Ko Te Pata Mo Te Kau Takitaki Lotu

KUA hili nei ki ai te ʼu taʼu e 115, ko te tōketā ko John Cowan neʼe ina fai tana tohi ʼaki te ʼu kupu tāfito ʼaenī Tabac contre pureté, chasteté et santé (fakapilitānia). ʼO ʼuhiga mo te meʼa neʼe akoʼi ki te ʼu tuʼutāmaki ʼo te pata ʼi te ʼu taʼu pe ʼaenī, ko tana ʼu talanoa ʼo ʼuhiga mo tona fakaʼaogaʼi e te kau takitaki lotu neʼe ko he meʼa neʼe ʼiloga mamaʼo pea ʼe ʼi ai tona ʼaoga ki he tahi ʼe faiga ke tauhi ki te ʼAtua ʼi te temi nei. ʼI tona kapite fā, ʼi tana manatu tahi ʼaē ki te ʼaluʼaga ʼo te fakaʼaogaʼi ʼo te pata ki te aga, neʼe fēnei te fakatokaga ʼa te tōketā ko Cowan:

“Kapau ko te fakaʼaogaʼi ʼo te pata ʼe kovi ki te sino — ohage ko te meʼa neʼe kua fakahā fakalelei pe — ʼe toe kovi ki te ʼaluʼaga ʼo te fakakaukau; heʼe ʼi ai te lao ‘physiologique’ ʼaē ‘ ʼe ko he faʼahiga meʼa ʼe ina fakahehema aipe mo te ʼaluʼaga ʼo te ʼu ʼua ʼo aʼu ai ki te ʼuto ʼaē ʼe tuʼutāmaki ai leva te fakakaukau’. Ko te fakakaukau ʼa he tahi — ko tana ʼu manatu, mo tana ʼu agaaga, ko tana ʼu gāue — ʼe nātou fakalogo ki tana faʼahiga fakaʼaogaʼi fakalelei peʼe kovi ʼo tona sino. Ko te pata, ʼi te ʼuhiga pe ʼo te higoa pe ʼaia pea mo te ʼu meʼa ʼe fakatahiʼi ki ai, ʼe ko he meʼa fakalialia, pea — ʼo mole lau te tuʼutāmaki ʼe ina fakatupu — pea ʼe feafeaʼi he fakatupu maʼa, pea mo tonu ʼo te ʼu manatu pea mo te ʼu aga ʼuluaki peʼe fakatuputupu ʼi te fakakaukau. Kapau ʼe fakakaukau ʼe he tahi — mo ka na pau la ko he meʼa ʼe feala ke hoko — ʼo ʼuhiga mo Kilisito ʼaē neʼe ko he faʼifaʼitaki lelei ʼi tana maʼuli ʼi te kele — neʼe fai akonaki pea mo fagonogono te agamaʼa, te kalitate, te ʼofa pea mo te agaʼofa — ʼe fai suluka, pea mo hogi pata pea mo gau pata. ʼE mole koa la ko he maumau tapu ʼaia? Kae ko te kau minisi — ohage la ko te kau tisipulo, ko te kau fai faka mafola, pea mo te kau fakamahino ʼo tana ʼu lao pea mo te ʼu akonaki — ʼe nātou ʼulihi tonatou ʼu sino pea mo tonatou ʼu nefesi ʼaki te meʼa fakalialia pea mo kona ʼaē ko te pata. ʼE feala koa ki te taʼi ʼu tagata ʼaia peʼe ko tanatou ʼu tisipulo, ke nātou maʼuʼuli ohage ko Kilisito ʼaē neʼe ko he maʼuli faʼifaʼitaki ia? Kailoa ia.

“Koutou faigaʼi, kapau ʼe koutou fealagia, ke koutou manatu ki he tahi ʼe kai fakavale, peʼe ko he tahi ʼe lahi tana ʼinu vino, peʼe ko he tahi ʼe ina fakaʼaogaʼi te pata, ʼo mulimuli ki te holi ʼo tona loto? ʼE ʼi ai te meʼa ʼe mole ko he meʼa māhani ia, ʼe ko he meʼa ʼe fakafihi, pea mo fakalialia ʼi te fakatahiʼi ʼo te ʼu manatu ʼaia. Ohage pe ko te ʼu meʼa ʼe fia fai ki ai te sino pea mo te ʼu holi mai tuʼa ʼe ʼuli ia, ʼe toe feiā aipe mo te ʼuhigaʼi tagata ʼaē ʼe ʼi loto, te ʼaluʼaga ʼo te aga ʼe liliu ia ʼo ʼuli. Ko te laumālie maʼa ʼe mole nofo anai pea ʼe mole pe feala ke nofo ʼi he nofoʼaga fakalialia. ʼE ʼi ai te felogoi ʼa te ʼu meʼa fakasino pea mo te ʼu meʼa fakalaumālie, koia ko te ʼu kalitate ʼa he tahi ʼe ina fakahā ʼaki ai te ʼu kalitate ʼa te tahi age ʼi te ʼaluʼaga ʼo te ʼu meʼa fakasino pea mo te ʼu meʼa fakalaumālie. Ko he polofesea ʼo te lotu pea mo he kaugana ʼo te pata (...). ʼE feala ke ina fakamoʼoni, ʼi tana ʼui fakahagatonu, ʼaē ko te fakaʼaogaʼi ʼo te pata ʼe ko he agamahani ia ʼe kovi, ʼi te ʼaluʼaga ʼo te aga ʼe ko he meʼa ia ʼe kovi; ʼe feala pe ke ina maʼu he holi mālohi ʼi tona loto, ko he lao ʼo te ʼu koga ʼo tona sino, ʼaē ʼe ko he ʼaluʼaga ia ʼo tona ʼuhiga tagata, ʼe ina ʼeke ia ia mo ʼana ʼu holi mālohi ke ina haga fai tana aga ʼaia, pea ko te lao ʼaia ʼi tona ʼuhiga tagata ʼe feala pe ke mālohi age ia ʼi tana manatu fakapotopoto pea mo tona leʼo ʼo loto. Ko te palu ʼo te pata ʼe mole koa la ko he maumauʼi ia ʼaia ʼo he lao ʼa te ʼAtua ʼaē neʼe ina fakatuʼu ʼi totatou sino? ʼE mole koa la ko he maumauʼi ʼo te lao ʼo te ʼAtua ia te talagataʼa pea mo te agahala? Pea kapau ko he tahi ʼe ko hana aga māhani ia te maumauʼi ʼo he lao ʼi te ʼu lao ʼa te ʼAtua, ʼe mole faigafua anai koa la hana maumauʼi ʼihi age ʼu lao? Pea, ʼe feafeaʼi leva he faka ʼuhigaʼi ʼo he tagata ohage ko he tagata fai akonaki ʼo ʼuhiga mo te aga ke fai mo kapau la ʼi tona maʼuli ʼe ina tuku he faʼifaʼitaki kovi ke muliʼi te talagataʼa tuʼumaʼu ki te ʼu lao ʼo tona sino?”