Yisaaqa xeelliyaagan, i mexi issi naꞌaa gididoy ba aawaara layttan woykko maatan issi lagge gidennan, qaalau deꞌiya erettida birshshettaa maaraana gidiyoogee qoncce.

Yesuusayyoonne Yisaaqayyo goꞌettido “mexi issi Na7aa” geetettida Giriike qaalay monojenes giyaagaa; hegee “xalla” woykko monos giya qaalaappenne “medhiyoogaa,” “deꞌuwau yiyoogaa” woykko jinomay giya kocha qaalaappe yiidoogaa Isttirongi xaafido Egizosttiiv Konkkorddans giyo maxaafay yootees. Hegaa gishshau, monojenes giya qaalay: “Yelido mexi issuwaa, giishin mexi issi naꞌaa” geetettidi birshshettees.—A Greek and English Lexicon of the New Testament, I. Robinsoni xaafidoogaa.

Geerhard Kiteli attamissido Tiꞌoloojikaal Dikshineerii of zi Niwu Testtaament giya maxaafay: “[Monojenes] ishi woy michoy baynnan ‘ba xalli yelettidaagaa’ yaagiyoogaa” yaagees. Ha maxaafay Yohaannisa 1:18n; 3:16, 18⁠ninne 1 Yohaannisa 4:9n, “Yesuusaaranne a aawaara deꞌiya dabbotettay mexi issi naaꞌaanne a aawaa giddon deꞌiya dabbotettaara issi mala gidennan, Aawaanne i deꞌuwau ehiido mexi issuwaa giddon deꞌiya dabbota” gidiyoogaa yootees.

Yaatiyo gishshau, mexi issi Naꞌaa Yesuusayyo doomettay deꞌees. Abrahaama mala issi aawi yelidi aawa geetettiyoogaadan, Ubbaa Danddayiya Xoossay, Yesuusa deꞌuwau Ehiidaagaa woykko Aawaa geetettiyoogee bessiyaaba. (Ibraawe 11:17) Hegaa gishshau, Geeshsha Maxaafay Xoossay Yesuusau “Aawaa” gidiyoogaa yootiyo wode, hegee eti banttana danddayida naaꞌꞌa giyoogaa. Xoossay darees. Wodiyan, maatan, wolqqaaninne eran Yesuusi guuxxees.

Xoossay saluwan medhido ayyaana meretay Yesuusa xalla gidennaagaa qoppiyo wode, a xeelliyaagan “mexi issi Naꞌaa” giyaagaa goꞌettidoy aybissakko qoncce gidees. Eta deꞌuwaa wolqqaa kanee deꞌuwaa Pultto gidida Xoossaa Yihoowa gidiyo gishshau, Addaameegaadan zawi baynna ayyaana meretati, giishin kiitanchatikka “Xoossaa naata” geetettoosona. (Iyyooba 38:7, NW; Mazamure 36:9; Luqaasa 3:38) SHin ha ubbati merettidoy Xoossay a xallaa barkka medhido, “mexi issi Naꞌaa” baggaara.—Qolasiyaasa 1:15-17.

Yesuusi Xoossadan Xeelettidee?

YESUUSI Geeshsha Maxaafan darotoo Xoossaa Naꞌaa geetettidaba gidikkonne, koyro xeetu layttan i Xoossa giidi qoppiday oonne baawa. “Issi Xoossai de7⁠iyoogaa” ammaniya daydanttatikka ayyaana alamiyan bantta deꞌuwan beꞌidobaappe Yesuusi Xoossa gidennaagaa eroosona. Hegaa gishshau, eti Yesuusa Xoossaappe dumma gidida “Xoossaa Naꞌaa” yaagidi suure xeegidosona. (Yaaqooba 2:19; Maatiyoosa 8:29) Qassi Yesuusi hayqqiyo wode matan eqqida eeqau goynniya Rooma wotaaddarati a kaalliyaageetuppe siyidobay tuma gidana bessiyoogaa eridosona; hegaappe denddidaagan, Yesuusa Xoossa gidennan, “Tumu hagee Xoossaa Na7aa” yaagidosona.—Maatiyoosa 27:54.

Yaatiyo gishshau, “Xoossaa Na7aa” yaagiya qofay Yesuusi Sillaasiyaa shaaho gidennan, dummatidi merettidoogaa bessees. Xoossaa Naꞌa gidiyoogaadan, i Xoossaa gidana danddayenna; yaatiyo gishshau Yohaannisa 1:18y: “Xoossaa be7⁠ida asi mulekka baawa” yaagees.

Erissiyo ashkkarati Yesuusa Xoossadan gidennan, “Xoossaappenne asaappe gidduwan gididi” gaannatiyaagaa ootti xeellidosona. (1 Ximootiyoosa 2:5) Gaannatiya uri makkiyoogeetuppe dummatiyo gishshau, Yesuusi makkiyo naaꞌꞌu baggatuppe oonaaranne issuwaa giyoogee phalqqettiya qofa. Hegee i gidennan deꞌiiddi issi baggaa malatanau maliyooba gidees.

Xoossaanne Yesuusa gaytotettaabaa Geeshsha Maxaafay yootiyoobay qonccenne issi mala. Xoossaa Yihoowa xallay Ubbaa Danddayiyaagaa. Yesuusi asa gidanaappe kase Xoossay a barkka medhiis. Yaatiyo gishshau, Yesuusau doomettay deꞌees; qassi i wolqqan woykko deꞌido wodiyan Xoossaara issi lagge gidenna.

Xoossay Ubbatoo Yesuusappe Darii?

YESUUSI bana mule Xoossa gi erenna. I babaa yootidobay ubbay, wolqqan, eran, layttan, aybinkka gidin, bana Xoossaara issi lagge giidi qoppibeennaagaa bessees.

Yesuusi saluwan gidin saꞌan deꞌido wodiyaa ubban, i yootidobaynne oottidobay Xoossaayyo haarettiyoogaa bessees. Xoossay ubba wode darees; Yesuusi Xoossaappe guuxxiya i medhidoogaa.

Yesuusi Xoossaappe Dumma

YESUUSI Xoossaappe dumma gidida mereta gidiyoogaanne i goynniyo Xoossay, i “Aawaa” giidi xeegiyo Xoossay, appe bolla gidida Xoossay deꞌiyoogaa zaari zaari yootiis. Xoossaa Aawaayyo woossido woosan Yesuusi, “nena issi Xoossaa” yaagiis. (Yohaannisa 17:3) Yohaannisa 20:17n, i Magddala katamaa Mayraamissi: “Taani ta Aawaakkonne intte Aawaakko, ta Xoossaakkonne intte Xoossaakko, pude bais” yaagiis. Kiitettida PHauloosi 2 Qoronttoosa 1:3n [NW]: “Nu Godaa Yesuus Kiristtoosa Xoossaynne Aaway anjjetto” yaagidi naaꞌꞌaa giddon deꞌiya he gaytotettaa boxooxissiis. Yesuusayyo Xoossay, a Aaway deꞌiyo gishshau, i he Xoossaa gidana danddayenna.

Kiitettida PHauloosi: “Issi Xoossai, Aawai, nuussi de7⁠ees. . . . issi Godai, Yesuus Kiristtoosikka nuussi de7⁠ees” yaagidi Yesuusinne Xoossay muleera dumma gidiyoogaa guyye geennan yootiis. (1 Qoronttoosa 8:6) PHauloosi “Xoossaanne Godaa Yesuus Kiristtoosa doorettida kiitanchchatu sinttan” giyo wode, he dummatettaa qonccissiis. (1 Ximootiyoosa 5:21) Yesuusinne kiitanchati saluwan issoy issuwaappe dumma gidiyoogaa PHauloosi yootidoogaadan, Yesuusinne Xoossaykka issoy issuwaappe dumma.

Yohaannisa 8:17, 18n deꞌiya Yesuusa qaalaykka ha hanotaa qonccissiyaaba. I: “Naa77⁠u asa markkatettai tuma gidiyoogee intte higgiyan xaafetti uttiis. Taani tabaa ta huuphen markkattais; qassi tana kiittida ta Aawaikka tabaa markkattees” yaagiis. Ha sohuwan Yesuusi inne Ubbaa Danddayiya Xoossay, a Aaway naaꞌꞌay dumma gidiyoogaa yootiis; hegaa gidennaakko, waanidi naaꞌꞌu markkati deꞌana danddayiyoonaa?

Yesuusi: “Aissi tana lo77⁠uwau gai? Xoossaa xalaalaappe attin, hara lo77⁠oi ooninne baawa” yaagidi, i Xoossaappe dumma gidiyoogaa gujji qonccissiis. (Marqqoosa 10:18) Hegaa gishshau, Yesuusi oonakka gidin, i ba huuphekka Xoossaagaa keena loꞌꞌo gidennaagaa yootiis. Xoossay Yesuusappe dumma gidida hanotan loꞌꞌo.

Xoossau Haarettiya Ashkkaraa

YESUUSI: “Na7ai barkka ainne oottenna. I ba Aawai oottishin be7⁠iyoogaa xalaalaa oottees” yaagiyaagaa mala qofaa darotoo yootiis. (Yohaannisa 5:19) “Taani tana kiittidaagee koyiyoogaa oottanau saluwaappe yaasippe attin, ta koyiyoogaa oottanau yabeikke.” (Yohaannisa 6:38) “Taani tamaarissiyoogee tana kiittida Xoossaa matappe yiyoogaappe attin, tabaa gidenna.” (Yohaannisa 7:16) Kiittidaagee kiitettidaagaappe darennee?

Naaꞌꞌaa giddon deꞌiya ha dabbotay Yesuusi yootido woyniyaa turaa tokkido sohuwaa leemisuwan qoncciis. I Xoossaa, ba Aawaa, Ayhuda haymaanootiyaa kaalettiyaageetun leemisettida goshshanchatuyyo woyniyaa turaa immidi haaho dere biida, woyniyaa turaa godan leemisiis. Guyyeppe, woyniyaa turaa goday woyniyaa ayfiyaappe amaridaagaa ehaana mala ba ashkkaraa kiittido wode, goshshanchati ashkkaraa wadhidi, kushe mela yedettidosona. Hegaappe simmin woyniyaa turaa goday hara ashkkaraa kiittiis; takkidi heezzanttuwaa kiittiis; hegeetakka kaseegaadan oottidosona. Wurssettan woyniyaa turaa goday: “Taani siiqiyo ta na7aa [Yesuusa] kiittana; eti a bonchchanaakkonne ooni erii” yaagiis. SHin he iita goshshanchati: “Hagaa laattanaagee a; gadiyaa nuuni laattanau a woroos” yaagidosona. Hegaappe simmin, “na7aa woiniyaa turaa giddoppe gaxaa kessidi woridosona.” (Luqaasa 20:9-16) Hegaadan giyoogan, Yesuusi bau deꞌiya sohuwaa issi aaway bau haarettiya naꞌa kiittiyoogaadan, Xoossay kiittin a sheniyaa polanau yiido leemisuwan qonccissiis.

Yesuusa kaalliyaageeti ubbatoo a xeellidoy Xoossaara issi lagge oottidi gidennan, Xoossaayyo haarettiya ashkkaradaana. Eti, “neeni tiyido Kiristtoosa ne geeshsha Na7aa Yesuusa bolli. . . qassi ne geeshsha Na7aa Yesuusa sunttan oorattabaanne malaataa ootissa” yaagidi Xoossaakko woossidosona.—Oosuwaa 4:23, 27, 30.

Xoossay Ubba Wodekka Bolla

YESUUSI ba oosuwaa biron doommiyo, i xammaqettidi haattappe kiyiyo wode, Xoossay saluwaappe: “Taani siiqiyo ta Na7ai, tana ufaissiyaagee hagaa” yaagiis. (Maatiyoosa 3:16, 17) Xoossay bana ba huuphe ba naꞌa, bana ufayssiyaagaa qassi bana kiittidaagaa gidiyoogaa yootidee? CHii; Medhidaagee, Xoossay, I bolla gidiyoogaadan, baappe guuxxiya ba Naꞌaa Yesuusa, i oottana oosuwau sunttidoogaa yootiis.

Yesuusi: “Taani hiyyeesaassi lo77⁠o mishiraachchuwaa yootanau tiyettido gishshau, Godaa Ayyaanai ta bollan de7⁠ees” yaagido wode, ba Aaway baappe dariyoogaa yootiis. (Luqaasa 4:18) Tiyiyoogee, aawatiya uri maati baynna urau aawatettaa woy maataa immiyoogaa. Yesuusau kase baynna aawatettaa immidi a tiyido gishshau, Xoossay appe bolla gidiyoogee hegan qoncciis.

Yesuusi erissiyo ashkkaratuppe naaꞌꞌaa aayyiyaa, i naati Yesuusa Kawotettan issoy appe haddirssa baggaara issoy qassi ushacha baggaara uttanaadan oychido wode, ba Aaway baappe bolla gidiyoogaa qonccissidi yootiis. Yesuusi: “Taappe ushachcha baggaaranne haddirssa baggaara uttanaageeta dooranau taayyo maati baawa; shin he sohoi ta Aawai [Xoossay] immanau giigissi wottidoogeetussa” yaagidi zaariis. (Maatiyoosa 20:23) Yesuusi Ubbaa Danddayiya Xoossaa gidiyaakko, he sohoy i immiyoobashin. He sohoy Xoossay immiyooba gidiyo gishshau, Yesuusi hegaa immana danddayenna; qassi i Xoossaa gidenna.

Yesuusi woossido woosay aaway appe bolla gidiyoogau loꞌꞌo leemiso. Yesuusi hayqqanau matattido wode: “Ta Aawau, neeni koyiyoobaa gidikko, ha burccukkuwaa taappe digga; shin neeni koyiyoobai hanoppe attin, taani koyiyoobai hanoppo” yaagidi woossiyoogan ba aaway baappe bolla gidiyoogaa qonccissiis. (Luqaasa 22:42) I ookko woossidee? Baappe issi bagga shaahuwau woossidee? CHii; i baappe mule dumma gidida, a koshshay baagaappe xoqqa, qassi dumma gidana danddayiyo, A xallay “ha burccukkuwaa” appe diggana danddayiya, ba Aawaakko, Xoossaakko woossiis.

Hegaappe hayqqana haniiddi Yesuusi ba qaalaa xoqqu oottidi: “Ta Xoossau, ta Xoossau, tana aissi aggadii?” yaagiis. (Marqqoosa 15:34) Yesuusi ba qaalaa xoqqu oottidi ookko woossidee? Baakko, woy ba shaahuwaakko woossidee? “Ta Xoossau” yaagidi woossidaagee bana Xoossa oottidi xeelliya ura gidennaagee erettidaagaa. Yesuusi Xoossaa gidikko, a aggiday oonee? I ba huupheeyye? Hegee geliyaaba gidenna. Yesuusi qassi: “Ta Aawau, taani ta shemppuwaa ne kushiyan wottais” yaagiis. (Luqaasa 23:46) Yesuusi Xoossaa gidikko, ba shemppuwaa Aawaa kushiyan wottana koshshidoy aybissee?

Yesuusi hayqqi simmidi heezzantto gallassi gakkanaashin duufuwan takkiis. I Xoossaa gidikko, Roome 1:23n ‘hayqqenna Xoossaa’ yaagiyaagee worddo gidees. SHin Geeshsha Maxaafay Yesuusi hayqqidi, duufuwan aynne erennaagaa yootees. Yaatin Yesuusa hayquwaappe denttiday oonee? I tumuppe hayqqidaba gidiyaakko, bana hayquwaappe denttana danddayenna. Hara baggaara, i tumuppe hayqqibeennaba gidikko, i hayqqidaba milatiyoogee Addaame nagarau qanxxiyo wozo gidenna. SHin i tumuppe hayqqidi, he waagaa muleera qanxxiis. Yaatiyo gishshau, “haiquwaa seelaa [Yesuusappe] xaissidi, a” denttiday Xoossaa. (Oosuwaa 2:24) Ubbaappe bollay, Ubbaa Danddayiya Xoossay, baappe guuxxiya ba ashkkaraa Yesuusa hayquwaappe denttiis.

Asaa hayquwaappe denttiyoogaa mala maalaalissiyaabata oottiyo abbee Yesuusayyo deꞌiyoogee i Xoossaa gidiyoogaa malaatii? Yesuusi kiittidoogeetussinne hananabaa yootiya Eelaasassinne Elssaꞌassikka hegaa mala abbee deꞌees; shin hegee eti asappe aadhanaadan oottibeenna. Hananabaa yootiyaageeta, Yesuusanne i kiittidoogeeta kaafiyoogaa bessanau Xoossay maalaalissiyaaba oottiyo wolqqaa etassi immiis. Gidikkonne, hegee etappe oonanne Sillaasiyaa shaaho oottibeenna.