayees. Hegaa mala hanotay aqo deꞌuwan metoy merettanaadan oottana danddayees.
13. Kiristtaaneti bantta qofaa geeshsha oottana danddayiyoy ayba ogiyaanee?
13 Ubba Kiristtaanetuugaadan, Xoossau oottiya azinaynne machiyaa geeshsha gidennabaanne bessennabaa amottanaadan oottiya pornograafiyaappe haakkana bessees. (Qolasiyaasa 3:5) Eti hara attuma asaara woy hara macca asaara gayttidaagankka qoppiyoobaaninne oottiyooban naagettana koshshees. Yesuusi, “Maccaaro xeellidi amottiya ubbai, ba wozana giddon he wode iira shaaramuxiis” yaagiis. (Maatiyoosa 5:28) Asho gaytotettaa xeelliyaagan Geeshsha Maxaafay yootiyoobaa oosuwan peeshshiyoogan, aqo laggeti paaciyan geliyoogaappenne wodiraa laammiyoogaappe naagettana danddayoosona. Asho gaytotettaa, aqo deꞌuwaa doomissida Yihooway immido loꞌꞌo imotadan xeellidi, aqo laggeti hegan ubbatoo ufayttana danddayoosona.—Leemiso 5:15-19.
GEESHSHA MAXAAFAA MAARAN PARAMAN SHAAHETTIYO GAASUWAA
14. Azzanttiya ayba hanotay issi issitoo merettii? Aybissi?
14 Daro Kiristtaanetu aqo deꞌuwan merettiya metoy giigana danddayiyaaba gidiyoogee ufayssiyaaba. SHin issi issitoo hegaadan oottiyoogee metana danddayees. Asaa naati polo gidenna gishshaunne Seexaanay hariyo iita alamiyan deꞌiyo gishshau, issi issi aqo deꞌoy keehi moorettees. (1 Yohaannisa 5:19) Hegaa mala waayissiya hanotaa Kiristtaaneti waatana koshshii?
15. (a) Geeshsha Maxaafaa maaran machiyo yeddidi haranno ekkana danddayiyoy awudee? (b) Issoti issoti shaaramuxida aqo laggiyaappe paraman shaahettennan agganau qofaa qachidoy aybissee?
15 Ha maxaafan SHemppo 2n qonccidaagaadan, Geeshsha Maxaafaa maaran machiyo yeddidi haranno ekkana danddayiyoy a shaaramuxiyo wode xallaana.c (Maatiyoosa 19:9) Ne aqo laggee shaaramuxidoogaa eriyaaba gidikko, neeni deexo kuushshaa kuuyiyoogee attenna. Paraman shaahettuutiiyye woy haꞌꞌikka issippe deꞌuutii? Hegaara gayttidaagan higgee baawa. Issi issi Kiristtaaneti ba nagaraappe simmida aqo laggiyaa wozanappe atto yaagin, eta aqo deꞌoy zaarettidi giigiis. Harati qassi bantta naatu gishshau giidi paraman shaahettennan agganau qofaa qachidosona.
16. (a) Issoti issoti nagaraa oottida aqo laggiyaara paraman shaahettanaadan denttettiyaabay aybee? (b) Nagaraa oottibeenna aqo laggee paraman shaahettanau woy agganau qofaa qachiyo wode, ooninne a kuushshaa borana bessennay aybissee?
16 Hara baggaara, oottido nagaraa gaasuwan shahaaray attana woy he uri harggiyan oyqettana danddayees. Woy ba naatuura wolqqan asho gaytotettaa poliya uraappe naata naagiyoogee koshshiyaaba gidana danddayees. Hegaara gayttidabaa kuuyanaappe kase loytti qoppana bessees. SHin ne aqo laggee shaaramuxidoogaa era simmada, aara asho gaytotettaa poliyoogaa doommikko, hegee neeni a atto giidoogaanne aqo deꞌuwan issippe deꞌanau koyiyoogaa bessees. Yaatidi, Geeshsha Maxaafaa maaran aqo laggiyaara paraman shaahettidi hara ura ekkiyoogee woy geliyoogee danddayettenna. Ooninne neeni kuuyennaadan diggana bessenna; qassi ne kuushshaa ooninne borana bessenna. Ne kuushshaa gaasuwan gakkiyaabaa neeni danddayana bessees. “Asai ubbai huuphiyan huuphiyan ba toohuwaa tookkanau bessees.”—Galaatiyaa 6:5.
SHAAHETTANAU GAASO GIDIYAABAA
17. Issi uri shaaramuxana xayikkonne, shaahettiyoogaara woy paraman yeddiyoogaara gayttidaagan Geeshsha Maxaafay waatanaadan yootii?
17 Aqo laggee shaaramuxana xayinkka appe woy ippe paraman woy coo shaahettanaadan oottiya gaasoy deꞌii? Ee; shin hegaa mala hanotan issi uri haranttuwaa ekkana woy gelana danddayenna. (Maatiyoosa 5:32) Geeshsha Maxaafay hegaa mala gaasuwan shaahettiyoogaa diggana xayikkokka, shaahettanau koyiya uri ‘gelennan deꞌana woy ba aqo laggiyaara sigettana’ koshshees. (1 Qoronttoosa 7:11) Issi uri shaahettiyoogaa dooranaadan oottiya wolqqaama gaasoy ayba gidana danddayii?
18, 19. Issi uri haranttuwaa ekkana woy gelana danddayennaba gidikkonne, paraman woy coo shaahettanau qoppanaadan oottiya issi issi wolqqaama gaasoti aybee?
18 Azinay keehi azallanne iita eeshshay deꞌiyoogaa gidikko, so asay hiyyeesana danddayees.d I demmiyo miishshaa ceeriyaa kaaꞌiyoogan woy ushshaa uyiyoogaaninne amale gidida haraban xayssana danddayees. Geeshsha Maxaafay, “Ba so asaayyo qoppenna urai oonanne gidikko, he aawi ba ammanuwaa kaddidaagaa. Ammanenna asaappekka aadhdhida iitaa” yaagees. (1 Ximootiyoosa 5:8) Hegaa mala asi laamettanau koyennaba, ubba maccaasiyaa oottada demmiyo miishshaakka ba amaliyau goꞌettiyaaba gidikko, keettaayiyaa baassinne ba naatussi qoppiyoogan shaahettanau koyana danddayausu.
19 Issi uri ba aqo laggiyo keehi qohiyaaba, geella a ba payyatettaunne ba shemppuwau yayyanaadan oottiya ogiyan darotoo shociyaaba gidikko, a shaahettanau qofaa qachana danddayausu. Qassi, azinay ba maccaasiyaa issi issiban Xoossaa higgiyaa kanttanaadan ubba wode wolqqanttiyaaba gidikko, ubba qassi he hanotay ayyaanaaban a qohettanaadan oottiyaaba gidikko, shaahettanau qofaa qachana danddayausu. Machiyaa ‘asau azazettiyoogaappe Xoossau azazettiyo’ ogee ba azinaappe shaahettiyoogaa xalla gaada qoppana danddayausu.—Oosuwaa 5:29.
20. (a) Aqo deꞌoy laalettiyoogaara gayttidaagan, wozannaama laggetinne gubaaꞌiyaa cimati waatana danddayiyoonaa, waatana danddayokkonaa? (b) Geeshsha Maxaafay paraman woy coo shaahettiyoogaa xeelliyaagan yootiyoobaa aqo laggeti aybiyyo gaaso oottana koshshennee?
20 Issi aqo laggiyaa bolli wolqqaama qohoy gakkiyo wode, qohettida uray shaahettanaadan woy shaahettennan agganaadan ooninne minttettana koshshenna. Wozannaama laggetinne gubaaꞌiyaa cimati Geeshsha Maxaafaa zoriyaa yootana danddayikkonne, eti azinaanne machee giddon merettida ubbabaa erana danddayokkona. Hegaa akeekana danddayiyay Yihoowa xalla. Kiristtaane machiyaa aqo laggiyaappe shaahettanau hanenna gaasuwaa shiishshiyaaba gidikko, Xoossaa giigisso gidida aqo deꞌuwaa bonchukku. SHin ubba wode wolqqaama metoy i bolli gakkiyo gishshau, a shaahettanau qofaa qachikko, o ooninne borana koshshenna. SHaahettanau koyiya Kiristtaane azinaara gayttidaagankka hanotay hegaara issi mala. “Nuuni ubbaikka Xoossaa pirddaa araataa sinttan eqqana.”—Roome 14:10.
LAALETTIDA AQO DEꞌOY GIIGIDOY AYBA OGIYAANEE?
21. Aqo deꞌuwaara gayttidaagan Geeshsha Maxaafaa zoree keehi maaddiyoogaa qonccissiya leemisuwaa yoota.
21 Doomettan ibay qonccido Luushiya, ba azinaappe shaahettoosappe heezzu aginay aadhi simmin, Yihoowa Markkatuura gayttada etaara Geeshsha Maxaafaa xannaꞌiyoogaa doommaasu. A hagaadan gaasu: “Geeshsha Maxaafay ta metuwaa giigissanau haniyaabaa yootiyoogan keehi garamettaas. Issi saamintta xalla xannaꞌa simmada, sohuwaara ta azinaara sigettanau koyaas. Aqo laggeti issoy issuwaa waati bonchanaakko Yihoowa timirttee maaddiyo gishshau, moorettida aqo deꞌoy waanidi giigana danddayiyaakko i erees gaana danddayays. Issoti issoti Yihoowa Markkati aqo deꞌoy laalettanaadan oottoosona giyoogee worddo. Eti ta aqo deꞌoy zaarettidi giiganaadan oottidosona.” Luushiya Geeshsha Maxaafaa baaso siraataa ba deꞌuwan oosuwan peeshshiyoogaa tamaaraasu.
22. Aqo laggeti ubbay ammanettana koshshiyoy aybiinee?
22 Hegaadan oottiday Luushe xalla gidenna. Aqo deꞌoy tooho gidennan anjjo gidana koshshees. Yaatanau, Yihooway hanno gakkanau xaafettida maxaafa ubbaappe aadhiya, aqo deꞌuwau haniya loꞌꞌo zoriyaa oyqqida ba Qaalaa immiis. Geeshsha Maxaafay “akeekai paccidoogeetussi eratettaa immees.” (Mazamure 19:7-11) Geeshsha Maxaafay laalettana haniya daro aqo deꞌoy laalettenna mala maaddiis; qassi moorettida daro aqo deꞌoy giiganaadan oottiis. Aqo laggeti ubbay Xoossaa Yihooway aqo deꞌuwaa xeelliyaagan yootido zoriyan loyttidi ammanettanaadan minttettoos. A zoree keehippe maaddees!
a Sunttay laamettiis.
b Ha hanotaara gayttida issi issibay kasetiya shemppotun qoncciis.
c Geeshsha Maxaafan “shaaramuxiyoogaa” geetettida qaalay wodiraa laammiyoogaa, macca asay macca asaaranne attuma asay attuma asaara, qassi mehiyaara asho gaytotettaa poliyoogaanne bantta saala bollata goꞌettidi shori baynnabaa poliyoogaa gujjees.
d Hagee, issi azinay wozanappe koyiyaaba gidikkonne, sahettido gishshau woy oosuwaa xayido gishshaunne ba wolqqaappe bolla gidida hegaa mala gaasotun, ba soo asau koshshiyaabaa kunttenna hanotaara gayttidaba gidenna.