Ammanuwaaninne Azazettiyoogan Nohe, Daaneelanne Iyyooba Leemisuwaa Kaalla

1, 2. (a) Nohe, Daaneelanne Iyyooba leemisoy nuuni minnanaadan maaddana danddayiyoy aybissee? (b) Hizqqeela 14:14n deꞌiya qofaa Hizqqeeli ayba hanotan deꞌiiddi xaafidee?

SAHUWAA, miishshaa metuwaa woy yedetaa mala paacee nena gakkiiddi deꞌii? Yihoowawu haggaaziyoogan ufayttanawu issi issitoo metootay? Yaanikko, Nohe, Daaneelanne Iyyooba leemisoy neeni minnanaadan maaddees. Etikka nunadan nagaranchcha, qassi shemppuwawu hirggissiyaabaa gujjin, nuna gakkiya metoti daroti eta gakkidosona. SHin eti Xoossaa xeelan ammanuwaaninne azazettiyoogan loꞌꞌo leemiso gididi, ammanettidi deꞌidosona.—Hizqqeela 14:12-14 nabbaba.

² Hizqqeeli ha huuphe yohuwaa ayfe qofay deꞌiyo xiqisiyaa Baabiloonen 612n K.K. xaafiis.a (Hiz. 1:1; 8:1) Kaddida Yerusalaamee 607n K.K. xayido, kasetidi odettida xayoy he wode matiis. Noheegaa, Daaneelaagaanne Iyyoobaagaa mala eeshshay deꞌiyo, attanawu malaatay wodhdhido asati keehi guutta. (Hiz. 9:1-5) Ermmaasi, Baaruki, Abimelekinne Rekaaba yarati hegeetuppe amaridaageeta.

3. Ha huuphe yohuwan nuuni ay xannaꞌanee?

³ Hegaadan, ha wodiyankka ha alamee xayiyo wode, Yihooway Nohedan, Daaneeladaaninne Iyyoobadan boree baynnaageeta giidi xeelliyo asatu xallay attanaadan etan malaatay wodhdhana. (Ajj. 7:9, 14) Yihooway he asata geeshshatettaa leemiso oottidi xeellidoy aybissakko ane beꞌoos. Etabaa huuphiyan huuphiya xannaꞌiyo wode, (1) he ura gakkida paacee aybakkonne (2) nuuni waatidi aagaadan ammanananne azazettana danddayiyaakko beꞌana.

NOHEE UDDUFUN XEETU LAYTTAWU YIHOOWAWU AMMANETTIISINNE AZAZETTIIS

4, 5. Noha gakkida paaceti aybee, qassi A genccay maalaaliyoy aybissee?

⁴ Noha gakkida paaceta. Nohe aawaayyo aawaa aawa gidida Heenooka wode asay Xoossaappe keehi haakkiis. Eti ubba Yihoowa bolli “iita haasaya” haasayidosona. (Yih. 14, 15) Kobay keehi dariis. Nohe wode, “sa7ai ubbai makkalan kumiis.” Iita kiitanchati asa ashuwaa maayidi, maccaasaa ekkidi biittaa goggiya iita naata yelidosona. (Doo. 6:2-4, 11, 12) SHin Nohee ubbaappe dumma. “Nohee GODAA sinttan nashettiis. . . . I ba wodiyan de7ida asaa giddon suure asa; Nohee Xoossaara hemettiis.”—Doo. 6:8, 9.

⁵ He qofay he xillo bitaniyaabaa ay qonccissiyaakko qoppa. Nohee Bashshaa Haattaappe kasetiya he iita alamiyan ha wodiyan deꞌiya daro asaa layttaa keenaa, 70 woy 80 laytta xallaa Xoossaara hemettibeenna. I he iita alamiyan 600 gidiya layttaa deꞌiis! (Doo. 7:11) Qassi I ayyaanaaban maaduwaa oychanawu ha wodiyan nuugaadan issippe goynniyaageetu gubaaꞌee, haray atto ishi michchakka ayyo baa.b

6. Nohee gita xala xalidoy ayba ogetuunee?

⁶ Nohee loꞌꞌo deꞌo deꞌiyoogaa xallay gidana giidi deꞌibeenna. I Yihoowan ammaniyoogaa xalan asawu odiiddi, “xillotettaabaa yootida” asa. (2 PHe. 2:5) I he ammanuwan ‘saꞌaa bolli pirddidoogaa’ kiitettida PHawuloosi yootiis. (Ibr. 11:7) Hegaa gishshawu, asay Noha qilliicciis, eqettiis, geelladan kobattiya asay A bolli denddiis giidi qoppana danddayoos. SHin I ‘asassi yayyibeenna.’ (Lee. 29:25) I ubba Yihooway baayyo ammanetti oottiyaageetussi immiyo xalatettaa bessiis.

7. Nohee markkabiyaa keexxiyo wode A gakkida paacee aybee?

⁷ Nohee ichchashu xeetu layttappe daruwaa Xoossaara hemetti simmin, Yihooway asaanne mehiyaa doꞌaa ashshanawu markkabiyaa keexxanaadan ayyo yootiis. (Doo. 5:32; 6:14) Keexuwaa oosuwaabaa xallan gidennan, harabankka he oosoy keehi deexxiyaaba! Hegaa gaasuwan asay A kaseegaappe iissidi qilliiccanaagaanne eqettanaagaa Nohee eridoogee qoncce. Gidikkonne, I Yihoowawu ammanettidi oottiis. ‘I azazidoogaadan oottiis.’—Doo. 6:22.

8. Yihooway koshshiyaabaa kunttanaagaa ammanettiyoogaa Nohee ayba ogetun bessidee?

⁸ Nohessi paace gidida harabay ba machcheessinne ba naatussi asatettan koshshiyaabaa kunttiyoogaa. Bashshaa Haattaappe kase, biittay kattaa mokkanaadan asay keehi daafurana koshshees; Nohe hanotaykka hegaappe dummatennaagee qoncce. (Doo. 5:28, 29) Gidikkokka, I ba deꞌuwan asatettaabaa gidennan, Xoossaa sinttayiis. Nohee 40 woy 50 layttan wurida markkabiyaa keexxiyo wodekka gidin ayyaanaaban sheekkiis. Qassi Bashshaa Haattaappe simmin, hara 350 layttawu hegaadan oottiis. (Doo. 9:28) I ammanuwaaninne azazettiyoogan keehi loꞌꞌo leemiso!

9, 10. (a) Nuuni ammanuwaaninne azazettiyoogan Nohe leemisuwaa waati kaallana danddayiyoo? (b) Xoossay ba wogaa kaalliya ubbaa waati xeellii?

⁹ Ammanuwaaninne azazettiyoogan Nohe leemisuwaa waatidi kaallana danddayiyoo? Nuuni Xoossaa xillotettaa kaalliyoogan, Seexaanaa alamiyaara exatennan aggiyoogaaninne Kawotettaabaa sinttayiyoogan hegaadan oottoos. (Maa. 6:33; Yoh. 15:19) Nu deꞌuwaa maaray alamiyan nuna nashissennaagee tuma. Ha wodiyankka, nuuni aqo deꞌuwaabaanne geeshsha kandduwaabaa malan, Xoossaa Higgiyaa mintti kaalliyo gishshawu, issi issi biittan nu sunttaa mooroosona. (Milkkiyaasa 3:17, 18 nabbaba.) SHin, nuuni Nohedan Yihoowappe attin, asa yayyokko. Merinaa deꞌuwaa immiyay A xalaala gidiyoogaa eroos.—Luq. 12:4, 5.

¹⁰ Gidoppe attin, neeni shin? Harati nena qilliicciyo woy boriyo wode, woy deꞌuwan unꞌꞌettiyoogee neessi koshshiyaabaa Kunttiyaagan ammanettennaadan neeyyo paace gidiyo wode, ubbatoo ‘Xoossaara hemettuutee’? Neeni ammanuwaaninne azazettiyoogan Nohe leemisuwaa kaallikko, Yihooway neessi koshshiyaabaa kunttanaagaa ammanettana danddayaasa.—Pili. 4:6, 7.

DAANEELI IITATETTAY KUMIDO KATAMAN YIHOOWAWU AMMANETTIISINNE AZAZETTIIS

11. Daaneelanne A heezzu laggeta Baabiloonen gakkida gita paacee aybee? (Doomettan deꞌiya misiliyaa xeella.)

¹¹ Daaneela gakkida paaceta. Daaneeli omooduwan Baabiloone biidi eeqaynne iita ayyaanaa oosoy kumido kataman deꞌiis. Hegaa bollikka, Baabiloonati Ayhudata karoosonanne etanne eta Xoossaa Yihoowa toochchoosona. (Maz. 137:1, 3) Daaneela mala ammanettida Ayhudata hegee keehi qohidoogee erettidaba! Qassi inne A heezzu laggeti Hanaanee, Mishaaꞌeelinne Azaaree kawuwaa oosuwawu loohiyo gishshawu, etabay qoncciyan beettees. Etawu qumaakka kattidi aattoosona. Daaneeli ‘kawuwaa qumaaninne ushshan bana tunissanawu’ koyibeenna gishshawu, miyoobaynne uyiyoobay sohuwaara paace gidiis.—Dane. 1:5-8, 14-17.

12. (a) Daaneelawu deꞌiya loꞌꞌo eeshshati aybee? (b) Daaneela Yihooway waati xeellidee?

¹² Daaneela gakkida keehi geemmida paacee ayyo dumma maataa demissida A dumma eraara gayttidaba gidennan aggenna. (Dane. 1:19, 20) Gidoppe attin, Daaneeli axiraaronne gajajja asa gidiyoogaappe, ubbatoo Yihoowawu bonchchuwaa immidi, bana kawushshidi deꞌiis. (Dane. 2:30) Yihooway Daaneela Nohaaranne Iyyoobaara gattidi, geeshshatettan leemiso ootti denttido wode, Daaneeli biron yelaga. Xoossay Daaneelan coo mela ammanettidee? Akkaykka! Daaneeli hayqqana gakkanaashin ammanettidinne azazettidi deꞌiis. Xoossaa kiitanchchay A, “Laa, Xoossai keehi siiqido [woykko keehi alꞌꞌo gidida] Daaneelaa” giido wode, ayyo layttay 95⁠ppe darennan aggenna.—Dane. 10:11.

13. Daaneeli ba asa gidida Ayhudatussi geelladan waani anjjo gidideeshsha?

¹³ Daaneeli Xoossan nashettidoogaappe denddidaagan, Baabiloonatu haaruwankka Meedoonatunne Parssetu haaruwankka xoqqa maatay deꞌiyo asa gidiis. (Dane. 1:21; 6:1, 2) Gibxxen Yooseefaagaadan, qassi Parssen Asttirigaadaaninne Marddikiyoosaagaadan geelladan Daaneelikka ba asawu anjjo gidana mala Yihooway hanotaa giigissennan aggenna.c (Dane. 2:48) Hizqqeelinne omoodettida hara Ayhudati Yihooway hegaadan maaddiyoogaa beꞌido wode ay keena minettidaakko qoppa!

14, 15. (a) Nu hanotay Daaneelaagaa mala gididoy ayba ogetuunee? (b) Yelidaageeti Daaneela aawaappenne aayeeppe ha wodiyan ay tamaarana danddayiyoonaa?

¹⁴ Ammanuwaaninne azazettiyoogan Daaneela leemisuwaa waatidi kaallana danddayiyoo? Ha wodiyan, alamiyaa worddo haymaanooteta xaaxa waaxida, ‘iita ayyaanati deꞌiyoosa’ gidida gita Baabiloona asaa kandduwaaninne ayyaanaaban bashshido alamiyan, nuuni asa biitta asadan deꞌoos. (Ajj. 18:2) Hegaa gishshawu, nuunikka dummatidi deꞌiyoogaappe denddidaagan, asay ubba nuna borees. (Mar. 13:13) Yaanikko, nuunikka simmi Daaneelaagaadan nu Xoossaa Yihoowakko shiiqidi deꞌoos. Nuuni nu huuphiyaa kawushshidi ayyo ammanettiyoonne azazettiyo wode, nuunikka A sinttan alꞌꞌoba gidoos.—Hag. 2:7.

¹⁵ Yelidaageeti Daaneela aawaappenne aayeeppe tamaarana danddayoosona. Waatidi? Daaneeli naatettan deꞌiyo wode Yihudaa biittan iitatettay kumikkonne, he naꞌay Xoossaa siiqiya naꞌa gididi dicciis. Hegee coo qaadadan hanidaba gidenna. Hegee yelidaageeti A loytti loohissoogaa bessiyaaba. (Lee. 22:6) “Ta daannay Xoossaa” giyo birshshettay deꞌiyo Daaneela sunttaykka gidin, A yelidaageeti Xoossaa yayyiyoogaa bessees. Yaaniyo gishshawu, yelidaageetoo, intte naatu hanotan hidootaa qanxxennan, eta danddayan tamaarissite. (Efi. 6:4) Hegaa bollikka, etaara woossite; qassi etawukka woossite. Intte Geeshsha Maxaafaa tumay eta wozanan deꞌanaadan daafuriyo wode, Yihoowappe daro anjjuwaa demmana.—Maz. 37:5.

IYYOOBI DURETIDIKKA MANQQIDIKKA YIHOOWAWU AMMANETTIISINNE AZAZETTIIS

16, 17. Iyyooba, (a) i bonchettida dure asa gidido wode, (b) i waayettido wode gakkida paaceti aybee?

¹⁶ Iyyooba gakkida paaceta. Iyyooba deꞌoy phalqqetta hanotati kumidobaa xannaꞌiyooba. Paacee gakkanaappe kase “arshsho baggaara de7iya asa ubbaappe i aadhdhida dure asa.” (Iyy. 1:3) I keehi dure, keehi erettidanne bonchchettida asa. (Iyy. 29:7-16) SHin he ubbabay deꞌikkonne, Iyyoobi bana xoqqu xoqqu oottibeenna woy Xoossay baassi koshshennabadan xeellibeenna. Yihooway A “ta ashkkaraa” yaagidi, gujjidikka, ‘I boree baynnanne suure asa. I GODAASSI yayyiya, iitabaappekka haakkida asa’ yaagiis.—Iyy. 1:8.

¹⁷ Keehi qantta wodiyan Iyyooba deꞌoy daroppe laamettiis. I keehi manqqiisinne hidootaa qanxxiis. Hegawu gaasoy ba goꞌꞌaassi giidi Xoossawu goynnees giidi Iyyooba sunttaa moorida Seexaanaa gidiyoogaa eroos. (Iyyooba 1:9, 10 nabbaba.) Yihooway he iita mootuwaa coo aggiigibeenna. SHin I Iyyoobi ba goꞌꞌaassa gidennan, suure wozanaappe goynniyoogaa bessanaadan oottiis.

18. (a) Iyyooba suuretettaaban nena maalaaliyay aybee? (b) Yihooway Iyyoobawu oottidobay Abaa ay qonccissii?

¹⁸ Seexaanay dumma dumma qohuwaa ziiriyaa oyttidi Iyyooba bolli gattin, Iyyoobi hegan Xoossaa amassaliis. (Iyy. 1:13-21) Hegaappe simmin minttettiyaaba milatidi heezzu asati Xoossay Iyyoobawu A kushiyaa zaariis giidi hanttaara qaalatun A qohidosona! (Iyy. 2:11; 22:1, 5-10) SHin Iyyoobi Xoossan ammanettidi deꞌiis. Iyyoobi issi issitoo bessennabaa haasayikkonne, A kayyuwaa Yihooway akeekiis. (Iyy. 6:1-3) Seexaanay Iyyooba saꞌan duge olidi xefeelliyaabadan oottikkokka, qassi wordduwan cayikkokka, Iyyoobi Appe mule duuxxenna unꞌꞌettida asa gidiyoogaa Xoossay beꞌiis. Paacee wurin, Iyyoobawu hegaappe kase deꞌiyaabaappe dakko daruwaa Yihooway ayyo immidi, A bariyaa bolli 140 layttaa gujjiis. (Yaaq. 5:11) He wodiyan, I Yihoowa xallawu aqidi deꞌiis. Hegaa aybin eriyoo? Ha huuphe yohuwaa ayfe qofay ekettido xiqisiyaa Hizqqeeli xaafiyo wode, Iyyoobi hayqqoosappe daro xeetu layttay aadhdhiis.

19, 20. (a) Ammanuwaaninne azazettiyoogan Iyyooba leemisuwaa waatidi kaallana danddayiyoo? (b) Haratuura gattiya hanotan qarettiyoogan waanidi Xoossaa milatana danddayiyoo?

¹⁹ Ammanuwaaninne azazettiyoogan Iyyooba leemisuwaa waatidi kaallana danddayiyoo? Nu hanotay ay mala gidikkokka, nuuni Yihoowan muleera ammanettiyoogaaninne kumetta wozanaappe ayyo azazettiyoogan, ubbatoo nu deꞌuwan A sinttayana bessees. Yaatanawu, nuuyyo Iyyoobaagaappekka aadhdhiya gaasoy dees! Hagaa qoppa: Seexaanaabaanne A hiillaabaa nuuni darobaa eroos. (2 Qor. 2:11) Qassi waayee deꞌanaadan Xoossay aybissi eenidaakko eroos; hegawu nuna maaddida issoy Iyyooba maxaafaa. Xoossaa Kawotettay Kiristtoos Yesuusi kumetta alamiyaa ayssiyo haaro gidiyoogaa Daaneela hiraagaappe akeekoos. (Dane. 7:13, 14) Hegaa bollikka, ha Kawotettay waaye ubbaa mata wode muleera xayssanaagaa eroos.

²⁰ Nuuni metuwan gencciya nu mala Kiristtaanetussi qarettana koshshiyoogaakka Iyyooba gakkidabay qonccissees. Amaridaageeti issi issitoo Iyyoobaagaadan loꞌꞌennabaa haasayana danddayoosona. (Era. 7:7) SHin nuuni eta amassaliyoogaappe akeekananne qarettana bessees. Yaatiyoogan, siiqiyaanne maariya nu Aawaa, Yihoowa milatoos.—Maz. 103:8.

YIHOOWAY NENA “MINTTANA”

21. Nohe, Daaneelanne Iyyooba deꞌuwan hanidabaa 1 PHeexiroosa 5:10y waati qonccissii?

²¹ Nohee, Daaneelinne Iyyoobi deꞌido wodeenne hanotay dumma dumma gidikkokka, eti banttana gakkida paaciyan genccidosona. Eta deꞌuwaabaa yootiyaabay kiitettida PHeexiroosi yootido ha qofaa nuna hassayissees: “Aaro kehatetta ubbaa Xoossai, . . . amarida wodiyaa intte waayettidoogaappe guyyiyan, i ba huuphen inttena loittananne minttana. Qassi i inttena wolqqanttana.”—1 PHe. 5:10.

22. Kaalliya huuphe yohuwan nuuni ay xannaꞌanee?

²² PHeexiroosi ayyaanaa kaaletuwan xaafido qofan Yihooway ba ashkkarata minonne xala oottanaagaa nuuni ammanettanaadan yootiis. He qofay ha wodiyan deꞌiya Xoossaa asawukka haniyaaba. Nuuni ubbay Yihooway nuna minttanaadaaninne ammanuwan minnidi deꞌanaadan koyoos. Hegaa gishshawu, ammanuwaaninne azazettiyoogan Nohe, Daaneelanne Iyyooba leemisuwaa kaallanawu koyoos! Nuuni kaalliya huuphe yohuwan beꞌanaagaadan, eti suure gididi deꞌanaadan maaddida waannabay eti Yihoowa tumuppe eridoogaa. I etappe koyiyoobay etawu ‘ubbabaykka geliis.’ (Lee. 28:5) Nu hanotaykka hegaadaana gidana danddayees.