Haraati Waati Maaddana Danddayiyoonaa?
“TAANI OOTTANA danddayiyoobi deꞌikko yoota.” Nuuppe daroti kayyottida nu laggeta woy dabbota hegaattuwa geettees. Hegaa wozanappe geettees. Ayba gidinkka oottidi maaddanau koyoos. Gidoppe attin, kayyottida asi nuna xeegidi: “issi neeni tau oottanabi deꞌees” gaanee? Darotoo gookkona. Kayyottiiddi deꞌiya asa maaddanaunne minttettanau wozanappe koyikko, nuuppe qoppidi issibaa oottana koshshiyoogee qoncce.
Issi Geeshsha Maxaafaa leemisoy: “Koshshiyo wodiyan haasayettida likke qaalai biraa bolli tigido worqaa aleequwaa mala” yaagees. (Leemiso 15:23; 25:11) Woygana bessiyaakkonne woygana bessenaakko, ay oottana bessiyaakko woy ay oottana bessenaakko eriyoogee wozannamatetta. Issi issi kayyottidaageeti banttana maaddidoogaa akeekido, amarida Geeshsha Maxaafaa qofati hagaappe kaallidi deꞌiaageeta.
Oottana bessiyaabati . . .
Ezggite: Yaaqooba 1:19y “siyanau eesoto” yaagees. Kayyottidaageeta daro maaddana danddayiyo ogetuppe issoy, eti haasayiyo wode ezggidi etaara azzaniyoogaana. Siiqiyo uri hayqqin kayyottidaageeti hayqqidagaabaa, hayqqanau gaaso gidida qoppenna daafaabaa woy harggiyaabaa woy hayqqoosaappe doommidi banttau siyettiyaabaa haasayiyoogee koshshana danddayees. Hegaa gishshau, “Abaa denttada haasayana koyay?” yaagidi oychchite. Eti kuuyanaadan oottite. Issi yelagay ba aaway hayqqido wodiya hassayidi “Asay a hayquwaabaa oychchidi wozanappe ezggidoogee keehippe maaddiis” yaagiis. Bessiya zaaruwaa woy woppissiyaabaa immana koshshees giidi unꞌꞌettennan danddayaaninne qaretan ezggite. Eti gaana koyiyooba ubbaa haasayanaadan oottite.
Minttettite: Oottana danddayiyo ubbaba oottidoogaa (woykko intte eriyo tumanne loꞌꞌo gididabaa) odidi minttettite. Haꞌꞌi etau siyettiya—azzanoy, hanqqoy, banttana mooranchchadan xeelliyoogeenne hara hanotaykka eta xallan gakkidaba gidennaagaa akeekisite. Etaagaa mala qohoy gakkin loytti minettida intte eriyo hara asatubaa yootite. Leemiso 16:24 hegaa mala “loꞌꞌo qaalai . . . bollakka maaddeesinne pattees” yaagees.—1 Tasalonqqe 5:11, 14
Eta matappe haakkoppite: Daro laggetinne dabboti deꞌiyo koyro amarida gallassatu xallan gidennan, asay ubbay ba oosuwau simmichchido wodetun koshshiyaba gidikko aginaappe dalggiya wodetussi eta matappe haakkoppite. Hegaa oottiyoogan “metuwaa wode” mataappe haakkenna ‘tumu lagge’ gidiyoogaa besseeta. (Leemiso 17:17) I naꞌay kaamiyaa daafan hayqqido Tereesa “Nu laggeti nuuni son nurkka gidennaadan omarssan omarssan dumma dumma oosotun nu wodee oyqqettanaadan oottoosona. Hegee miyyiyan asi ba giyo qofaa danddayidi aadhdhanaadan maaddiis” yaagausu. Daro layttay aadhdhi simmin, bullachcha kessido gallassay woy hayqqido gallassay layttan layttan gakkiyo wode paxa deꞌiya uray kayyottanaadan oottana danddayees. Layttan ha gallassati awude peꞌiyakko hassayidi oychchanaunne koshshiyaba gidikko minttettanau, ayssi he aginaanne he gallassaa malaata oyqqidi naagekketii?
Maadoy koshshiyoogaa akeekikko, eti yiidi oychchana gakkanaashin naagoppite; intteyyo qoppidi oottite
Bessiya ogiyan qoppidi maaddite: Kiittiyo asa koyiyoonaa? Naata naagiya asa koyiyoonaa? Oychchana yiida laggetinne dabboti shemppiyo sohuwaa koyiyoonaa? Kayyottida asay darotoo hara asaa hagaa yaatite; gaanau atto shin bantta huuphiyau ay oottana bessiyaakkokka erokkona. Hegaa gishshau, intte etau oottana bessiyoobaa akeekikko, intte huuphe qoppidi oottiteppe attin eti oychchanaashin naagoppite. (1 Qoronttoosa 10:24 1 Yohaannisa 3:17, 18 ra dabboyite.) Azinay hayqqido issi maccaasiya: “Daro asay ‘Ta oottana danddayiyoobay deꞌikko yoota’ yaagi oychchidosona. SHin issi laggiya hegaadan oychchabuukku. Sohuwaara qolꞌꞌo gelada, i hayqiyo wode qitattida hiixaa qoqofada hiitta maayuwaa meeccaagaasu. Haranniya qassi balddiyaa, haattaanne meeccanau goꞌettiyoobata ekkada ta keettaaway a bolli cooyido minxxaafiyaa gorppaagaasu. Guutta saaminttaappe guyyiyan, gubaaꞌiya cimatuppe issoy ooso maayuwaa maayidinne ooso miishshata oyqqidi ‘giigissana bessiyaabi deꞌiyaba milatees. Ay giigissoo?’ yaagiis. He bitanee saꞌan kunddanahanniya penggiyaanne korinttiyan oottiya miishshaa giigissidoogee ta wozanaa ay keena ufaysside!”—Yaaqooba 1:27 ara dabboyite.
Imattaa mokkiyaageeta gidite: Geeshsha Maxaafay “Imatta mokkiyoogaakka dogoppite” yaagidi hassayisees. (Ibraawe 13:2) Ubba dummayidi kayyottiyaageeta mokkana koshshees. “Neeyyo injjettido wode awudekka haa ya” giyoogaappe, gallassaa keeridi shoobbite. Eti eeno geennaba gidikkokka, sohuwaara aggigoppite. Minttidi shoobiyoogaa koshshana danddayees. Geella eeno geennan ixxidoy mishettiyoogaa hara asa sinttan danddayennan aggidi yeekkanaakkonne giidi yaayyido gishshau gidana danddayees. Woykko hagaa mala wodiyan shoobbettiyoogeenne hara asaara ufayttiyoogee mooro milattiyo gishshau gidana danddayees. Geeshsha Maxaafan ibay odettido Lidiyo geetettiya imattaa mokkiya maccaaseebaa hassayite. I soo shoobbettida Luqaasi “woossaasu; minttada shoobbaasu” yaagiis.—Oosuwaa 16:15.
Danddayanchchanne akeekiyaageeta gidite: Kayyottidaageeti koyro wode giiyoobaa siyidi malaalettoppite. Hanqqettidi woy banttana mooranchchadan xeellidi gidanau danddayiyoogaa hassayite. Inttena hanqqettidaba gidikko, etaagaadan zaarennaadan akeekanchchanne danddayanchcha gidana koshshees. Geeshsha Maxaafay “maarotettaa, qaretaa, kehatettaa, intte huuphiyaa kaushshiyoogaa, ashkketettaanne danddayaa maayite” yaagidi zorees.—Qolasiyaasa 3:12, 13.
Dabddaabbiyaa xaafite: Minttettiya dabddaabbee woykko minttettiya karddee immiyo goꞌꞌay darotoo hassayettennan attees. A goꞌꞌay aybee? I aayyiyaa kanssere giyo harggiyan hayqqido Sindda “Issi laggiya loꞌꞌo dabddaabbiyaa taassi xaafaasu. Zaara zaara taani nabbabiyooba gido gishshau keehippe maaddiis.” Hegaa mala dabddaabbee woykko karddee ‘xaafettidabay guutta’ gidikkokka, inttessi wozanappe siyettidabaa qonccissiyaagaa gidana bessees. (Ibraawe 13:22) Intte wozanappe qoppiyoogaanne hayqqida uraa hassayiyo dumma gaasoy deꞌiyoogaa woykko a hayquwan intte deꞌoy ay keena boshettidaakko qonccissiyaagaa gidana danddayees.
Etaara issippe woossite: Kayyottida asaara gididi woykko intterkka woossiyo woosay immiyo goꞌꞌaa guuttidi xeellopite. Geeshsha Maxaafay: “xillo asa woosai wolqqaama oosuwaa oottees” yaagees. (Yaaqooba 5:16) Leemisuwaassi, kayyottiyaageeti intte etaara gididi etassi woossiyo woosaa siyo wode, banttana mooranchchadan xeelliyoogaa milatiya qofata xoonanau minettana danddayoosona.—Yaaqooba 5:13-15 ara dabboyite.
Ootana Bessennabati . . .
Intte hosppitaaliyaa biidoogaa xallay kayyottidaageeta minttettana danddayees
Woygana bessiyaakko woy ay oottana bessiyaakko erenna gishshau etappe haakkoppite: ‘Haꞌꞌi banttarkka gidana koyiyoogau siree baawa’ giidi qoppana danddayoos. SHin hegaadan baqattiyoy bala gididabaa haasayennaadan woy oottennaadan yaayyidi gidana danddayees. Gidoppe attin, laggeti, dabboti woykko ammanuwan issi mala gididaageeti, kayyottiya uraappe haakkiyoogee, miyyiyan gididi maaddiya asi baynnabadan siyettanaadaninne azzanoy daranaadan oottana danddayees. Darotoo kehatettan haasayiyoobatinne oottiyobati ubbabaappekka wayssenna ooso gidiyoogaa hassayite. (Efisoona 4:32) Intte ya biidoogaa xalaalay minttettana danddayees. (Oosuwaa 28:15 ara dabboyite) Ba naꞌiya hayqqido gallassaa hassayada Teressa hagaattuwaa yaagausu: “issi saate giddon, hosppitaaliyan imattay uttiyo kiflee nu laggetun kumiis; ubba cimatinne eta maccaasati yiidosona. Issi issi maccaasay huuphiya giigettanau xaaxxidosaara, haraati qassi ooso maayuwaa maayidosaara yiidosona. Ubbay bantta oottiyo oosuwaa sohuwaara aggibayidi yiidosona. Etappe daroti giyoobaa xayidoogaa nuussi yootidosona; shin koshshiyaagee eti yiidoogaa xalla.”
Kayyottiyoogaa agganaadan minttettoppite: ‘Ne coo yeehuwaa daroppa’ yaaganau koyana danddayoos. SHin afuxxidi yeekkiyoogee loꞌꞌo gidana danddayees. Katrrina ba azinay hayqqido wodiya hassayada: “Kayyottidaageeti banttassi siyettiya mishuwaa yeekkidi kessana mala oottiyoogee tau bessiyaaba milatees” yaagausu. Intteyyo siyettana bessiyay hagaa giidi haraatussi odennaadan naagettite. Hegaa bollanakka, eti kayyottennaadan giidi inttessi siyettiyaabaa qonccissiyoogaappe guyye goppite. Hegaappe dumma ogiyan, Geeshsha Maxaafay, “yeekkiyaageetuurakka yeekkite” yaagidi minttettees.—Roome 12:15.
Eti banttau qoppidi oottana gakkanaashin, hayqqidaagaa maayuwaanne hara goꞌettiyo miishshata kessi olanaadan zoranau eesotoppite: Azzanoy gamꞌꞌanaadan oottoosona giidi hayqqida asa hassayissiyaabata xayssirggiyoogee etassi loꞌꞌo giidi xeellana danddayoos. SHin “Ayfiyaappe hakkay, wozanappe hakkees” yaagiyo haasayay ha sohuwan oottennan aggana danddayees. Kayyottiya uray hayqqida uraa sohuwaara doganau koyennan aggana danddayees. Ba yelaga naꞌay Yooseefi doꞌan meetettiis giidi ammananaadan oottin Yaaqoobi waanidaakko, Geeshsha Maxaafay yootiyoogaa hassayite. Yaaqoobi suuttan naaqettida Yooseefa maayuwaa beꞌido wode, “ba na7aayyo daro gallassaa yeekkiis. A attuma naatinne macca naati ubbai a minttettanau yiidosona; shin i minnennan ixxiis.”—Doomettaabaa 37:31-35.
‘Hara naꞌaa yelana danddayaassa’ gooppite: Naꞌay hayqqido issi aayyiya “Taani hara naꞌaa yelana danddayiyoogaa yootiya asatussi lanccaas” yaagausu. Eti hegaadan giyoy minttettanau giidi gidana danddayees; shin hayqqida naꞌay hara naꞌan laamettiyaabadan milatissiya haasayay kayyottiya yelidaageeta ‘cubedan caddiyaaba’ gidana danddayees. (Leemiso 12:18) Issi naꞌay hara naꞌan mule laametana danddayeenna. Aybissi giikko, naatu ubbaa eeshshay dumma dumma gidiyo gishshataassa.
Hayqqida uraa hassayidi xeessiyoogee koshshenna giidi qoppoppite: Issi aayyiya hagaadan yaagaasu: “Daro asay ta naꞌaa Jiima sunttaa gidin woy abaa dentti haasayiyoogaa koyokkona. Asay hegaadan oottiyoogaappe denddidaagan taani guuttaa qohettidoogaa yootana koyayiis.” Yaattiyo gishshau, hayqqida asa sunttay xeesettiyo wode haasayaa eriiddi laammoppite. Azzaniya uray hayqqida uraabaa denttidi haasayiyoogaa dosiyaakkonne oychchite. (Iyyooba 1:18, 19 nne 10:1 ara dabboyite.) Issi issi kayyottidaageeti eta laggeti hayqqida uraayyo deꞌiya eti dosiyo dumma eeshshata denttidi haasayiyoogaa siyiyoogan ufayttoosona.—Oosuwaa 9:36-39 ara dabboyite.
‘Metuwaappe shemppiis’ gaanau ellelloppite: Hayqqidi shemppiis giyoogee ubbatoo azzaniyaageeta ‘minttettees’ gaana danddayettenna. (1 Tasalonqqe 5:14) I aayyiyaa hayqqido wodiya hassayada issi yelagiyaa hagaadan gaasu: “Asay ‘A haꞌꞌi shemppaasu’ woykko ‘woppa demmaasu’ yaagoosona. SHin taani hegaa siyanau koyabeykke.” Paxa deꞌiyaageetussi, hagaa mala haasayay, azzanana bessennaba woykko gakkida metoy gitabadan xeelliyooba gidenna giyooba milatees. SHin eti keehippe siiqiyo asa xayido gishshau keehippe azzaniiddi deꞌana danddayoosona.
‘Neeyyo aybidan siyettiyaakko taani erayiis’ yaagennaagee loꞌꞌo gidana danddayees: Tumuppe eretii? Leemisuwaassi, intteyyo naati hayqqibeennaba gidikko, naꞌi hayqqido uraassi aybi siyettiyaakko erana danddayeetii? Qassi ubba eriyaba gidikkokka, haraati intteegaappe dumma ogiyan kayyottana danddayiyoogaa qoppite. (Zaarettido Wogaa 1:12 ara dabboyite) Hara ogiyaara, bessiyaaba milatidi beettikko, intte siiqiyoogeeti hayqqin waani minettidaakko yootiyoogee maaddana danddayees. Asi worido naꞌee aayyiyaa, ba naꞌiya hayqqido hara aayyiyaa baayyo minettido hanotaa odidoogee waati maaddidaakko odaasu. Hagaadan yaagaasu: “Naꞌiya hayqqido aayyiyaa ‘Nena ay keena michchiyakko tani erayiis’ yaagada babaa yootiyoogaa doommabuukku. Ubbabay iyyo ay milatidaakko coo yootada tana gakkidabaa i hanotaara gatta qoppanaadan oottaasu.”
Issi kayyottida asa maaddanau qaretaa, akeekaanne keehippe siiquwaa koshshees. Kayyottida asi intte maaduwaa oychchana gakkanaassi naagoppite. “Ta oottana danddayiyoobi deꞌikko . . . ” yaagi oychchoppite. “Oottanabay” deꞌikko, xeellidi intte huuphe qoppidi oottite.
Zaaroy koshshiyo hara guutta oyshaati: Geeshsha Maxaafay yootiyo hayqquwaappe dendduwaabay shin? Hagee inttessinne intte siiqiyo hayqqidaageetussi woygiyoogee? Hagee ammanttiya hidoota gidiyoogaa waati erana danddayiyoo?