TE EVASELIO ʼA LUKA
1 Tokolahi neʼe natou faigaʼi ke natou tanaki mo tohi te ʼu fakamatala ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa fuli ʼae neʼe hoko pea mo tou tui papau ki ai.+ 2 Pea ko te ʼu meʼa ʼaia neʼe fakaha mai kia tatou e ʼihi neʼe sisio mata ki ai+ pea neʼe natou tala te logo ʼa te ʼAtua.+ 3 Koia siʼi Teofile, neʼe au kumikumi ia meʼa fuli ʼae neʼe hoko talu mai te kamataʼaga. Pea neʼe au fakatotonu ke au tohi atu te ʼu meʼa ʼaia ʼo fakahoahoa lelei,+ 4 ke ke iloʼi papau ai ʼe moʼoni te ʼu meʼa ʼae neʼe akoʼi gutu atu.+
5 ʼI te temi ʼo Helote,*+ te hau ʼo Sutea, neʼe ʼi ai te pelepitelo neʼe higoa ko Sakalia mai te kalasi ʼa Apisa.+ Neʼe ʼohoana mo te fafine mai te hologa ʼo Alone, neʼe higoa ko Elisapeta. 6 Neʼe nā faitotonu ia muʼa ʼo te ʼAtua, he neʼe nā fakalogo fakalelei ki te ʼu fakatotonu fuli pea mo te ʼu lao fuli ʼa Sehova.* 7 Kae neʼe mole maʼu hanā fanau he neʼe paʼa ia Elisapeta, pea kua nā matutuʼa.
8 Neʼe hoko mai leva te temi ʼae ke gaue fakapelepitelo ai ia Sakalia mo tana kalasi+ ia muʼa ʼo te ʼAtua. 9 Pea neʼe to kia ia te filifili ʼae ke hu ki te sagatualio ʼo Sehova*+ pea mo momoli te iseso, ʼo mulimuli ki te fai mahani ʼo te gaue fakapelepitelo.+ 10 Pea neʼe faikole te hahaʼi tokolahi ʼi tuʼa ʼi te hola ʼae neʼe momoli ai te iseso. 11 Neʼe ha age ai te ʼaselo ʼa Sehova* kia Sakalia, ʼo tuʼu ʼi te faʼahi mataʼu ʼo te ʼaletale ʼo te iseso. 12 Kae neʼe hoha ia Sakalia ʼi tana sio ki ai, pea neʼe mataku ai. 13 Kae neʼe ui age e te ʼaselo: “ ʼAua naʼa ke mataku, Sakalia, koteʼuhi neʼe logoʼi e te ʼAtua tau kole mamahi. ʼE fanauʼi anai e tou ʼohoana ko Elisapeta hou foha, pea ʼe ke fakahigoaʼi anai ko Soane.+ 14 ʼE ke fiafia lahi anai, pea ʼe fakafiafia anai te tokolahi ʼuhi ko tana tupu,+ 15 he ʼe maʼuhiga anai kia mata ʼo Sehova.*+ ʼE mole tonu anai ke inu ki te vino peʼe ki ni kava,+ pea ʼe fonu anai ʼi te laumalie maʼoniʼoni ʼi muʼa ʼo tana tupu.+ 16 Pea ʼe ina fakatafoki mai anai te tokolahi ʼo te ʼu foha ʼo Iselaele kia Sehova,* tonatou ʼAtua.+ 17 Pea tahi ʼae, ʼe haʼele anai ia muʼa ʼo te ʼAtua ʼaki te malohi ʼo Elia,+ moʼo teuteuʼi he hahaʼi maʼa Sehova,*+ ʼo ina fakatafoki anai te loto ʼo te ʼu tamai ki te ʼu fanau,+ pea mo tokoni ki te kau talagataʼa ke natou agapoto ohage ko te hahaʼi faitotonu.”
18 Neʼe ui e Sakalia ki te ʼaselo: “ ʼE feafeaʼi haku iloʼi papau ʼe hoko moʼoni anai te faʼahi ʼaia? He ʼe kua au matuʼa, pea kua toe finematuʼa mo toku ʼohoana.” 19 Pea neʼe tali age e te ʼaselo: “Ko au ia Kapeliele,+ pea ʼe au tuʼu ia muʼa ʼo te ʼAtua, ʼo ovi kia te ia.+ Neʼe ina fekauʼi mai au ke au haʼu ʼo palalau mo koe pea mo fakaha atu te logo lelei ʼaeni. 20 Kae ʼe ke nofo fakalogologo anai, mole ke lava palalau ʼo kaku ki te ʼaho ʼae ka hoko ai te ʼu meʼa ʼaia, he neʼe mole ke tui ki ʼaku folafola, ʼae ka fakahoko anai ʼi tona temi totonu.” 21 Pea lolotoga te temi ʼaia, neʼe talitali te hahaʼi kia Sakalia, neʼe natou punamaʼuli ʼi tana nofo fualoa ʼi te sagatualio. 22 Pea ʼi tana hu mai ki tuʼa, neʼe mole lava palalau, pea natou mahino ai neʼe hoki ʼosi age pe tana sio ki he meʼa fakaofoofo* ʼi te sagatualio. Neʼe palalau fakatuli kia natou kae neʼe nofo fakalogologo. 23 Pea ʼi te ʼosi leva ʼo tana gaue taputapu, neʼe liliu ai ki tona ʼapi.
24 Hili ki ai he kiʼi temi pea faitama leva ia tona ʼohoana ko Elisapeta, ʼo nofo ai ʼi tona ʼapi ia mahina ʼe nima, ʼo ina ui: 25 “ ʼE ko te gaue ʼa Sehova* ʼo ʼuhiga mo au ʼi te temi ʼaeni. Neʼe ina tokagaʼi au pea mo toʼo toku ufiufi.”+
26 ʼI tona mahina ono, neʼe fekauʼi e te ʼAtua ia te ʼaselo ko Kapeliele+ ke alu ki te kolo ʼo Kalilea ʼe higoa ko Nasaleti, 27 ki he taʼahine taupoʼou+ neʼe fakapapau ke ʼohoana mo te tagata ʼe higoa ko Sosefo mai te hakoga ʼo Tavite. Pea neʼe higoa te taʼahine ko Malia.+ 28 ʼI te hu mai ʼa te ʼaselo, neʼe ina ui kia Malia: “Fakamalo atu, ia koe ʼae ʼe ʼofainaʼi ʼaupito, ʼe nofo ia Sehova* mo koe.” 29 Neʼe hoha ʼaupito ʼi ʼana palalau pea neʼe ina faigaʼi ke mahino pe kotea te fakaʼuhiga ʼo te taʼi fakamalo ʼaia. 30 Koia neʼe ui age e te ʼaselo: “ ʼAua naʼa ke mataku Malia, koteʼuhi kua ke maʼu te ʼofa ʼo te ʼAtua. 31 ʼE ke faitama anai, pea ʼe ke fanauʼi anai he tama.+ ʼE ke fakahigoaʼi anai ko Sesu.+ 32 ʼE maʼuhiga anai+ pea ʼe fakahigoa anai ko te ʼAlo ʼo te Maʼoluga.+ Pea ʼe foaki age anai e Sehova* ʼAtua te hekaʼaga fakahau ʼo Tavite tana tamai.+ 33 ʼE hau anai ia ki te hakoga ʼo Sakopo ʼo talu ai, pea ʼe mole he gataʼaga anai ʼo tona Puleʼaga.”+
34 Kae neʼe tali e Malia ki te ʼaselo: “ ʼE hoko feafeaʼi anai te faʼahi ʼaia, koteʼuhi neʼe heʼeki au momoe mo he tagata?”+ 35 Neʼe tali age e te ʼaselo: “ ʼE hifo mai anai te laumalie maʼoniʼoni kia koe,+ pea ʼe maluʼi anai koe e te malohi ʼo te Maʼoluga. Ko te tupuʼaga la ʼaia ʼo te maʼoniʼoni+ ʼo ia ʼae ka tupu mai pea ʼe fakahigoaʼi anai ko te ʼAlo ʼo te ʼAtua.+ 36 Pea ko Elisapeta tou kaiga, kua ina fuafatuʼi mo ia he tama, kae kua finematuʼa. Ko tona mahina ono ʼaeni, ia ia ʼae neʼe ui ʼe ko he fafine paʼa, 37 he ʼe mole he meʼa ʼe faigataʼa ki te ʼAtua.”+ 38 Neʼe tali leva e Malia: “Ko au ko te kaugana ʼa Sehova!* Ke hoko kia au ʼo mulimuli pe ki tau folafola.” Pea neʼe mavae ai te ʼaselo.
39 ʼOsi ʼaia, neʼe alu atu aipe ia Malia ki te fenua moʼugaʼia, ki he kolo ʼo Suta. 40 Neʼe hu ki te ʼapi ʼo Sakalia ʼo fakamalo kia Elisapeta. 41 Pea ʼi te logo ʼa Elisapeta ki te fakamalo ʼa Malia, neʼe gaugaue te kiʼi tamasiʼi ʼi tona fatu. Pea neʼe fonu ai ia Elisapeta ʼi te laumalie maʼoniʼoni. 42 Neʼe kalaga malohi ai: “Manuʼia ia koe ʼi te fafine fuape! Pea manuʼia te tamasiʼi ʼae ʼe ke fuafatuʼi! 43 He koʼe ʼe fakamaʼuhigaʼi au ’i toku ʼaʼahi e te faʼe ʼo toku ʼAliki? 44 ʼI taku logo ki tau fakamalo, neʼe hopohopo fakafiafia te kiʼi tamasiʼi ʼi toku fatu. 45 Manuʼia mo ia ʼae neʼe tui ki te ʼu folafola fuli ʼa Sehova* ʼae neʼe tala age, he ʼe hoko moʼoni anai.”
46 Pea neʼe ui e Malia: “ ʼE au* fakavikiviki kia Sehova,*+ 47 pea ʼe fiafia toku loto ʼi te ʼAtua toku Fakamaʼuli,+ 48 koteʼuhi neʼe sio ifo kia au, tana fafine kaugana masiva.+ Pea ʼe fakamatala anai e te ʼu taʼiake fuli toku fiafia,+ 49 koteʼuhi ʼe lahi te ʼu gaue neʼe fai maʼaku e te Mafimafi, pea ʼe maʼoniʼoni tona huafa.+ 50 Pea ʼe manavaʼofa kia natou ʼae ʼe manavasiʼi kia te ia mai he taʼiake ki he tahi taʼiake.+ 51 Neʼe ina fai he gaue malohi ʼaki tona nima. Pea neʼe ina fakamavetevete te kau fialahi.+ 52 Neʼe ina fakahifo te ʼu tagata malolohi mai ʼonatou hekaʼaga fakahau,+ pea mo hikihiki ia natou ʼae neʼe malalo.+ 53 Neʼe ina fakafimalie katoa ia natou ʼae neʼe pakupaku ʼaki he ʼu meʼa lelei,+ kae neʼe ina fakaliliu ʼatea ia natou ʼae neʼe maʼu koloa. 54 Neʼe tokoni ia ki tana kaugana ko Iselaele, ʼi tana manatuʼi tona manavaʼofa ʼo talu ai,+ 55 ohage ko tana fakaha ki ʼatatou kui, ko Apalahamo pea mo tona hakoga.”+ 56 Neʼe nofo ia Malia mo Elisapeta ia teitei mahina ʼe tolu pea toe liliu leva ki tona ʼapi.
57 Pea neʼe hoko mai leva te temi fanau ʼa Elisapeta, ʼo ina fanauʼi ai he tama. 58 Neʼe logo te ʼu vahaʼa fale mo ʼona kaiga ki te manavaʼofa ʼae neʼe fakaha ki ai e Sehova* pea mo natou fakafiafia ai mo ia.+ 59 Pea ʼi te valu ʼaho, neʼe natou ʼomai ai ke silikosisioʼi* te kiʼi tamasiʼi,+ neʼe natou fia fakahigoaʼi ki tana tamai, ia Sakalia. 60 Kae neʼe tali age e tana faʼe: “Kailoa! ʼe higoa anai ko Soane.” 61 Neʼe natou ui age: “ ʼE mole he tahi ʼi tou famili ʼe higoa feia.” 62 Pea neʼe natou fakalavelave fakatuli ki tana tamai pe ʼe ko te higoa fea ʼe loto ki ai. 63 Neʼe ina kole age he lauʼi papa ʼo ina tohi ai: “Ko tona higoa ko Soane.”+ Neʼe natou punamaʼuli fuli ai. 64 ʼI te lakaga pe ʼaia, neʼe toe maʼuli tona ʼalelo pea neʼe lava palalau,+ ʼo fakavikiviki ai ki te ʼAtua. 65 Pea neʼe manavasiʼi ai ia natou fuli ʼae neʼe nonofo ʼi ʼonatou tafaʼaki. Pea neʼe palalauʼi ʼi te fenua moʼugaʼia katoa ʼo Sutea te ʼu meʼa fuli ʼaia. 66 Neʼe fakakaukauʼi e natou fuli ʼae neʼe logo ki te faʼahi ʼaia, ʼo feuiʼaki: “ ʼE feafeaʼi anai te kiʼi tamasiʼi ʼaeni moka lahi ake?” Koteʼuhi neʼe nofo moʼoni te malohi ʼo Sehova* mo ia.
67 Pea neʼe fonu ai tana tamai ko Sakalia ʼi te laumalie maʼoniʼoni, ʼo ina fakakikite: 68 “Ke vikiʼi ia Sehova,* te ʼAtua ʼo Iselaele,+ koteʼuhi neʼe ina tokagaʼi tana hahaʼi pea mo fakaʼateainaʼi natou.+ 69 Pea neʼe ina fakatupu maʼa tatou he fakamaʼuli malohi*+ mai te famili ʼo tana kaugana ko Tavite,+ 70 ohage pe ko tona tala mai ʼaki tana kau polofeta maʼoniʼoni ʼo te temi muʼa.+ 71 Neʼe ina fakapapauʼi mai ʼe ina haofaki anai tatou mai ʼotatou fili pea mai ia natou fuli ʼae ʼe fehihiʼa ia tatou.+ 72 ʼE manavaʼofa anai te ʼAtua kia tatou ohage ko tana fakapapau ki ʼatatou kui pea mo ina manatuʼi anai tana fuakava maʼoniʼoni.+ 73 ʼE ko te fakapapau ʼaia neʼe ina fai ki tatatou kui ko Apalahamo.+ 74 ʼI tana ʼosi haofaki tatou mai ʼotatou fili, ʼe ina fakafealagia mai anai ke ʼaua naʼa tou tuʼania ʼi te fai ʼo he tauhi taputapu, 75 ʼaki te agatonu pea mo te faitotonu ʼi ʼona muʼa ʼi te ʼaho fuli. 76 Kae ko koe, kiʼi tamasiʼi, ʼe fakahigoaʼi anai koe ko he polofeta ʼo te Maʼoluga, koteʼuhi ʼe ke haʼele anai ia muʼa ʼo Sehova* ʼo fakatokatoka tona ala,+ 77 ke iloʼi e tana hahaʼi ʼe haofaki anai natou ʼaki te fakamolemole ʼo ʼanatou agahala,+ 78 ʼuhi ko tona manavaʼofa lahi. Ko te manavaʼofa ʼaia mai te lagi ʼe hage anai ko te mafoa ʼo te ʼaho, 79 moʼo foaki te malama kia natou ʼae ʼe nonofo ʼi te fakapoʼuli pea mo te koga fenua ʼo te mate+ pea mo taki ʼotatou vaʼe ʼi te ala ʼo te tokalelei.”
80 Pea neʼe tuputupu te kiʼi tamasiʼi ʼi te faʼahi fakasino mo te faʼahi fakalaumalie.* Neʼe maʼuli leva ʼi te toafa ʼo kaku ki te ʼaho ʼae neʼe ha ai ki te hahaʼi ʼo Iselaele.
2 ʼI te temi ʼaia neʼe fai e Sesale Aukusito ia te fakatotonu ki te hahaʼi ʼo te kele katoa ke tohi ia natou. 2 (Ko te ʼuluaki tohi ʼaia neʼe hoko ʼi te temi ʼae neʼe kovana ai ia Kiliniusi ʼi Silia.) 3 Pea neʼe tahi olo te hahaʼi fuli ki ʼonatou kolo ʼo tohi ai ia natou. 4 ʼE mahino ia, neʼe mavae ai ia Sosefo+ ʼi Kalilea, mai te kolo ko Nasaleti, ʼo hake ki te kolo ʼo Tavite, ʼae ʼe higoa ko Petelehemi, ʼi Sutea,+ koteʼuhi neʼe kau ki te famili pea mo te hakoga ʼo Tavite. 5 Neʼe alu mo Malia ke tohi naua. Neʼe kua liliu ko tona ʼohoana+ pea kua vave pe tona temi fanau.+ 6 ʼI tanā nonofo ai, neʼe hoko mai leva tona temi fanau. 7 Pea neʼe ina fanauʼi ai tana kiʼi tama muʼa.+ Neʼe ina kofukofuʼi ʼaki ni kie pea mo tuku ki he kaiʼaga manu,+ koteʼuhi neʼe mole kei ʼi ai honatou nofoʼaga ʼi te fale tali fagona.
8 Neʼe toe ʼi ai foki ʼi te koga fenua ʼaia he kau tagata tauhi ovi neʼe nonofo ʼi tuʼa pea mo natou leʼoleʼo ʼanatou faga ovi ʼi te poʼuli. 9 Pea fokifa pe kua tuʼu te ʼaselo ʼa Sehova* ʼi ʼonatou muʼa. Neʼe gigila ai te kololia ʼo Sehova* ʼo ’a takai natou. Neʼe natou matataku ʼaupito ai. 10 Kae neʼe ui age e te ʼaselo: “ ʼAua naʼa kotou matataku! He ʼe au tala atu kia koutou te logo lelei ʼo ʼuhiga mo te fiafia lahi ʼae ka maʼu e te hahaʼi fuli. 11 Neʼe tupu ʼi te ʼaho nei ʼi te kolo ʼo Tavite+ he fakamaʼuli maʼa koutou,+ ʼe ko te ʼAliki ko Kilisito.*+ 12 Pea koʼeni tona fakailoga: ʼE kotou maʼu anai he kiʼi toe meamea ʼe kofukofuʼi ʼaki ni kie pea ʼe takoto ʼi he kaiʼaga manu.” 13 Pea fokifa pe kua fakatahi age ki te ʼaselo he kaugamalie ʼo te kautau ʼo te lagi,+ ʼo natou fakavikiviki ki te ʼAtua: 14 “Kololia ki te ʼAtua ʼi te ʼu potu tauʼaluga, pea tokalelei ʼi te kele ki te hahaʼi ʼae ʼe ʼofa ki ai.”
15 Koia ʼi te mavae atu ʼa te kau ʼaselo ki te lagi, neʼe feuiʼaki e te kau tauhi ovi: “Tou olo ki Petelehemi ʼo vakaʼi ia te meʼa ʼae neʼe hoko, ʼae neʼe fakaha mai e Sehova.”* 16 Pea neʼe natou olo fakavilivili ai, ʼo natou maʼu atu ia Malia mo Sosefo pea mo te kiʼi toe meamea ʼe takoto ʼi te kaiʼaga manu. 17 ʼI tanatou sisio ki te faʼahi ʼaia, neʼe natou fakamatala ai te logo ʼae neʼe fakaha age ʼo ʼuhiga mo te kiʼi tamasiʼi. 18 Pea ko natou fuli ʼae neʼe fakalogo neʼe natou punamaʼuli ʼi te fakamatala ʼa te kau tauhi ovi. 19 Kae neʼe taʼofi e Malia te ʼu fakamatala fuli ʼaia, ʼo ina fakakaukauʼi tona fakaʼuhiga.+ 20 Neʼe toe liliu leva te kau tauhi ovi, ʼo natou fakakololia mo fakavikiviki ki te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa fuli ʼae neʼe natou logo mo sisio ki ai, ohage pe ko tona fakaha age kia natou.
21 Hili ki ai ʼaho ʼe valu, kua hoko mai te temi ʼae ke silikosisioʼi* ai te tamasiʼi,+ pea neʼe fakahigoaʼi ai ko Sesu, te higoa ʼae neʼe foaki age e te ʼaselo ʼi muʼa ʼo tona fuafatuʼi.+
22 Pea ʼi te kua hoko mai ʼo te temi ʼae ke nā fakamaʼa ai ʼo mulimuli ki te Lao ʼa Moisese,+ neʼe nā ʼave ai te tamasiʼi ki Selusalemi moʼo fakaha kia Sehova,* 23 ohage pe ko tona tohi ʼi te Lao ʼa Sehova:* “ ʼE tonu ke tuku keheʼi* maʼa Sehova* te ʼuluaki foha fuli.”+ 24 Pea neʼe nā momoli ai he sakilifisio ʼo mulimuli pe ki te meʼa ʼae ʼe fakaha ʼi te Lao ʼa Sehova:* “he taluaʼi lupe peʼe ko he taluaʼi kulukulu kei mui.”+
25 Neʼe ʼi ai te tagata ʼi Selusalemi neʼe higoa ko Simeone. Neʼe faitotonu pea neʼe manavasiʼi ki te ʼAtua. Neʼe fakaatalitali ki te fakafimalie ʼo Iselaele,+ pea neʼe takitaki e te laumalie maʼoniʼoni. 26 Neʼe fakaha age e te ʼAtua ʼaki te laumalie maʼoniʼoni, ʼe mole mate anai ʼi muʼa ʼo tana sio ki te Fakanofo* ʼa Sehova.* 27 Neʼe haʼu ai ki te fale lotu ʼi te takitaki ʼo te laumalie ʼo te ʼAtua. Pea ʼi te ʼaumai e te ʼu matuʼā te kiʼi tamasiʼi ko Sesu ʼo fai ki ai te meʼa ʼae neʼe fakatotonu ʼi te Lao,+ 28 neʼe ina fua te tamasiʼi pea neʼe ina vikiʼi te ʼAtua: 29 “Tuʼi ʼAliki, ʼi te temi nei, kua feala ke alu tau kaugana ʼi te fimalie,+ ʼo mulimuli pe ki tau folafola. 30 Koteʼuhi kua au sio mata ki te haofaki+ 31 ʼae neʼe ke teuteuʼi ia muʼa ʼo te ʼu puleʼaga fuli,+ 32 ko te malama+ moʼo toʼo te pulou mai te ʼu puleʼaga+ pea ko te kololia ʼo tau hahaʼi ko Iselaele.” 33 Pea neʼe punamaʼuli te tamai mo te faʼe ʼa te tamasiʼi ʼi te ʼu meʼa ʼae neʼe ui ʼo ʼuhiga mo ia. 34 Tahi ʼae, neʼe tapuakiʼi naua e Simeone mo ui kia Malia, tana faʼe: “Neʼe filifili te tamasiʼi ʼaeni moʼo fakatukia+ pea mo toe fakatuʼuake te tokolahi ʼi Iselaele.+ Pea ʼe ko he fakailoga ʼe meʼa noaʼi anai e te hahaʼi,+ 35 (ʼei, ʼe hukiʼi anai koe* ʼaki he heleta loa),+ ʼo ha ai te ʼu fakakaukau ʼa te tokolahi.”
36 Neʼe toe ʼi ai he fafine polofeta ko Ana, neʼe ko te ʼofafine ʼo Fanuele, mai te telepi ʼo Asele. Neʼe kua finematuʼa pea neʼe nofo mo tona ʼohoana lolotoga taʼu ʼe fitu, hili tanā ʼohoana. 37 Neʼe ko te fafine vitua neʼe taʼu 84. Neʼe mole puli ʼi he temi ʼi te fale lotu, pea neʼe ina fai he tauhi taputapu ʼi te ʼaho mo te po, ʼaki ni sesunio mo ni kolekole. 38 ʼI te ʼaho pe ʼaia, neʼe fakaovi age ʼo fakafetaʼi ki te ʼAtua pea mo palalau ʼo ʼuhiga mo te tamasiʼi kia natou fuli ʼae neʼe fakaatalitali ki te fakaʼateaina ʼo Selusalemi.+
39 Koia ʼi tanā ʼosi fai ia meʼa fuli ʼo mulimuli ki te Lao ʼa Sehova,*+ neʼe nā liliu leva ki Kalilea, ki tonā kolo ko Nasaleti.+ 40 Pea neʼe lahilahi ake pe te kiʼi tamasiʼi ʼo malohi, ʼo ina maʼu te poto pea mo te ʼofa ʼo te ʼAtua.+
41 Pea ʼi te taʼu fuli neʼe ko te agamahani ʼo ʼana matuʼā tanā olo ki Selusalemi ki te ʼaho lahi ʼo te Pasikate.+ 42 ʼI tona taʼu 12, neʼe natou olo ai ʼo mulimuli pe ki te fai mahani ʼo te ʼaho lahi.+ 43 ʼI te ʼosi ʼo te ʼaho lahi ʼaia, neʼe natou liliu leva. Kae neʼe nofo ia Sesu ʼi Selusalemi ʼo mole tokagaʼi e ʼana matuʼā. 44 Neʼe nā mahalo neʼe nofo ia mo natou ʼae neʼe natou faifagona fakatahi. Koia neʼe kua ʼaho katoa tanatou faifagona pea nā kamata kumi leva ki ʼonā kaiga mo ʼonā feilo. 45 Kae neʼe mole nā maʼu, ʼo nā toe liliu ai ki Selusalemi ʼo kumi ia ia. 46 Hili ki ai ʼaho ʼe tolu, neʼe nā maʼu atu ki te fale lotu, ʼe heka ʼi te lotomalie ʼo te kau faiako ʼo fakalogo pea mo faifehuʼi. 47 Kae ko natou fuli ʼae neʼe fakalogo kia ia, neʼe natou punamaʼuli ʼaupito ʼi tona poto pea mo ʼana tali.+ 48 ʼI te sio ʼo ʼana matuʼā kia ia, neʼe nā punamaʼuli, pea neʼe ui age e tana faʼe: “Tama, he koʼe neʼe ke fai te meʼa ʼaia? Sio mai ki tau tamai mo au, kua ma lotohoha ʼi tou kumi.” 49 Koia neʼe ina tali age kia naua: “He koʼe neʼe kolua kumi au? Neʼe mole kolua iloʼi koa la ʼe tonu ke au nofo ʼi te ʼapi ʼo taku Tamai?”+ 50 Kae neʼe mole nā mahino ki ʼana palalau.
51 Neʼe liliu ai mo naua ki Nasaleti, pea mo hoko atu pe tana talagafua.+ Neʼe taupau lelei pe e tana faʼe te ʼu folafola fuli ʼaia ʼi tona loto.+ 52 Neʼe tuputupu pe ia Sesu ʼi te poto, ’i te faʼahi fakasino. Pea neʼe lahi pe tona ʼofainaʼi e te ʼAtua mo te hahaʼi.
3 ʼI te 15 taʼu ʼo te nofo hau ʼa Tipele Sesale, neʼe kovana ia Posio Pilato ʼi Sutea, neʼe pule ia Helote*+ ʼi Kalilea, neʼe pule ia tona taʼokete ko Filipo ʼi Itulea mo Talakonita, neʼe pule ia Lisaniasi ʼi Apileni, 2 pea neʼe pelepitelo pule ia Anasi mo Kaifa.+ ʼI te temi ʼaia, neʼe fakaha age e te ʼAtua tana folafola kia Soane,+ te foha ʼo Sakalia, ʼi tana nofo ʼi te toafa.+
3 Koia neʼe haʼu ai ia Soane ki te fenua katoa ʼi te ʼu tafaʼaki ʼo te Solotane. Neʼe faifakamafola ki te hahaʼi ke natou papitema, ke natou fakaha ai kua natou fakahemala ʼo ʼuhiga mo ʼanatou agahala pea mo natou kumi te fakamolemole ʼa te ʼAtua,+ 4 ohage pe ko tona tuʼu ʼi te tohi ʼa te polofeta ko Esaia: “ ʼE kalaga he tahi ʼi te toafa: ‘Kotou teuteuʼi te ala ʼo Sehova!* Kotou fakatokatoka ʼona ala.+ 5 ʼE tonu ke tanu te ʼu potu fenua laulelei fuli, pea ke tele te ʼu moʼuga mo te ʼu kiʼi moʼuga fuli. Pea ke fakatotonu te ʼu pikoga, pea ke fakatokalelei te ʼu ala tokakovi. 6 Pea ʼe sisio anai te hahaʼi fuli ki te fakamaʼuli ʼa te ʼAtua.’ ”+
7 Koia neʼe ʼomai te hahaʼi tokolahi ke ina papitemaʼi pea neʼe ina ui: “Faga ʼuhiʼi gata kafokona, ko ai ʼae neʼe ina ui atu ke kotou feholaki mai te hauhau ʼo te ʼAtua ʼae ka hoko mai?+ 8 Koia, kotou fakaha he ʼu fua ʼe tuha mo te fakahemala. ʼAua naʼa kotou feuiʼaki: ‘Ko tamatou tamai ia Apalahamo,’ he ʼe au ui atu ʼe feala pe ki te ʼAtua ke ina fakatupu he ʼu fanau maʼa Apalahamo mai te ʼu maka ʼaeni. 9 Koia kua tuku te toki ʼi te ʼu tafitoʼi ʼakau. Pea ko te ʼu fuʼu ʼakau fuli ʼae ʼe mole fua lelei, ʼe tuʼusi mo laku anai ki te afi.”+
10 Pea neʼe fehuʼi age e te hahaʼi: “Kotea ʼae ʼe tonu ke matou fai?” 11 Neʼe ina tali age: “Ke vaevae e te tagata ʼae ʼe ina maʼu he ʼu teu ʼe lua* mo ia ʼae ʼe mole hona teu. Pea ko ʼae ʼe ina maʼu he meʼa kai ke ina toe fai feia pe.”+ 12 Neʼe toe ʼomai mo te kau tanaki tukuhau ke papitema.+ Pea neʼe natou ui age: “ ʼAliki, kotea ʼae ʼe tonu ke matou fai?” 13 Neʼe ina tali age: “ ʼAua naʼa kotou fakamaʼua* he tupu ʼo te tukuhau.”+ 14 Neʼe toe fehuʼi age e he kau solia: “Kotea ʼae ʼe tonu ke matou fai?” Neʼe ina tali age: “ ʼAua naʼa kotou kaihaʼa* peʼe kotou tukugakoviʼi hala he tahi,+ kae ke kotou feʼauga pe ʼi ʼokotou totogi.”*
15 Neʼe fakaatalitali te hahaʼi pea neʼe natou feuiʼaki fuli ʼi ʼonatou loto ʼo ʼuhiga mo Soane: “ ʼE mole koa la ko Kilisito?”*+ 16 Neʼe tali age e Soane kia natou fuli: “ ʼE au papitemaʼi koutou ʼaki te vai, kae ʼe muli mai ia ia ʼae ʼe malohi age ia au, pea ʼe mole tuha mo au ke au veteki te ʼu haʼi ʼo ʼona sulie.+ ʼE ina papitemaʼi anai koutou ʼaki te laumalie maʼoniʼoni pea mo te afi.+ 17 ʼE ina puke te huo maga moʼo toʼo kehe te tegaʼi fulumeto mai tona kili, pea ʼe ina fakamaʼa katoa anai tona hahaʼaga fulumeto. Pea ʼe ina tuku leva te fulumeto ki te fale tanakiʼaga. Kae ʼe ina tutu anai te ʼu kiliʼi fulumeto ʼi he afi ʼe mole feala ke tamateʼi.”
18 Pea neʼe lahi te ʼu fakatotonu neʼe ina fai pea mo hoko atu pe tana tala te logo lelei ki te hahaʼi. 19 Kae neʼe ina fakatonutonuʼi ia Helote te pule ʼo Kalilea, ʼo ʼuhiga mo Helotiate te ʼohoana ʼo tona taʼokete pea mo te ʼu agakovi fuli ʼae neʼe fai e Helote. 20 Koia, neʼe ina pilisoniʼi ia Soane, pea neʼe hilifaki te faʼahi ʼaia ki ʼana agakovi fuli.+
21 Pea ʼi te ʼosi papitema ʼa te hahaʼi fuli, neʼe toe papitema mo Sesu.+ ʼI tana lolotoga faikole, neʼe ava leva te lagi,+ 22 pea neʼe hifo ifo kia te ia te laumalie maʼoniʼoni, ohage ko he lupe. Pea neʼe logo ki he leʼo mai te lagi, neʼe ina ui: “Ko koe toku ʼAlo, toku ʼofaina, ʼae ʼe au fiafia ai.”+
23 Neʼe kua teitei taʼu 30 ia Sesu ʼi tana kamata tana gaue.+ Pea ki te manatu ʼa te hahaʼi neʼe ko te
foha ʼo Sosefo,+
foha ʼo Eli,
24 foha ʼo Matate,
foha ʼo Levi,
foha ʼo Meleki,
foha ʼo Ianai,
foha ʼo Sosefo,
25 foha ʼo Matatiasi,
foha ʼo Amosi,
foha ʼo Naume,
foha ʼo Eseli,
foha ʼo Nakai,
26 foha ʼo Maati,
foha ʼo Matatiasi,
foha ʼo Semei,
foha ʼo Soseka,
foha ʼo Siota,
27 foha ʼo Soanane,
foha ʼo Lesa,
foha ʼo Solopapele,+
foha ʼo Salatiele,+
foha ʼo Neli,
28 foha ʼo Meleki,
foha ʼo Ati,
foha ʼo Kosame,
foha ʼo Elimatame,
foha ʼo Ele,
29 foha ʼo Sesu,
foha ʼo Eliesele,
foha ʼo Solime,
foha ʼo Matate,
foha ʼo Levi,
30 foha ʼo Simeone,
foha ʼo Sutasi,
foha ʼo Sosefo,
foha ʼo Soname,
foha ʼo Eliakimi,
31 foha ʼo Melea,
foha ʼo Mena,
foha ʼo Matata,
foha ʼo Natane,+
foha ʼo Tavite,+
32 foha ʼo Sese,+
foha ʼo Opete,+
foha ʼo Poase,+
foha ʼo Salemone,+
foha ʼo Naasone,+
33 foha ʼo Aminatape,
foha ʼo Aleni,
foha ʼo Eselone,
foha ʼo Pelesi,+
foha ʼo Suta,+
34 foha ʼo Sakopo,+
foha ʼo Isaake,+
foha ʼo Apalahamo,+
foha ʼo Tela,+
foha ʼo Naole,+
35 foha ʼo Seluke,+
foha ʼo Leu,+
foha ʼo Peleki,+
foha ʼo Epele,+
foha ʼo Sila,+
36 foha ʼo Kainane,
foha ʼo Alapasate,+
foha ʼo Semi,+
foha ʼo Noe,+
foha ʼo Lameke,+
37 foha ʼo Metusela,+
foha ʼo Enoke,
foha ʼo Saleti,+
foha ʼo Maalaleele,+
foha ʼo Kainane,+
foha ʼo Seti,+
foha ʼo Atama,+
foha ʼo te ʼAtua.
4 Neʼe fonu leva ia Sesu ʼi te laumalie maʼoniʼoni, ʼi tana mavae mai te Solotane. Pea neʼe taki ia ia e te laumalie ʼo te ʼAtua ʼi te toafa+ 2 lolotoga ʼaho ʼe 40. Pea neʼe faiga ai te Tevolo ke ina fakahalaʼi.+ ʼI te hili ʼo te temi ʼaia, ʼae neʼe mole kai ai, neʼe kua kovi ʼosi tona fia kai. 3 Pea neʼe ui age e te Tevolo: “Kapau ko koe ko te ʼalo ʼo te ʼAtua,* ui age ki te maka ʼaeni ke liliu ko he foʼi pane.” 4 Kae neʼe tali age e Sesu: “Kua tohi: ‘ ʼE mole tonu ke maʼuli pe te tagata ki te pane.’ ”+
5 Koia neʼe ʼave leva e te Tevolo ia ia ki he moʼuga pea mo ina fakaha age ʼi he temi pe ʼe tahi te ʼu puleʼaga fuli ʼo te kele.+ 6 Neʼe ina ui age: “ ʼE au foaki atu anai te pule ki te ʼu puleʼaga fuli ʼaeni mo ʼonatou kololia, koteʼuhi neʼe tuku mai,+ pea ʼe au foaki kia ia ʼae ʼe au loto ki ai. 7 Koia kapau ʼe ke atolasio tuʼa tahi mai, pea ʼe ke maʼu fuli anai.” 8 Neʼe tali age e Sesu: “Kua tohi: ‘ ʼE tonu ke ke atolasio kia Sehova* tou ʼAtua pea mo foaki kia te ia tokotahi pe he tauhi taputapu.’ ”+
9 Pea neʼe ina taki ai ki Selusalemi pea ina fakatuʼu ʼi te potu maʼoluga ʼo te fale lotu, ʼo ina ui age kia te ia: “Kapau ko koe ko te ʼalo ʼo te ʼAtua, fakato ki lalo,+ 10 he ʼe kua tohi: ‘ ʼE ina fakatotonu anai ki ʼana ʼaselo ke natou haofaki koe,’ 11 pea ‘ ʼE natou hapai anai ia koe naʼa ʼi tou vaʼe ki he maka.’ ”+ 12 Neʼe tali e Sesu: “ ʼE ui: ‘ ʼE mole tonu ke ke ʼahiʼahiʼi ia Sehova* tou ʼAtua.’ ”+ 13 ʼI te ʼosi faiga ʼa te Tevolo ke ina fakahalaʼi, neʼe mavae leva mai ia te ia ʼo atali ki he tahi age temi faigamalie.+
14 Pea neʼe toe liliu ia Sesu ki Kalilea, ʼaki te malohi ʼo te laumalie.+ Pea neʼe mafola ai he ’u palalau lelei ʼo ʼuhiga mo ia ʼi te koga fenua fuli. 15 Neʼe faiakonaki ʼi ʼonatou sinakoka, pea neʼe fakavikiviki kia ia te hahaʼi fuli.
16 Neʼe alu leva ki Nasaleti,+ ʼae neʼe lahilahi ake ai, pea neʼe hu ki te sinakoka ʼi te ʼaho ʼo te Sapato ohage pe ko tana agamahani.+ Pea neʼe tuʼu ake ke lautohi. 17 Koia neʼe ʼavage kia te ia te takaiga tohi ʼa te polofeta ko Esaia, ʼo ina avahi pea ina maʼu te faʼahi ʼae neʼe tohi ai: 18 “ ʼE ia te au te laumalie ʼo Sehova,* koteʼuhi neʼe ina fakanofo au ke au tala ni logo lelei ki te kau masiva. Neʼe ina fekauʼi au ke au tala ki te kau pilisoni ʼe fakaʼateainaʼi anai natou, pea ki te kau kivi ʼe fakamalolo anai natou, pea ke au fakaʼateainaʼi ia natou ʼae ʼe taʼomia,+ 19 pea mo fakamafola te temi faigamalie ʼae ke natou maʼu ai te ʼofa ʼo Sehova.”*+ 20 Neʼe ina takai te tohi, ʼo fakatoʼo age ki te tagata gaue, pea heka leva ia. Kae neʼe sioʼi fakamamaʼu e te hahaʼi fuli ʼi te sinakoka. 21 Pea neʼe ina ui age kia natou: “ ʼI te ʼaho nei, kua hoko te folafola ʼaeni neʼe kotou logo mai ki ai.”+
22 Neʼe natou palalau lelei fuli ʼo ʼuhiga mo ia. Neʼe natou punamaʼuli ʼi te ʼu lea mālie ʼae neʼe ina puʼaki mai,+ pea neʼe natou feuiʼaki: “ ʼE mole koa la ko he foha ʼo Sosefo?”+ 23 Neʼe ina tali age: “ ʼE mahino ia, ʼe kotou fai anai te taʼaga lea ʼaeni kia au: ‘Toketa, fakamalolo muʼa ia koe. Fai ʼi tou fenua totonu te ʼu meʼa ʼae neʼe matou logo neʼe ke fai ʼi Kapenaume.’ ”+ 24 Neʼe ina toe ui: “ ʼE moʼoni, ʼe mole he polofeta ʼe tali lelei ʼi tona fenua totonu.+ 25 Ohage la, ʼe au tala moʼoni atu kia koutou: Neʼe tokolahi te ʼu fafine vitua ʼi Iselaele ʼi te temi ʼo Elia. ʼI te temi ʼaia neʼe pupunu ai te lagi ia taʼu ʼe tolu mo mahina ʼe ono, pea neʼe hoko ai te hoge lahi ʼi te fenua katoa.+ 26 Neʼe mole fekauʼi ia Elia ki he tahi ʼi te ʼu fafine ʼaia, kae gata pe ki he fafine vitua ʼi te kolo ko Salepate ʼi te fenua ʼo Sitoni.+ 27 Tahi ʼae, neʼe kaugamalie te kau kilia ʼi Iselaele ʼi te temi ʼo te polofeta ko Eliseo, kae neʼe mole ina fakamaʼa* he tahi ia natou, gata pe kia Naamane te tagata Silia.”+ 28 Neʼe iita ia natou fuli ʼae neʼe logo ki te ʼu palalau ʼaia ʼi te sinakoka.+ 29 Neʼe natou tutuʼu ake ai ʼo taki ki te mata mato, ʼi te tuʼa kolo. Neʼe laga tonatou kolo ʼi te moʼuga. Neʼe natou fakatotonu ke natou li ifo mai ai. 30 Kae neʼe fakalakalaka pe ia ia natou ʼo alu.+
31 Pea neʼe alu leva ki Kapenaume, ko he kolo ʼo Kalilea. Neʼe faiakonaki ai ki te hahaʼi ʼi te Sapato.+ 32 Pea neʼe natou punamaʼuli ʼi tana faʼahiga faiakonaki,+ koteʼuhi neʼe palalau ohage ko he tahi ʼe ina maʼu te pule.* 33 ʼI te sinakoka, neʼe ʼi ai te tagata neʼe ulu sino ai te temonio, pea neʼe kalaga:+ 34 “Oie! Sesu mai Nasaleti, kotea ʼae ʼe ke fai ʼi heni?+ Neʼe ke haʼu koa ʼo fakaʼauha matou? ʼE au iloʼi lelei pe ko koe te Maʼoniʼoni ʼa Te ʼAtua!”+ 35 Kae neʼe pupulaʼi ia e Sesu, ʼo ina ui: “Fakalogologo, pea ke mavae ia ia.” ʼI tana ʼosi peʼehi te tagata ki te kele ʼi ʼonatou muʼa, neʼe mavae leva te temonio ʼo mole ina fai age he meʼa ʼe kovi. 36 Neʼe natou punamaʼuli fuli ai mo feuiʼaki: “Kotea te taʼi palalau ʼaia? ʼE ina maʼu te pule mo te malohi ʼo fai ni fakatotonu ki te ʼu laumalie kovi pea ʼe natou mavae!” 37 Koia neʼe mafola te logo ʼo ʼuhiga mo ia ʼi te koga fenua fuli.
38 ʼI tana ʼosi mavae mai te sinakoka, neʼe hu leva ki te ʼapi ʼo Simone. Neʼe kovi ʼosi te fiva ʼo te faʼe ʼo te ʼohoana ʼo Simone, ʼo natou kole age kia te ia ke tokoni ki ai.+ 39 Koia neʼe fakaovi age pea mo ina fakamalolo ʼo puli ai tona fiva. Pea neʼe tuʼu ake ai ʼo kamata tauhi ia natou.
40 Kae ʼi te to ʼo te laʼa, ko natou fuli ʼae neʼe natou maʼu ni hahaʼi ʼe tau mo ni mahaki kehekehe, neʼe natou ʼaumai kia Sesu. Neʼe ina hili ʼona nima kia natou takitahi, pea ina fakamalolo ai natou.+ 41 Neʼe toe mavae te kau temonio ʼi te tokolahi ia natou, ʼo kalaga: “Ko koe te ʼAlo ʼo te ʼAtua.”+ Kae neʼe ina pupulaʼi natou, pea neʼe mole ina tali ke natou palalau+ he neʼe natou iloʼi ʼe ko ia ia Kilisito.*+
42 ʼI te kei hegihegi, neʼe alu ki he koga meʼa lavaki.+ Kae neʼe kumi ia e te hahaʼi, pea neʼe natou ʼomai ai ki te potu ʼae neʼe nofo ai. Neʼe natou faigaʼi ke natou taʼofi ke mole mavae. 43 Kae neʼe ina tali age: “ ʼE tonu foki ke au tala te logo lelei ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ki te ʼu kolo ʼae, ko te tupuʼaga ʼaia ʼo toku fekauʼi mai.”+ 44 Koia neʼe alu ai ʼo faifakamafola ʼi te ʼu sinakoka ʼo Sutea.
5 ʼI te tahi ʼaho, neʼe tuʼu ia Sesu ʼi te kauvai ʼo Senesaleti.* Pea neʼe fakaʼefihi age te hahaʼi kia te ia ke natou fakalogo ki te folafola ʼa te ʼAtua.+ 2 Neʼe sio ki te ʼu vaka ʼe lua ʼe tau ʼi te kauvai, kae neʼe kua hihifo te kau tautai ʼo fakamaʼa ʼonatou kupega.+ 3 Neʼe kake ki te vaka ʼo Simone, pea neʼe ina kole age ke fakamamaʼo atu mai te kauvai. Neʼe heka ai ʼo faiakonaki ki te hahaʼi mai te vaka. 4 ʼI tana ʼosi palalau, neʼe ina ui kia Simone: “Hoho atu ki te loloto, ʼo kotou ʼaʼau ʼokotou kupega.” 5 Kae neʼe tali e Simone: “ ʼAliki, neʼe matou kinakina ʼi te po katoa pea neʼe mole matou maʼu he meʼa.+ Kae ʼe au toe ʼaʼau pe la te ʼu kupega he ʼe ke kole mai.” 6 Pea ʼi tanatou fai te faʼahi ʼaia, neʼe natou maʼu lahi ʼaupito ai ʼanatou ika, ʼo motumotu ai ʼonatou kupega.+ 7 Koia neʼe natou taukalo ai ki ʼonatou kaugā gelu ʼae ʼi te tahi vaka ke ʼomai ʼo tokoni kia natou. Pea neʼe natou ʼomai ai ʼo fakafonu te ʼu vaka lualua, ʼo kamata momou ai. 8 ʼI tana sio ki ai, neʼe tuʼutuli ifo ia Simone Petelo ia muʼa ʼo Sesu, ʼo ina ui: “ ʼAliki, fakamamaʼo atu, ko au ko he tagata agahala.” 9 Ko ia pea mo natou fuli ʼae neʼe fakatahi mo ia neʼe natou punamaʼuli ʼi te ʼu tuʼuga ika ʼae neʼe natou maʼu. 10 Neʼe toe feia pe mo Sakopo mo Soane, te ʼu foha ʼo Sepeteo,+ ʼae neʼe kaugā gelu mo Simone. Kae neʼe ui e Sesu kia Simone: “Tuku tau mataku. Pea ʼo kamata atu ʼi te temi nei, ko te ʼu tagata* ʼae ka ke puke maʼuli.”+ 11 Koia neʼe liliu ai te ʼu vaka ki ʼuta, pea neʼe natou tuku ia meʼa fuli kae mulimuli leva ia te ia.+
12 ʼI te tahi ʼaho, neʼe nofo ia Sesu ʼi te tahi kolo, pea neʼe ʼi ai te tagata neʼe kovi ʼosi tona kilia. ʼI tana sio ʼae ki ai neʼe tuʼutuli ifo ʼi ʼona muʼa ʼo kole mamahi: “ ʼAliki, kapau ʼe ke loto ki ai, ʼe feala ke ke fakamaʼa au.”+ 13 Neʼe faoʼi e Sesu tona nima pea fa ki ai, ʼo ina ui: “ ʼE au loto ki ai! Ke ke maʼa.” Neʼe puli atu aipe tona kilia.+ 14 Neʼe ina fakatotonu ki te tagata ke ʼaua naʼa ina fakamatala ki he tahi: “Kae ke alu ʼo ha ki te pelepitelo pea ke momoli he molaga ʼo mulimuli ki te Lao ʼa Moisese ʼo ʼuhiga mo tou fakamaʼa.+ Ko he fakamoʼoni anai kia natou.”+ 15 Ka neʼe mafola te logo ʼo ʼuhiga mo ia. Neʼe fakatahitahi mai te hahaʼi tokolahi ʼo fakalogo pea ke fakamalolo natou mai ʼonatou mahaki.+ 16 Kae neʼe tautau alu ia ki he ʼu koga meʼa lavaki ʼo faikole.
17 ʼI te tahi ʼaho, neʼe lolotoga faiakonaki, pea neʼe nonofo ai te kau Faliseo* mo te kau faiako ʼo te Lao. Neʼe natou ʼomai mai te ʼu kolo liliki fuli ʼo Kalilea mo Sutea pea mo Selusalemi. Neʼe ina maʼu te malohi ʼo Sehova* moʼo fakamalolo te hahaʼi.+ 18 Neʼe ʼi ai leva he ’u tagata neʼe natou fata mai he tagata palalisia ʼi he palepale. Neʼe natou faiga ke natou fehufi mai mo ia ʼo tuku ia muʼa ʼo Sesu.+ 19 Kae neʼe mole feala ia ʼuhi ko te hahaʼi. Koia neʼe natou fekakeʼi ai ki te ʼato, ʼo fakahifo ifo mo tona palepale ʼi te ava, ʼi te lotolotoiga ʼo natou ʼae neʼe nonofo ia muʼa ʼo Sesu. 20 ʼI te sio ʼa Sesu ki tanatou tui, neʼe ina ui: “Tagata, kua fakamolemole ʼau agahala.”+ 21 Koia neʼe feuiʼaki ai e te kau sekelipa* mo te kau Faliseo: “Ko ai koa te tagata ʼaeni ʼe pauʼu feia? ʼE mole feala ki he tahi ke ina fakamolemole te ʼu agahala, gata pe ki te ʼAtua.”+ 22 Kae neʼe iloʼi lelei e Sesu ʼanatou manatu, ʼo ina tali age: “He koʼe ʼe kotou maʼu te ʼu manatu ʼaia? 23 Kotea ʼae ʼe faigafua age, ko te ui ʼaeni, ‘Kua fakamolemole ʼau agahala’ peʼe ko te ui ʼae ‘Tuʼu ake pea ke haʼele’? 24 Kae ke kotou iloʼi ʼe maʼu e te Foha ʼo te tagata* te malohi ʼi te kele ke ina fakamolemole te ʼu agahala . . .” neʼe ina ui ki te tagata palalisia: “ ʼE au ui atu: Tuʼu ake, toʼo tou palepale pea ke alu ki tou ʼapi.”+ 25 Pea neʼe tuʼu ake ai ʼi ʼonatou muʼa, ʼo toʼo tona palepale, pea neʼe alu ai ki tona ʼapi ʼo fakakololiaʼi te ʼAtua. 26 Neʼe natou punamaʼuli fuli ai mo fakakololia ki te ʼAtua. Neʼe natou manavahe ʼo ui: “Neʼe tou sisio ʼi te ʼaho nei ki he ʼu meʼa taulekaleka!”
27 ʼOsi ʼaia, neʼe alu ai ia Sesu pea neʼe sio ki he tagata tanaki tukuhau ʼe higoa ko Levi neʼe heka ʼi te fale ʼo te ʼu tukuhau. Neʼe ina ui ki ai: “Muli mai ia te au.”+ 28 Neʼe tuʼu ake aipe ʼo ina tuku ia meʼa fuli, kae mulimuli ia Sesu. 29 Neʼe fai leva e Levi te kaitahi ʼi tona ʼapi maʼa Sesu. Neʼe kau ki ai te tokolahi ʼo te kau tanaki tukuhau pea mo ʼihi atu.+ 30 Pea neʼe muhumuhu ai te kau Faliseo mo te kau sekelipa ki ʼana tisipulo, ʼo ui: “He koʼe ʼe kotou kakai mo iinu fakatahi mo te kau tanaki tukuhau pea mo te kau agahala?”+ 31 Neʼe tali age e Sesu: “ ʼE mole ko te hahaʼi malolohi ʼae ʼe ʼaoga ki ai he toketa, kae ko natou ʼae ʼe mahahaki.+ 32 Neʼe mole au haʼu ʼo pauʼi te kau faitotonu, kae ko te kau agahala ke natou fakahemala.”+
33 Neʼe natou tali age: “ ʼE sesunio tuʼumaʼu te ʼu tisipulo ʼa Soane pea mo faikole mamahi, ʼo toe feia pe mo te ʼu tisipulo ʼa te kau Faliseo, kae ko ʼau tisipulo ʼe kakai natou mo iinu.”+ 34 Kae neʼe tali age e Sesu: “ ʼE mahino ia, ʼi te kei nofo ʼa te tagata ʼohoana mo ʼona kaumeʼa, ʼe mole feala ke kotou fakasesunioʼi natou. 35 Kae ʼe hoko mai anai te temi ʼae ka toʼo ai te tagata ʼohoana+ mai ia natou, pea ʼe hoki natou sesunio anai ʼi te ʼu ʼaho ʼaia.”+
36 Neʼe ina foaki age te lea fakatata kia natou: “ ʼE mole tuʼusi e he tahi he moʼi kie ʼi he kofu foʼou ʼo tui ki he kofu ʼafeā. Kapau ʼe fai feia pea ʼe haeʼi anai e te moʼi kie foʼou pea ʼe mole alu tahi anai mo te kofu ʼafeā.+ 37 Pea ʼe mole ʼai e he tahi ia te vino foʼou ki he ʼu ʼaiʼaga vino* ʼafeā. He ʼe kapau ʼe ina fai feia, ʼe mahae anai ia te ʼu ʼaiʼaga vino ʼo maumau ai te vino mo te ʼu ʼaiʼaga vino. 38 Kae ʼe tonu ke ʼai te vino foʼou ki he ʼu ʼaiʼaga vino foʼou. 39 ʼE mole he tahi ʼi tana ʼosi inu te vino ʼafeā ʼe loto leva ki te vino foʼou, he ʼe ina ui pe ia: ‘ ʼE lelei te vino ʼafeā.’ ”
6 ʼI te tahi sapato, neʼe fakalaka ʼi te ʼu gaueʼaga fulumeto pea neʼe fusi e ʼana tisipulo te fulumeto,+ ʼo milihi ki ʼonatou nima pea natou kai.+ 2 Pea neʼe ui e ʼihi kau Faliseo: “He koʼe ʼe kotou fai ia te meʼa ʼae ʼe mole gafua ke fai ʼi te ʼaho ʼo te Sapato?”+ 3 Kae neʼe tali age e Sesu: “Neʼe mole kotou lau koa la te meʼa ʼae neʼe fai e Tavite ʼi te temi ʼae neʼe fia kai ai mo ʼona kaugā fagona?+ 4 Neʼe hu ki te fale ʼo te ʼAtua pea ina maʼu te ʼu pane ʼae neʼe molagaʼi. Neʼe ina kai pea mo foaki age ʼihi pane ki ʼona kaugā fagona, kae neʼe mole gafua ke kai e he tahi, gata pe ki te kau pelepitelo.”+ 5 Neʼe ina hoko atu: “Ko te Foha ʼo te tagata ʼe ko te ʼAliki ʼo Te Sapato.”+
6 ʼI te tahi age sapato,+ neʼe hu ki te sinakoka pea kamata faiakonaki. Pea neʼe ʼi ai te tagata neʼe palalisia tona nima mataʼu.+ 7 Neʼe lamalama leva e te kau sekelipa mo te kau Faliseo ia Sesu pe ʼe ina fai anai he fakamalolo ʼi te Sapato, ke natou tukugakoviʼi ai. 8 Kae neʼe iloʼi e Sesu ʼanatou manatu,+ koia neʼe ina ui ai ki te tagata ʼae ʼe palalisia tona nima: “Tuʼu ake pea ke haʼu ki lotomalie.” Neʼe tuʼu ake ai ʼo haʼu ki lotomalie. 9 Pea neʼe ui age e Sesu kia natou: “ ʼE au fehuʼi atu: ʼE gafua koa ke fai he meʼa ʼe lelei peʼe kovi ʼi te Sapato, ke haofaki ai he maʼuli,* peʼe ke matehi?”+ 10 Neʼe haga ai ʼo sioʼi ia natou fuli, ʼo ina ui leva ki te tagata: “Faoʼi tou nima.” Neʼe ina faoʼi tona nima pea neʼe lelei ai. 11 Kae neʼe kovi ʼosi tonatou iita, ʼo natou feuiʼaki pe kotea ʼae ka natou fai kia Sesu.
12 ʼI te ’u ʼaho ʼaia, neʼe hake ai ki te moʼuga ʼo faikole,+ pea neʼe faikole ai ki te ʼAtua ʼi te po katoa.+ 13 Pea ʼi te ʼaho ake, neʼe ina pauʼi ʼana tisipulo pea mo filifili ia natou he toko 12, ʼae neʼe ina toe fakahigoaʼi ko te kau apositolo:+ 14 ko Simone, ʼae neʼe ina toe fakahigoaʼi ko Petelo, mo Atelea tona tehina, mo Sakopo, mo Soane, mo Filipo,+ mo Paletolomeo, 15 mo Mateo, mo Tomasi,+ mo Sakopo te foha ʼo Alefeo, mo Simone ʼae ʼe toe higoa ko “te tagata faʼafai,” 16 mo Sutasi te foha ʼo Sakopo, pea mo Sutasi Isekaliote, ʼae ka ina lavakiʼi ia ia.
17 Neʼe alu leva mo natou ki he koga meʼa laulelei. Pea neʼe kaugamalie ai ʼana tisipulo, mo te hahaʼi mai Sutea katoa pea mo Selusalemi pea mai te ʼu koga fenua ʼo Tile mo Sitoni, neʼe ʼomai ke natou fakalogo kia te ia pea ke ina fakamalolo natou mai ʼonatou mahaki. 18 Neʼe toe fakamalolo mo natou ʼae neʼe fakamamahiʼi e te ʼu laumalie kovi. 19 Neʼe faigaʼi e te hahaʼi fuli ke natou fa kia te ia, koteʼuhi neʼe haʼu mai ia te ia he malohi+ pea neʼe natou malolo fuli ai.
20 Pea neʼe sio ki ʼana tisipulo mo ina ui age:
“Manuʼia ia koutou ʼae ʼe masisiva, he ʼe ʼa koutou te Puleʼaga ʼo te ʼAtua.+
21 “Manuʼia ia koutou ʼae ʼe fia kakai ʼi te temi nei, he ʼe kotou makokona anai.+
“Manuʼia ia koutou ʼae ʼe fetagihi ʼi te temi nei, he ʼe kotou kakata anai.+
22 “Manuʼia ia koutou ʼae ʼe fehiʼaʼinaʼi,+ peʼe kapu koutou,+ peʼe laukoviʼi koutou, peʼe fakalainoaʼi ʼokotou higoa ʼuhi ko te Foha ʼo te tagata. 23 Kotou fakafiafia ʼi te ʼaho ʼaia pea mo hopohopo fakafiafia, he ʼe lahi tokotou fakapale ʼi selo, koteʼuhi ko te ʼu meʼa pe ʼaia neʼe fai e ʼanatou kui ki te kau polofeta.+
24 “Kae malaʼia kia koutou ʼae ʼe maʼu koloa,+ he ʼe kua kotou maʼu tokotou fakafimalie katoa.+
25 “Malaʼia kia koutou ʼae ʼe makokona ʼi te temi nei, he ʼe kotou pakupaku anai.
“Malaʼia kia koutou ʼae ʼe kakata ʼi te temi nei, he ʼe kotou putu mo fetagihi anai.+
26 “Malaʼia moka palalau lelei te ʼu tagata fuli ʼo ʼuhiga mo koutou,+ koteʼuhi ko te meʼa pe ʼaia neʼe fai e ʼanatou kui ki te kau polofeta loi.
27 “Kae ʼe au tala atu kia koutou ʼae ʼe fakalogo mai: Kotou haga ʼoʼofa ki ʼokotou fili, mo fai te meʼa ʼae ʼe lelei kia natou ʼae ʼe fehihiʼa ia koutou,+ 28 mo tapuakiʼi ia natou ʼae ʼe natou fakamalaʼia koutou, mo hufakiʼi ia natou ʼae ʼe natou leakoviʼi koutou.+ 29 Ko ʼae ʼe ina pāki hou kauʼahe, fakahaga age mo ʼae, pea ko ʼae ʼe ina toʼo tou pulupulu, ʼaua naʼa ke fakafisi age mo tou kofu loto.+ 30 Foaki kia ia ʼae ʼe ina kole atu,+ pea ko ʼae ʼe ina toʼo ʼau meʼa, ʼaua naʼa ke toe kole age.
31 “Tahi ʼae, ko te meʼa ʼae ʼe kotou loto ke fai atu e te hahaʼi, kotou toe fai feia kia natou.+
32 “Kapau ʼe kotou ʼoʼofa pe kia natou ʼae ʼe ʼoʼofa atu, kotea te lelei ʼae ʼe kotou fai? He ʼe toe ʼoʼofa pe la mo te kau agahala kia natou ʼae ʼe ʼoʼofa age.+ 33 Pea kapau ʼe kotou agalelei pe kia natou ʼae ʼe agalelei atu, kotea te lelei ʼae ʼe kotou fai? He ʼe toe fai feia pe mo te kau agahala. 34 Pea tahi ʼae, kapau ʼe kotou foaki* kia natou ʼae ʼe kotou ʼamanaki ʼe natou toe liufaki atu anai, kotea te lelei ʼae ʼe kotou fai?+ He ʼe toe fai feia pe mo te kau agahala, ʼe natou foaki ki te kau agahala ke toe liufaki age. 35 Kae ke kotou haga ʼoʼofa ki ʼokotou fili, mo fai te meʼa ʼae ʼe lelei, mo foaki ʼo mole kotou ʼamanaki ʼe liufaki atu anai.+ ʼE lahi anai tokotou fakapale, pea ʼe kotou liliu anai ko he ʼu foha ʼo te Maʼoluga, koteʼuhi ʼe agalelei kia natou ʼae ʼe maʼuli galo mo agakovi.+ 36 Kotou haga manavaʼofa, ohage pe ko takotou Tamai ʼe manavaʼofa.+
37 “Tahi ʼae, tuku takotou fakamau, pea ʼe mole fakamauʼi anai koutou,+ tuku takotou fakatuʼā, pea ʼe mole fakatuʼā anai koutou. Kotou haga fakamolemole, pea ʼe fakamolemole atu anai.+ 38 Kotou haga foaki, pea ʼe foaki atu anai kia koutou.+ ʼE natou huaʼi anai ki ʼakotou taga* he fua ʼe lahi, ʼe lulu anai, mo lomi pea mo fonu gutugutu. He ʼe fakafuafua anai koutou ʼo mulimuli pe ki takotou faʼahiga fakafuafua.”
39 Neʼe ina fai age te lea fakatata ʼaeni: “ ʼE mole feala ki he kivi ke ina taki he tahi age kivi. He ʼe nā fetoki anai ki he luo.+ 40 ʼE mole maʼoluga age he tahi ʼe ako* ʼi hana faiako, kae ko ʼae ʼe lelei tona akoʼi ʼe liliu anai ohage ko tana faiako. 41 He koʼe ʼe ke tokagaʼi koe te moʼi eveʼi ʼakau ʼae ʼi te mata ʼo tou tehina, kae ʼe mole ke tokagaʼi koe te lalago ʼae ʼi tou mata?+ 42 ʼE feafeaʼi hau lava ui ki tou tehina: ‘Tehina, tuku ke au toʼo te moʼi eveʼi ʼakau ʼae ʼi tou mata,’ kae ʼe mole ke tokagaʼi te lalago ʼae ʼi tou mata? Tagata malualoi! Toʼo muʼa ia te lalago ʼae ʼi tou mata, ke feala hau sio lelei pea hoki ke toʼo leva te moʼi eveʼi ʼakau ʼae ʼi te mata ʼo tou tehina.
43 “ ʼE mole fua kovi he fuʼu ʼakau ʼe maʼuli lelei, pea ʼe mole fua lelei he fuʼu ʼakau ʼe maʼuli kovi.+ 44 ʼE iloʼi pe te fuʼu ʼakau ʼi ʼona fua.+ Ohage la, ʼe mole toli e te hahaʼi he ʼu fuaʼi fiku ʼi he vao talatala, peʼe ko he ʼu fuaʼi vite ʼi he ʼakau talatala. 45 Ko te tagata ʼae ʼe agalelei ʼe ina toʼo mai te koloa lelei ʼae ʼi tona loto te ʼu meʼa ʼae ʼe lelei. Kae ko te tagata ʼae ʼe agakovi ʼe ina toʼo mai tona koloa ʼae ʼe kovi te ʼu meʼa ʼae ʼe kovi. He ʼe haʼu mai tona gutu te meʼa ʼae ʼe fonu ai tona loto.+
46 “He koʼe ʼe kotou fakahigoaʼi au ‘ ʼAliki!’ kae ʼe mole kotou fai te ʼu meʼa ʼae ʼe au ui atu?+ 47 ʼE au fakaha atu anai pe ʼe ko te faʼahiga tagata feafeaʼi ʼae ʼe haʼu kia te au, mo logo ki ʼaku folafola pea mo ina maʼuliʼi:+ 48 ʼE hage ko he tagata neʼe ina laga he ʼapi, ʼo ina keli loloto ʼo fakatafito ki te maka. Neʼe hoko mai leva he puvai, ʼo pa te vai ki te ʼapi kae neʼe mole feʼauga tona malohi moʼo fakagaugaue, koteʼuhi neʼe lelei tona laga.+ 49 Kae ko ʼae ʼe logo pea ʼe mole ina maʼuliʼi,+ ʼe hage ko he tagata neʼe ina laga he ʼapi ʼi te fuga kele kae mole hona fakatafito. Neʼe pa mai te vai ki ai, ʼo holo atu aipe pea mo lahi tona maumau.”
7 ʼI tana ʼosi fai te ʼu palalau ʼaia ki te hahaʼi, neʼe hu ai leva ki Kapenaume. 2 Neʼe ʼi ai te tagata faifekau ʼa te pule solia* neʼe ʼofa ai, neʼe mahaki kovi pea neʼe kua vave mate.+ 3 ʼI tana logo ki te palalau ʼo ʼuhiga mo Sesu, neʼe ina fekauʼi ʼihi takitaki Sutea ke olo ʼo kole age ke haʼu ʼo fakamalolo tana tagata faifekau. 4 Neʼe natou olo ai ʼo kolekole age kia Sesu: “ ʼE tau mo ia ke ke fakahoko te faʼahi ʼaia, 5 he ʼe ʼofa ki tatatou hahaʼi pea ko ia totonu ʼae neʼe ina laga tomatou sinakoka.” 6 Koia neʼe alu ai ia Sesu mo natou. Kae ʼi tana vave tau atu ki te ʼapi, neʼe fekauʼi mai e te pule solia ʼona kaumeʼa ke natou ui age: “ ʼAliki, ʼaua naʼa ke fakakinakina, koteʼuhi ʼe mole tuha mo au ke ke hu ki toku loto fale.+ 7 Koia neʼe au manatu ai ʼe mole tau mo au ke au alu atu kia te koe. Kae fai pe koe he fakatotonu pea ʼe malolo anai taku tagata faifekau. 8 Mo au foki la ʼe ʼi ai ʼoku pule pea ʼe au puleʼi he kau solia. Ka au ui ki he tahi ‘Alu’ pea ʼe alu ia, ki he tahi age ‘Haʼu’ pea ʼe haʼu ia, pea ki taku tagata kaugana ‘Fai te meʼa ʼae’ pea ʼe ina fai.” 9 ʼI te logo ʼa Sesu ki te ʼu palalau ʼaia, neʼe punamaʼuli ai. Pea neʼe haga mai ki te hahaʼi ʼae neʼe mulimuli ia te ia ʼo ina ui: “ ʼE au tala atu kia koutou, ʼe heʼeki au maʼu he tagata tui malohi feia ʼi Iselaele.”+ 10 Pea ʼi te toe liliu atu ʼa natou ʼae neʼe fekauʼi, neʼe natou maʼu atu te tagata faifekau kua malolo.+
11 Mole faʼa fualoa ki ai pea neʼe alu leva ki te kolo ʼe higoa ko Naini. Neʼe kaugā fagona mo ʼana tisipulo mo te hahaʼi tokolahi. 12 ʼI tana fakaovi atu ki te huʼaga ʼo te kolo, neʼe fata mai te mate, ko te tama ʼulu tokotahi ʼa te fafine vitua.+ Neʼe toe fakatahi mo ia he hahaʼi tokolahi ʼo te kolo. 13 ʼI te sio ʼa te ʼAliki kia ia, neʼe ʼofa mamahi ai,+ pea neʼe ina ui age: “Tuku tau tagi.”+ 14 Neʼe fakaovi age ʼo fa ki te fata,* ʼo tutuʼu ai te kau fata. Pea ina ui: “Tupulaga, ʼe au ui atu, tuʼu ake!”+ 15 Neʼe mafuta ake te mate ʼo kamata palalau, pea neʼe tuku age leva e Sesu ki tana faʼe.+ 16 Neʼe natou manavasiʼi fuli ai, ʼo natou fakakololiaʼi te ʼAtua: “Kua tupu ia tatou he polofeta lahi,”+ pea, “Kua tokagaʼi e te ʼAtua tana hahaʼi.”+ 17 Neʼe mafola te logo ʼaia ʼo ʼuhiga mo Sesu ʼi te ʼu tafaʼaki fuli pea mo Sutea katoa.
18 Neʼe fakamatala e te ʼu tisipulo ʼa Soane kia ia te ʼu meʼa fuli ʼaia.+ 19 Koia neʼe pauʼi e Soane ʼana tisipulo ʼe toko lua ʼo fekauʼi naua ki te ʼAliki ke nā fakalavelave age: “ ʼE ko koe koa ia Ia ʼae ʼe tonu ke haʼu,+ peʼe tonu koa ke matou atalitali ki he tahi age?” 20 ʼI tanā ʼomai kia Sesu, neʼe ui e te ʼu tagata: “Neʼe fekauʼi mai maua e Soane Patita ke ma fakalavelave atu: ‘ ʼE ko koe koa ia Ia ʼae ʼe tonu ke haʼu, peʼe tonu koa ke matou atalitali ki he tahi age?’ ” 21 ʼI te temi ʼaia, neʼe ina fakamalolo te hahaʼi tokolahi neʼe tau mo te ʼu mahaki kehekehe,+ neʼe ulu sino ai te ʼu laumalie kovi, pea tokolahi te hahaʼi kivi neʼe toe sisio. 22 Neʼe ina tali age kia naua: “Kolua olo ’o fakamatala kia Soane ia te ʼu meʼa ʼaeni ʼe kolua sisio pea mo logo ki ai: Kua sisio te kau kivi,+ kua haʼele te kau ketu, kua fakamaʼa te kau kilia, kua logo te kau tuli,+ kua fakatuʼuake te kau mate pea kua tala ia te logo lelei ki te kau masisiva.+ 23 Manuʼia ia ia ʼae ʼe mole tukia ʼo tupu ko au.”+
24 ʼI te mavae atu ʼa te kau ʼave logo ʼa Soane, neʼe palalau ia Sesu ki te hahaʼi kaugamalie ʼo ʼuhiga mo Soane: “Kotea ʼae neʼe kotou olo ʼo vakaʼi ʼi te toafa? Ko he kaho koa neʼe gaugaue ʼi te matagi?+ 25 Kotea ʼae neʼe kotou sisio ki ai? Ko he tagata koa neʼe teu matalelei?+ ʼE mahino ia, ko natou ʼae ʼe teu matalelei pea mo maʼuli fakaʼaliʼaliki ʼe natou nonofo ʼi te ʼu fale hau. 26 Koia, he koʼe neʼe kotou olo ki te toafa? Ke kotou sisio ki he polofeta? ʼEi, pea ʼe au tala atu, ʼe maʼuhiga age ia ʼi he polofeta.+ 27 Neʼe tohi ʼo ʼuhiga mo ia: ‘ ʼE au fekauʼi taku tagata ʼave logo ke muʼamuʼa ia koe, ke ina teuteuʼi tou ala.’+ 28 ʼE au tala moʼoni atu kia koutou, ʼi te ʼu tagata fuli,* ʼe mole he tahi ʼe lahi age ia Soane, kae ko ʼae ʼe veliveli ʼi te Puleʼaga ʼo te ʼAtua, ʼe lahi age ia ia.”+ 29 (ʼI te logo ki ai ʼa te hahaʼi fuli pea mo te kau tanaki tukuhau, neʼe natou tala ai ʼe faitotonu te ʼAtua, koteʼuhi neʼe papitemaʼi natou ʼaki te papitema ʼa Soane.+ 30 Kae ko te kau Faliseo pea mo natou ʼae ʼe popoto ʼi te Lao, neʼe natou siʼaki te finegalo ʼo* te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo natou,+ he neʼe mole natou loto ke papitemaʼi natou e Soane.)
31 “ ʼE au fakatatau anai koa kia ai ia te hahaʼi ʼo te taʼiake ʼaeni? ʼE natou hage koa ko ai?+ 32 ʼE natou hage ko he ʼu fanau ʼe heheka ʼi te fakatauʼaga koloa pea mo natou kalaga ki ʼihi fanau: ‘Neʼe matou puhi fagufagu maʼa koutou kae neʼe mole kotou memeʼe, neʼe matou tagilaulau kae neʼe mole kotou fetagihi.’ 33 ʼO toe feia pe, neʼe haʼu ia Soane Patita, neʼe mole kai ki he moʼi pane pea neʼe mole inu ki he vino,+ kae ʼe kotou ui: ‘ ʼE nofo mo he temonio.’ 34 Neʼe haʼu te Foha ʼo te tagata ʼo kai pea mo inu, kae ʼe kotou ui: ‘Ko te tagata ʼaeni ʼe kai pea mo inu fakavale,* pea ʼe kaumeʼa mo te kau tanaki tukuhau mo te kau agahala.’+ 35 Kae ʼe ha te poto ʼi ʼona fua* fuli.”+
36 Pea neʼe kole age e te Faliseo ke haʼu ʼo kai mo ia. Neʼe hu ai ki tona ʼapi pea mo heka ʼi te laupapa. 37 Neʼe ʼi ai te fafine agahala ʼi te kolo pea ʼi tana iloʼi ʼae ʼe kai ʼi te ʼapi ʼo te Faliseo, neʼe haʼu ai mo te hina* lolo magoni.+ 38 Neʼe tuʼutuli ifo ʼi ʼona tuʼa, ʼo tagi pea mo palapalaʼi ʼona vaʼe ʼaki ʼona loʼimata. Pea neʼe ina holoholoʼi ʼaki tona lauʼulu. Neʼe ʼuma mamahi ki ʼona vaʼe pea mo tākai ʼaki te lolo magoni. 39 ʼI tana sio ki ai, neʼe manatu te Faliseo ʼae neʼe faifakaafe: “Kapau ʼe ko he polofeta moʼoni te tagata ʼaeni, ʼe ina iloʼi pe ko te faʼahiga fafine feafeaʼi ʼae ʼe fa age ki ai, ʼe ko he fafine agahala.”+ 40 Kae neʼe ui age e Sesu: “Simone, ʼe ʼi ai te meʼa ʼe au fia ui atu.” Neʼe ina tali age: “ ʼAliki, ui mai koe!”
41 “Neʼe tuʼu maʼua tagata ʼe toko lua ki he tagata, ko te maʼua ʼo te tahi ko tenalio* ʼe 500 pea ko te tahi age ko te 50. 42 ʼI tanā mole lava huʼi ʼonā maʼua, neʼe ina fakamolemole kia naua ʼaki he lotolelei. Koia, ko ai ia naua ʼae ka ʼofa lahi kia ia?” 43 Neʼe tali e Simone: “ ʼI taku manatu, ko ia ʼae neʼe lahi age tana fakamolemole ki ai.” Neʼe tali e Sesu: “ ʼE tonu tau tali.” 44 Pea neʼe haga leva ki te fafine mo ui kia Simone: “Sio ki te fafine ʼaeni. ʼI taku hu mai ki tou loto fale, neʼe mole ke foaki mai he moʼi vai ki ʼoku vaʼe. Kae ko te fafine ʼaeni neʼe ina palapalaʼi ʼoku vaʼe ʼaki ʼona loʼimata pea neʼe ina holoholoʼi ʼaki tona lauʼulu. 45 Neʼe mole ke ʼuma mai, kae ko te fafine ʼaeni, talu mai taku tau mai, neʼe haga ʼuma mamahi pe ki ʼoku vaʼe. 46 Neʼe mole ke tākai lolo toku ʼulu, kae ko te fafine ʼaeni neʼe ina tākai ʼoku vaʼe ʼaki te lolo magoni. 47 ʼE au tala atu kia koutou, ʼuhi ko te faʼahi ʼaia, ʼe fakamolemole ʼana agahala,+ logope la tona lahi, he neʼe ʼofa lahi. Kae ko ʼae ʼe fakamolemole veliveli pe ki ai, ʼe veliveli pe tona ʼofa.” 48 Pea neʼe ina ui age ki te fafine: “Kua fakamolemole ʼau agahala.”+ 49 Ko natou ʼae neʼe nonofo mo ia ʼi te laupapa neʼe natou feuiʼaki: “Ko ai te tagata ʼaeni ʼe ina lava fakamolemole mo te ʼu agahala?”+ 50 Kae neʼe ina ui age ki te fafine: “Kua haofaki koe e tau tui,+ alu la ʼi te fimalie.”
8 Neʼe mole faʼa fualoa ki ai pea faifagona ʼi te ʼu kolo lalahi mo te ʼu kolo liliki, ʼo faifakamafola mo tala te logo lelei ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua.+ Pea neʼe fakatahi mo ia te toko Hogofulu-ma-lua, 2 ʼo kau ai mo ʼihi fafine neʼe fakamalolo mai ni mahaki mo ni laumalie kovi, ohage la ko Malia ʼae ʼe toe higoa ko Maketalena* neʼe mavae mai ai te ʼu temonio ʼe fitu, 3 mo Soana+ te ʼohoana ʼo Kusa, ʼae neʼe tokaga ki te ʼapi ʼo Helote, mo Susana, pea mo ʼihi atu fafine ʼe kaugamalie, ʼae neʼe natou fakaʼaogaʼi ʼonatou koloa moʼo tauhi ia natou.+
4 Neʼe fakatahitahi age te hahaʼi tokolahi kia natou ʼae neʼe ʼomai kia Sesu mai te ʼu kolo kehekehe. Neʼe ina fai age leva te lea fakatata ʼaeni:+ 5 “Neʼe alu te tagata gaue kele ʼo nunusi tana pulapula. ʼI tana nunusi ʼaia, neʼe maluku ʼihi pulapula ʼi te vaʼe ala, neʼe molomoloki pea neʼe kai e te ʼu manulele.+ 6 Neʼe maluku ʼihi ki te maka, pea ʼi tana ʼosi homo ake, neʼe moamoa he neʼe mole palapala.+ 7 Neʼe maluku ʼihi ʼi te vao talatala, pea ʼi tanā homo fakatahi ake, neʼe taʼotaʼo e te vao talatala te ʼu pulapula.+ 8 Kae neʼe maluku ʼihi ʼi te kele lelei, pea ʼi tana ʼosi homo ake, neʼe fua ʼo tuʼa 100.”+ Pea ʼi tana ʼosi tala te ʼu meʼa ʼaia, neʼe kalaga ai: “Ko ʼae ʼe ʼi ai ʼona taliga ke fakalogo.”+
9 Kae neʼe fakalavelave age e ʼana tisipulo pe kotea te fakaʼuhiga ʼo te lea fakatata ʼaia.+ 10 Neʼe ina tali age: “Kua foaki atu te fealagia ʼae ke kotou mahino ki te ʼu meʼa fakalilo tapu* ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. Kae kia natou ʼae, ʼe fakaha age ʼaki ni lea fakatata.+ Koia logo la ʼe natou sisio kae ʼe mole natou tokagaʼi he meʼa, pea ʼe natou logo kae ʼe mole natou mahino ki he meʼa.+ 11 Koʼeni te fakaʼuhiga ʼo te lea fakatata: Ko te pulapula ʼe ko te folafola ʼa te ʼAtua.+ 12 Ko natou ʼae neʼe maluku ʼi te vaʼe ala, ʼe ko natou ʼae neʼe logo ki te folafola ʼa te ʼAtua, pea ʼe haʼu te Tevolo ʼo toʼo ʼi ʼonatou loto ke mole natou tui pea ke mole haofaki natou.+ 13 Ko natou ʼae neʼe maluku ʼi te maka, ʼe ko natou ʼae neʼe logo ki te folafola ʼa te ʼAtua, mo natou tali ʼaki he lotofiafia, kae ʼe mole ʼi ai ni ʼonatou aka. ʼE natou tui fakatemi pe, kae ʼi tonatou ʼahiʼahiʼi, ʼe natou fakafisi ki te tui.+ 14 Ko natou ʼae neʼe maluku ʼi te vao talatala, ʼe ko natou ʼae neʼe logo ki te folafola ʼa te ʼAtua, kae ʼe fakaheʼi natou e te ʼu tuʼania, mo te ʼu koloa,+ mo te ʼu fiafia ʼo te maʼuli ʼaeni,+ ʼo taʼotaʼo katoa ai natou pea ʼe mole ni ʼona fua.+ 15 Pea ko natou ʼae neʼe maluku ʼi te kele lelei, ʼe ko natou ʼae ʼi tanatou ʼosi logo ki te folafola ʼaki he loto ʼe lelei mo fakahagatonu,+ ʼe natou taupau pea mo fakafua ʼaki te faʼa kataki.+
16 “ ʼE mole he tahi ʼi tana ʼosi tutu he malama, ʼe ina pulouʼi ʼaki he foʼi kato peʼe ina tuku ki he lalo palepale. Kae ʼe ina hili ki he tuʼulaga malama, ke feala kia natou ʼae ʼe hu mai ke sisio ki te malama.+ 17 He ʼe ha anai ia meʼa fuli ʼe ʼūgia, pea ʼe iloʼi anai ia meʼa fuli ʼae ʼe fufu lelei.+ 18 Koia, kotou tokakaga ki takotou faʼahiga fakalogo, koteʼuhi ko ʼae ʼe ina maʼu hana meʼa, ʼe toe foaki lahi age anai,+ kae ko ʼae ʼe mole ina maʼu hana meʼa, ʼe toʼo anai mo te meʼa ʼae ʼe ina ui ʼe ina maʼu.”+
19 Pea neʼe ʼomai tana faʼe mo ʼona tehina kia te ia,+ kae neʼe mole feala ke natou kaku ki ai ʼuhi ko te hahaʼi.+ 20 Pea neʼe fakaha age: “Koʼeni tau faʼe mo ʼou tehina ʼe natou tutuʼu ʼi tuʼa he ʼe natou fia palalau mo koe.” 21 Neʼe ina tali age: “Ko taku faʼe mo ʼoku tehina, ʼe ko natou ʼaeni ʼe logo ki te folafola ʼa te ʼAtua pea mo maʼuliʼi.”+
22 ʼI te tahi ʼaho, neʼe heheka leva ia Sesu pea mo ʼana tisipulo ki te vaka pea ina ui age: “Tou fakalaka ki te tahi kauvai.” Pea neʼe natou olo ai.+ 23 Kae ʼi tanatou lolotoga faifolau ʼi te vaka, neʼe moe ia. Pea neʼe to he afā ʼi te vai,* ʼo meihiʼi pe ke mou te vaka ʼi tona fonu vai.+ 24 Koia neʼe natou fafagu ia ia ʼo ui: “ ʼAliki, ʼAliki, ko tatou ka mamate.” Pea neʼe tuʼu ake ai ʼo pupulaʼi te matagi pea mo te ʼu peau. Neʼe gona ai te afā pea hoko ai he malū.+ 25 Neʼe ina ui age: “ ʼE ʼifea takotou tui?” Kae neʼe natou matataku ʼaupito mo punamaʼuli, ʼo feuiʼaki: “Ko ai koa te tagata ʼaeni? He ʼe ina fakatotonu ki te matagi mo te tai, pea ʼe nā fakalogo kia te ia.”+
26 Pea neʼe natou kaku leva ki te koga fenua ʼo te kau Kelasena,+ ʼae ʼe haga ki Kalilea. 27 ʼI te ʼosi hifo ʼa Sesu ʼi te vaka, neʼe haʼu mai te kolo kia te ia te tagata neʼe ulu sino ai te temonio. Talu mai fualoa neʼe mole tui hona ʼu mutuʼi meʼa, pea neʼe mole nofo ia ʼi hona ʼapi, kae ʼi te tanuma.+ 28 ʼI tana sio kia Sesu, neʼe pakalaga ai pea neʼe tuʼutuli ifo ʼi ʼona muʼa, ʼo kalaga: “Kotea ʼae ʼe ke fai ʼi heni, Sesu, ʼAlo ʼo te ʼAtua Maʼoluga? ʼE au kole mamahi atu, ʼaua naʼa ke fakamamahiʼi au.”+ 29 (He neʼe fakatotonu e Sesu ki te laumalie kovi ke mavae ʼi te tagata. Neʼe tuʼa lahi te ulu sino ai ʼa te temonio,*+ neʼe liuliuga tona seiniʼi mo tona haʼi pea mo tona leʼoleʼo, kae neʼe ina maumauʼi ʼona haʼi ʼo taki ia ia e te temonio ki he ʼu koga meʼa lavaki.) 30 Neʼe fehuʼi age e Sesu: “Ko ai tou higoa?” Neʼe ina tali age: “Ko Lesio,”* koteʼuhi neʼe lahi te ’u temonio neʼe ulu sino ai. 31 Pea neʼe natou kole mamahi age ke ʼaua naʼa ina fakatotonu ke natou olo ki te vanu.+ 32 ʼI te moʼuga, neʼe ʼi ai te toe faga puaka+ neʼe kakai ai. Koia neʼe natou kole mamahi ke ina fakagafua ke natou ulu ki te faga puaka. Pea neʼe ina fakagafua age.+ 33 Neʼe mavae ai te kau temonio ʼi te tagata ʼo natou ulu ki te faga puaka. Pea neʼe feleleʼi ai te faga puaka ʼo fetoki ʼi te mata mato ki te vai ʼo malelemo ai. 34 Kae ʼi te sisio ʼa te ʼu tagata fagai puaka ki te meʼa ʼae neʼe hoko, neʼe natou feholaki ai pea natou olo ʼo fakamatala ki te hahaʼi ʼo te kolo pea mo ʼona tafaʼaki.
35 Koia neʼe ʼomai ai te hahaʼi ʼo sisio ki te meʼa ʼae neʼe hoko. Neʼe natou tau mai kia Sesu pea natou maʼu mai te tagata ʼae kua mavae ai te ʼu temonio. Neʼe kua tui ʼona teu pea kua ʼatamai lelei, pea ʼe nofo mo Sesu. Neʼe natou matataku ai. 36 Ko natou ʼae neʼe sisio mata ki te meʼa ʼae neʼe hoko, neʼe natou fakamatala age pe neʼe hoko feafeaʼi te fakamalolo ʼo te tagata. 37 Pea ko te tokolahi mai te koga fenua ʼo te kau Kelasena neʼe natou kole kia Sesu ke mavae mai ia natou, koteʼuhi neʼe natou matataku ʼaupito. Pea neʼe heka ai ki te vaka ʼo alu. 38 Pea neʼe kole mamahi e te tagata ʼae neʼe mavae ai te ʼu temonio kia Sesu ke nā olo. Kae neʼe ina fekauʼi ke alu ʼo ina ui age:+ 39 “Alu ki tou ʼapi pea ke fakamatala te meʼa ʼae neʼe fai e te ʼAtua maʼa koe.” Koia neʼe mavae ai ʼo alu ʼo fakamatala ʼi te kolo katoa te meʼa ʼae neʼe fai e Sesu maʼa ia.
40 ʼI te liliu mai ʼa Sesu, neʼe tali leleiʼi e te hahaʼi, koteʼuhi neʼe natou fakaatalitali fuli kia te ia.+ 41 Pea neʼe alu age te tagata ʼe higoa ko Sailusi, neʼe ko he pule ʼo te sinakoka. Neʼe tuʼutuli ifo ia vaʼe ʼo Sesu pea mo kole mamahi ke nā olo ki tona ʼapi,+ 42 koteʼuhi ko tona ʼofafine ʼulu tokotahi, ʼae ʼe teitei taʼu 12, neʼe ʼamanaki mate.
Neʼe alu ai ia Sesu, pea neʼe fakaʼefihi age te hahaʼi kia te ia. 43 Neʼe ʼi ai mo he fafine kua taʼu 12 tana mahaki, neʼe maligi te toto ia ia,+ pea neʼe mole lava fakamalolo e he tahi.+ 44 Pea neʼe fakaovi age mai ʼona tuʼa te fafine ʼo fa ki tona tapaʼi kofu.+ ʼI te lakaga pe ʼaia neʼe malu ai te toto. 45 Neʼe fehuʼi ai e Sesu: “Ko ai ʼae neʼe fa mai?” ʼI tanatou fakafisi fuli ki ai, neʼe tali e Petelo: “ ʼAliki, ʼe fakaʼefihi atu pea mo ʼa takai koe e te hahaʼi.”+ 46 Kae neʼe tali e Sesu: “Neʼe fa mai he tahi, koteʼuhi ʼe au iloʼi neʼe mavae he malohi+ ia te au.” 47 ʼI te sio ʼa te fafine kua iloʼi te meʼa ʼae neʼe hoko, neʼe haʼu kua tekelili pea tuʼutuli ifo ʼi ʼona muʼa. Neʼe ina fakaha leva ia muʼa ʼo te hahaʼi fuli pe koʼe neʼe fa kia te ia mo malolo atu aipe. 48 Kae neʼe ina tali age: “Taʼahine, kua fakamalolo koe e tau tui. Alu la ʼi te fimalie.”+
49 ʼI tana lolotoga palalau, neʼe haʼu he fakafofoga ʼo te pule ʼo te sinakoka ʼo fakaha age: “Kua mate siʼou ʼofafine! Tuku la tau fakahohaʼa ki te Tagata Faiako.”+ 50 ʼI te logo ʼa Sesu ki te faʼahi ʼaia, neʼe ina ui age: “ ʼAua naʼa ke tuʼania kae ke ke tui pea ʼe haofaki anai ia ia.”+ 51 ʼI tana tau atu ki fale, neʼe mole ina fakagafua ki he tahi ke hu mo ia gata pe kia Petelo, mo Soane, mo Sakopo pea mo te tamai mo te faʼe ʼa te kiʼi taʼahine. 52 Kae neʼe fetagihi te hahaʼi fuli pea mo tuki fatafata ʼi tonatou lotomamahi. Koia neʼe ina ui age: “Tuku takotou fetagihi,+ koteʼuhi ʼe heʼeki mate kae ʼe moe ia.”+ 53 Neʼe natou nukinukiʼi ai ia ia, koteʼuhi neʼe natou iloʼi kua mate. 54 Kae neʼe ina toʼo tona nima, ʼo ina ui leʼo lahi: “Fanau, tuʼu ake!”+ 55 Pea neʼe toe maʼuli*+ ai, ʼo tuʼu ake aipe.+ Neʼe ina fakatotonu ai ke foaki age hana meʼa kai. 56 Neʼe fiafia ʼaupito ʼana matuʼā, kae neʼe ina fakatotonu age ke ʼaua naʼa fakamatala ki he tahi te meʼa ʼae neʼe hoko.+
9 Ki muli age, neʼe ina pauʼi te toko Hogofulu-ma-lua pea ina tuku age te malohi mo te pule ʼae ke natou kapu te ʼu temonio fuli+ pea mo fakamalolo te ʼu mahaki.+ 2 Neʼe ina fekauʼi ai natou ke olo ʼo fakamafola te Puleʼaga ʼo te ʼAtua pea mo fakamalolo te hahaʼi. 3 Neʼe ina ui age: “ ʼAua naʼa kotou ʼave ni meʼa ʼi takotou faifagona, mo ni toko, mo ni kato faʼo meʼa kai, mo ni foʼi pane, mo ni falā,* pea mo ni mutuʼi meʼa fetogi.*+ 4 Kae ko he ʼapi pe ʼe kotou hu ki ai, kotou nonofo ai ʼo kaku ki takotou mavae.+ 5 Kapau ʼe mole tali leleiʼi koutou e te hahaʼi, ʼi takotou mavae mai te kolo ʼaia, kotou tu te efu ʼae ʼi ʼokotou vaʼe ohage ko he fakatokaga kia natou.”+ 6 Neʼe natou olo ai ki te ʼu kolo liliki, ʼo tala te logo lelei pea mo fakamalolo te hahaʼi ʼi te ʼu potu fuli pe.+
7 ʼI te logo ʼa Helote,* te pule ʼo te koga fenua ʼo Kalilea ki te ʼu meʼa fuli ʼae ʼe hoko, neʼe hoha ʼaupito ai koteʼuhi neʼe fakamatala e ʼihi kua fakatuʼuake ia Soane mai te mate,+ 8 kae ki ʼihi neʼe ha ia Elia, pea ki ʼihi leva, ʼe ko he polofeta ʼo te temi muʼa kua fakatuʼuake.+ 9 Neʼe ui e Helote: “Neʼe au fakatotonu ke tuʼusi te ʼulu ʼo Soane.+ Kae ko ai te tagata ʼae ʼe au logo ʼe palalauʼi?” Koia neʼe fakaʼamu lahi ke sio ki ai.+
10 ʼI te toe liliu mai ʼa te kau apositolo, neʼe natou fakamatala kia Sesu ia meʼa fuli neʼe natou fai.+ Koia neʼe natou mavae ai ʼo olo ki te kolo ʼe higoa ko Petesaita ke natou ʼateaina.+ 11 Kae ʼi te iloʼi e te hahaʼi, neʼe natou mulimuli ia te ia. Neʼe ina tali lelei natou pea mo palalau age ki te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. Neʼe ina toe fakamalolo ia natou ʼae neʼe mahahaki.+ 12 ʼI te malu ʼo te afiafi, neʼe ʼomai te toko Hogofulu-ma-lua ’o ui age: “Fekauʼi te hahaʼi ke olo ki te ʼu tafaʼaki mo te ʼu kolo liliki, ʼo kumi honatou nofoʼaga pea mo totogi hanatou meʼa kai, koteʼuhi ʼe tuʼu mamaʼo te koga meʼa ʼaeni.”+ 13 Kae neʼe ina tali age: “Kotou foaki age hanatou meʼa kai.”+ Neʼe natou tali: “Ko ʼamatou foʼi pane pe ʼe nima mo ika ʼe lua, pe ʼe lagi tonu ke matou olo ʼo totogi mai he meʼa kai maʼa te hahaʼi fuli ʼaeni.” 14 Neʼe ko te toko 5 000 hahaʼi tagata. Kae neʼe ina ui ki ʼana tisipulo: “Kotou fakanofo fakakutuga ʼo taki toko 50.” 15 Neʼe natou fai ki ai ʼo fakanofo fuli ia natou ki lalo. 16 ʼI tana toʼo te ʼu foʼi pane ʼe nima pea mo te ʼu ika ʼe lua, neʼe hiki ake ʼona mata ki te lagi ʼo faikole. Pea neʼe ina tofitofi ʼo foaki ki te ʼu tisipulo ke natou tufatufa ki te hahaʼi. 17 Neʼe natou kakai fuli ai ʼo makokona. Pea neʼe tanaki te ʼu toega kai, ʼo fofonu ai kato ʼe 12.+
18 Ki muli age, ʼi tana lolotoga faikole tokotahi, neʼe ʼomai te ʼu tisipulo kia te ia pea neʼe ina fehuʼi age: “ ʼI te lau ʼa te hahaʼi, ko ai ia au?”+ 19 Neʼe natou tali: “Ko Soane Patita, kae ki ʼihi ko Elia, pea ki ʼihi leva, ko he polofeta ʼo te temi muʼa kua fakatuʼuake.”+ 20 Pea neʼe ina fehuʼi age: “Kae kia koutou, ko ai ia au?” Neʼe tali e Petelo: “Ko koe ko te Fakanofo* ʼa te ʼAtua.”+ 21 Neʼe ina fakatotonu malohi age ke ʼaua naʼa fakaha ki he tahi.+ 22 Neʼe ina toe ui age: “ ʼE lahi anai te fakamamahiʼi ʼo te Foha ʼo te tagata, ʼe liʼaki anai e te kau takitaki Sutea, mo te kau pelepitelo pule pea mo te kau sekelipa.+ Pea ʼe matehi anai, kae fakatuʼuake ʼi te tolu ʼaho.”+
23 Pea neʼe ina ui leva kia natou fuli: “Kapau ʼe fia muli mai he tahi, ʼe tonu ke fakafisi kia ia totonu+ ʼo ina toʼo tona pou fakamamahi* ʼi te ʼaho fuli pea mo haga muli mai ia te au.+ 24 Koteʼuhi ko ʼae ʼe faiga ke ina haofaki tona maʼuli,* ʼe mate anai ia. Kae ko ʼae ʼe mate ʼuhi ko au, ʼe toe maʼuli anai.+ 25 Koia kotea anai tona ʼaoga ki he tagata hana maʼu te malamanei katoa kae mate ai peʼe mamahi ai?+ 26 Koteʼuhi ko ʼae ʼe ufiufi anai kia te au mo ʼaku folafola, ʼe toe ufiufi anai mo te Foha ʼo te tagata ki ai, moka haʼu ʼi tona kololia, mo te kololia ʼo te Tamai pea mo te kololia ʼo te kau ʼaselo maʼoniʼoni.+ 27 Kae ʼe au tala moʼoni atu, ko ʼihi ia koutou ʼae ʼi heni, ʼe mole mamate anai kae heʼeki sisio ki te Puleʼaga ʼo te ʼAtua.”+
28 Hili ki ai ʼaho ʼe valu ʼi te ʼosi ʼo te ʼu palalau ʼaia, neʼe ina toʼo ia Petelo, mo Soane, mo Sakopo pea hake leva ia ki te moʼuga ʼo faikole.+ 29 Pea ʼi tana lolotoga faikole, neʼe fetogi ʼona fofoga, neʼe gigila pea mo hihina ʼona kofu. 30 Pea fokifa pe neʼe faipalalau mo te ʼu tagata ʼe toko lua, neʼe ko Moisese mo te polofeta ko Elia. 31 Neʼe nā ha ʼi te kololia pea nā palalau ʼo ʼuhiga mo tana mavae, ʼae ka hoko ʼi Selusalemi.+ 32 Neʼe mate momoe ia Petelo mo te ʼu tisipulo ʼae ʼe toko lua. Kae ʼi tanatou ʼaʼala lelei ake, neʼe natou sisio ki tona kololia+ pea mo te ʼu tagata ʼe toko lua ʼae ʼe tutuʼu mo ia. 33 Pea ʼi te mavae ʼa te ʼu tagata ʼaia, neʼe ui e Petelo kia Sesu: “ ʼAliki, ʼe lelei ke matou ʼi heni. Tou fakatuʼu he ʼu fale la ʼe tolu, he tahi maʼa koe, he tahi maʼa Moisese mo he tahi maʼa Elia.” Neʼe mole ina tokagaʼi ʼana palalau. 34 Kae ʼi tana palalau, neʼe ha leva he ʼao ʼo ʼaofi natou. ʼI tonatou ʼosi ʼaofi, neʼe natou matataku ai. 35 Pea neʼe natou logo ki he leʼo+ mai te ʼao, ʼe ina ui: “Ko toku ʼAlo ʼaeni, ʼae neʼe au filifili.+ Kotou fakalogo kia te ia.”+ 36 ʼI te logo ʼo te leʼo, neʼe kua tokotahi ia Sesu. Neʼe fakalogologo te ’u tisipulo. Pea neʼe mole natou fakamatala ki he tahi ʼi te ʼu ʼaho ʼaia te ʼu meʼa ʼae neʼe natou sisio ki ai.+
37 ʼI te ʼaho ake ʼi tanatou hihifo mai te moʼuga, neʼe ʼomai te hahaʼi tokolahi ʼo fakafelaveʼi kia Sesu.+ 38 Neʼe kalaga he tagata mai te hahaʼi: “ ʼAliki, ʼe au kole mamahi atu ke ke tokoni* ki toku foha, he ʼe ko toku foha ʼulu tokotahi.+ 39 ʼE ʼohofi ia ia e te laumalie kovi, pea fokifa pe ʼe pakalaga, mo tete pea mo hali te savai mai tona gutu, pea ʼi tana ʼosi gaohi koviʼi taku fanau, ʼe faigataʼa tana mavae mai ai. 40 Neʼe au kole mamahi ki ʼau tisipulo ke natou kapu, kae neʼe mole natou lavaʼi.” 41 Neʼe tali e Sesu: “Taʼiake heʼe tui mo aga fakapikopiko,+ ʼe kaku ki ʼafea taku nofo mo koutou mo taku katakiʼi koutou? ʼAumai tou foha ki heni.”+ 42 Kae ʼi te fakaovi age ’a te tamasiʼi, neʼe haga te temonio ʼo peʼehi ki te kele pea mo luluʼi malohi. Koia neʼe pupulaʼi ai e Sesu te laumalie kovi, mo ina fakamalolo te kiʼi tama pea mo ina tuku age leva ki tana tamai. 43 Neʼe manavahe te hahaʼi fuli ʼi te mafimafi ʼo te ʼAtua.
ʼI tanatou punamaʼuli fuli ʼi te ʼu meʼa ʼae neʼe fai e Sesu, neʼe ina ui ai ki ʼana tisipulo: 44 “Kotou fakalogo lelei mo manatuʼi te ʼu folafola ʼaeni: ʼE tuku anai te Foha ʼo te tagata ki te ʼu nima ʼo ʼona fili.”+ 45 Kae neʼe mole natou mahino ki ʼana palalau. He neʼe fufu kia natou ke mole natou mahino ki ai, kae neʼe natou tuʼania ʼi te faifehuʼi kia te ia ʼo ʼuhiga mo te ʼu palalau ʼaia.
46 Pea neʼe natou fihi pe ko ai ʼae ʼe lahi age ia natou.+ 47 ʼI te iloʼi e Sesu ʼanatou manatu, neʼe ina toʼo he kiʼi tamasiʼi ʼo ina fakatuʼu ʼi ʼona tafa, 48 ʼo ina ui age: “Ko ʼae ʼe ina tali te kiʼi tamasiʼi ʼaeni ʼuhi ko toku huafa, ʼe ina toe tali foki mo au. Pea ko ʼae ʼe ina tali au, ʼe ina toe tali mo Ia ʼae neʼe ina fekauʼi mai au.+ He ʼe ko ʼae ʼe veliveli ia koutou fuli ʼe ko ia ʼae ʼe lahi.”+
49 Pea neʼe ui e Soane: “ ʼAliki, neʼe matou sisio ki he tahi neʼe ina kapu te ʼu temonio ʼaki tou huafa. Neʼe matou faigaʼi ke matou taʼofi he ʼe mole mulimuli ia tatou.”+ 50 Kae neʼe tali age e Sesu: “ ʼAua naʼa kotou faigaʼi ke kotou taʼofi ia ia, he ʼe ko ʼae ʼe mole fakafeagai kia koutou, ʼe kau ia mo koutou.”
51 ʼI te kua ovi mai ʼo te ʼu ʼaho ʼae ke toʼo ai ki selo ia ia,+ neʼe kua lotomalohi ke alu ki Selusalemi. 52 Koia neʼe ina fekauʼi ai he kau ʼave logo ke natou muʼamuʼa ia te ia. Pea neʼe natou olo ai ki te kiʼi kolo ʼo te kau Samalitana ʼo fai he ʼu teuteu maʼa ia. 53 Kae neʼe mole natou fakatalitali ia ia,+ he neʼe lotomalohi ia ke alu ki Selusalemi. 54 ʼI te sio ʼa te ʼu tisipulo ko Sakopo mo Soane+ ki te faʼahi ʼaia, neʼe nā ui: “ ʼAliki, ʼe ke loto koa ke ma kole ke hifo mai te lagi he afi ʼo fakaʼauha natou?”+ 55 Kae neʼe haga age ʼo pupulaʼi naua. 56 Koia neʼe natou olo ai ki he tahi age kolo.
57 ʼI tanatou olo ʼi te ala, neʼe ui age e he tahi kia te ia: “ ʼE au muli anai ia te koe ʼi te potu fuli pe ʼe ke alu ki ai.” 58 Kae neʼe tali age e Sesu: “ ʼE maʼu e te ʼu lenato ʼonatou nofoʼaga pea mo te ʼu manulele ʼonatou moeʼaga, kae ʼe mole maʼu pe la e te Foha ʼo te tagata he faʼahi ke malolo ai.”+ 59 Neʼe ina ui age ki te tahi: “Mulimuli mai ia te au.” Neʼe tali e te tagata: “ ʼAliki, fakagafua mai muʼa ke au alu ʼo ʼavaifo taku tamai.”+ 60 Kae neʼe ui e Sesu: “Tuku te kau mate+ ke natou ʼavaifo ʼanatou mate, kae alu koe ʼo fakamafola te Puleʼaga ʼo te ʼAtua.”+ 61 Pea neʼe ui e te tahi age: “ ʼAliki, ʼe au mulimuli anai ia te koe, kae fakagafua mai muʼa ke au tauʼine kia natou ʼo toku loto fale.” 62 Neʼe tali age e Sesu: “Ko he tahi kua fa ki te saliote fuli kele pea toe sio ki muli,+ ʼe mole tuha ia mo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua.”+
10 ʼI te hili ʼo te ʼu meʼa ʼaia, neʼe toe filifili e te ʼAliki he ʼu tisipulo ʼe toko 70 ke natou olo taki toko lua,+ ʼo muʼamuʼa ia te ia ki te ʼu kolo mo te ʼu koga meʼa fuli ʼae ka alu ki ai. 2 Pea neʼe ina ui age: “ ʼE moʼoni, ʼe lahi te taʼukai kae ʼe tokosiʼi te kau gaue. Koia, kotou kole ki te Pule ʼo te taʼukai ke ina fekauʼi mai he kau gaue ki tana taʼukai.+ 3 Kotou olo! He ʼe au fekauʼi koutou ohage ko he ʼu akeno ʼi te lotolotoiga ʼo he ʼu lupo.+ 4 ʼAua naʼa kotou toʼo he kato falā, peʼe ko he kato faʼo meʼa kai, peʼe ko he ʼu sulie,+ pea ʼaua naʼa kotou ʼalofa ki he tahi* ʼi te ala. 5 Ka kotou hu ki he loto fale, kotou ui muʼa: ‘Ke nofo te tokalelei ʼi tokotou loto fale.’+ 6 Pea kapau ʼe ʼi ai he kaumeʼa ʼo te tokalelei ʼi te loto fale ʼaia, pea ʼe hifo anai tokotou tokalelei ki ai. Kae kapau ʼe mole ʼi ai, pea ʼe toe liliu atu pe anai kia koutou. 7 Koia kotou nonofo ʼi te ʼapi ʼaia,+ ʼo kakai mo iinu ki te ʼu meʼa ʼae ʼe foaki atu,+ he ʼe ko te tagata gaue ʼe tau mo tona totogi.+ ʼAua naʼa kotou feoloʼaki ʼi te ʼu ʼapi.
8 “Koia ka kotou hu ki he kolo pea ʼe tali ai koutou, kotou kakai ki te meʼa ʼae ʼe tuku atu ki ʼokotou muʼa. 9 Pea kotou fakamalolo ai te hahaʼi ʼae ʼe mahahaki mo ui age: ‘Kua fakaovi atu te Puleʼaga ʼo te ʼAtua.’+ 10 Kae ka kotou hu ki he kolo pea ʼe mole tali lelei ai koutou, kotou olo ki te ʼu ala lalahi ʼo ui: 11 ‘ ʼE matou tu te efu ʼo tokotou kolo ʼae kua pipiki ki ʼomatou vaʼe ohage ko he fakatokaga kia koutou.+ Kae kotou manatuʼi, kua ovi mai te Puleʼaga ʼo te ʼAtua.’ 12 ʼE au tala atu kia koutou, ʼi te ʼaho ʼaia, ʼe siasiaʼa age anai ia te fakatuʼā ʼo Sotoma ʼi te kolo ʼaia.+
13 “Malaʼia kia koutou hahaʼi ʼo Kolasini! Malaʼia kia koutou hahaʼi ʼo Petesaita! Koteʼuhi, ka na pau la neʼe sisio te hahaʼi ʼo te ʼu kolo ʼo Tile pea mo Sitoni ki te ʼu milakulo ʼaeni, neʼe lagi kua fualoa pe ia tanatou fakahemala ʼaki tanatou kofuʼi ni taga* pea mo nonofo ʼi te lefulefu.+ 14 Koia ʼi te fakamau, ʼe siasiaʼa age anai ia te fakatuʼā ʼo te hahaʼi ʼo Tile mo Sitoni ia koutou. 15 Kae ko koutou, hahaʼi ʼo Kapenaume, pe ʼe hikihiki anai koa koutou ki selo? Kailoa, kae ʼe kotou hihifo anai ki te Faitoka!*
16 “Ko ʼae ʼe fakalogo atu ʼe toe fakalogo mai kia te au.+ Pea ko ʼae ʼe fakafisi atu ʼe toe fakafisi mai kia te au. Pea tahi ʼae, ko ʼae ʼe fakafisi mai kia te au ʼe toe fakafisi kia Ia ʼae neʼe ina fekauʼi mai au.”+
17 Pea neʼe liliu fiafia mai te ʼu tisipulo ʼe toko 70, ʼo natou ui: “ ʼAliki, maʼiape la mo te kau temonio ʼe natou fakalogo mai ʼi tamatou fakaʼaogaʼi tou huafa.”+ 18 Neʼe ina tali age: “Kua au sio ki te to ifo ʼa Satana+ ohage ko he hila mai te lagi. 19 Neʼe au foaki atu te pule moʼo molomoloki te ʼu gata mo te ʼu sekolopio, pea ke kotou lava tauʼi te malohi katoa ʼo te fili,+ pea ʼe mole hoko anai he meʼa ʼe kovi kia koutou. 20 Kae tuku takotou fakafiafia ʼi te fakalogo atu ʼa te ʼu laumalie kovi, kae kotou fakafiafia he ʼe kua tohi ʼokotou higoa ʼi selo.”+ 21 ʼI te hola ʼaia, neʼe fiafia ʼaupito ai ʼo fonu ʼi te laumalie maʼoniʼoni ʼo ina ui: “Tamai, ʼAliki ʼo te lagi mo te kele, ʼe au fakavikiviki kia te koe ia muʼa ʼo te hahaʼi, koteʼuhi neʼe ke fufu fakalelei te ʼu meʼa ʼaeni ki te kau popoto pea mo te kau ʼatamai,+ kae neʼe ke fakaha kia natou liliki. ʼEi, Tamai, koteʼuhi neʼe ke loto ke hoko feia.+ 22 Neʼe foaki mai e taku Tamai ia meʼa fuli. ʼE mole iloʼi e he tahi pe ko ai te ʼAlo, gata pe ki te Tamai. Pea ʼe mole iloʼi e he tahi pe ko ai te Tamai, gata pe ki te ʼAlo+ pea mo ia ʼae ʼe lotolelei e te ʼAlo ke ina fakaha age ki ai.”+
23 Pea neʼe haga leva ki te ʼu tisipulo pea mo ui ʼateaina age kia natou: “Manuʼia ia natou ʼae ʼe sisio ki te ʼu meʼa ʼae ʼe kotou sisio ki ai.+ 24 He ʼe au tala atu kia koutou, tokolahi te kau polofeta mo te ʼu hau neʼe natou fia sisio ki te ʼu meʼa ʼae ʼe kotou mamata ki ai kae neʼe mole natou sisio ki ai,+ pea mo natou fia logo ki te ʼu meʼa ʼae ʼe kotou logo ki ai kae neʼe mole natou logo ki ai.”
25 Pea neʼe tuʼu ake he tagata ʼe poto ʼi te Lao ʼo ʼahiʼahiʼi ia ia mo ui: “ ʼAliki, kotea ʼae ʼe tonu ke au fai ke au maʼu ai te maʼuli heʼe gata?”+ 26 Neʼe ui e Sesu: “Kotea ʼae ʼe tohi ʼi te Lao? Kotea ʼae ʼe ke lau ai?” 27 Neʼe ina tali age: “ ‘ ʼE tonu ke ke ʼofa kia Sehova* tou ʼAtua ʼaki tou loto katoa, mo tou maʼuli* katoa, mo tou malohi katoa pea mo tou ʼatamai katoa’+ pea ‘ke ke ʼofa ki tou tatau ohage pe ko koe totonu.’ ”+ 28 Neʼe ina tali age: “ ʼE tonu tau tali. Ke ke haga fai te meʼa ʼaia pea ʼe ke maʼu anai te maʼuli.”+
29 Kae ʼi tana fia fakaha tona faitotonu,+ neʼe fehuʼi e te tagata kia Sesu: “Ko ai moʼoni koa toku tatau?” 30 Neʼe tali age e Sesu: “Neʼe hifo ifo te tagata mai Selusalemi ki Seliko ʼo ʼohofi e te kau kaihaʼa. Neʼe natou kaihaʼa mo ta, pea natou olo ai kae tuku ia ia kua meihiʼi mate. 31 Neʼe to tonu mo te hifo mai ʼa he pelepitelo ʼi te ala ʼaia. Kae ʼi tana sio ki ai, neʼe fakalaka ia ki te tahi kauala. 32 Neʼe toe feia mo te tagata Levite. ʼI tana tau mai ki te koga meʼa ʼaia, neʼe sio ki ai kae neʼe fakalaka ia ki te tahi kauala. 33 Kae neʼe ʼi ai te Samalitana+ neʼe fakalaka ʼi te ala ʼaia, ʼo kaku mai ki ai pea ʼi tana sio ki te tagata, neʼe ʼofa mamahi ai. 34 Koia neʼe fakaovi age ki ai pea mo ina tākai lolo mo vino ʼona mataʼi lavea, pea ina haʼi. Neʼe ina fakaheka leva ki tana manu ʼo ʼave ki he fale tali fagona pea mo taupau ia ia. 35 ʼI te ʼaho ake, neʼe ina toʼo leva tenalio* ʼe lua ʼo ʼavage ki te pule ʼo te fale tali fagona pea mo ui age: ‘Tokaga kia ia, pea ko te falā ʼae ka ke fakaʼaogaʼi maʼa ia, ʼe au liufaki atu anai moka au toe liliu mai.’ 36 Kia koe, ko ai ʼi te toko tolu ʼaeni neʼe ina fakaha ʼaki tana aga, ʼe ko ia te tatau+ ʼo te tagata ʼae neʼe gaohi koviʼi?” 37 Neʼe ina tali age: “Ko ia ʼae neʼe manavaʼofa kia ia.”+ Neʼe ui age e Sesu: “Alu la pea ke fai feia mo koe.”+
38 Pea ʼi te hoko atu ʼo tanatou faifagona, neʼe natou hu ki he kolo. Neʼe ʼi ai te fafine neʼe higoa ko Maleta+ neʼe ina fakatalitali ia Sesu ʼi tona ʼapi. 39 Neʼe toe ʼi ai foki mo tona tehina neʼe higoa ko Malia, neʼe nofo ia vaʼe ʼo te ʼAliki pea mo fakalogo ki ʼana palalau. 40 Kae ko Maleta, neʼe maʼumaʼua ia ʼi te ʼu gaue ʼo te loto fale. Koia neʼe fakaovi age kia Sesu mo ui age: “ ʼAliki, ʼe mole ke koviʼia koa koe te haga ʼo toku tehina ʼo tuku ke au fai tokotahi te ʼu gaue? Ui age kia ia ke haʼu ʼo tokoni mai.” 41 Neʼe tali age e te ʼAliki: “Maleta, Maleta, ʼe ke hoha mo feʼohoʼaki ki ni tuʼuga meʼa. 42 ʼE mole ʼaoga kia tatou ni tuʼuga meʼa, kae lagi ko he meʼa pe ʼe tahi. Koia ko Malia neʼe ina filifili ia te vahe ʼae ʼe lelei age,*+ pea ʼe mole toʼo anai mai ia ia.”
11 ʼI te tahi ʼaho, ʼi tana ʼosi faikole, neʼe ui age e te tahi ʼi ʼana tisipulo kia te ia: “ ʼAliki, akoʼi mai kia matou pe ʼe feafeaʼi te faikole, ohage ko te akoʼi age e Soane ki ʼana tisipulo.”
2 Neʼe ina tali age: “Ka kotou faikole, kotou ui: ‘Tamai, ke tapuha* tou huafa.+ Ke hoko mai tou Puleʼaga.+ 3 Foaki mai tamatou pane ʼi te ʼaho fuli ʼo mulimuli ki te meʼa ʼae ʼe ʼaoga kia matou.+ 4 Fakamolemole mai ki ʼamatou agahala,+ koteʼuhi ʼe matou fakamolemole mo matou kia natou fuli ʼae neʼe agahala mai kia matou.*+ Pea ʼaua naʼa ke tuku matou ki te fakahala.’ ”+
5 Pea neʼe ina ui age: “Kapau ʼe ʼi ai hou kaumeʼa pea ʼe ke alu ki ai ʼi te maʼupo ʼo ui age: ‘Kaumeʼa, foaki mai haku ʼu foʼi pane ʼe tolu, 6 koteʼuhi neʼe hoki tau folau mai pe toku kaumeʼa pea ʼe mole he meʼa ke au ʼavage.’ 7 Kae ʼe ina tali mai loto: ‘Tuku tau fakakinakinaʼi au. Kua fakamaʼu te matapa, pea kua matou momoe mo taku fanau. ʼE mole feala ke au tuʼu atu pea ʼe mole haku meʼa ke au ʼavatu.’ 8 ʼE au tala atu, logope la ʼe mole tuʼu ake anai ʼo foaki age he meʼa ʼuhi he ʼe ko tona kaumeʼa, kae ʼe mahino papau ia, ʼe tuʼu ake anai+ ʼo ʼavage te meʼa ʼae ʼe ʼaoga ki ai ʼuhi ko tana haga kole fakakinau. 9 Koia ʼe au ui atu kia koutou, kotou haga kole,+ pea ʼe foaki atu anai. Kotou haga kumi, pea ʼe kotou maʼu anai. Kotou haga tukituki, pea ʼe avahi atu anai.+ 10 He ʼe ko ʼae ʼe ina haga kole ʼe foaki age anai,+ ko ʼae ʼe ina haga kumi ʼe ina maʼu anai pea ko ʼae ʼe ina haga tukituki ʼe avahi age anai. 11 Pe ko ai he tamai ia koutou, moka ʼe kole age e tona foha he ika, ʼe ina foaki age anai he gata kae mole ko he ika?+ 12 Peʼe ina kole age he fuaʼi moa kae ʼe ina foaki age anai he sekolopio? 13 Koia, logope ʼe kotou agakovi kae ʼe kotou iloʼi ia te ʼu meʼa lelei ʼae ʼe tonu ke kotou foaki ki ʼakotou fanau. Kae ʼe feafeaʼi age la takotou Tamai ʼae ʼe ʼi selo, ʼe ina foaki moʼoni anai te laumalie maʼoniʼoni kia natou ʼae ʼe natou kole age.”+
14 Ki muli age, neʼe ina kapu te temonio neʼe ulu sino ʼi te tagata ʼo tupu ai tona ʼalelo mate.+ ʼI te ʼosi mavae ʼa te temonio, neʼe palalau leva te tagata ʼalelo mate, pea neʼe punamaʼuli ai te hahaʼi tokolahi.+ 15 Kae neʼe ui e ʼihi: “ ʼE ina kapu te kau temonio ʼaki ia Pelesepu,* te pule ʼo te kau temonio.”+ 16 Pea neʼe kole age e ʼihi he fakailoga+ mai te lagi moʼona ʼahiʼahiʼi. 17 ʼI tana iloʼi ʼanatou manatu,+ neʼe ina ui age: “ ʼE to anai he puleʼaga mo kapau ʼe fetauʼaki pe tana hahaʼi, pea ʼe mole tuʼu anai he loto fale mo kapau ʼe fetauʼaki pe tana hahaʼi. 18 ʼO toe feia pe, kapau ʼe fakafeagai ia Satana kia ia totonu, ʼe lava tuʼu feafeaʼi anai tona puleʼaga? He ʼe kotou ui ʼe au kapu te kau temonio ʼaki ia Pelesepu. 19 Kapau la ʼe au kapu te kau temonio ʼaki ia Pelesepu, ʼe kapu e ʼakotou tisipulo* te kau temonio ʼaki ia ai? Koia, ʼe natou liliu anai ko ʼakotou tuʼi fakamau. 20 Kae kapau ʼe au kapu te kau temonio ʼaki te tuhi ʼo te ʼAtua,+ kua kaku moʼoni atu te Puleʼaga ʼo te ʼAtua.+ 21 ʼE taupau maʼu e he tagata malohi ʼona koloa mo kapau ʼe ina leʼoleʼo lelei tona fale ʼaki he ʼu mahafu tau. 22 Kae kapau ʼe haʼu he tahi ʼe malohi age ʼo tauʼi pea malo ia ia, ʼe ina toʼo anai ʼana mahafu tau fuli ʼae neʼe falala ki ai, pea mo vaevae ʼana meʼa ʼae neʼe ina faʼao. 23 Ko ʼae ʼe mole kau mo au, ʼe fakafeagai ia kia te au, pea ko ʼae ʼe mole ina fakatahiʼi mo au te hahaʼi, ʼe ina fakamavetevete.+
24 “Ka mavae he laumalie kovi mai he tagata, ʼe fakalaka ʼi te toafa ʼo kumi hona maloloʼaga, kae ʼi tana mole maʼu ʼe ina ui leva: ‘ ʼE au toe liliu ki te ʼapi ʼae neʼe au mavae mai ai.’+ 25 ʼI tana tau atu ki ai, ʼe ina maʼu te ʼapi kua fakamaʼa pea mo fakamataleleiʼi. 26 ʼE alu ai ʼo toʼo te ʼu laumalie ʼe toko fitu ʼe agakovi age ia ia, pea ʼe natou fehufi ki loto ʼo nonofo ai. Koia ko te aluʼaga fakamuli ʼo te tagata ʼaia ʼe kovi age ia ʼi tona kamata.”
27 ʼI tana ʼosi fai te ʼu palalau ʼaia, neʼe kalaga te fafine mai te hahaʼi kia te ia: “Manuʼia te fafine ʼae neʼe ina fuafatuʼi mo ina fafaga koe!”+ 28 Kae neʼe ina tali age: “Kailoa, kae manuʼia ia natou ʼae ʼe logo ki te folafola ʼa te ʼAtua pea mo natou taupau!”+
29 ʼI te fakatahitahi age ʼa te hahaʼi, neʼe ina ui: “Ko te taʼiake ʼaeni ʼe ko te taʼiake agakovi. ʼE natou kumi he fakailoga, kae ʼe mole foaki age anai he fakailoga, gata pe ki te fakailoga ʼo Sonasi.+ 30 Neʼe liliu ia Sonasi+ ko he fakailoga maʼa te kau Ninive pea ʼe toe liliu anai te Foha ʼo te tagata ko he fakailoga maʼa te taʼiake ʼaeni. 31 ʼE fakatuʼuake anai te fineʼaliki ʼo te potu saute+ mo te hahaʼi ʼo te taʼiake ʼaeni ʼi te fakamau, pea ʼe ina fakatuʼā anai natou, koteʼuhi neʼe haʼu mai te potu taupotu ʼo te kele ʼo fagono ki te poto ʼo Salomone. Kae ʼe nofo ʼi heni he tahi ʼe maʼuhiga age ia Salomone.+ 32 ʼE fakatuʼuake anai te hahaʼi ʼo Ninive mo te taʼiake ʼaeni ʼi te fakamau, pea ʼe natou fakatuʼā anai te taʼiake ʼaeni, koteʼuhi neʼe fakahemala te hahaʼi ʼo Ninive ʼi te faifakamafola ʼa Sonasi.+ Kae ʼe nofo ʼi heni he tahi ʼe maʼuhiga age ia Sonasi. 33 ʼI te ʼosi tutu ʼo he malama e he tahi, ʼe mole ina tuku ki he koga meʼa ʼe ʼūgia peʼe ki he lalo kato,* kae ʼe ina hili ki he tuʼulaga malama,+ ke feala kia natou ʼae ʼe hu mai ke sisio ki te malama. 34 Ko te malama ʼo te sino ʼe ko te mata. Ka tokaga tou mata ki he faʼahi pe ʼe tahi, pea ʼe malamagia anai tou sino katoa. Kae ka tokaga tou mata ki te meʼa ʼae ʼe kovi,* pea ʼe fakapoʼuli anai tou sino.+ 35 Koia tokaga naʼa fakapoʼuli te malama ʼae ʼe ia koe. 36 Kapau ʼe malamagia tou sino katoa ʼo mole ʼi ai he faʼahi ʼe fakapoʼuli, pea ʼe malamagia anai ohage ko te mu ʼo he malama.”
37 ʼI te ʼosi palalau ʼa Sesu, neʼe fakaafe e he Faliseo ke nā kakai fakatahi. Neʼe alu leva ʼo heka ʼi te laupapa. 38 Kae neʼe punamaʼuli te Faliseo ʼi tana sio ʼae neʼe mole fanofano* ia Sesu ʼi muʼa ʼo te kai.+ 39 Neʼe ui age e te ʼAliki: “Ko koutou kau Faliseo, ʼe kotou fakamaʼa te tuʼa ipu pea mo te tuʼa pa, kae ʼe fonu ia loto ko te manumanū pea mo te agakovi.+ 40 Hahaʼi vavale! ʼE mole kotou iloʼi koa la, ko ia ʼae neʼe ina gaohi ia tuʼa neʼe ina toe gaohi foki mo loto? 41 Ka kotou foaki he ʼu meʼa ʼofa ki te kau masiva,* kotou foaki te ʼu meʼa ʼae ʼi loto, pea ʼe maʼa anai ia meʼa fuli ia koutou. 42 Malaʼia kia koutou, kau Faliseo, koteʼuhi ʼe kotou foaki te vahe tahi ki te hogofulu ʼo te menite, mo te pekanone* pea mo te tahi ʼu kiʼi ʼakau fakamagoni+ kae ʼe kotou meʼa noaʼi te ʼofa ki te ʼAtua pea mo tana faitotonu! ʼE moʼoni, neʼe maʼua ke foaki te vahe tahi ki te hogofulu ʼo te ʼu meʼa ʼaia, kae neʼe mole tonu ia ke meʼa noaʼi te ʼofa ki te ʼAtua pea mo tana faitotonu.+ 43 Malaʼia kia koutou, kau Faliseo, koteʼuhi ʼe kotou leleiʼia te ʼu hekaʼaga ʼae ʼi muʼa* ʼi te ʼu sinakoka pea mo te ʼu fakamalo ʼi te ʼu fakatauʼaga koloa!+ 44 Malaʼia kia koutou, koteʼuhi ʼe kotou hage ko he ʼu fale maka* ʼe mole tokagaʼi,*+ pea ʼe haʼeleʼi e te tagata kae ʼe mole iloʼi!”
45 Neʼe tali age e te tagata ʼe poto ʼi te Lao: “ ʼAliki, ʼi tau palalau feia, ʼe ke fakagalivaleʼi foki mo matou.” 46 Neʼe tali e Sesu: “Malaʼia mo koutou ʼae ʼe popoto ʼi te Lao, koteʼuhi ʼe kotou hili he ʼu kavega mamafa ki te hahaʼi ke natou fua, kae ʼe mole kotou fāfā pe la ki ai ʼaki hokotou kauʼi tuhi ʼe tahi!+
47 “Malaʼia kia koutou, koteʼuhi ʼe kotou laga te ʼu fale maka* maʼa te kau polofeta, kae neʼe matehi natou e ʼakotou kui!+ 48 ʼE mahino ia, ʼe kotou malama ki te ʼu gaue ʼo ʼakotou kui, kae ʼe kotou tali. Neʼe natou matehi te kau polofeta+ kae ʼe kotou laga koutou ʼonatou fale maka. 49 Ko te tupuʼaga la ʼaia ʼo te ui e te ʼAtua ʼi tona ʼuhiga poto: ‘ ʼE au fekauʼi anai he kau polofeta mo he kau apositolo kia natou, pea ʼe natou matehi mo fakatagaʼi anai ʼihi ia natou. 50 Koia ʼe tukugakoviʼi anai te taʼiake ʼaeni ʼuhi ko te toto ʼo te kau polofeta fuli ʼae neʼe liligi talu mai te kamataʼaga ʼo te malamanei,*+ 51 mai ia Apele+ ʼo kaku kia Sakalia, ʼae neʼe matehi ʼi te vaha ʼo te ʼaletale mo te fale lotu.’*+ ʼE au tala moʼoni atu kia koutou, ʼe tukugakoviʼi anai te taʼiake ʼaeni.
52 “Malaʼia kia koutou ʼae ʼe popoto ʼi te Lao, koteʼuhi neʼe kotou toʼo te kalavi ʼae ʼe ina avahi te matapa ki te ʼatamai malama. Neʼe mole kotou hu ki ai, pea ʼe kotou faigaʼi ke kotou taʼofi ia natou ʼae ʼe fia hu ki ai!”+
53 Koia ʼi tana mavae mai te ʼapi, neʼe palalau iita age te kau sekelipa mo te kau Faliseo pea natou fai age ni tuʼuga fehuʼi, 54 ʼo lamalama ke natou maʼu he hala ʼi ʼana palalau.+
12 ʼI te temi ʼaia, neʼe fakatahitahi age ni toko lauʼi afe hahaʼi ʼo natou fefakaʼefihiʼaki. Neʼe ui e Sesu ki ʼana tisipulo: “Kotou tokakaga ki te meʼa fakatupu ʼa te kau Faliseo, ʼae ko te malualoi.+ 2 Kae ko meʼa fuli ʼe fufu lelei ʼe fakaha anai, pea ko meʼa fuli ʼae ʼe fakalilo ʼe iloʼi anai.+ 3 Koia ko meʼa fuli ʼe kotou ui ʼi te fakapoʼuli ʼe logo anai ʼi te malama pea ko te meʼa ʼae ʼe kotou fanafana ʼi ʼokotou koga fale ʼe fakamafola anai ʼi te ʼu fuga fale. 4 ʼE au toe tala atu kia koutou ʼae ko ʼoku kaumeʼa,+ ʼaua naʼa kotou matataku ia natou ʼae ʼe natou matehi te sino pea ʼosi ʼaia ʼe mole feala ke natou fai he tahi age meʼa.+ 5 Kae ʼe au fakaha atu anai pe ko ai ʼae ʼe tonu ke kotou manavasiʼi ki ai: Kotou manavasiʼi kia Ia ʼae, ʼi tana ʼosi matehi koutou, ʼe ina maʼu te pule ʼae ke li koutou ki te Seʼeni.*+ ʼEi, ʼe au tala atu kia koutou, kotou manavasiʼi kia Ia ʼaia.+ 6 ʼE mole fakatau koa la he ʼu misi ʼe nima ki he ʼu foʼi piesi ʼe lua ʼe mole faʼa maʼuhiga?* Kae ʼe mole he tahi ia natou ʼe galoʼi* e te ʼAtua.+ 7 Kae ʼo ʼuhiga mo koutou, kua lau fuli ʼokotou fuluʼi ʼulu.+ ʼAua naʼa kotou matataku, ʼe kotou maʼuhiga age ʼi he faga misi.+
8 “ ʼE au tala atu kia koutou, ko ʼae ʼe ina fakaha ia muʼa ʼo te hahaʼi ʼe ko haku tisipulo,+ ʼe toe fakaha anai e te Foha ʼo te tagata ia muʼa ʼo te kau ʼaselo ʼa te ʼAtua, ko ia ʼaia ko hana tisipulo.+ 9 Kae ko ʼae ʼe fakafisi kia te au ia muʼa ʼo te hahaʼi, ʼe au fakafisi anai ki ai ia muʼa ʼo te kau ʼaselo ʼa te ʼAtua.+ 10 Pea ko ʼae ʼe palalau kovi ki te Foha ʼo te tagata, ʼe fakamolemole anai ki ai. Kae ko ʼae ʼe laukovi ki te laumalie maʼoniʼoni, ʼe mole fakamolemole anai ki ai.+ 11 Ka ʼave koutou kia muʼa ʼo he ʼu fakatahiʼaga ʼa te hahaʼi,* mo te kau gaue fakapuleʼaga, pea mo te ʼu pule, ʼaua naʼa kotou tuʼania ki te ʼu faʼahiga palalau ʼae ka kotou fai moʼo haofaki koutou.+ 12 Koteʼuhi ʼi te temi ʼaia, ʼe akoʼi atu anai e te laumalie maʼoniʼoni te ʼu palalau ʼae ʼe tonu ke kotou fai.”+
13 Pea neʼe ui age e he tahi ʼi te hahaʼi kia te ia: “ ʼAliki, ui age ki toku tehina ke ina vahe mo au te tofiʼa.” 14 Neʼe tali age e Sesu: “Tagata, ko ai koa ʼae neʼe ina fakanofo au ko he tuʼi fakamau peʼe ko he tagata vahe tofiʼa maʼa koulua?” 15 Pea neʼe ina ui age: “Kotou tokakaga ki te faʼahiga manumanū kehekehe,+ koteʼuhi maʼia mo ia ʼae ʼe maʼu koloa, ʼe mole fakalogo tona maʼuli ki te ʼu koloa ʼae ʼe ina maʼu.”+ 16 ʼOsi ʼaia neʼe ina fai te lea fakatata ʼaeni: “Neʼe fua lelei te kele ʼo he tagata maʼu koloa. 17 Koia neʼe fakakaukau leva: ‘ ʼI te temi nei, kotea ʼae ka au fai, he ʼe mole kei ʼi ai he koga meʼa ke au tanaki ki ai te ʼu fua ʼo taku gaueʼaga?’ 18 Pea ina ui leva: ‘Koʼeni te meʼa ka au fai:+ ʼE au holoʼi anai ʼoku fale tanakiʼaga mo laga ʼihi ʼe lalahi age, pea mo tanaki anai ki ai ʼaku fulumeto katoa mo ʼoku koloa fuli.’ 19 ʼE ina hoko atu: ‘Kua tapuke ʼaku meʼa lelei ki ni taʼu, ke au malolo la, mo kai, mo inu pea mo fakafiafia.’ 20 Kae neʼe ui age e te ʼAtua: ‘Tagata vale, ʼi te po ʼaeni ʼe toʼo anai tou maʼuli.* Ko ai anai ka ina maʼu te ʼu meʼa ʼae neʼe ke tanaki?’+ 21 ʼE hoko feia anai ki te tagata ʼae ʼe ina tanaki he ʼu koloa maʼa ia totonu kae ʼe mole maʼu koloa ia ki te ʼAtua.”+
22 Pea neʼe ina ui ki ʼana tisipulo: “Koia, ʼe au tala atu kia koutou, tuku takotou tuʼania ʼo ʼuhiga mo ʼokotou maʼuli* pe kotea ʼae ka kotou kai, peʼe ʼo ʼuhiga mo ʼokotou sino pe kotea ʼae ka kotou tui.+ 23 He ʼe maʼuhiga age te maʼuli* ʼi te meʼa kai pea ʼe maʼuhiga age te sino ʼi te meʼa laofi. 24 Kotou tokagaʼi te ʼu kolopo:* ʼE mole natou nunusi pulapula peʼe utu, pea ʼe mole ʼi ai hanatou fale tanakiʼaga, kae ʼe fafaga natou e te ʼAtua.+ ʼE mole kotou maʼuhiga age koa la ʼi te ʼu manulele?+ 25 ʼE feala koa ke loaloaga age tokotou maʼuli moka kotou tuʼania? 26 Koia kapau ʼe mole feala ke kotou fai te meʼa ʼaia, kotea te ʼuhiga ʼo hakotou tuʼania ki te ʼu meʼa ʼae?+ 27 Kotou tokagaʼi te maʼuli lelei ʼo te ʼu lilio: ʼE mole natou kinakina peʼe faifilo, kae ʼe au tala atu kia koutou, maʼia mo Salomone, te tagata ʼae neʼe koloa’ia, neʼe mole pe la teu ohage ko te ʼu lilio ʼaia.+ 28 Kapau ko te ʼAtua ʼe ina teuteuʼi feiaʼi te ʼu fisiʼi teu ʼo te vao ʼae ʼe maʼuli ʼi te ʼaho ʼaeni pea laku ki te afi apogipogi, ʼe mahino ia ʼe lahi ake anai tana teuteuʼi koutou, hahaʼi tui vaivai! 29 Koia tuku takotou kumi pe kotea ka kotou kai anai mo inu, pea mo tuku takotou hoha fau.+ 30 Koteʼuhi ʼe ko te hahaʼi ʼo te malamanei ʼae ʼe natou faiga ki te ʼu meʼa fuli ʼaia. Kae ʼe iloʼi e takotou Tamai ʼe ʼaoga kia koutou te ʼu meʼa ʼaia.+ 31 Koia, kotou haga fakamuʼamuʼa ia tona Puleʼaga, pea ʼe toe foaki atu anai mo te ʼu meʼa ʼaia kia koutou.+
32 “ ʼAua naʼa kotou matataku, kiʼi faga ovi,+ koteʼuhi kua tali e takotou Tamai ke ina foaki atu te Puleʼaga.+ 33 Kotou fakatau ʼokotou koloa pea kotou foaki he ʼu meʼa ʼofa ki te kau masiva.*+ Kotou fai hakotou ʼu kiʼi kato falā ʼe mole popo, ko he koloa ʼi selo ʼe mole maumau,+ ʼae ʼe mole fakaovi ki ai he tagata kaihaʼa pea mo kai e te ʼu kiʼi manu. 34 Koteʼuhi ko te faʼahi ʼae ʼe tuku ai ʼokotou koloa ʼe toe tuku ai foki mo ʼokotou loto.
35 “Ke kotou nonofo teuteu*+ pea mo fakamu ʼokotou malama.+ 36 Pea ʼe tonu ke kotou hage ko he ʼu tagata ʼe atalitali ki te liliu mai ʼo tonatou pule+ mai he faiʼohoana.+ Koia ka tau mai la pea mo tukituki te matapa, ʼe natou avahi atu aipe kia ia. 37 Manuʼia te ʼu kaugana ʼaia neʼe nonofo ʼalaʼala ʼi te haʼu ʼo te pule! ʼE au tala moʼoni atu kia koutou, ʼe teuteu anai te pule* mo fakaheka natou ʼi te laupapa pea ʼe haʼu leva ʼo tauhi ia natou. 38 Pea manuʼia ia natou mo kapau ʼe haʼu ʼi te poʼuli,* peʼe ʼi te ʼuʼua ʼa te moa,* ʼo ina maʼu mai ʼe natou nonofo teuteu. 39 Kae ke kotou iloʼi te faʼahi ʼaeni: Kapau neʼe iloʼi e te pule ʼo te ʼapi ia te hola ʼae ka haʼu ai te tagata kaihaʼa, neʼe mole ina tuku ke hufi tona ʼapi.+ 40 Koia mo koutou foki, ke kotou nonofo teuteu, koteʼuhi ʼe haʼu anai te Foha ʼo te tagata ʼi he hola ʼe mole kotou manatu ki ai.”+
41 Pea neʼe ui e Petelo: “ ʼAliki, ʼe ke fai pe koa te lea fakatata ʼaeni maʼa matou peʼe maʼa te hahaʼi fuli?” 42 Neʼe tali e te ʼAliki: “Ko ai moʼoni koa ia te tagata tauhi ʼapi agatonu, ʼae ʼe poto, ʼae ka fakanofo e tona pule ki ʼana hahaʼi gaue,* ke ina haga foaki age kia natou tanatou vaega meʼa kai ʼi tona temi totonu?+ 43 Manuʼia te tagata kaugana ʼaia mo kapau, ʼi te haʼu ʼo tona pule, ʼe ina maʼu mai ia ia ʼe ina fai feia! 44 ʼE au tala moʼoni atu kia koutou, ʼe ina fakanofo anai ia ia ke pule ki ʼona koloa fuli. 45 Kae kapau ʼe ui e te tagata kaugana ʼi tona loto: ‘ ʼE tuai mai toku pule,’ ʼo ina kamata ta te hahaʼi faifekau tagata mo fafine pea kai leva ia mo inu ʼo konahia,+ 46 ʼe haʼu anai te pule ʼo te tagata kaugana ʼaia ʼi he ʼaho ʼe mole ʼamanaki ki ai pea mo he hola ʼe mole ina iloʼi. Pea ʼe ina fakatuʼā mamafa anai ia ia pea mo tuku anai mo te kau heʼe agatonu. 47 Neʼe mahino te tagata kaugana ʼaia ki te finegalo ʼo tona pule, kae neʼe mole nofo teuteu pea neʼe mole ina fai te meʼa ʼae neʼe kole age, koia ʼe ta tuʼa lahi anai.+ 48 Kae ʼe ta tuʼa veliveli anai ia ia ʼae neʼe mole mahino ʼo ina fai he ʼu meʼa ʼe tau mo ia ke ta. Koia ko ʼae neʼe foaki lahi ki ai, ʼe toe fakamaʼua lahi anai ki ai, pea ko ʼae neʼe fakanofo ke pule ki he ʼu meʼa lalahi ʼe toe fakamaʼua lahi age anai ki ai.+
49 “Neʼe au haʼu ʼo tutu te afi ʼi te kele. Kae kapau kua ʼosi ulo, ʼe mole he tahi age meʼa ke au fakaʼamu ki ai. 50 ʼE ʼi ai te papitema ʼe tonu ke au papitema ai, pea ʼe au nofo hoha ʼo kaku ki tona fakaʼosi!+ 51 ʼI takotou manatu neʼe au haʼu koa ʼo ʼaumai te tokalelei ki te kele? Kailoa, ʼe au tala atu kia koutou, neʼe au haʼu ʼo fakamavetevete te hahaʼi.+ 52 Koteʼuhi ʼo kamata atu ʼi te temi nei, ʼe mavetevete anai he toko nima ʼi he loto fale, ʼo fakafeagai he toko tolu ki he toko lua, pea mo he toko lua ki he toko tolu. 53 ʼE natou mavetevete anai: ʼE fakafeagai anai te tamai ki tona foha pea mo te foha ki tana tamai, ʼe fakafeagai anai te faʼe ki tana taʼahine pea mo te taʼahine ki tana faʼe, ʼe fakafeagai anai te faʼe ki te ʼohoana ʼo tana tama pea mo te fafine ʼohoana ki te faʼe ʼo tona ʼohoana.”+
54 Neʼe ina toe ui ki te hahaʼi: “Ka kotou sisio ʼe ha he ʼao ʼi te potu uesite, ʼe kotou ui atu aipe: ‘ ʼE ʼamanaki to te afā,’ pea ʼe hoko ia. 55 Pea ka kotou sisio ʼe agi mai te matagi mai te potu saute, ʼe kotou ui: ‘ ʼE vevela kovi anai,’ pea ʼe hoko ia. 56 Kau malualoi, ʼe kotou popoto ʼi te sivi ʼo te agaaga ʼo te kele pea mo te lagi, kae he koʼe ʼe mole kotou popoto ʼi te sivi ʼo te temi makehe ʼaeni?+ 57 He koʼe ʼe mole kotou vakaʼi e koutou totonu te meʼa ʼae ʼe faitotonu? 58 Ohage la, kapau ʼe ke alu mo tou fili ki te fakamauʼaga pea mo he pule, faiga ke ke fakatokatoka te fihifihia mo ia ʼi takolua olo ʼaia ʼi te ala. ʼE lelei age naʼa ina ʼave koe ki te tuʼi fakamau, pea tuku koe e te tuʼi fakamau ki te tagata leʼo, pea tuku leva koe e te tagata leʼo ki te pilisoni.+ 59 ʼE au tala atu kia koe, ʼe hoki ke mavae anai mai ai mo kapau kua ke huʼi fuli tou maʼua.”*
13 ʼI te temi ʼaia, ko ʼihi ʼae neʼe ʼi ai, neʼe natou fakamatala kia Sesu te meʼa ʼae neʼe hoko ki ni kau Kalilea ʼae neʼe matehi e Pilato ʼi te temi ʼae neʼe natou ʼaumai ai ʼanatou sakilifisio. 2 Pea neʼe ina tali age: “ ʼI takotou manatu, neʼe tau koa te kau Kalilea ʼaia mo te ʼu mamahi he neʼe lahi age ʼanatou agahala ʼi te kau Kalilea fuli ʼae? 3 Kailoa ia. Kae ʼe fakaʼauha anai mo koutou fuli ohage pe ko natou mo kapau ʼe mole kotou fakahemala.+ 4 Peʼe ko te toko 18 ʼae neʼe holo ifo kia natou te tule ʼo Siloame ʼo natou mamate ai, ʼi takotou manatu neʼe lahi age koa tanatou lakahala ʼi te hahaʼi fuli ʼae ʼe maʼuʼuli ʼi Selusalemi? 5 Kailoa ia. Kae ʼe fakaʼauha anai mo koutou fuli ohage pe ko natou mo kapau ʼe mole kotou fakahemala.”
6 Pea neʼe ina fai te lea fakatata ʼaeni: “Neʼe ʼi ai he fuʼu fiku ʼi te gaueʼaga vite ʼa he tagata. Pea neʼe haʼu leva ʼo kumi he ʼu fua kae neʼe mole ʼi ai.+ 7 Pea neʼe ina ui ki te tagata gaue vite: ‘Kua taʼu tolu taku haʼu ʼo kumi he ʼu fua ʼo te fuʼu fiku ʼaeni, kae ʼe mole au maʼu. Tuʼusi koe! Kotea tona ʼaoga mai kae tuʼu noa?’ 8 Neʼe tali age e te tagata: ‘Pule, toe tuku muʼa ke tuʼu ʼi te taʼu ʼaeni. ʼE au keli anai ʼona tafaʼaki pea mo fakagako te kele. 9 Kapau ʼe fua ʼi te ka haʼu, ʼe ko he meʼa lelei anai, kae kapau ʼe mole fua pea ʼe hoki ke tuʼusi anai.’ ”+
10 Neʼe lolotoga faiakonaki ia Sesu ʼi he sinakoka ʼi te Sapato. 11 Pea koʼeni, neʼe ʼi ai te fafine neʼe ulu sino ai te laumalie kovi ʼo tupu ai tana maʼimoa* talu mai taʼu ʼe 18. Neʼe tuʼa piko pea neʼe mole lava tuʼu tonu. 12 ʼI te sio ʼa Sesu ki ai, neʼe ina ui: “Fafine, kua ke malolo mai tou mahaki.”+ 13 Neʼe ina hili ʼona nima kia ia, pea neʼe tuʼu tonu ake aipe ʼo fakakololiaʼi te ʼAtua. 14 Kae neʼe ita te pule ʼo te sinakoka he neʼe faifakamalolo ia Sesu ʼi te Sapato. Neʼe ina ui ai ki te hahaʼi: “ ʼE ʼi ai te ʼu ʼaho ʼe ono ʼe tonu ke gaue ai,+ koia kotou ʼomai ke fakamalolo koutou ʼi te ʼu ʼaho ʼaia, kae mole ʼi te ʼaho ʼo te Sapato.”+ 15 Kae neʼe tali e te ʼAliki: “Kau malualoi,+ ʼi te Sapato, ko ai koa ia koutou ʼe mole ina veteki tana vitulo peʼe ko tana asino ʼi te fale manu ʼo taki ʼo fakainu?+ 16 Kae ko te fafine ʼaeni, ʼae ʼe hifo mai ia Apalahamo, pea neʼe haʼi e Satana lolotoga taʼu ʼe 18, neʼe mole tonu koa la ke veteki mai ʼona haʼi ʼi te ʼaho ʼo te Sapato?” 17 ʼAki te ʼu palalau ʼaia ʼa Sesu neʼe ufiufi ai ʼona fili fuli, kae neʼe fakafiafia te hahaʼi katoa ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa taulekaleka fuli ʼae neʼe ina fai.+
18 Neʼe ina ui leva: “ ʼE feala ke fakatatau kitea te Puleʼaga ʼo te ʼAtua? 19 ʼE hage ko he tegaʼi sinapi neʼe toʼo e he tagata ʼo to ʼi tona ʼoloto. Neʼe homo ake ʼo liliu ko he fuʼu ʼakau, pea neʼe fai e te ʼu manulele ʼonatou moeʼaga ʼi ʼona vaʼa.”+
20 Neʼe ina toe ui: “ ʼE feala ke fakatatau kitea te Puleʼaga ʼo te ʼAtua? 21 ʼE hage ko he meʼa fakatupu neʼe toʼo e he fafine ʼo natu fakatahi mo he ʼu kilo falena ʼe hogofulu, pea neʼe ina tuku leva ke tupu.”+
22 Pea neʼe fealuʼaki ia Sesu ʼi te ʼu kolo lalahi mo te ʼu kolo liliki, ʼo faiakonaki pea mo hoko atu pe tona fagona ki Selusalemi. 23 Neʼe fehuʼi age e he tagata: “ ʼAliki, ʼe tokosiʼi koa ia natou ʼae ka haofaki?” Neʼe ina tali: 24 “Kotou faiga malohi ke kotou hu ʼi te matapa faveliveli,+ koteʼuhi ʼe au tala atu kia koutou, ʼe faiga anai te tokolahi ke natou hu ai kae ʼe mole natou lavaʼi anai. 25 ʼI te tuʼu ake ʼa te pule ʼo te ʼapi ʼo lokaʼi te matapa, ʼe kotou tutuʼu ai anai ʼi tuʼa ʼo tukituki mo ui: ‘ ʼAliki, avahi mai.’+ Kae ʼe ina tali atu anai: ‘ ʼE mole au iloʼi pe ʼe kotou ʼomai maifea.’ 26 Pea ʼe kotou ui anai: ‘Neʼe tou kakai mo iinu fakatahi, pea neʼe ke faiakonaki ʼi ʼomatou ala lalahi.’+ 27 Kae ʼe ina tali atu anai: ‘ ʼE mole au iloʼi pe ʼe kotou ʼomai maifea. Kotou fakamamaʼo atu ia te au, ia koutou fuli ʼae ʼe kotou fai te meʼa ʼae ʼe heʼe faitotonu!’ 28 ʼE kotou fetagihi mo lotomamahi anai ʼi takotou sisio ʼae kia Apalahamo, mo Isaake, mo Sakopo pea mo te ʼu polofeta fuli ʼi te Puleʼaga ʼo te ʼAtua, kae ʼe li anai koutou ki tuʼa.+ 29 Pea tahi ʼae, ʼe ʼomai anai te hahaʼi mai te potu esite mo te potu uesite pea mai te potu noleto mo te potu saute, pea ʼe natou kakai fakatahi anai ʼi te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. 30 Pea koʼeni, ko natou ʼae ʼe mumuli ʼe mumuʼa anai, pea ko natou ʼae ʼe mumuʼa ʼe mumuli anai.”+
31 Pea ʼi te lakaga ʼaia neʼe olo ʼihi kau Faliseo ʼo ui age kia te ia: “Alu pea ke mavae ʼi heni, koteʼuhi ʼe loto e Helote ke ina matehi koe.” 32 Neʼe ina tali age: “Kotou olo ʼo tala ki te lenato ʼaia: ‘ ʼE au kapu te ʼu temonio pea mo fakamalolo te hahaʼi ʼi te ʼaho nei pea mo apogipogi, pea ʼi te tolu ʼaho ʼe au fakaʼosi anai taku gaue.’ 33 Kae ʼe tonu ke hoko atu toku fagona ʼi te ʼaho nei, mo apogipogi, pea mo te ʼaho ʼae ka hoa mai, koteʼuhi ʼe mole feala ke matehi he polofeta ʼi tuʼa atu ʼo Selusalemi.+ 34 Selusalemi, Selusalemi, ia koe ʼae ʼe ke matehi te kau polofeta pea mo ke tuki makaʼi ia natou ʼae neʼe fekauʼi atu kia koe.+ Neʼe tuʼa lahi taku fia fakatahiʼi ʼau fanau ohage ko te fakatahiʼi e te matuʼa moa ʼona ʼuhi ʼi ʼona lalo pakakau. Kae neʼe mole kotou loto ki ai.+ 35 Koʼeni, kua liʼaki pea mo tuku atu tokotou fale.*+ ʼE au tala atu kia koutou, ʼe mole kotou toe sisio anai kia te au ʼo kaku ki takotou ui: ‘Ke tapuakiʼi ia ia ʼae ʼe haʼu ʼi te huafa ʼo Sehova!’ ”*+
14 ʼI te tahi ʼaho, ʼi te Sapato, neʼe alu ʼo kai ʼi te ʼapi ʼo he pule ʼo te kau Faliseo pea neʼe natou lamalama ia ia. 2 Pea koʼeni, neʼe nofo ʼi ʼona muʼa he tagata ʼe fufula ʼona nima mo ʼona vaʼe. 3 Neʼe fehuʼi e Sesu kia natou ʼae ʼe popoto ʼi te Lao pea mo te kau Faliseo: “ ʼE gafua koa ke fakamalolo he tahi ʼi te ʼaho ʼo te Sapato peʼe kailoa?”+ 4 Kae neʼe natou nonofo fakalogologo. Koia neʼe fāfā ai ki te tagata, ʼo ina fakamalolo mo fekauʼi ke alu. 5 Pea neʼe ina ui age: “Kapau neʼe to hokotou foha peʼe ko hakotou vitulo ki he vai keli+ ʼi te ʼaho ʼo te Sapato, ko ai ia koutou mole foimo alu atu aipe ʼo toʼo ake?”+ 6 Kae neʼe mole feala hanatou tali age.
7 Pea neʼe ina fai he lea fakatata ki te kau fakaafe he neʼe ina tokagaʼi neʼe natou filifili te ʼu nofoʼaga maʼuhiga.+ Neʼe ina ui age: 8 “Ka fakaafe koe e he tahi ki he kaitahi ʼo he faiʼohoana, ʼaua naʼa ke filifili te nofoʼaga ʼae ʼe maʼuhiga age.+ He neʼe lagi fakaafe he tahi ʼe maʼuhiga age ia koe. 9 Pea ʼe alu atu anai ia ia ʼae neʼe ina fakaafe koulua ʼo ui atu: ‘Tuku tou nofoʼaga ki te tagata ʼaeni.’ Pea ʼe ke alu ufiufi anai ki te nofoʼaga ʼae ʼi muli. 10 Kae ka fakaafe koe, alu ki te nofoʼaga ʼae ʼi muli. Ka ke fai feia, ʼe alu atu anai te tagata faifakaafe ʼo ui atu: ‘Kaumeʼa, alu ki muʼa.’ Pea ʼe fakamaʼuhigaʼi anai koe ia muʼa o te kau fakaafe fuli.+ 11 Koteʼuhi ko ʼae ʼe ina hikihiki ia ia ʼe fakamalaloʼi anai ia, pea ko ʼae ʼe fiamalalo ʼe hikihiki anai ia.”+
12 Neʼe ina ui leva ki te tagata faifakaafe: “Ka ke fai he kai hoʼata peʼe ko he kai afiafi, ʼaua naʼa ke pauʼi ʼou kaumeʼa, peʼe ko ʼou tehina, peʼe ko ʼou kaiga, peʼe ko ʼou vahaʼa fale maʼu koloa. He ʼe feala anai ke natou toe fakaafe koe, pea ʼe liliu leva ko hou fakapale. 13 Kae ka ke fai he kaitahi, fakaafe te kau masiva, mo te kau maʼimoa, mo te ʼu ketu pea mo te kau kivi.+ 14 Pea ʼe ke fiafia ai anai, koteʼuhi ʼe mole feala ke natou liufaki atu. ʼE hoki ke maʼu anai tou fakapale ʼi te fakatuʼuake+ ʼo te kau faitotonu.”
15 ʼI te logo ʼa he tahi ʼi te kau fakaafe ki te ʼu meʼa ʼaia, neʼe ina ui age: “Manuʼia ia ia ʼae ka kai* ʼi te Puleʼaga ʼo te ʼAtua.”
16 Neʼe tali age e Sesu: “Neʼe fai e he tagata he kaitahi,+ pea neʼe lahi tana kau fakaafe. 17 Neʼe ina fekauʼi tana kaugana ʼi te temi kai ke alu ʼo ui ki te kau fakaafe: ‘Kotou ʼomai la, he ʼe kua tokalelei ia meʼa fuli.’ 18 Kae neʼe natou kamata kumi takuʼaki fuli.+ Neʼe ui e te ʼuluaki: ‘Neʼe au totogi taku gaueʼaga, pea ʼe tonu ke au alu ʼo vakaʼi. ʼE au kole atu ke ke fakalelei mai.’ 19 Pea neʼe ui e te tahi: ‘Neʼe au totogi ni hoaʼi pipi ʼe nima, pea ʼe au alu anai ʼo vakaʼi. ʼE au kole atu ke ke fakalelei mai.’+ 20 Neʼe toe ui e te tahi: ‘Neʼe hoki au ʼohoana pe, ʼe mole feala ke au alu atu.’ 21 Neʼe fakamatala e te kaugana te ʼu meʼa ʼaia ki tona pule. Pea neʼe ita ai te pule ʼo te ʼapi ʼo ina ui ki tana kaugana: ‘Alu fakavilivili ki te ʼu ala lalahi mo te ʼu ala liliki ʼo te kolo, pea ke ʼaumai ki heni te kau masiva, mo te kau maʼimoa, mo te kau kivi pea mo te ʼu ketu.’ 22 ʼI te liliu mai ʼa te kaugana, neʼe ina ui: ‘Pule, kua ʼosi fai te ʼu meʼa ʼae neʼe ke fakatotonu mai, pea ʼe kei toe te ʼu nofoʼaga.’ 23 Neʼe tali leva e te pule ki te kaugana: ‘Alu la ki te ʼu ala mo te ʼu ala foufou pea mo fakamaʼua ki te hahaʼi ke ʼomai ki heni, ke fonu ai toku ʼapi.+ 24 He ʼe au tala atu kia koutou, ʼe mole he tahi ia natou ʼae neʼe ʼuluaki fakaafe ʼe kai anai ki taku kaitahi.’ ”+
25 Neʼe kaugā fagona te hahaʼi tokolahi mo Sesu, pea neʼe haga leva kia natou ʼo ui: 26 “Kapau ʼe haʼu he tahi kia te au kae ʼe mole fehiʼa* ki tana tamai, mo tana faʼe, mo tona ʼohoana, mo tana fanau, mo ʼona tehina, mo ʼona tuagaʼane, ʼo feia mo tona maʼuli,*+ ʼe mole feala ia ke liliu ko haku tisipulo.+ 27 Ko ʼae ʼe mole ina ʼamo tona pou fakamamahi* pea mo mulimuli mai ia te au ʼe mole feala ia ke liliu ko haku tisipulo.+ 28 Ohage la, kapau ʼe fia laga he tule e he tahi ia koutou, ʼe mole nofo ifo muʼa ki lalo ʼo fakafuafua tona totogi pe ʼe feʼauga koa te falā moʼona fakaʼosi? 29 Naʼa ina fakatuʼu ʼona fakatafito kae ʼe mole feala ke ina fakaʼosi, pea ʼe vaʼi anai e te hahaʼi mamata fuli, 30 ʼo ui: ‘Neʼe kamata laga e te tagata ʼaeni kae neʼe mole ina lava fakaʼosi.’ 31 Peʼe ko te hau fea ka ina fia tauʼi he tahi age hau ʼe mole nofo ifo muʼa ʼo kumi tokoni pe ʼe ina lava tauʼi he toko 20 000 solia ʼaki he toko 10 000? 32 Pea kapau leva ʼe mole ina lavaʼi, ʼi te kei mamaʼo ʼa te hau ʼae, ʼe ina fekauʼi anai he kau fakafofoga ke natou olo ʼo kumi te tokalelei. 33 ʼO toe feia pe, ko ʼae ʼe mole fakafisi* ki ʼona koloa fuli, ʼe mole feala ia ke liliu ko haku tisipulo.+
34 “ ʼE mahino ia, ʼe lelei te masima, kae kapau ʼe puli tona kona, pea ʼe feafeaʼi anai hana toe kona?+ 35 ʼE mole hona ʼaoga ki te kele peʼe ki te fakagakokele, ʼo siʼaki ai e te hahaʼi. Ko ʼae ʼe ʼi ai ʼona taliga ke fakalogo.”+
15 Pea neʼe fakatahitahi age te kau tanaki tukuhau mo te kau agahala fuli ʼo fakalogo kia Sesu.+ 2 Neʼe haga muhumuhu te kau Faliseo mo te kau sekelipa: “ ʼE fakatalitali lelei e te tagata ʼaeni ia te kau agahala pea ʼe kai mo natou.” 3 Pea neʼe ina fakaha age te lea fakatata ʼaeni kia natou: 4 “Kotou fakakaukauʼi age muʼa he tagata ʼe ina maʼu ni ovi ʼe 100. Pea ka puli he tahi ia natou, ʼe mole ina tuku anai koa ʼana ovi ʼe 99 ʼi te koga meʼa lunaʼia* kae alu ʼo kumi ia ia ʼae neʼe puli ʼo kaku ki tana maʼu?+ 5 Pea ka ina maʼu, ʼe ina hili ki ʼona fuga ʼuma pea mo fakafiafia. 6 Pea ka tau mai ki tona loto fale, ʼe ina pauʼi anai ʼona kaumeʼa mo ʼona vahaʼa fale, ʼo ina ui age: ‘Tou fakafiafia, he ʼe kua au maʼu taku ovi ʼae neʼe puli.’+ 7 ʼE au tala atu kia koutou, ʼe toe feia pe anai ʼo ʼuhiga mo he tagata agahala ʼe tahi ʼe fakahemala.+ ʼE fiafia lahi age anai ʼi selo ʼo ʼuhiga mo ia ʼi he toko 99 kau faitotonu ʼe mole ʼaoga ke natou fakahemala.
8 “ ʼE toe feia pe mo he fafine mo ʼana foʼi piesi talame* ʼe hogofulu. Kapau ʼe puli hana foʼi piesi ʼe tahi, ʼe mole ina tutu anai koa he malama, mo hiko tona fale pea mo kumi fakalelei ʼo kaku ki tana maʼu? 9 Pea ka ina maʼu, ʼe ina pauʼi fakatahi anai ʼona kaumeʼa* mo ʼona vahaʼa fale, ʼo ina ui: ‘Tou fakafiafia, he ʼe kua au maʼu te foʼi piesi talame* ʼae neʼe puli.’ 10 ʼO toe feia pe, ʼe au tala atu kia koutou, ʼe fiafia te kau ʼaselo ʼa te ʼAtua ʼi he tagata agahala ʼe tahi ʼe fakahemala.”+
11 Pea neʼe ina ui: “Neʼe maʼu e he tagata ʼona foha ʼe toko lua. 12 Neʼe ui e ia ʼae ʼe veliveli ki tana tamai: ‘Tamai, foaki mai te vahe ʼo te tofiʼa ʼae ʼe tonu ke au maʼu.’ Koia neʼe vahe ai e te tamai ʼona koloa kia naua. 13 Hili ki ai ni ʼaho, neʼe tanaki e te foha muli ʼana meʼa fuli ʼo folau ki he fenua mamaʼo. Pea neʼe ina maumauʼi ai ʼona koloa ʼi he maʼuli heʼe ʼaoga.* 14 ʼI tana ʼosi maumauʼi ʼona koloa fuli, neʼe hoge lahi te fenua katoa, pea neʼe ina logoʼi tona fakaʼofaʼofa. 15 Pea neʼe alu leva ʼo gaue maʼa he tahi ʼo te fenua ʼaia, ʼae neʼe ina fekauʼi ki ʼana gaueʼaga ke ina taupau te ʼu puaka.+ 16 Neʼe fakaʼamu ke ina kai te meʼa kai ʼa te ʼu puaka he neʼe mole foaki age e he tahi hana meʼa kai.
17 “ ʼI tana toe maʼu tona ʼatamai, neʼe ina ui: ‘ ʼE lahi maumau te meʼa kai ʼa te kau gaue ʼo taku tamai, kae ʼe au pakupaku au ʼi heni. 18 ʼE au tuʼu ake anai ʼo alu ki taku tamai ʼo ui age: “Tamai, neʼe au agahala ki te lagi pea mo koe. 19 ʼE mole kei tau mo au ke fakahigoaʼi au ko hou foha. Koia ke au hage ko he tahi ʼo tau kau gaue.” ’ 20 Neʼe tuʼu ake leva ʼo alu ki tana tamai. ʼI tana kei mamaʼo, neʼe sio tana tamai ki ai mo ʼofa mamahi ai, pea neʼe lele ʼo faʼufua mo ʼuma mamahi ki ai. 21 Neʼe ui age e te foha: ‘Tamai, neʼe au agahala ki te lagi pea mo koe.+ ʼE mole kei tau mo au ke fakahigoaʼi au ko hou foha.’ 22 Kae neʼe ui e te tamai ki ʼana kaugana: ‘Kotou fakavilivili ʼo ʼaumai te teu ʼae ʼe matalelei ʼosi, ʼo fakatui ki ai pea mo ʼai he mama ki tona nima mo he ʼu sulie ki ʼona vaʼe. 23 Kotou ʼaumai mo te vitulo sino, ʼo tamateʼi, pea ke tou kakai mo fakafiafia, 24 he ʼe ko toku foha ʼaeni neʼe mate kua toe maʼuli,+ neʼe puli kae kua au toe maʼu.’ Pea neʼe natou fakafiafia ai.
25 “Kae neʼe ʼi te gaueʼaga tona ʼuluaki foha. Pea ʼi tana toe liliu mai mo fakaovi mai ki te ʼapi, neʼe logo ki te musika mo te ʼu meʼe. 26 Koia neʼe ina pauʼi he tahi ʼi te ʼu kaugana ʼo fakalavelave age pe kotea ʼae kua hoko. 27 Neʼe tali age e te kaugana: ‘Kua haʼu tou tehina, pea neʼe tamateʼi e tau tamai te vitulo sino he ʼe kua toe liliu mai pea ʼe malolo lelei.’* 28 Kae neʼe ita te ʼuluaki foha ʼo fakafisi ke hu ki loto. Neʼe haʼu ai tana tamai ki tuʼa ʼo kole mamahi age ke hu ki fale. 29 Neʼe ina tali ki tana tamai: ‘Kua lauʼi taʼu nei taku gaue kinakina maʼa koe, pea neʼe heʼeki au talagataʼa ki ʼau fakatotonu, kae neʼe heʼeki pe la ke foaki mai he ʼuhiʼi tao ke au fakafiafia mo ʼoku kaumeʼa. 30 Kae ʼi te tau mai pe ʼo tou foha ʼaeni ʼae neʼe ina maumauʼi ʼou koloa mo te ʼu fafine paomutu, neʼe ke tamateʼi maʼa ia te vitulo sino.’ 31 Pea neʼe tali age e tana tamai: ‘Siʼoku foha, neʼe ke nofo tuʼumaʼu pe koe mo au, pea ko ʼaku meʼa fuli ʼe ʼa koe. 32 Kae neʼe tonu pe ke tou fakafiafia, he neʼe mate tou tehina kae kua toe maʼuli, neʼe puli kae kua toe maʼu.’ ”
16 Neʼe ina toe ui ki te ʼu tisipulo: “Neʼe maʼu e he tagata maʼu koloa he tagata tauhi ʼapi neʼe tukugakoviʼi he ʼe ina maumauʼi ʼona koloa. 2 Koia neʼe ina pauʼi mo ui age: ‘Kotea koa te meʼa ʼae ʼe au logo ʼe lau ʼo ʼuhiga mo koe? Tuku mai tau tohi gaue he ʼe mole kei feala ke ke tauhi toku ʼapi.’ 3 Neʼe feuiʼaki leva e te tagata tauhi ʼapi: ‘Kotea ʼae ka au fai anai, koteʼuhi ʼe fakamavae au e toku pule ʼi taku gaue? ʼE mole au lavaʼi anai au te gaue kele pea ʼe au ufiufi ʼi te kolekole. 4 ʼIo, ʼe au iloʼi te meʼa ʼae ka au fai, ke tali au e te hahaʼi ʼi ʼonatou ʼapi moka fakamavae au ʼi taku gaue tauhi ʼapi.’ 5 Pea neʼe ina pauʼi takitahi ia natou ʼae ʼe tuʼu maʼua ki tona pule, ʼo ina ui ki te ʼuluaki: ‘ ʼE fia tou maʼua ki toku pule?’ 6 Neʼe tali e te tagata: ‘Ko fua* lolo oliveto ʼe 100.’ Neʼe ina ui age: ‘Toʼo tau pepa maʼua pea ke heka ʼo tohi fakavilivili 50.’ 7 ʼOsi ʼaia, neʼe ina ui ki te tahi: ‘Kae kia koe ʼe fia tou maʼua?’ Neʼe tali e te tagata: ‘Ko fua* fulumeto ʼe 100.’ Neʼe ina ui age: ‘Toʼo tau pepa maʼua ʼo tohi 80.’ 8 Pea logope la tona heʼe faitotonu, kae neʼe vikiʼi e te pule te tagata tauhi ʼapi, koteʼuhi neʼe aga fakapotopoto. Koia ko te ʼu foha ʼo te malama*+ ʼaeni ʼe natou aga fakapotopoto age mo tonatou taʼiake totonu ia natou ʼae ʼe fakamalamaʼi e te ʼAtua.
9 “Koia ʼe au tala atu kia koutou: Kotou maʼu hokotou ʼu kaumeʼa ʼaki te ʼu koloa heʼe faitotonu,+ feia la ka puli, pea ʼe tali anai koutou e te ʼu kaumeʼa ʼaia ʼi te ʼu nofoʼaga heʼe gata.+ 10 Ko he tahi ʼe agatonu ʼi te ʼu meʼa ʼae ʼe liliki ʼe toe agatonu ʼi te ʼu meʼa ʼae ʼe lalahi. Pea ko he tahi ʼe heʼe faitotonu ʼi te ʼu meʼa ʼae ʼe liliki ʼe toe heʼe faitotonu ʼi te ʼu meʼa ʼae ʼe lalahi. 11 Koia, kapau ʼe mole kotou fakaʼaogaʼi te ʼu koloa heʼe faitotonu ʼaki he agatonu, ko ai koa ʼae ka ina tuku atu te ʼu koloa moʼoni? 12 Pea kapau ʼe mole kotou fakaʼaogaʼi te ʼu koloa ʼo he tahi ʼaki he agatonu, ko ai koa ʼae ka ina foaki atu he meʼa maʼa koutou?+ 13 ʼE mole feala ke kaugana he tahi ki he ʼu pule ʼe lua. Koteʼuhi ʼe fehiʼa anai ki te tahi kae ʼofa ia ki te tahi, peʼe pipiki anai ki te tahi kae ina meʼa noaʼi te tahi. ʼE mole feala ke kotou kaugana ki te ʼAtua pea mo te Paʼaga.”+
14 Pea ko te kau Faliseo, ʼae neʼe manako ki te paʼaga, neʼe natou fakalogo ki te ʼu meʼa fuli ʼaia, pea neʼe natou vaʼi ia Sesu.+ 15 Koia neʼe ina ui age: “ ʼE ko koutou ʼae ʼe kotou tala ʼe kotou faitotonu ia muʼa ʼo te tagata,+ kae ʼe iloʼi e te ʼAtua ʼokotou loto.+ He ʼe ko te meʼa ʼae ʼe fakamaʼuhigaʼi e te tagata ʼe ko he meʼa fakalialia ia kia mata ʼo te ʼAtua.+
16 “Neʼe kotou maʼu te Lao mo te kau Polofeta ʼo kaku ki te temi ʼo Soane. Talu mai te temi ʼaia, ʼe tala te logo lelei ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua, pea ʼe faiga fakamalotoloto ki ai te faʼahiga hahaʼi kehekehe.+ 17 Koia ʼe feala ke molehi te lagi mo te kele. Kae ʼe mole feala ke molehi he kiʼi mataʼi tohi ʼo te Lao, he ʼe fakahoko fuli anai.+
18 “Kapau ʼe mavete he tagata mo tona ʼohoana, pea toe ʼohoana mo he tahi age, ʼe tono ia. Pea ko he tahi ʼe ʼohoana mo he fafine kua mavete, ʼe tono ia.+
19 “Neʼe ʼi ai te tagata maʼu koloa neʼe kofu ki ni teu huʼa lotuma mo ni teu lino,* pea neʼe maʼuli fimalie mo fakafiafia ʼi te ʼaho fuli. 20 Kae neʼe ʼaumai tuʼumaʼu ki tona muʼa matapa ia te tagata masiva ʼe higoa ko Lasalo pea neʼe papala katoa. 21 Neʼe fakaʼamu ke ina kai te ʼu meʼa ʼae neʼe maʼofa ifo mai te laupapa ʼo te tagata maʼu koloa. Maʼiape la mo te ʼu kuli neʼe ʼomai ʼo ʼemo ʼona papala. 22 Ki muli age, neʼe mate te tagata masiva pea neʼe ʼave e te kau ʼaselo kia tafa* ʼo Apalahamo.
“Neʼe toe mate mo te tagata maʼu koloa pea neʼe ʼavaifo. 23 ʼI te Faitoka* neʼe hiki ake ʼona mata, pea ʼi tana lolotoga mamahi neʼe sio mamaʼo kia Apalahamo mo Lasalo ʼi ʼona tafa.* 24 Koia neʼe kalaga ai: ‘Apalahamo, tamai, ʼofa mai kia au ’o fekauʼi mai ia Lasalo ke ina fufuʼi tona muʼamuʼaʼi kauʼi tuhi ki te vai ke ina fakamokomoko toku ʼalelo, koteʼuhi ʼe au maʼuli mamahi ʼi te afi ʼaeni.’ 25 Kae neʼe tali e Apalahamo: ‘Siʼaku fanau, manatuʼi neʼe ke maʼu te ʼu tuʼuga meʼa lelei ʼi tou maʼuli, kae neʼe maʼuli fakaʼofaʼofa ia Lasalo. ʼI te temi nei, ʼe maʼuli fimalie ʼi heni, kae ʼe ke maʼuli mamahi koe. 26 Pea tahi, ʼe ʼi ai te vanu lahi ʼi te vaha ʼo matou mo koutou. Koia ko natou ʼae ʼe fia mavae atu ʼi heni ʼo olo atu kia koutou ʼe mole feala ia, pea ʼe toe feia pe ʼe mole feala ke fakalaka te hahaʼi mai hena kia matou.’ 27 Neʼe tali e te tagata: ‘Kapau koia, tamai, ʼe au kole atu ke ke fekauʼi ke alu ki te ʼapi ʼo taku tamai, 28 ke ina fakatokaga ʼoku tehina ʼe toko nima, ke mole ʼomai ki te koga meʼa fakamamahi ʼaeni.’ 29 Kae neʼe ui e Apalahamo: ‘ ʼE natou maʼu ia Moisese pea mo te kau Polofeta, ke natou fakalogo kia natou.’+ 30 Kae neʼe tali e te tagata: ‘Tamai ko Apalahamo, ʼe mole natou fakalogo anai. Kae kapau ʼe alu age he tahi mai te kau mate, pea ʼe natou fakahemala anai.’ 31 Neʼe ina tali age: ‘Kapau ʼe mole natou fakalogo kia Moisese+ pea mo te kau Polofeta, pea ʼe mole feala anai ke fakalotoʼi natou e he tahi ʼe tuʼuake mai te kau mate.’ ”
17 Pea neʼe ui e Sesu ki ʼana tisipulo: “ ʼE mole feala ke taʼofi te ʼu aluʼaga fakatupu tukia. Kae malaʼia kia ia ʼae ʼe fakatupu tukia! 2 ʼE lelei age ke tau ki tona kia he foʼi maka momosi fulumeto pea ke li ki te tai, ʼi tana fakatupu tukia ki he tahi ia natou liliki ʼaeni.+ 3 Kotou tokakaga kia koutou. Kapau ʼe agahala hou tehina, fakatonutonuʼi ia ia,+ pea ka fakahemala, fakamolemole ki ai.+ 4 Tatau aipe pe ʼe agahala tuʼa fitu kia koe ʼi te ʼaho fuli pea mo liliu tuʼa fitu atu ʼo ui: ‘ ʼE au fakahemala,’ ʼe tonu ke ke fakamolemole ki ai.”+
5 Neʼe ui e te kau apositolo ki te ʼAliki: “Fakatuputupu tamatou tui.”+ 6 Neʼe tali e te ʼAliki: “Kapau ʼe hage takotou tui ko he kiʼi tegaʼi sinapi, ʼe kotou ui anai ki te fuʼu milie ʼaeni: ‘Mataʼaki ia koe, pea ke to ia koe ki te tai!’ pea ʼe hoko anai ia.+
7 “Ko ai ia koutou ʼe ina maʼu hana kaugana ʼe fuli kele peʼe tauhi ovi, ʼe ina ui anai ki ai ʼi tana liliu mai te gaueʼaga: ‘Haʼu ki heni pea mo heka ʼi te laupapa ʼo kai’? 8 Kae ʼe mole ina ui anai koa ki ai: ‘Teuteuʼi haku meʼa kai, pea ke hulu tou kie pea mo tauhi au ʼo kaku ki te ʼosi ʼo taku kai mo inu, pea hoki ke kai leva mo inu’? 9 ʼE mahino ia, ʼe mole lotofakafetaʼi anai ki te kaugana, koteʼuhi neʼe ina fai pe te meʼa ʼae neʼe fakatotonu age ke ina fai. 10 ʼO toe feia pe, ka kotou fai ia meʼa fuli ʼae neʼe fakatotonu atu, kotou ui: ‘Ko matou ko te ʼu kaugana ʼe mole tuha ke vikiʼi. Ko te meʼa ʼae neʼe matou fai ʼe ko te meʼa pe ʼae neʼe tonu ke matou fai.’ ”+
11 ʼI tana faifagona ki Selusalemi, neʼe fakalaka ʼi te vaha ʼo Samalia mo Kalilea. 12 Pea ʼi tana hu ki he kolo veliveli, neʼe sisio te ʼu tagata kilia ʼe toko hogofulu kia te ia, kae neʼe natou tutuʼu mamaʼo.+ 13 Neʼe natou kalaga: “Sesu, ʼAliki, ʼofa mai kia matou!” 14 ʼI te sio ʼa Sesu kia natou, neʼe ina ui: “Kotou olo ʼo ha ki te ʼu pelepitelo.”+ Pea ʼi tanatou olo ʼaia neʼe fakamaʼa natou.+ 15 Ko te tahi ia natou ʼaia, ʼi tana sio ʼae kua malolo, neʼe toe liliu ia ʼo fakakololiaʼi leʼo lahi te ʼAtua. 16 Pea neʼe haʼu ai ʼo tuʼutuli ifo ia vaʼe ʼo Sesu, ʼo fakafetaʼi kia te ia. Kae neʼe ko te tagata Samalitana.+ 17 Neʼe ui e Sesu: “Neʼe mole koa la ko te toko hogofulu ʼae neʼe fakamaʼa? Koia kofea te toko hiva ʼae? 18 ʼE gata pe koa ki te tagata ʼaeni ʼo he tahi fenua neʼe haʼu ʼo fakakololiaʼi te ʼAtua?” 19 Pea neʼe ina ui kia ia: “Tuʼu ake ʼo alu, kua fakamalolo koe e tau tui.”+
20 ʼI tona fakafehuʼi e te kau Faliseo pe ʼe haʼu ʼafea te Puleʼaga ʼo te ʼAtua,+ neʼe ina tali age: “Ko te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼe mole haʼu fakahaha ia. 21 Pea ʼe mole ui anai e te hahaʼi: ‘ ʼE ʼi heni!’ peʼe ‘ ʼE ʼi he!’ Koteʼuhi ko te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼe ʼi te lotolotoiga ʼo koutou.”+
22 Pea neʼe ina ui ki te ʼu tisipulo: “ ʼE hoko mai anai he ʼu ʼaho ʼe kotou fakaʼamu anai ki te temi ʼae ka nofo ai te Foha ʼo te tagata mo koutou, kae ʼe mole kotou sisio anai ki ai. 23 Pea ʼe ui atu anai e te hahaʼi: ‘ ʼE ʼi he!’ peʼe ‘ ʼE ʼi heni!’ ʼAua naʼa kotou olo peʼe kotou tuli ia natou.+ 24 Koteʼuhi ʼi te ʼaho ʼaia,*+ ʼe hage anai te Foha ʼo te tagata+ ko te tapa ʼo te hila ʼae ʼe ha mai te tahi potu lagi ki te tahi potu lagi. 25 Kae ʼe tonu muʼa ke fakamamahiʼi ia ia pea mo liʼaki e te taʼiake ʼaeni.+ 26 Pea tahi ʼae, ohage ko te ʼu aluʼaga ʼae neʼe hoko ʼi te temi ʼo Noe,+ ʼe toe tatau pe anai mo te ʼu ʼaho ʼo te Foha ʼo te tagata:+ 27 Neʼe natou kakai pea mo iinu, neʼe ʼohoana te hahaʼi tagata pea mo fakaʼohoanaʼi te hahaʼi fafine, ʼo kaku ki te ʼaho ʼae neʼe hu ai ia Noe ki te aleka.+ Pea neʼe hoko mai ai te Tulivio ʼo fakaʼauha ia natou fuli.+ 28 ʼE toe tatau pe anai mo te temi ʼo Lote:+ Neʼe natou kakai pea mo iinu, neʼe natou totogi ni meʼa, neʼe natou fakatau, neʼe natou to magisi pea mo natou laga fale. 29 Kae ʼi te ʼaho ʼae neʼe mavae ai ia Lote mai Sotoma, neʼe to ifo mai te lagi te ʼua afi mo te sulifa, ʼo fakaʼauha ia natou fuli.+ 30 Pea ʼe toe feia pe anai ʼi te ʼaho ʼae ka ha ai te Foha ʼo te tagata.+
31 “ ʼI te ʼaho ʼaia ko ia ʼae ʼe ʼi te fuga fale ke ʼaua naʼa hifo ifo ʼo toʼo ʼona koloa ʼi fale, ʼo feia mo ia ʼae ʼe ʼi te gaueʼaga ke ʼaua naʼa toe liliu ki te ʼu meʼa ʼae ʼi muli. 32 Kotou manatuʼi te ʼohoana ʼo Lote.+ 33 Ko ʼae ʼe faiga ke ina haofaki tona maʼuli,* ʼe mate anai ia. Kae ko ʼae ʼe mate, ʼe toe maʼuli anai.+ 34 ʼE au tala atu kia koutou, ʼi te po ʼaia ʼe takoto anai he toko lua ʼi te palepale ʼe tahi, pea ʼe toʼo anai te tahi kae tuku te tahi.+ 35 Pea ʼe ʼi ai anai mo he ʼu fafine ʼe toko lua ʼe nā momosi te fulumeto ʼaki te meʼa momosi ʼe tahi, ʼe toʼo anai te tahi kae tuku te tahi.” 36* —— 37 Koia neʼe natou ui kia te ia: “ ʼIfea, ʼAliki?” Neʼe ina tali age: “ ʼE fakatahi anai te ʼu akuila ʼi te potu ʼae ʼe tuku ai te sino mate.”+
18 Pea neʼe fai age e Sesu he lea fakatata ʼo ʼuhiga mo te ʼaoga ʼae ke natou faikole tuʼumaʼu pea ke ʼaua naʼa natou lotovaivai:+ 2 “Neʼe ʼi ai te tuʼi fakamau ʼi he kolo, neʼe mole manavasiʼi ki te ʼAtua pea neʼe mole fakaʼapaʼapa ki te tagata. 3 ʼI te kolo ʼaia, neʼe toe ʼi ai foki mo te fafine vitua neʼe tatuʼu age kia ia ʼo ui: ‘Haofaki au mai toku fili ʼi te fakamau.’ 4 ʼI he temi loaloaga neʼe mole loto ia ki ai. Kae ki muli age, neʼe fakakaukau leva: ‘ ʼE mole au manavasiʼi ki te ʼAtua pea ʼe mole au fakaʼapaʼapa ki te tagata, 5 kae ʼe au haofaki anai te fafine vitua ʼaeni ʼi te fakamau he ʼe ina fakakinakinaʼi tuʼumaʼu au. Pea ʼe tuku ai leva tana tatuʼu mai ʼo fakakinakinaʼi au.’ ”*+ 6 Neʼe ui leva e te ʼAliki: “Kotou tokagaʼi te ʼu palalau ʼae neʼe fai e te tuʼi fakamau heʼe faitotonu! 7 Pea ʼe mahino papau ia, ʼe fakahoko anai e te ʼAtua te faitotonu kia natou ʼae neʼe ina filifili pea ʼe natou kalaga kia te ia ʼi te ʼaho mo te po,+ kae ʼe faʼa kataki aipe kia natou.+ 8 ʼE au tala atu kia koutou, ʼe ina fakahoko atu aipe anai kia natou te faitotonu. Kae ka haʼu ia te Foha ʼo te tagata, ʼe ina maʼu moʼoni anai koa ia te faʼahiga tui ʼaeni* ʼi te kele?”
9 Neʼe ina toe fai mo te lea fakatata ʼaeni kia natou ʼae neʼe falala pe ki tanatou faitotonu pea mo natou meʼa noaʼi ʼihi: 10 “Neʼe olo te ʼu tagata ʼe toko lua ki te fale lotu ʼo faikole, neʼe ko te Faliseo pea mo te tagata tanaki tukuhau. 11 Neʼe tuʼu ia te Faliseo pea mo faikole fakalogologo: ‘ ʼAtua e, ʼe au fakamalo atu ʼi taku mole hage ko te hahaʼi ʼae, ia te kau kaihaʼa, mo te kau heʼe faitotonu, mo te kau tono, ʼo feia mo te tagata tanaki tukuhau ʼaeni. 12 ʼE au sesunio tuʼa lua ʼi te vahaʼa, mo foaki te vahe tahi ki te hogofulu ʼo te ʼu meʼa fuli ʼae ʼe au maʼu.’+ 13 Kae ko te tagata tanaki tukuhau neʼe tuʼu ia mai mamaʼo, pea neʼe mole ina fia hiki ake pe la ʼona mata ki te lagi. Neʼe tuki fatafata ʼo ina ui: ‘ ʼAtua e, manavaʼofa mai, ko au ko he tagata agahala.’+ 14 ʼE au tala atu kia koutou, neʼe hifo te tagata ʼaeni ki tona ʼapi kua faitotonu age ia ʼi te Faliseo.+ Koteʼuhi ko ʼae ʼe ina hikihiki ia ia ʼe fakamalaloʼi anai ia, pea ko ʼae ʼe fiamalalo ʼe hikihiki anai ia.”+
15 Neʼe toe ʼaumai e te hahaʼi ʼanatou ki’i tamaliki kia te ia ke fa kia natou. Kae ʼi te sisio ʼa te kau tisipulo ki te faʼahi ʼaia, neʼe natou munaʼi te hahaʼi.+ 16 Kae neʼe pauʼi e Sesu te kau tamaliki kia te ia, ʼo ina ui: “Kotou tuku te ʼu kiʼi tamaliki ke ʼomai kia te au, pea ʼaua naʼa kotou taʼofi, koteʼuhi ko te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼe ʼa natou ʼae ʼe hage ko te ʼu kiʼi tamaliki ʼaeni.+ 17 ʼE au tala moʼoni atu kia koutou, ko ʼae ʼe mole ina tali te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ohage ko he kiʼi tamasiʼi, ʼe mole hu anai ia ki ai.”+
18 Pea neʼe fakalavelave age e te tahi ʼi te kau pule Sutea: “ ʼAliki Agalelei, kotea ʼae ʼe tonu ke au fai ke au maʼu ai te maʼuli heʼe gata?”+ 19 Neʼe tali e Sesu: “He koʼe ʼe ke ui ʼe au agalelei? Ko te tokotahi pe ʼe agalelei, ʼe ko te ʼAtua.+ 20 ʼE ke iloʼi te ʼu fakatotonu ʼaeni: ‘ ʼAua naʼa ke tono,+ ʼaua naʼa ke faifakapo,+ ʼaua naʼa ke kaihaʼa,+ ʼaua naʼa ke fai he fakamoʼoni loi,+ fakaʼapaʼapa ki tau tamai pea mo tau faʼe.’ ”+ 21 Neʼe ui age e te tagata: “ ʼE au mulimuli ki te ʼu fakatotonu fuli ʼaia talu mai taku kei veliveli.” 22 ʼI te ʼosi logo ʼa Sesu ki tana palalau ʼaia, neʼe ina ui: “Ko te meʼa pe ʼe tahi ʼe kei toe ke ke fai: Fakatau ʼou koloa fuli pea mo ke tufa te falā ki te kau masiva, pea ʼe ke maʼu anai he koloa ʼi selo, pea ke haʼu ʼo mulimuli mai ia te au.”+ 23 ʼI te logo ʼa te tagata ki te ʼu palalau ʼaia, neʼe lotomamahi ʼaupito koteʼuhi neʼe lahi ʼona koloa.+
24 Neʼe sio ia Sesu kia ia mo ina ui: “ ʼE faigataʼa ʼaupito anai kia natou ʼae ʼe maʼu koloa hanatou hu ki te Puleʼaga ʼo te ʼAtua!+ 25 ʼE faigafua age he hu ʼa he kamelo ʼi he pu ʼo he hui tuitui, ʼi he hu ʼa he tagata maʼu koloa ki te Puleʼaga ʼo te ʼAtua.”+ 26 Neʼe fehuʼi e natou ʼae neʼe fagono ki ai: “Ko ai ʼape ʼae ka haofaki?”+ 27 Neʼe ina tali: “Ko te meʼa ʼae ʼe mole feala ki te tagata ʼe feala ia ki te ʼAtua.”+ 28 Kae neʼe ui e Petelo: “ ʼE feafeaʼi kia matou? Koteʼuhi kua matou tuku ʼomatou koloa kae matou mulimuli ia te koe.”+ 29 Neʼe ui age e Sesu: “ ʼE au tala moʼoni atu kia koutou, ko he tahi kua ina tuku tona ʼapi, peʼe ko tona ʼohoana, peʼe ko ʼona tehina, peʼe ko ʼana matuʼā, peʼe ko ʼana fanau ʼuhi ko te Puleʼaga ʼo te ʼAtua,+ 30 ʼe ina maʼu anai ʼo tuʼa lahi age ʼi te temi ʼaeni, pea ʼi te malama* ka hoko mai, ia te maʼuli heʼe gata.”+
31 Neʼe ina toʼo ʼateaina leva te toko Hogofulu-ma-lua ʼo ina ui age: “ ʼE tou hake ʼi te lakaga nei ki Selusalemi, pea ʼe hoko* anai te ʼu folafola fuli ʼae neʼe tohi e te kau polofeta ʼo ʼuhiga mo te Foha ʼo te tagata.+ 32 Ohage la, ʼe tuku anai ia ia ki te hahaʼi ʼae ʼe mole Sutea+ pea mo manukiʼi anai,+ mo gaohi koviʼi pea mo ʼanuʼanuhi.+ 33 Pea hili tanatou huipiʼi ia ia, ʼe natou matehi anai,+ kae ʼe fakatuʼuake anai ʼi te tolu ʼaho.”+ 34 Kae neʼe mole natou malama ki te fakaʼuhiga ʼo te ʼu palalau ʼaia, he neʼe fufu kia natou, pea neʼe mole natou mahino ki ai.
35 ʼI te fakaovi ʼa Sesu ki te kolo ko Seliko, neʼe ʼi ai te tagata kivi neʼe heka ʼi te vaʼe ala ʼo kolekole.+ 36 ʼI tana logo ki te fakalaka ʼa te hahaʼi tokolahi, neʼe ina fakalavelave pe kotea ʼae ʼe hoko. 37 Neʼe natou tali age: “ ʼE ko Sesu te tagata Nasaleti ʼae ʼe fakalaka!” 38 Neʼe kalaga ai: “Sesu, Foha ʼo Tavite, ʼofa mai kia au!” 39 Pea ko natou ʼae neʼe haʼele ʼi muʼa neʼe natou munaʼi ke nofo fakalogologo, kae neʼe toe ʼaʼasili age tana kalaga: “Foha ʼo Tavite, ʼofa mai kia au!” 40 Neʼe tuʼu ai ia Sesu ʼo ina fakatotonu ke taki age te tagata. ʼI tana fakaovi age, neʼe fehuʼi e Sesu: 41 “Kotea ʼae ʼe ke loto ke au fai maʼa koe?” Neʼe ina ui: “ ʼAliki, ke au toe sio.” 42 Koia neʼe ui age e Sesu: “Ke ke toe sio. Kua fakamalolo koe e tau tui.”+ 43 ʼI te temi pe ʼaia neʼe toe sio ai te tagata, pea neʼe ina muliʼi leva ia Sesu,+ ʼo ina fakakololiaʼi te ʼAtua. Pea ʼi te sisio ʼa te hahaʼi ki te faʼahi ʼaia, neʼe natou fakavikiviki fuli ai ki te ʼAtua.+
19 Neʼe hu leva ki Seliko ʼo fakalaka ai. 2 Pea neʼe ʼi ai te tagata neʼe higoa ko Sakeo. Neʼe ko te pule ʼo te kau tanaki tukuhau pea neʼe maʼu koloa. 3 Neʼe faiga ke sio kia Sesu, kae neʼe mole feala ʼuhi ko te kaugamalie pea mo tona nounou. 4 Koia, neʼe lele ai ki muʼa ʼo kake ʼi he fuʼu sikomole ke feala hana sio kia te ia, he neʼe ʼamanaki fakalaka ai. 5 Pea ʼi te kaku atu ʼa Sesu ki te faʼahi ʼaia, neʼe ina hiki ake ʼona mata pea ina ui age: “Sakeo, hifo fakavilivili mai, he ʼe tonu ke au nofo ʼi tou ʼapi ʼi te ʼaho nei.” 6 Pea neʼe hifo fakavilivili ai ʼo ina tali fakafiafia ia ia kio ia. 7 ʼI te sisio ʼa te hahaʼi ki ai, neʼe natou muhumuhu fuli: “Kua alu ia ʼo nofo ʼi te ʼapi ʼo he tagata agahala.”+ 8 Kae neʼe tuʼu ake ia Sakeo ʼo ina ui ki te ʼAliki: “ ʼAliki, ʼe au foaki anai te vaelua ʼo ʼoku koloa ki te kau masiva, pea ko he meʼa pe neʼe au kaihaʼa,* ʼe au toe liufaki anai ʼo liuga fa.”+ 9 Neʼe ui age e Sesu: “Kua haofaki ʼi te ʼaho nei te loto fale ʼaeni, koteʼuhi ko ia foki ʼaeni ʼe ko he foha ʼo Apalahamo. 10 He neʼe haʼu te Foha ʼo te tagata ʼo kumi pea mo haofaki ia natou ʼae kua pupuli.”+
11 ʼI tanatou fakalogo kia Sesu, neʼe ina fai te tahi lea fakatata, he neʼe ovi ki Selusalemi pea neʼe natou manatu ʼe ha fakafokifa pe anai te Puleʼaga ʼo te ʼAtua.+ 12 Koia, neʼe ina ui: “Neʼe folau te tagata ʼaliki ki he fenua mamaʼo+ ke ina maʼu te pule fakahau pea ʼe toe liliu mai anai. 13 Neʼe ina pauʼi ʼana tagata faifekau ʼe toko hogofulu, ʼo ina foaki age te ʼu foʼi mina* ʼe hogofulu pea mo ina ui age: ‘Kotou gaueʼi te ʼu foʼi mina ʼaeni ʼo kaku ki taku toe liliu mai.’+ 14 Kae neʼe fehihiʼa te hahaʼi ʼo tona fenua kia ia pea mo natou fekauʼi ki ai he kau fakafofoga ke natou ui age: ‘ ʼE mole matou loto ke ke liliu ko homatou hau.’
15 “Ki muli age, ʼi tana toe liliu mai hili tana maʼu te pule fakahau,* neʼe ina pauʼi te ʼu tagata faifekau ʼae neʼe ina foaki kia natou te falā,* ke ina iloʼi te fua ʼo tanatou gaue.+ 16 Neʼe haʼu te ʼuluaki tagata ʼo ina ui: ‘ ʼAliki, kua liliu tau foʼi mina ʼe tahi ko mina ʼe hogofulu.’+ 17 Neʼe ina ui ki ai: ‘ ʼE lelei ʼosi, tagata faifekau agalelei! ʼUhi neʼe ke agatonu ʼo ʼuhiga mo he ʼu meʼa ʼe mole lalahi, ke ke pule kia kolo ʼe hogofulu.’+ 18 Neʼe haʼu leva te lua tagata ʼo ina ui: ‘ ʼAliki, kua liliu tau foʼi mina ʼe tahi ko mina ʼe nima.’+ 19 Neʼe ina ui ki ai: ‘Ke ke toe pule mo koe kia kolo ʼe nima.’ 20 Pea neʼe haʼu leva te tolu tagata ʼo ina ui: ‘ ʼAliki, koʼeni tau foʼi mina ʼe tahi neʼe au fufu ʼi he kie. 21 Sio mai, neʼe au mataku koteʼuhi ko koe ko he tagata agafefeka. ʼE ke tae te falā ʼae neʼe mole ke gaueʼi pea ʼe ke utu te meʼa ʼae neʼe mole ke to.’+ 22 Neʼe ina ui age: ‘Tagata faifekau agakovi, ʼe au fakamauʼi koe ʼo mulimuli ki ʼau palalau. Neʼe ke iloʼi ko au ko he tagata agafefeka, ʼe au tae te falā ʼae neʼe mole au gaueʼi pea mo utu te meʼa ʼae neʼe mole au to.+ 23 He koʼe koa la neʼe mole ke tuku taku falā* ki he fale paʼaga? Pea, ʼi taku toe liliu mai, ʼe au tae anai mo tona tupu.’
24 “Neʼe ina ui leva kia natou ʼae neʼe tutuʼu ovi age: ‘Kotou toʼo tana foʼi mina ʼo kotou foaki kia ia ʼae ʼe ina maʼu te ʼu foʼi mina ʼe hogofulu.’+ 25 Kae neʼe natou ui age: ‘ ʼAliki, kua ina ʼosi maʼu te ʼu foʼi mina ʼe hogofulu!’ 26 Neʼe ina tali age: ‘ ʼE au tala atu kia koutou, ko ʼae ʼe ina maʼu hana meʼa, ʼe toe foaki lahi age anai, kae ko ʼae ʼe mole ina maʼu hana meʼa, ʼe toʼo anai mo te meʼa ʼae ʼe ina maʼu.+ 27 Pea kotou ʼaumai ki heni ʼoku fili ʼae neʼe mole natou loto ke au hau kia natou, ʼo kotou matehi ʼi ʼoku muʼa.’ ”
28 ʼI te ʼosi fai e Sesu te ʼu palalau ʼaia, neʼe hoko atu tona fagona ʼo hake ki Selusalemi. 29 Pea ʼi tana fakaovi ki Petefase pea mo Petania ʼi te moʼuga ʼae ʼe higoa ko te Moʼuga ʼo Oliveto,+ neʼe ina fekauʼi te ʼu tisipulo ʼe toko lua,+ 30 ʼo ina ui: “Kolua olo ki te kolo ʼae ʼe haga mai, pea ʼi takolua hu atu ki ai, ʼe kolua maʼu anai he asino mui ʼe haʼi, neʼe heʼeki heka ki ai he tahi. Kolua veteki ʼo taki mai ki heni. 31 Pea kapau ʼe fehuʼi atu e he tahi: ‘He koʼe ʼe kolua veteki te asino?’ ʼe tonu ke kolua tali: ‘ ʼE ʼaoga ki te ʼAliki.’ ” 32 Koia neʼe nā olo ai, ʼo nā maʼu te asino ohage pe ko tona fakaha age kia naua.+ 33 Kae ʼi tanā veteki te asino, neʼe fehuʼi age e te hahaʼi ʼae ʼa natou te asino: “He koʼe ʼe kolua veteki te asino?” 34 Neʼe nā tali age: “ ʼE ʼaoga ki te ʼAliki.” 35 Neʼe nā taki mai te asino mui kia Sesu. Pea neʼe natou faliki ʼaki ʼonatou kofu tuʼa pea neʼe heka leva ia Sesu ki ai.+
36 ʼI tana alu ʼaia, neʼe fofola e te hahaʼi ʼonatou kofu tuʼa ʼi te ala.+ 37 ʼI tana fakaovi ki te ala ʼae ʼe hifo mai te Moʼuga ʼo Oliveto, neʼe fiafia ai te ʼu tisipulo ʼae neʼe kaugamalie pea mo natou fakavikiviki leʼo lahi ki te ʼAtua, ʼuhi ko te ʼu milakulo fuli ʼae neʼe natou sisio ki ai. 38 Neʼe natou ui: “Ke tapuakiʼi ia te Hau ʼaeni ʼe haʼu ʼi te huafa ʼo Sehova!* Tokalelei ʼi selo, pea kololia ʼi te ʼu potu tauʼaluga!”+ 39 Kae neʼe ui age e ʼihi kau Faliseo ʼi te lotolotoiga ʼo te hahaʼi: “ ʼAliki, fakatonutonuʼi ʼau tisipulo.”+ 40 Kae neʼe ina tali age: “ ʼE au tala atu kia koutou, kapau ʼe natou fakalogologo, pea ʼe kalaga anai te ʼu foʼi maka.”
41 Pea ʼi tana fakaovi ki Selusalemi, neʼe sio ki te kolo pea mo tagi.+ 42 Neʼe ina ui: “Ka na pau la neʼe ke mahino ʼi te ʼaho ʼaeni ki te ʼu meʼa ʼae ʼe maʼu ai te tokalelei . . . kae kua ʼūgia ia ki ʼou mata.+ 43 Koteʼuhi ʼe hoko mai anai te ʼaho ʼae ka laga ai e ʼou fili he ʼa ʼaki he ʼu pou masila, mo natou takatakai pea mo ʼohofi* koe mai te ʼu faʼahi fuli pe.+ 44 ʼE natou pulihi katoa anai koe mo ʼau fanau,+ pea ʼe natou holoʼi katoa anai te ʼu maka ʼaeni,+ koteʼuhi neʼe mole ke mahino ki te temi ʼae neʼe ʼahiʼahiʼi ai koe.”
45 Neʼe hu leva ki te fale lotu pea neʼe ina kapu ia natou ʼae neʼe fakatau koloa ʼi ai.+ 46 Neʼe ina ui age: “Kua tohi: ‘Ko toku ʼapi ʼe ko he fale faikole anai,’+ kae neʼe kotou fakaliliu koutou ko he ʼana ʼo te kau kaihaʼa.”+
47 Neʼe hoko atu tana faiakonaki ʼi te ʼaho fuli ʼi te fale lotu. Kae ko te kau pelepitelo pule, mo te kau sekelipa pea mo te kau takitaki ʼo te hahaʼi neʼe natou faiga ke natou matehi ia ia.+ 48 Kae neʼe mole natou iloʼi pe ʼe feafeaʼi tona fakahoko, he neʼe mulimuli tuʼumaʼu te hahaʼi ia te ia ke natou fagono ki ai.+
20 ʼI te tahi ʼaho, ʼi tana lolotoga faiakonaki pea mo tala te logo lelei ki te hahaʼi ʼi te fale lotu, neʼe olo age te kau pelepitelo pule, mo te kau sekelipa pea mo te kau takitaki Sutea. 2 Neʼe natou ui age: “Tala mai pe ko ai ʼae neʼe ina fakagafua atu ke ke fai te ʼu meʼa ʼaeni.”+ 3 Neʼe ina tali age: “ ʼE au toe fai atu mo au he fehuʼi pea kotou tali mai: 4 Neʼe haʼu koa te papitema ʼae neʼe fai e Soane mai selo peʼe mai te tagata?” 5 Pea neʼe natou feuiʼaki: “Kapau ʼe tou ui ‘Mai selo,’ pea ʼe ina fehuʼi mai anai ‘He koʼe neʼe mole kotou tui ki ai?’ 6 Kae kapau ʼe tou ui ‘Mai te tagata’ pea ʼe tuki makaʼi anai tatou e te hahaʼi fuli, koteʼuhi ʼe natou tui ko Soane neʼe ko he polofeta.”+ 7 Koia, neʼe natou tali ai ʼe mole natou iloʼi pe ʼe haʼu maifea. 8 Neʼe ui leva e Sesu kia natou: “Mo au la, ʼe mole au fakaha atu anai pe ko ai ʼae neʼe ina fakagafua mai ke au fai te ʼu meʼa ʼaeni.”
9 Neʼe ina fai leva te lea fakatata ʼaeni ki te hahaʼi: “Neʼe to e he tagata he gaueʼaga vite+ pea neʼe ina tuku age ki he kau gaue kele pea neʼe folau ki te tahi fenua lolotoga he temi loaloaga.+ 10 ʼI te hoko mai ʼo te temi toli vite, neʼe ina fekauʼi he tagata kaugana ke alu ki te kau gaue kele, ʼo kumi mai te vahe ʼo te ʼu fuaʼi vite. Kae neʼe ta ia e te kau gaue kele, ʼo natou fakaliliu ʼatea.+ 11 Kae neʼe ina toe fekauʼi te tahi tagata kaugana. Mo ia foki, neʼe natou ta, mo fakalainoaʼi pea mo fakaliliu ʼatea. 12 Kae neʼe ina toe fekauʼi mo te tolu kaugana. Mo ia foki, neʼe natou tamateʼi pea mo kapu. 13 Neʼe ui leva e te pule ʼo te gaueʼaga vite: ‘Kotea ʼae ʼe tonu ke au fai? ʼE au fekauʼi anai toku foha ʼofaina.+ ʼE mahino ia, ʼe natou fakaʼapaʼapa anai ki ai.’ 14 ʼI te sisio ʼa te kau gaue kele ki te foha, neʼe natou feuiʼaki: ‘Koʼeni ia ia ʼae ka ina maʼu te tofiʼa. Tou matehi ia ia ke tou maʼu tona tofiʼa.’ 15 Koia, neʼe natou toho ai ki tuʼa atu ʼi te gaueʼaga vite pea natou matehi ai ia ia.+ Kotea ʼae ka fai e te pule ʼo te gaueʼaga vite? 16 ʼE haʼu anai ʼo matehi te kau gaue kele ʼaia, pea ʼe ina foaki anai te gaueʼaga vite ki ʼihi.”
ʼI te logo ʼa te hahaʼi ki ai, neʼe natou ui: “Ke ʼaua naʼa hoko he aluʼaga feia!” 17 Kae neʼe sio fakahagatonu kia natou ʼo ina ui: “Koia, kotea te fakaʼuhiga ʼo te folafola ʼaeni: ‘Ko te maka ʼae neʼe liʼaki e te kau tufuga, kua liliu ko te maka tafito ʼo te agele’?*+ 18 Ko ʼae ʼe to ki te maka ʼaia, ʼe fasifasi anai.+ Pea ko ʼae ʼe to ki ai te maka ʼaia, ʼe laliki anai.”
19 ʼI te temi pe ʼaia, neʼe fia puke ia ia e te kau sekelipa pea mo te kau pelepitelo pule, he neʼe natou mahino neʼe ina fai te lea fakatata ʼaia ʼo ʼuhiga mo natou. Kae neʼe natou matataku ki te hahaʼi.+ 20 Pea hili tanatou lamalama ia ia, neʼe natou totogi fakafufu ʼihi tagata ke natou lau ʼe natou faitotonu. Neʼe natou fekauʼi natou kia te ia, ke natou maʼu he hala ʼi ʼana palalau,+ ke ʼave ai ia ia ki te puleʼaga mo te kovana. 21 Neʼe natou ui age: “ ʼE matou iloʼi ʼe totonu ʼau palalau mo ʼau akonaki pea ʼe mole ke fakapalatahi. Pea ʼe moʼoni te ʼu meʼa ʼae ʼe ke akoʼi ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua. 22 Koia, ʼe gafua koa ke totogi te tukuhau kia Sesale* peʼe kailoa?” 23 Kae neʼe ina iloʼi tanatou kaka ʼo ina ui age: 24 “Kotou ʼaumai he foʼi tenalio.* ʼO ai te pāki mo te higoa fakatuʼulaga ʼae ʼe tuʼu ai?” Neʼe natou tali: “ ʼO Sesale.” 25 Neʼe ina ui age: “Koia, ʼe tonu ke kotou liufaki te ʼu meʼa ʼa Sesale kia Sesale,+ kae ko te ʼu meʼa ʼa te ʼAtua ki te ʼAtua.”+ 26 Neʼe mole feala ai ke natou maʼu he hala ʼi ʼana palalau ia muʼa ʼo te hahaʼi, koia neʼe mole kei natou fegufi ai he neʼe natou punamaʼuli ʼi tana tali.
27 Kae neʼe olo age kia te ia ʼihi Satuseo,* ʼae ʼe natou ui ʼe mole he fakatuʼuake,+ ʼo natou fehuʼi:+ 28 “ ʼAliki, neʼe tohi e Moisese maʼa tatou: ‘Kapau ʼe mate he tagata neʼe ʼohoana kae neʼe mole maʼu hana fanau, pea ʼe tonu ke ʼohoana tona tehina mo tona holotua ke maʼu he hako ʼo te tagata ʼaia.’+ 29 Koia, neʼe ʼi ai te fale tau tehina ʼe toko fitu. Neʼe ʼohoana te ʼuluaki, kae neʼe mate ia neʼe mole maʼu fanau. 30 Neʼe ʼohoanaʼi e te lua 31 pea mo te tolu ia te fafine ʼaia. Neʼe ʼohoanaʼi e te ʼu tehina ʼe toko fitu, pea neʼe natou mamate kae neʼe mole hanatou fanau. 32 Ki muli age leva, neʼe mate mo te fafine. 33 Koia ʼi te fakatuʼuake, ko ai ʼae ka ʼohoana mo te fafine? Koteʼuhi neʼe ʼohoanaʼi e te toko fitu ia te fafine ʼaia.”
34 Neʼe ui age e Sesu: “Ko te ʼu fanau ʼo te malama* ʼaeni ʼe natou ʼohoana, 35 kae ʼe mole ʼohoana ia natou ʼae ʼe tuha mo te malama* ʼae ka haʼu pea mo te fakatuʼuake ʼo te kau mate.+ 36 Pea ʼe mole kei feala ke mamate koteʼuhi ʼe natou hage ko te kau ʼaselo, pea ko natou ʼe ko te ʼu fanau ʼa te ʼAtua, he ʼe ko te ʼu fanau ʼo te fakatuʼuake. 37 Kae neʼe talanoa ia Moisese ki te fakatuʼuake ʼo te kau mate ʼi te fakamatala ʼae ʼo ʼuhiga mo te fuʼu ʼakau talatala, ʼi tana fakahigoaʼi ia Sehova* ko ‘te ʼAtua ʼo Apalahamo, mo te ʼAtua ʼo Isaake pea mo te ʼAtua ʼo Sakopo.’+ 38 ʼE mole ko te ʼAtua ʼo te kau mate kae ʼo natou ʼae ʼe maʼuʼuli, koteʼuhi kia te ia,* ʼe natou maʼuʼuli fuli.”+ 39 Neʼe tali e ʼihi kau sekelipa: “ ʼAliki, neʼe lelei ʼau palalau.” 40 Koteʼuhi neʼe mole kei natou lotomalohi ke natou toe faifehuʼi ki ai.
41 Neʼe ina fai age leva kia natou tana fehuʼi: “He koʼe ʼe ui e te hahaʼi ko Kilisito* ʼe ko te foha ʼo Tavite?+ 42 Koteʼuhi ʼe ui e Tavite ʼi te tohi ʼo te ʼu Pesalemo: ‘Neʼe ui e Sehova* ki toku ʼAliki: “Heka ʼi toku toʼomataʼu 43 ʼo kaku ki taku tuku ʼou fili ki ʼou lalo vaʼe.” ’+ 44 Koia, kapau ʼe fakahigoaʼi ia ia e Tavite ʼAliki, pea ʼe lava feafeaʼi ke ui ʼe ko hona foha?”
45 Pea ʼi te fagono ʼa te hahaʼi fuli kia te ia, neʼe ina ui ki ʼana tisipulo: 46 “Kotou tokakaga ki te kau sekelipa ʼae ʼe natou leleiʼia te feoloʼaki mo ʼonatou kofu loloa pea ke fai age he ʼu fakamalo ʼi te ʼu fakatauʼaga koloa. Pea ʼe natou leleiʼia te ʼu hekaʼaga ʼae ʼi muʼa* ʼi te ʼu sinakoka mo te ʼu nofoʼaga maʼuhiga ʼi te ʼu katoaga.+ 47 ʼE natou faʼao te ʼu koloa* ʼo te ʼu fafine vitua, pea mo natou faikole loaloaga ke tokagaʼi natou. Koia ʼe mamafa age anai tonatou fakamau.”
21 Neʼe ina hiki ake ʼona mata pea neʼe sio ki te ʼai e te hahaʼi maʼu koloa ʼanatou meʼa ʼofa ki te ʼu puha ʼo te tanakiʼaga koloa.+ 2 Neʼe sio leva ki te fafine vitua masiva neʼe ina ʼai ki ai te ʼu kiʼi foʼi piesi ʼe lua ʼe mole faʼa maʼuhiga,*+ 3 pea neʼe ina ui: “ ʼE au tala moʼoni atu kia koutou, ko te fafine vitua masiva ʼaeni, neʼe lahi age tana foaki ia natou fuli ʼae.+ 4 Koteʼuhi ko natou fuli ʼaeni neʼe natou foaki te tupu ʼo tanatou falā, kae ko ia logo la tona masiva neʼe ina foaki te ʼu meʼa fuli ʼae neʼe ʼaoga ki tona maʼuli.”+
5 Ki muli age, neʼe palalau ʼihi ʼo ʼuhiga mo te fale lotu, tona teuteuʼi ʼaki te ʼu maka matalelei pea mo te ʼu meʼa ʼofa ʼae neʼe foaki ki te ʼAtua.+ 6 Pea neʼe ina ui: “Ko te ʼu meʼa ʼaeni ʼe kotou sisio ki ai, ʼe hoko mai anai te ʼaho ʼae ʼe holoʼi katoa ai te ʼu maka ʼaeni.”+ 7 Pea neʼe natou fai te fehuʼi ʼaeni: “ ʼAliki, ʼe hoko moʼoni anai ʼafea te ʼu meʼa ʼaia, pea kotea anai te fakailoga moka hoko te ʼu meʼa ʼaia?”+ 8 Neʼe ina tali: “Kotou tokakaga naʼa fakaheʼi koutou e he tahi.+ Koteʼuhi ʼe tokolahi anai ia natou ʼae ka ʼomai ʼi toku huafa, ʼo natou ui: ‘Ko au ia Kilisito,’* pea ‘Kua ovi mai te temi ʼae kua fakatuʼutuʼu ki ai.’ ʼAua naʼa kotou muliʼi ia natou.+ 9 Pea ka kotou logo ki he ʼu tau pea mo he ʼu maveuveu,* ʼaua naʼa kotou matataku. Koteʼuhi ʼe tonu muʼa ke hoko ia te ʼu aluʼaga ʼaia, kae ʼe mole hoko atu aipe te fakaʼosi.”+
10 Neʼe ina ui leva kia natou: “ ʼE fakafeagai anai he fenua ki he tahi age fenua,+ pea mo he puleʼaga hau ki he tahi age puleʼaga hau.+ 11 ʼE hoko anai ni mafuike lalahi, pea ʼe ʼi ai anai ni hoge mo ni taʼi mahaki mai he potu ki he tahi age potu.+ ʼE ʼi ai anai mo he ʼu meʼa fakamataku pea mo he ʼu fakailoga lalahi mai te lagi.
12 “Kae ʼi muʼa ʼo te hoko ʼo te ʼu aluʼaga fuli ʼaia, ʼe puke anai koutou e te hahaʼi pea mo fakatagaʼi koutou,+ mo ʼave koutou ki te ʼu sinakoka pea mo te ʼu fale pilisoni. ʼE taki anai koutou kia muʼa ʼo te ʼu hau pea mo te ʼu kovana ʼuhi ko toku huafa.+ 13 ʼE kotou fai ai anai he fakamoʼoni kia natou. 14 Koia, kotou fakatotonu ʼi ʼokotou loto ke ʼaua naʼa kotou teuteuʼi fakatomuʼa ʼakotou tali,+ 15 koteʼuhi ʼe au foaki atu anai te ʼu palalau mo te poto ʼae ʼe mole feala ke fakafeagai peʼe ke fakafifihi ki ai ʼokotou fili fuli.+ 16 Pea ʼe lavakiʼi anai koutou e ʼakotou matuʼā, mo ʼokotou tehina, mo ʼokotou kaiga pea mo ʼokotou kaumeʼa, pea ʼe matehi anai ʼihi ia koutou.+ 17 Pea ʼe fehiʼaʼinaʼi anai koutou e te hahaʼi fuli ʼuhi ko toku huafa.+ 18 Kae ʼe mole puli anai he fuluʼi ʼulu ʼi ʼokotou ʼulu.+ 19 Kapau ʼe kotou faʼa kataki, ʼe kotou haofaki anai tokotou maʼuli.*+
20 “Kae ka kotou sisio ki te ʼa takatakai ʼo Selusalemi e te ʼu kautau,+ pea ke kotou iloʼi kua ovi mai tona maumauʼi.+ 21 Pea ke kamata feholaki ia natou ʼae ʼi Sutea ki te ʼu moʼuga,+ ke mavae mai Selusalemi ia natou ʼae ʼe maʼuʼuli ai pea ke ʼaua naʼa hu ki ai ia natou ʼae ʼi te tuʼa kolo. 22 Koteʼuhi ʼi te ʼu ʼaho ʼaia ʼe fakamauʼi anai e te ʼAtua te hahaʼi, ke fakahoko* ai te ʼu folafola fuli ʼae neʼe tohi. 23 ʼI te ʼu ʼaho ʼaia, malaʼia ki te ʼu fafine faitama pea mo te ʼu fafine ʼae ʼe fafaga ʼanatou fanau ʼae ʼe kei meamea!+ Koteʼuhi ʼe hoko anai he toe ʼahiʼahi lahi ʼi te fenua pea mo he hauhau ki te hahaʼi ʼaia. 24 ʼE matehi anai natou ʼaki te mata ʼo te heleta mo ʼave popula ki te ʼu fenua fuli.+ Pea ʼe malamalaki anai ia Selusalemi e te ʼu puleʼaga ʼo kaku ki te hoko katoa ʼo te temi ʼae kua fakatuʼutuʼu ki te ʼu puleʼaga.+
25 “ ʼE toe ʼi ai anai mo he ʼu fakailoga ʼi te laʼa, mo te mahina pea mo te ʼu fetuʼu.+ Pea ʼe lotohoha anai te ʼu puleʼaga ʼi te kele ʼi tanatou mole iloʼi he meʼa ke fai ʼuhi ko te gugulu mo te hou ʼo te tai. 26 ʼE pogigia anai te hahaʼi ʼi tanatou matataku pea mo tanatou fakatalitali ki te ʼu meʼa ʼae ka hoko ki te kele, koteʼuhi ʼe luluʼi anai te ʼu malohi ʼo te lagi. 27 Pea ʼe natou sisio anai ki te haʼu ʼo te Foha ʼo te tagata+ ʼi he ʼao ʼaki te malohi pea mo he toe kololia lahi.+ 28 Kae ʼi te kamata hoko ʼo te ʼu aluʼaga ʼaia, kotou tutuʼu tonu mo lagaʼi ake ʼokotou ʼulu, he ʼe kua ovi mai tokotou haofaki.”
29 Neʼe ina fai leva kia natou te lea fakatata: “Kotou tokagaʼi ia te fuʼu fiku pea mo te ʼu fuʼu ʼakau fuli ʼae.+ 30 Ka kotou sisio kua tupu honatou ʼu muko, pea ʼe kotou iloʼi ai kua ovi mai te temi mafana. 31 ʼO toe feia pe, ka kotou sisio ki te hoko ʼo te ʼu meʼa ʼaia, ke kotou iloʼi kua ovi mai te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. 32 ʼE au tala moʼoni atu kia koutou, ʼe mole puli anai te taʼiake ʼaeni kae heʼeki hoko ia meʼa fuli.+ 33 ʼE molehi anai te lagi mo te kele, kae ʼe mole molehi anai ʼaku folafola.+
34 “Kae kotou tokakaga naʼa mafasia ʼokotou loto ʼi te kai fakavale mo te inu fakavale+ pea mo te ʼu tuʼania ʼo te maʼuli,+ naʼa hoko fakafokifa kia koutou ia te ʼaho ʼaia 35 ohage ko he hele.+ Koteʼuhi ʼe hoko mai anai kia natou fuli ʼae ʼe nonofo ʼi te kele katoa. 36 Koia, kotou nonofo ʼalaʼala+ mo faikole mamahi tuʼumaʼu,+ ke feala ke kotou hao ʼi te ʼu meʼa fuli ʼaia ʼe tonu ke hoko mai pea mo kotou tutuʼu ia muʼa ʼo te Foha ʼo te tagata.”+
37 Neʼe faiakonaki ia Sesu ʼi te ʼaho ʼi te fale lotu pea ʼi te poʼuli neʼe alu ia ʼo nofo ʼi te moʼuga ʼae ʼe higoa ko te Moʼuga ʼo Oliveto. 38 Pea ʼi te kei hegihegi, neʼe ʼomai fuli te hahaʼi ki te fale lotu ke natou fagono kia te ia.
22 Pea neʼe fakaovi mai+ te ʼAho Lahi ʼo Te ʼu Pane Hala Fakatupu, ʼae ʼe higoa ko te Pasikate.+ 2 Neʼe fakakaukauʼi e te kau pelepitelo pule pea mo te kau sekelipa he puleʼaki ke natou matehi ia Sesu,+ kae neʼe natou matataku ʼi te hahaʼi.+ 3 Neʼe ulu leva ia Satana kia Sutasi ʼae ʼe higoa ko Isekaliote pea ʼe kau ki te toko Hogofulu-ma-lua.+ 4 Neʼe alu ai ia Sutasi ʼo talaga mo te kau pelepitelo pule pea mo te ʼu pule ʼo te kau leʼo ʼo te fale lotu pe ʼe feafeaʼi hana lavakiʼi ia Sesu.+ 5 Neʼe natou fiafia ai ʼo natou tukuʼaki ke natou foaki age he falā.+ 6 Neʼe ina tali ai pea mo ina kumi leva he faigamalie ke ina lavakiʼi ia ia kae mole iloʼi e te hahaʼi.
7 Neʼe hoko mai leva te ʼAho Lahi ʼo Te ʼu Pane Hala Fakatupu, ʼae ʼe tonu ke momoli ai te sakilifisio ʼo te Pasikate.+ 8 Pea neʼe fekauʼi e Sesu ia Petelo mo Soane, ʼo ina ui age: “Kolua olo ʼo teuteuʼi maʼa tatou ia te Pasikate ke tou kakai.”+ 9 Neʼe nā ui age: “Kofea ʼae ʼe ke loto ke ma teuteuʼi ai te Pasikate?” 10 Neʼe ina tali: “Ka kolua hu ki te kolo, ʼe alu atu anai kia koulua he tagata ʼe ina ʼamo te ʼaiʼaga vai. Kolua muliʼi ki te ʼapi ʼae ka ulu anai ki ai.+ 11 Pea kolua ui ki te pule ʼo te ʼapi: ‘Neʼe ui mai e te ʼAliki: “Kofea te koga fale ʼae ʼe feala ke au kai ai te Pasikate mo ʼaku tisipulo?” ’ 12 ʼE fakaha atu anai e te tagata ʼaia te koga fale lahi ʼi te lau fata, kua tokalelei. Kolua teuteuʼi ai te Pasikate.” 13 Neʼe nā olo ai ʼo nā maʼu atu ohage pe ko tona fakaha age, pea nā teuteuʼi ai te Pasikate.
14 ʼI te hoko mai ʼo te hola, neʼe heka leva ia Sesu ʼi te laupapa mo te kau apositolo.+ 15 Neʼe ina ui kia natou: “Neʼe au fakaʼamu lahi ke au kai te Pasikate ʼaeni mo koutou ʼi muʼa ʼo taku mamahi. 16 Koteʼuhi ʼe au tala atu kia koutou, ʼe mole au toe kai anai te Pasikate ʼo kaku ki tona fakahoko ʼi te Puleʼaga ʼo te ʼAtua.” 17 Pea neʼe ina toʼo te ipu, mo ina fai he fakafetaʼi ’o ui: “Kotou toʼo te ipu ʼaeni pea kotou feʼaveʼaki ia koutou, 18 he ʼe au tala atu kia koutou: ʼE mole au toe inu anai ki te vino ʼaeni ʼo kaku ki te hoko mai ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua.”
19 Neʼe ina toe toʼo te pane,+ mo fai he fakafetaʼi, mo tofitofi pea ina foaki age kia natou, ʼo ina ui: “ ʼE fakata e te pane ʼaeni toku sino,+ ʼae ka foaki maʼa koutou.+ Kotou haga fai te faʼahi ʼaeni moʼoku fakamanatu.”+ 20 Neʼe ina toe fai feia pe ʼaki te ipu ʼi te ʼosi ʼo te kai,* ʼo ina ui: “ ʼE fakata e te ipu ʼaeni te fuakava foʼou+ ʼae ʼe fakatafito ki toku taʼataʼa+ ʼae ka liligi maʼa koutou.+
21 “Kae ko ia ʼae ka ina lavakiʼi au ʼe heka fakatahi mo au ʼi te laupapa.+ 22 Koteʼuhi ʼe mavae te Foha ʼo te tagata, ohage pe ko tona kua fakakikite,+ kae malaʼia ki te tagata ʼae ʼe ina lavakiʼi ia ia!”+ 23 Koia neʼe natou feuiʼaki pe ko ai ʼae ia natou ka ina fai te faʼahi ʼaia.+
24 Pea neʼe natou fihi pe ko ai ʼae ʼe lahi age ia natou.+ 25 Kae neʼe ina ui kia natou: “Ko te ʼu hau ʼo te ʼu puleʼaga ʼe natou puleʼi te hahaʼi, pea ʼe fakahigoaʼi ʼonatou takitaki ko he ʼu Tagata Manavaʼofa.+ 26 Kae ʼe mole tonu ke kotou feia.+ Koia, ko ʼae ʼe lahi age ia koutou ke liliu ia ko he tahi ʼe veliveli,+ pea ko ʼae ʼe takitaki ke liliu ia ko he tahi ʼe faifekau. 27 Koteʼuhi ko ai ʼae ʼe lahi age, ko ia ʼae ʼe kai peʼe ko ia ʼae ʼe ina tauhi te hahaʼi? ʼE mole ko ia koa ʼae ʼe kai? Kae ʼe au hage au ko he tahi ʼe ina tauhi koutou.+
28 “Kae ko koutou ʼae neʼe kotou fakatahi tuʼumaʼu mo au+ ʼi ʼoku ʼahiʼahi.+ 29 Pea ʼe au fai mo koutou he fuakava, ohage pe ko te fai e taku Tamai he fuakava mo au, ki he puleʼaga,+ 30 ke kotou kakai mo iinu ʼi toku laupapa ʼi toku Puleʼaga,+ pea mo heheka ʼi he ʼu hekaʼaga fakahau+ moʼo fakamauʼi te ʼu telepi ʼe 12 ʼo Iselaele.+
31 “Simone, Simone, neʼe ui e Satana ʼe ina loto ke ina fai kia koutou te meʼa ʼae ʼe fai e te tagata moka ina toʼo kehe te tegaʼi fulumeto mai tona kili.+ 32 Kae neʼe au hufakiʼi koe, ke ʼaua naʼa vaivai tau tui,+ kae ka toe malohi tau tui, fakalotomalohiʼi ʼou tehina.”+ 33 Neʼe ui leva e Petelo kia te ia: “ ʼAliki, ʼe au tali ke au pilisoni mo koe pea mo mate mo koe.”+ 34 Kae neʼe tali e Sesu: “Petelo, ʼe au tala atu kia koe, ʼe heʼeki ʼuʼua anai te moa ʼi te ʼaho nei kae kua ke fakafisi tuʼa tolu ʼe mole ke iloʼi au.”+
35 Neʼe ina toe ui kia natou: “ ʼI te temi ʼae neʼe au fekauʼi ai koutou mo ui atu ke mole kotou toʼo he kato falā, mo he kato faʼo meʼa kai pea mo he ʼu sulie,+ neʼe kotou hala koa ʼi he meʼa?” Neʼe natou tali: “Kailoa.” 36 Neʼe ina toe ui: “Kae ʼi te temi leva ʼaeni, ko ʼae ʼe ʼi ai hana kato falā ke ina toʼo, ʼo feia mo he kato faʼo meʼa kai, pea ko ʼae ʼe mole ʼi ai hana heleta ke ina fakatau tona kofu tuʼa moʼo totogi hana heleta. 37 Koteʼuhi ʼe au tala atu, ʼe tonu ke hoko kia au te folafola ʼaeni kua tohi: ‘Neʼe lau ia ia mo natou ʼae ʼe manukinuki ki te lao.’+ Pea ʼe lolotoga hoko nei.”+ 38 Neʼe natou ui leva: “ ʼAliki, koʼeni heleta ʼe lua.” Neʼe ina tali age: “Kua feʼauga.”
39 ʼI tana mavae, neʼe alu ohage pe ko tana agamahani ki te Moʼuga ʼo Oliveto pea neʼe mulimuli ia te ia te kau tisipulo.+ 40 ʼI tana tau atu ki ai, neʼe ina ui kia natou: “Kotou faikole ke ʼaua naʼa kotou to ki te fakahala.”+ 41 Pea neʼe fakamamaʼo atu,* ʼo tuʼutuli ifo pea mo faikole: 42 “Tamai, kapau ʼe ke loto ki ai, fakamamaʼo atu te ipu ʼaeni ia te au. Kae ke hoko tou finegalo kae mole ko toku finegalo.”+ 43 Pea neʼe ha age he ʼaselo mai te lagi ʼo ina fakalotomalohiʼi ia ia.+ 44 Kae neʼe lahi ʼaupito tana hoha, koia neʼe hoko atu tana faikole ʼo fakamalotoloto age.+ Pea neʼe liliu tona kakava ohage ko he ʼu mosiʼi toto neʼe to ki te kele. 45 ʼI tana ʼosi faikole, neʼe tuʼu ake ʼo alu ki te kau tisipulo. Neʼe ina maʼu atu natou ʼe natou momoe, he neʼe natou gaʼegagaʼe pea mo lotomamahi.+ 46 Neʼe ina ui age: “He koʼe ʼe kotou momoe? Kotou tutuʼu ake pea kotou faikole tuʼumaʼu ke ʼaua naʼa kotou to ki te fakahala.”+
47 ʼI tana lolotoga palalau ʼaia, neʼe ʼomai te hahaʼi kaugamalie. Neʼe takitaki natou e te tagata neʼe higoa ko Sutasi, ʼe kau ki te toko Hogofulu-ma-lua. Neʼe fakaovi kia Sesu ʼo ʼuma ki ai.+ 48 Kae neʼe ui e Sesu: “Sutasi, ʼe ke lavakiʼi koa te Foha ʼo te tagata ʼaki he ʼuma?” 49 ʼI te sisio ʼa natou ʼae neʼe ʼi ʼona tafa ki te meʼa ʼae ka hoko, neʼe natou ui: “ ʼAliki, ʼe tonu koa ke matou fakaʼaogaʼi ʼamatou heleta?” 50 Pea ko te tahi ia natou neʼe ina taʼi te tagata kaugana ʼa te pelepitelo lahi, ʼo motu ai tona taliga mataʼu.+ 51 Kae neʼe tali e Sesu: “Tuku la, kua feʼauga.” Pea neʼe fa ki te taliga ʼo te tagata kaugana ʼo fakamalolo ia ia. 52 Pea neʼe ui e Sesu ki te kau pelepitelo pule, mo te ʼu pule ʼo te kau leʼo ʼo te fale lotu pea mo te kau takitaki Sutea ʼae neʼe ʼomai ʼo puke ia ia: “Ko au koa ko he tagata kaihaʼa ke kotou ʼomai mo he ʼu heleta pea mo he ʼu koga ʼakau?+ 53 ʼI te ʼaho fuli neʼe au fakatahi mo koutou ʼi te fale lotu,+ pea neʼe mole kotou puke au.+ Kae ko tokotou temi leva ʼaeni pea mo te temi ʼae ke pule ai te fakapoʼuli.”+
54 Pea neʼe natou puke ai ia ia+ ʼo ʼave ki te ʼapi ʼo te pelepitelo lahi. Kae neʼe muliʼi natou e Petelo mai mamaʼo.+ 55 Neʼe natou tafu he afi ʼi te lotomalie ʼo te malaʼe pea mo natou heheka fakatahi ai. Pea neʼe heka ia Petelo mo natou.+ 56 Kae neʼe sio ia he taʼahine faifekau ki tana heka ovi ki te afi. Neʼe ina sioʼi fakalelei ia ia, ʼo ina ui: “Neʼe fakatahi te tagata ʼaeni mo ia.” 57 Kae neʼe fakafisi ia ki ai, ʼo ina ui: “Kailoa, ʼe mole au iloʼi au ia ia.” 58 Hili te kiʼi temi, neʼe sio te tahi age kia ia ʼo ina ui: “Mo koe foki, ʼe ke kau ia natou.” Kae neʼe tali e Petelo: “Kailoa ia, ʼe mole au kau ia natou.”+ 59 Hili te teitei hola katoa, neʼe ui fakamalohi e te tahi tagata: “ ʼE mahino ia neʼe fakatahi te tagata ʼaeni mo ia, koteʼuhi ʼe ko he Kalilea ia!” 60 Kae neʼe ui e Petelo: “ ʼE mole au mahino ki ʼau palalau.” Pea ʼi te moʼi temi pe ʼaia, ʼi tana lolotoga palalau, neʼe ʼuʼua te moa. 61 ʼI te lakaga ʼaia, neʼe maliu te ʼAliki ʼo sio fakahagatonu kia Petelo. Pea neʼe manatuʼi ai e Petelo te ʼu palalau ʼaeni neʼe fai age e te ʼAliki: “ ʼI te ʼaho ʼaeni, ʼi muʼa ʼo te ʼuʼua ʼa te moa, kua ke fakafisi tuʼa tolu kia au.”+ 62 Pea neʼe hu ai ki tuʼa ʼo tagi mamahi.
63 Pea ko te ʼu tagata ʼae neʼe natou leʼo ia Sesu, neʼe natou vaʼi ia ia+ pea mo ta.+ 64 Neʼe natou pulouʼi ʼona fofoga mo ui: “Fakaha mai ko koe ko he polofeta pea mo ke ui mai pe ko ai ʼae neʼe ina ta koe.” 65 Pea neʼe natou lau te tahi ʼatu ʼu laukovi kia te ia.
66 Pea ʼi te uhu ake, neʼe fakatahitahi ia te fono ʼo te kau takitaki ʼa te hahaʼi, ia te kau pelepitelo pule pea mo te kau sekelipa.+ Neʼe natou taki leva ia Sesu ki te fale fono ʼo te Sanetualio* ʼo natou ui: 67 “Kapau ko koe ko Kilisito,* tala mai.”+ Kae neʼe ina ui: “Tatau aipe pe ʼe au tala atu, kae ʼe mole kotou tui anai. 68 Pea kapau ʼe au fakafehuʼi koutou, ʼe mole kotou tali mai anai. 69 Kae ʼi te temi leva ʼaeni, ʼe heka anai te Foha ʼo te tagata+ ʼi te toʼomataʼu ʼo te ʼAtua mafimafi.”+ 70 Neʼe natou fehuʼi fuli: “Ko koe koa te ʼAlo ʼo te ʼAtua?” Neʼe ina tali age: “Kua kotou tali pe koutou ki ai.” 71 Neʼe natou ui: “ ʼE ʼaoga koa he tahi age fakamoʼoni? He ʼe kua tou logo tonu ki ai mai tona gutu.”+
23 Neʼe tutuʼu fuli ake ai te hahaʼi kaugamalie ʼo taki ia ia kia Pilato.+ 2 Pea neʼe natou tukugakoviʼi ia ia,+ ʼo ui: “Neʼe matou maʼu te tagata ʼaeni ʼe ina fakamaveu totatou fenua, mo tapuʼi te totogi ʼo te ʼu tukuhau kia Sesale,+ pea mo ui ko ia ia Kilisito* te hau.”+ 3 Neʼe fehuʼi age e Pilato: “ ʼE ko koe koa te Hau ʼo te kau Sutea?” Neʼe tali e Sesu: “Kua ke tali pe koe ki ai.”+ 4 Neʼe ui leva e Pilato ki te kau pelepitelo pule pea mo te hahaʼi tokolahi: “ ʼE mole au maʼu he hala ʼi te tagata ʼaeni.”+ 5 Kae neʼe hoko atu pe tanatou ui: “ ʼE ina fakamaveu te hahaʼi ʼaki tana faiakonaki ʼi Sutea katoa, ʼo kamata mai Kalilea ʼo aʼu mai ki heni.” 6 ʼI tana logo ki ai, neʼe fia iloʼi e Pilato pe neʼe ko he tagata Kalilea. 7 ʼI tana iloʼi ʼae ʼe haʼu mai te potu ʼae ʼe pule ai ia Helote,+ ʼae neʼe ʼi Selusalemi ʼi te ʼu ʼaho ʼaia, neʼe ina ʼave ai ki ai.
8 Neʼe fiafia lahi ia Helote ʼi tana sio ʼae kia Sesu, he neʼe kua fualoa tana fia sio ki ai. Neʼe lahi te ʼu meʼa ʼae neʼe logo ki ai ʼo ʼuhiga mo Sesu,+ pea neʼe fakaʼamu ia ke sio ki hana fakahoko he milakulo. 9 Neʼe lahi te ʼu fehuʼi neʼe ina fai ki ai, kae neʼe mole tali age e Sesu.+ 10 Kae neʼe tutuʼu tuʼumaʼu ake pe te kau pelepitelo pule mo te kau sekelipa ʼo tukugakoviʼi ia ia ʼaki he agamalohi. 11 Neʼe fakalainoaʼi e Helote mo ʼana tagata solia,+ mo ina vaʼi+ ʼo ina fakatui kia te ia he teu taulekaleka pea neʼe ina fakaliliu leva kia Pilato. 12 ʼI te ʼaho pe ʼaia, neʼe liliu ai ia Helote mo Pilato ʼo kaumeʼa, kae ki muʼa atu neʼe nā fefehiʼaʼaki.
13 Neʼe pauʼi leva e Pilato ia te kau pelepitelo pule, mo te kau pule pea mo te hahaʼi. 14 Pea neʼe ina ui kia natou: “Neʼe kotou ʼaumai te tagata ʼaeni kia au ʼo kotou ui ʼe ko he tahi ʼe ina fakaneke te hahaʼi ke natou agatuʼu. Neʼe au fakafehuʼi ʼi ʼokotou muʼa, kae neʼe mole au maʼu ʼi te tagata ʼaeni he fakamoʼoni ki te ʼu tukugakovi ʼae ʼe kotou fai ki ai.+ 15 Neʼe toe feia pe mo Helote, koia ʼae neʼe ina toe fakaliliu mai ai, he neʼe mole ina fai he meʼa ʼe tonu ke matehi ai. 16 Koia, ʼe au tauteaʼi anai ia ia+ pea mo fakaʼateainaʼi.” 17* —— 18 Kae neʼe kalaga te hahaʼi fuli: “Matehi te tagata ʼaia, kae fakaʼateainaʼi ia Palapasi!”+ 19 (Neʼe pilisoniʼi te tagata ʼaia ʼuhi ko te maveuveu ʼae neʼe hoko ʼi te kolo pea neʼe faifakapo.) 20 Neʼe toe palalau age ia Pilato kia natou, koteʼuhi neʼe ina fia fakaʼateainaʼi ia Sesu.+ 21 Kae neʼe natou kalaga: “Ke tutuki ki he pou! Ke tutuki ki he pou!”+ 22 Neʼe toe palalau kia natou, ko tona tuʼa tolu ʼaia, ʼo ina ui: “Kotea tona tupuʼaga? Kotea te aga ʼae ʼe kovi neʼe fai e te tagata ʼaia? Neʼe mole au maʼu ia ia he hala ʼe tonu ai ke matehi. Koia, ʼe au tauteaʼi anai pea mo fakaʼateainaʼi.” 23 Kae neʼe natou toe kalaga fakamalohi, ʼo natou kole ke matehi ia ia.+ 24 Koia neʼe fai ai e Pilato te tonu ʼae ke fakahoko tanatou kole. 25 Neʼe ina fakaʼateainaʼi ia te tagata ʼae neʼe natou kole, ia ia ʼae neʼe pilisoniʼi ʼuhi ko tana fakatupu maveuveu pea mo tana faifakapo. Kae neʼe ina tuku ke natou fai kia Sesu te meʼa ʼae ʼe natou loto ki ai.
26 ʼI tona ʼave e te kau solia, neʼe natou toʼo te tagata ko Simone mai te kolo ko Silene, neʼe haʼu mai te gaueʼaga. Neʼe natou hili kia ia te pou fakamamahi* ke ina ʼamo pea mo mulimuli ia Sesu.+ 27 Neʼe mulimuli ia te ia te hahaʼi kaugamalie, ʼo kau ai mo te ʼu fafine neʼe natou tuki fatafata ʼi tonatou lotomamahi pea mo tagilaulau ʼo ʼuhiga mo ia. 28 Neʼe maliu ia Sesu ki te ʼu fafine, ʼo ina ui: “ ʼU fafine ʼo Selusalemi, tuku takotou fetagihi ʼo ʼuhiga mo au. Kae kotou fetagihi ʼo ʼuhiga mo koutou pea mo ʼakotou fanau.+ 29 Koteʼuhi ʼe hoko mai te ʼu ʼaho ʼae ka ui ai e te hahaʼi: ‘Fiafia te ʼu fafine paʼa, pea mo natou ʼae neʼe mole maʼu fanau, ʼae neʼe mole natou fafaga ni tamaliki!’+ 30 ʼE natou ui anai ki te ʼu moʼuga: ‘Kotou holo ifo kia matou!’ pea ki te ʼu kiʼi moʼuga: ‘Kotou ʼuʼufi matou!’+ 31 Kapau ʼe natou fai te ʼu faʼahi ʼaia moka maʼuli lelei te fuʼu ʼakau, ʼe feafeaʼi anai moka kua moamoa?”
32 Neʼe ʼave foki mo te ʼu tagata kaihaʼa ʼe toko lua ke matehi fakatahi mo ia.+ 33 Pea ʼi tanatou tau atu ki te koga meʼa ʼae ʼe higoa ko ʼUlu Poko,+ neʼe natou tutuki ia ia ki te pou, fakatahi mo te ʼu tagata kaihaʼa, te tahi ʼi tona toʼomataʼu pea mo te tahi ʼi tona toʼohema.+ 34 Kae neʼe ui e Sesu: “Tamai, fakamolemole kia natou koteʼuhi ʼe mole natou iloʼi te meʼa ʼae ʼe natou fai.” Neʼe natou toho ke natou iloʼi pe ko ai ʼae ka ina maʼu ʼona kofu tuʼa.+ 35 Pea neʼe tutuʼu te hahaʼi ʼo mamata. Kae neʼe vaʼi ia ia e te kau pule, ʼo natou ui: “Neʼe ina haofaki ʼihi, ke ina haofaki ia ia totonu mo kapau ko ia te Kilisito ʼa te ʼAtua, ia Ia ʼae neʼe filifili.”+ 36 Pea neʼe toe vaʼi ia ia e te kau solia, ʼo natou ʼomai ʼo foaki age he moʼi vino.+ 37 Neʼe natou ui age: “Kapau ko koe te Hau ʼo te kau Sutea, haofaki ia koe totonu.” 38 Neʼe natou toe tutuki ʼi tona fuga ʼulu te lauʼi papa neʼe tohi ai: “Ko ia ʼaeni ko te Hau ʼo te kau Sutea.”+
39 Pea ko te tahi ʼi te ʼu tagata kaihaʼa ʼae neʼe haʼi neʼe laukovi kia te ia,+ ʼo ina ui: “ ʼE mole ko koe koa la ia Kilisito? Haofaki ia koe totonu pea mo maua foki!” 40 Kae neʼe pupulaʼi e te tagata ʼae, ʼo ina ui: “ ʼE mole ke manavasiʼi koa ki te ʼAtua? Koteʼuhi ʼe tauteaʼi koe ohage pe ko ia. 41 ʼE tuha mo taua te ʼu aluʼaga ʼaeni ʼuhi ko te ʼu meʼa ʼae neʼe ta fai. Koia ʼe tonu ia te tauteaʼi ʼo taua. Kae neʼe mole fai e te tagata ʼaeni he meʼa ʼe kovi.” 42 Neʼe ina ui leva: “Sesu, manatuʼi au moka ke hu ki tou Puleʼaga.”+ 43 Neʼe tali age e Sesu: “ ʼE au tala moʼoni atu kia koe ʼi te ʼaho nei, ʼe ke nofo anai mo au ʼi te Palatiso.”+
44 Pea neʼe ko te vaʼevaʼe fetapa,* kae neʼe fakapoʼuli te fenua katoa ʼo kaku ki te vaʼevaʼe hola tolu hili hoʼata,*+ 45 koteʼuhi neʼe mole kei mu te laʼa. Pea neʼe mahae te lito ʼo te sagatualio+ ʼi lotomalie.+ 46 Pea neʼe kalaga malohi ia Sesu: “Tamai, ʼe au tuku atu ki ʼou nima toku maʼuli.”*+ ʼI tana ʼosi fai te ʼu palalau ʼaia, neʼe mate leva.+ 47 ʼI te sio ʼa te pule solia ki te ʼu meʼa ʼae neʼe hoko, neʼe fakakololia ki te ʼAtua, ʼo ina ui: “ ʼE mahino ia, neʼe faitotonu te tagata ʼaeni.”+ 48 Neʼe kua fakatahitahi ai te hahaʼi tokolahi ke natou mamata ki tona matehi. Pea ʼi tanatou sisio ki te ʼu meʼa ʼaia neʼe hoko, neʼe natou toe liliu ai kio natou mo tuki fatafata. 49 Pea ko natou fuli ʼae neʼe natou iloʼi ia ia, neʼe natou tutuʼu mai mamaʼo. Neʼe toe ʼi ai mo ni fafine neʼe ʼomai fakatahi mo ia mai Kalilea pea neʼe natou sisio ki te ʼu meʼa ʼaia.+
50 Neʼe ʼi ai te tagata neʼe higoa ko Sosefo neʼe kau ki te Fono Lahi. Neʼe ko he tagata agalelei pea mo faitotonu.+ 51 (Neʼe mole lagolago te tagata ʼaia ki tanatou fakatuʼutuʼu pea mo te meʼa ʼae neʼe natou fai.) Neʼe haʼu ia mai Alimatea, te kolo ʼo te kau Sutea pea neʼe fakaatalitali ki te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. 52 Neʼe alu te tagata ʼaia kia Pilato ʼo kole age ia te sino ʼo Sesu. 53 Neʼe ina fakahifo ifo te sino+ ʼo kofukofu ʼaki te lino lelei, pea ina tuku ki te fale maka* neʼe toli ʼi he mata maka+ neʼe heʼeki tuku ki ai he mate. 54 Neʼe ko te ʼaho ʼo te Tokonaki+ pea neʼe ʼamanaki hoko ia te Sapato.+ 55 Kae ko te ʼu fafine ʼae neʼe ʼomai fakatahi mo Sesu mai Kalilea, neʼe olo mo natou ʼo vakaʼi te fale maka* pe neʼe fakatakoto feafeaʼi tona sino.+ 56 Pea neʼe natou toe liliu ʼo teuteuʼi te ʼu ʼakau fakamagoni mo te ʼu lolo magoni. Kae neʼe natou malolo ʼi te Sapato+ ʼo mulimuli ki te fakatotonu.
24 ʼI te ʼuluaki ʼaho ʼo te vahaʼa, ʼi te kei hegihegi, neʼe natou olo ai ki te fale maka* mo te ʼu ʼakau fakamagoni ʼae neʼe natou teuteuʼi.+ 2 Kae neʼe natou maʼu atu kua ʼosi fuli ia te foʼi maka ʼo te fale maka,+ 3 pea ʼi tanatou hu ki loto, neʼe mole natou maʼu ia te sino ʼo te ʼAliki ko Sesu.+ 4 Neʼe natou punamaʼuli ai pea neʼe ha kia natou te ʼu tagata ʼe toko lua neʼe teu gigila. 5 Neʼe punonou ifo te ʼu fafine he neʼe natou matataku. Koia neʼe ui e te ʼu tagata: “He koʼe ʼe kotou kumi ʼi te lotolotoiga ʼo te kau mate ia ia ʼae ʼe maʼuli?+ 6 ʼE mole ʼi heni, kae kua ʼosi fakatuʼuake ia. Kotou manatuʼi tana ui atu ʼi tana kei ʼi Kalilea, 7 ʼe tonu ke tuku te Foha ʼo te tagata ki te ʼu tagata agahala, mo tutuki ki he pou pea mo fakatuʼuake ʼi te tolu ʼaho.”+ 8 Neʼe natou manatuʼi ai leva ʼana palalau.+ 9 Pea neʼe natou mavae mai te fale maka ʼo olo ʼo fakamatala te ʼu meʼa fuli ʼaia ki te toko Hogofulu-ma-tahi mo natou fuli ʼae.+ 10 Ko te ʼu fafine ʼaia neʼe ko Malia Maketalena,* mo Soana pea mo Malia te faʼe ʼa Sakopo. Pea ko te tahi ʼu fafine ʼae neʼe fakatahi mo natou, neʼe natou toe fakamatala pe mo te ʼu aluʼaga ʼaia ki te kau apositolo. 11 Kae ki te kau apositolo neʼe natou valelau pea neʼe mole natou tui ki te ʼu fafine.
12 Neʼe tuʼu ake leva ia Petelo ʼo lele ki te fale maka. Neʼe punou ifo ʼo vakaʼi pea neʼe sio pe ia ki te ʼu kie lino. Pea neʼe alu leva ʼo feʼekeʼaki pe kotea ʼae neʼe hoko.
13 Pea ʼi te ʼaho ʼaia, neʼe olo te ʼu tisipulo ʼe toko lua ki te kolo neʼe higoa ko Emausi, ʼe vaha mo Selusalemi ia kilometa ʼe teitei 11.* 14 Neʼe nā faipalalau ʼo ʼuhiga mo te ʼu meʼa fuli ʼaia neʼe hoko.
15 Pea ʼi tanā faipalalau ki te ʼu meʼa ʼaia, neʼe fakaovi age ia Sesu pea neʼe natou kaugā olo fakatahi. 16 Kae neʼe mole nā lava iloʼi ia ia.+ 17 Neʼe ina fehuʼi age kia naua: “Kotea ʼae neʼe kolua palalau ki ai ʼi takolua haʼele?” Neʼe nā tutuʼu ai, neʼe nā matamamahi. 18 Neʼe tali e te tahi ia naua neʼe higoa ko Keleopasi: “Ko koe koa ko he matapule ʼe nofo tokotahi ʼi Selusalemi? ʼE mole ke iloʼi koa koe* te ʼu meʼa ʼae neʼe hoko ʼi ai ʼi te ʼu ʼaho ʼaeni?” 19 Neʼe ina ui age kia naua: “Kotea te ʼu meʼa ʼaia?” Neʼe nā tali age: “Ko te ʼu aluʼaga ʼae neʼe hoko kia Sesu, te tagata Nasaleti,+ ʼae neʼe ko he polofeta malohi ʼi ʼana gaue pea mo ʼana palalau ia muʼa ʼo te ʼAtua mo te hahaʼi fuli.+ 20 Neʼe ʼave e ʼotatou pelepitelo pule mo ʼotatou pule ke fakatuʼā ia ia ki te mate,+ pea mo tutuki ki he pou. 21 Kae neʼe matou falala ʼe ko te tagata ʼaia ka ina haofaki ia Iselaele.+ Pea tahi, ko te tolu ʼaho ʼaeni talu mai te hoko ʼo te ʼu aluʼaga ʼaia. 22 Neʼe matou toe punamaʼuli he neʼe olo ʼihi fafine ia matou ki te fale maka ʼi te kei uhuuhu+ 23 kae neʼe mole natou maʼu tona sino. Neʼe ʼomai ai ʼo fakamatala mai neʼe ha age he ʼu ʼaselo neʼe nā ui age kua maʼuli. 24 Pea ko ʼihi ia matou neʼe olo ki te fale maka,+ ʼo natou maʼu atu ohage pe ko tona fakamatala e te ʼu fafine, kae neʼe mole natou sisio kia te ia.”
25 Neʼe ina ui ai kia naua: “Hahaʼi vavale mo tuigataʼa ki te ʼu meʼa fuli ʼae neʼe talanoa ki ai te kau polofeta! 26 Neʼe mole tonu koa la ke tau ia Kilisito* mo te ʼu mamahi ʼaia+ pea hoki hu ki tona kololia?”+ 27 Pea ʼo kamata mai ia Moisese pea mo te kau Polofeta fuli,+ neʼe ina fakamahino age kia naua te ʼu folafola ʼo ʼuhiga mo ia ʼi te ʼu Tohi Taputapu katoa.
28 Neʼe natou fakaovi leva ki te kolo ʼae neʼe nā olo ki ai, kae neʼe hage leva ia neʼe fia hoko atu tona fagona. 29 Kae neʼe nā kole age ke nofo, ʼo nā ui: “Nofo mo maua koteʼuhi kua afiafi.” Neʼe hu ai ki te ʼapi ʼo nofo mo naua. 30 Pea ʼi tanatou kakai, neʼe ina toʼo te pane, mo fai he kole, mo tofi te pane pea mo ina ʼavage kia naua.+ 31 Neʼe nā mahino pea neʼe nā iloʼi ai pe ko ai kae neʼe puli leva ia ʼi ʼonā muʼa.+ 32 Pea neʼe nā feuiʼaki: “Neʼe mole vela koa la ʼotā loto ʼi tana palalau mai ʼi te ala pea mo tana fakamahino lelei mai te ʼu Tohi Taputapu?” 33 ʼI te temi pe ʼaia, neʼe nā tutuʼu ake ai ʼo toe liliu ki Selusalemi. Neʼe nā maʼu atu te toko Hogofulu-ma-tahi pea mo natou ʼae neʼe fakatahitahi mo natou. 34 Neʼe natou ui kia naua: “Kua fakatuʼuake moʼoni ia te ʼAliki, pea neʼe ha kia Simone!”+ 35 Neʼe nā fakamatala leva te ʼu meʼa ʼae neʼe hoko ʼi te ala, pea mo tanā iloʼi ia ia ʼi tana tofi te pane.+
36 ʼI tanatou palalau ki te ʼu aluʼaga ʼaia, neʼe tuʼu leva ia Sesu ʼi te lotomalie ʼo natou pea ina ui: “Ke ia koutou te tokalelei.”+ 37 Kae ʼi tanatou matataku, neʼe natou manatu ai ʼe ko he laumalie ʼae ʼe natou sisio ki ai. 38 Neʼe ina ui ai kia natou: “He koʼe ʼe kotou hoha mo lotolotolua? 39 Kotou sisio ki ʼoku nima mo ʼoku vaʼe, ʼe ko au totonu. Kotou fāfā mai pea mo sisio, koteʼuhi ʼe mole maʼu e he laumalie he kakano mo he ʼu hui ohage ko au ʼaeni ʼe kotou sisio mai ki ai.” 40 ʼI tana fai te ʼu palalau ʼaia, neʼe ina fakaha age ʼona nima mo ʼona vaʼe. 41 Kae ʼuhi ko te lahi fau ʼo tanatou fiafia pea mo tanatou punamaʼuli, neʼe heʼeki natou tui ki ai. Koia neʼe ina ui: “ ʼE ʼi ai koa he meʼa kai ʼi heni?” 42 Neʼe natou foaki age ai he moʼi ika neʼe tunu. 43 Pea neʼe ina toʼo ʼo kai ʼi ʼonatou muʼa.
44 Neʼe ina ui leva kia natou: “ ʼI taku kei nofo mo koutou, neʼe au tala atu+ ʼe tonu ke hoko te ʼu folafola fuli ʼae neʼe tohi ʼo ʼuhiga mo au ʼi te Lao ʼa Moisese, mo te kau Polofeta pea mo te ʼu Pesalemo.”+ 45 Neʼe tokoni ai kia natou ke natou mahino lelei ki te ʼu Tohi Taputapu,+ 46 pea neʼe ina ui kia natou: “Koʼeni te ʼu folafola ʼae kua tohi: ʼE mamahi anai ia Kilisito pea ʼe fakatuʼuake anai mai te kau mate ʼi te tolu ʼaho.+ 47 Pea ʼo kamata mai Selusalemi,+ ʼe fakamafola anai ʼaki tona huafa ki te ʼu puleʼaga fuli+ ke natou fakahemala mai ʼanatou agahala pea ke fakamolemole kia natou.+ 48 ʼE tonu ke kotou fakamoʼoni ki te ʼu faʼahi ʼaia.+ 49 Pea ʼe au foaki atu anai te meʼa ʼae neʼe fakapapau e taku Tamai. Kae kotou nonofo ʼi te kolo ʼo kaku ki takotou maʼu ia te malohi mai ʼoluga.”+
50 Neʼe ina taki leva natou ʼo kaku ki Petania pea neʼe ina hiki ake ʼona nima ʼo ina tapuakiʼi natou. 51 ʼI tana tapuakiʼi ʼaia natou, neʼe mavae mai ia natou pea neʼe ʼave ki selo.+ 52 Neʼe natou tulolo ifo pea neʼe natou liliu leva ki Selusalemi ʼaki he fiafia lahi.+ 53 Pea ʼi te ʼaho fuli neʼe natou ʼi te fale lotu ʼo fakavikiviki ai ki te ʼAtua.+
Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Peʼe “he meʼa neʼe ha.”
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Klka. psukhê. Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Peʼe “fakainu vai.”
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Klka. “he tala ʼo te fakamaʼuli.” Vakaʼi te kupu “Tala” ʼi Te ʼu Kupu.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Klka. “mo liliu ʼo malohi ʼi te pneuma.” Vakaʼi te kupu “Pneuma” ʼi Te ʼu Kupu.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Peʼe “fakainu vai.”
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Peʼe “ke maʼoniʼoni.”
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Klka. “Kilisito.”
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Klka. psukhê. Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
ʼE ko Helote Atipasi. Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Peʼe “he mutuʼi meʼa fetogi.”
Peʼe “tanaki.”
Peʼe “gaohi koviʼi.”
Peʼe “ ʼakotou vahe meʼa kai.”
Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Peʼe “ko he tahi ʼi te ʼu foha ʼo te ʼAtua.”
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Peʼe “fakamalolo.”
Vakaʼi te nota ia Mat 7:29.
Vakaʼi Te ʼu Kupu.
ʼE ko te Tai ʼo Kalilea.
Peʼe “te hahaʼi.”
Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Ko he ʼu taga neʼe fai ʼaki te kiliʼi manu.
Klka. psukhê. Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Ko tona fakaʼuhiga, ʼe mole hona tupu.
ʼI te temi muʼa, neʼe peluki e te hahaʼi ʼonatou kofu moʼo fai ʼaki he taga ʼe tafa ki muʼa. Pea neʼe natou fakaʼaogaʼi te taga ʼaia moʼo fafaʼo meʼa.
Peʼe “he tisipulo.”
ʼE pule ki he kau solia ʼe toko 100.
Peʼe “takotoʼaga ʼo te mate.”
Klka. “ia natou ʼae neʼe tutupu mai he ʼu fafine.”
Peʼe “tokoni ʼa,” peʼe “fakatuʼutuʼu ʼa,” peʼe “fakatotonu ʼa.”
Klka. “inu lahi te vino.”
Peʼe “fakatonuhia te poto ʼi ʼana fanau.”
Klka. “hina alapate.” Vakaʼi te kupu “Alapate” ʼi Te ʼu Kupu.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 2.14.
’E fakaʼuhiga kia Malia ʼae mai te kolo ko Maketala.
Vakaʼi Te ʼu Kupu.
ʼE ko te Vai ʼo Senesaleti, peʼe ko te Tai ʼo Kalilea.
Peʼe lagi “Talu mai fualoa mo tona puke maʼu e te temonio.”
Vakaʼi te nota ia Mat 26:53.
Peʼe “manava.”
Klka. “siliva.”
Klka. “teu ʼe lua.”
ʼE ko Helote Atipasi. Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Klka. “Kilisito.”
Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Klka. psukhê. Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Klka. “sio.”
Peʼe “faʼufua ki he tahi moʼo fakamalo.”
Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Klka. psukhê. Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 2.14.
Peʼe “lelei.”
Peʼe “fakamaʼoniʼoniʼi.”
Klka. “ ʼe tuʼu maʼua mai kia matou.”
Ko te tahi higoa ʼo Satana.
Klka. “ ʼokotou foha.”
Ko he kato laulahi neʼe fakaʼaogaʼi moʼo fua te pulapula ohage ko te fulumeto.
Klka. “kapau ʼe kovi tou mata.”
Ko tona fakaʼuhiga, neʼe mole mulimuli ki te talatisio ʼo te faʼahiga fanofano.
Vakaʼi te kupu “Meʼa ʼofa ki te kau masiva” ʼi Te ʼu Kupu.
Klka. pêganon. Ko he kiʼi ʼakau ʼe fakaʼaogaʼi moʼo fai he faitoʼo pea mo fakamagoni meʼa kai.
Peʼe “ ʼae ʼe lelei.”
Peʼe “fale maka fakamanatu.”
Peʼe “ ʼe mole fakailoga.”
Peʼe “fale maka fakamanatu.”
ʼE fakaʼuhiga ki te ʼu fanau ʼa Atama mo Eva.
Klka. “fale.”
Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Klka. “ki he ʼu asalione ʼe lua.” Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 2.14.
Peʼe “meʼa noaʼi.”
Peʼe lagi “kia muʼa ʼo te ʼu sinakoka.”
Klka. psukhê. Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Klka. psukhê. Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Klka. psukhê. Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Ko te ʼu manulele ʼe lanu ʼuli ʼe natou kai te ʼu sino mate.
Vakaʼi te kupu “Meʼa ʼofa ki te kau masiva” ʼi Te ʼu Kupu.
Klka. “Ke haʼi ʼokotou koga loto.”
Peʼe “ ʼe haʼi anai e te pule tona koga loto.”
Mai te vaʼevaʼe hola 9 poʼuli ki te maʼupo.
Mai te maʼupo ki te vaʼevaʼe hola 3 mafoata.
Peʼe “hahaʼi faifekau.”
Klka. “te lepetone fakaʼosi.” Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 2.14.
Peʼe “vaivai.”
ʼE fakaʼuhiga ki te fale lotu.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Klka. “kai pane.”
Peʼe “mole veliveli age tona ʼofa.”
Klka. psukhê. Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Peʼe “tauʼine.”
Klka. “toafa.” Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 2.14.
Peʼe “ ʼona kaumeʼa fafine.”
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 2.14.
Peʼe “ ʼo fai fakalaluvale,” peʼe “ ʼi he maʼuli maveuveu.”
Peʼe “ ʼe haohaoa.”
Peʼe “fua pate.” Ko he pate ʼe tahi ʼe fakatatau ki he ʼu lite ʼe 22. Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 2.14.
Peʼe “fua kole.” Ko he kole ʼe tahi ʼe fakatatau ki he ʼu lite ʼe 220. Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 2.14.
Peʼe “tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa.” Vakaʼi te kupu “Tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa” ʼi Te ʼu Kupu.
Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Klka. “ki te fatafata.” Ko te aluʼaga ʼe ha ai ʼe ʼofainaʼi he tahi.
Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Klka. “ ʼi tona fatafata.”
Klka. “tona ʼaho.”
Klka. psukhê. Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.3.
Peʼe “ ʼo tukipalaʼi katoa au.”
Klka. “te tui.”
Peʼe “tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa.” Vakaʼi te kupu “Tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa” ʼi Te ʼu Kupu.
Peʼe “katoa.”
Peʼe “toʼo ʼaki he tukugakovi loi.”
Ko te mamafa ʼo te mina Keleka neʼe ko kalame ʼe 340 pea neʼe ui ʼe tatau mo talame ʼe 100. Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 2.14.
Peʼe “te puleʼaga.”
Klka. “siliva.”
Klka. “siliva.”
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Peʼe “fakamamahiʼi.”
Klka. “te fuga agele.”
Peʼe “ki te Hau ʼo Loma.”
Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Peʼe “tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa.” Vakaʼi te kupu “Tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa” ʼi Te ʼu Kupu.
Peʼe “tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa.” Vakaʼi te kupu “Tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa” ʼi Te ʼu Kupu.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Peʼe “ ʼi tana manatu.”
Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.5.
Peʼe “ ʼae ʼe lelei.”
Klka. “kai te ʼu ʼapi.”
Klka. “te ʼu lepetone ʼe lua.” Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 2.14.
Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Peʼe “he ʼu tokakovi,” peʼe “he ʼu fakatutuʼu.”
Klka. psukhê. Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Peʼe “ ʼi te ʼu ʼaho ʼaia ʼo te lagavaka, ʼe fakahoko.”
ʼE fakaʼuhiga ki te kai ʼo te Pasikate.
Peʼe “neʼe fakamamaʼo ʼi te teitei vaha ʼo he foʼi maka neʼe li.”
Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 1.3.
Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Klka. “ono hola.”
Klka. “hiva hola.”
Klka. pneuma. Vakaʼi Te ʼu Kupu.
Peʼe “fale maka fakamanatu.”
Peʼe “fale maka fakamanatu.”
Peʼe “fale maka fakamanatu.”
Peʼe “Malia ʼae mai te kolo ko Maketala.”
Klka. “sitate ʼe 60.” ʼE meta 185 te sitate ʼe tahi. Vakaʼi Te ʼu Fakamahino 2.14.
Peʼe lagi “Ko koe tokotahi pe koa ʼae ʼe ina ʼaʼahi ia Selusalemi pea ʼe mole ke iloʼi koa koe?”
Vakaʼi Te ʼu Kupu.