Te Lea Faka Polofeta Neʼe Hoko

ʼI TE temi ʼaē neʼe fehuʼi age e te kau tisipulo ʼa Sesu Kilisito he fakaʼiloga ʼo ʼuhiga mo te temi ʼaē ka fakanofo hau fakapulipuli ai ʼo te Puleʼaga, neʼe fakakikite e Sesu te “ ʼāsili anai ʼo te meʼa noaʼi ʼo te lao”. (Mateo 24:3, 12.) ʼE lolotoga hoko koa te lea faka polofeta ʼaia ia ʼaho nei?

Ei! Ko te tohi Te ʼu ʼatu puleʼaga pea mo te ʼu fakatuʼutuʼu ki te fakapō (fakapilitānia), neʼe ta e te UN ʼi ʼoketopeli 1991, ʼe ina ʼui fēnei: “Ko te fakapō mamafa ʼe ko he fihifihia faigataʼa ʼaupito ki te ʼu puleʼaga ʼo te malamanei. ʼI te loto fenua, ʼe mole kei he mālohi ʼa te ʼu puleʼaga takitokotahi ki te ʼu fakapō feiā aipe mo te fakapō ʼi te ʼu puleʼaga fuli kua vave pe tona mafola ohage ko he kautahi faka malamanei. (...) Ko te ʼu fakapō ʼaē neʼe fai e te ʼu kūtuga fai fakapō kua lahi tona mafola, ʼaē ko tona ʼu fua ko te ʼu agamālohi fakasino, ko te fakamataku pea mo te fakahehema ki te ʼu puleʼaga. Ko te kau fai fakapō neʼe nātou matematehi te lauʼi hogofulu miliale hahaʼi. ʼE ko he tuʼutāmaki faka malamanei ia nātou ʼaē ʼe nātou palu te toloke. Kua toe fakamataku foki mo te faka ʼauha ʼaē ʼo te ʼu faʼahi ʼo te kele ʼaē kua liliu pe ko he fakapogi ʼo ia.”

Te ʼu fakatuʼutuʼu fakapō: Kua hakehake koteʼuhi mai te ʼu tuʼutāmaki e 150 ki te toko 100 000 hahaʼi neʼe mamate ʼi te taʼu 1970 kua aʼu nei ia ki te 400 ki te toko 100 00 hahaʼi neʼe mamate ʼi te taʼu 1990.

Te ʼu kaihaʼa: Kua tupu ia heʼe ʼi te 1 000 ki te 100 000 ʼi te taʼu 1970 kua aʼu ki te 3 500 ki te 100 000 ʼi te taʼu 1990.

Te ʼu fakapō neʼe fakakaukauʼi: ʼI te ʼu fenua ʼaē kei lolotoga laga, ko tona tupu ʼi te 1 ki te 2,5 ki te 100 000 ʼi te taʼu 1975 pea mo te taʼu 1985. ʼI te ʼu taʼu pe ʼaia neʼe lagi ko te 3 ki te 3,5 ʼi te ʼu fenua kua ʼosi laga.

Te ʼu fakapō neʼe hoko tupu ʼi te toloke: ʼE fakahā fēnei e te tohi: “Ko te fakatuʼutuʼu ʼo ʼuhiga mo te toloke ʼe feala ke ina fakaliliu ʼo vaivai pea mo noa te ʼu kiʼi puleʼaga pea mo toe fakanoa foki te ʼu tapu mo te ʼu faiga ʼa te ʼu fenua mālohi.”

Te tānaki fuli ʼo te ʼu fakapō: Neʼe ʼamanaki pe kiai mai te 4 000 ki te 100 000 ʼi te taʼu 1985 ʼe fakaōvi nei ki te 8 000 ʼi te taʼu 2 000.

Ko te tuputupu faka malamanei ʼo te ʼu fakapō ʼe ko he fakaʼiloga ʼo te lea faka polofeta ʼa Sesu ʼaē ʼe ʼiloga mai ai ʼe tou maʼuʼuli nei “ ʼi te temi fakaʼosi ʼo te ʼu faʼahiga meʼa ʼo te tuʼu ʼaenī”. (Mateo 24:3). Neʼe fēnei te ʼui ʼa Sesu: “Ka ʼe koutou sisio anai ki te ʼu meʼa ʼaia kua hoko, ke mahino kia koutou kua ōvi mai te puleʼaga ʼo te ʼAtua.” — Luka 21:31.