Te Tau ʼAē Neʼe Maumauʼi Ai Te 19 Sēkulō

1914

ʼI TANA metitasio ki te ʼu taʼu e afe ʼaē ka haʼu, neʼe tohi fēnei e Charley Reese te tagata tohi sulunale ʼi The Orlando Sentinel: “ ʼE mole heʼeki ʼosi te tau ʼo te taʼu 1914 ʼo aʼu ki te taʼu 1918 ʼaē neʼe maumauʼi ai te 19 sēkulō.” Neʼe koteā te faka ʼuhiga ʼo tana ʼu palalau? Neʼe ina fakamahino fēnei: “Ko te hisitolia ʼe mole fakalogo ki te ʼu ʼaho. Kapau ʼe tou faka ʼuhiga te 19 sēkulō ʼaki te ʼu tui ʼa te hahaʼi ʼo te temi ʼaia, mo tanatou ʼu manatu, mo tanatou ʼu aga pea mo tanatou ʼu pelesepeto ʼo ʼuhiga mo te aga ʼaē ʼe tonu ke fai, pea ʼe feala hatatou ʼui neʼe mole fakaʼosi te 19 sēkulō ʼi te ʼaho 1 ʼo Sanualio 1901, kae neʼe fakaʼosi ʼi te taʼu 1914. Ko te taʼu pe ʼaia ʼaē neʼe kamata ai te 20 sēkulō, kapau ʼe tou faka ʼuhiga ʼaki te ʼu tui ʼa te hahaʼi ʼo te temi ʼaia, mo tanatou ʼu manatu, mo tanatou ʼu aga pea mo tanatou ʼu pelesepeto ʼo ʼuhiga mo te aga ʼaē ʼe tonu ke fai. . . .

“ ʼE lahi te ʼu tau ʼaē neʼe hoko ʼi totatou temi ʼuhi ko te tau ʼaia. Pea ʼe lahi te ʼu manatu faka filosofia pea mo fakaʼatamai ʼaē kua tou ʼiloʼi ʼi totatou temi neʼe tupu mai te tau ʼaia. . . .

“ ʼI taku manatu, ko te ʼuluaki tau faka malamanei neʼe lave kovi ki te hahaʼi, he neʼe ina maumauʼi tanatou tui ʼaē ʼe feala ke nātou fakatuʼutuʼu tanatou ka haʼu. . . . Ko te tau ʼaia neʼe ina pulihi te falala ʼa te hahaʼi ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia. Neʼe mole he tahi ʼi te ʼu fenua ʼaē neʼe fetauʼaki neʼe manatu ʼe feiā anai te ikuʼaga ʼo te tau. Neʼe maumauʼi ai te Puleʼaga Pilitania pea mo te Puleʼaga Falani. Neʼe mamate ai te ʼu tagata lelei ʼo te taʼiake ʼo te hahaʼi Pilitania, mo Falani pea mo Siamani. . . . ʼI he temi nounou, neʼe matehi ai te toko 11 miliona hahaʼi.”

Talu mai taʼu e 120, neʼe fakamahino e te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ko te taʼu 1914 ʼe ko te fakaʼosi ʼo te meʼa ʼaē neʼe fakahigoaʼi e Sesu ko “te ʼu temi ʼaē kua fakakatofa ki te ʼu puleʼaga.” (Luka 21⁠:⁠24) ʼI te taʼu ʼaia, ko Sesu Kilisito ʼaē kua fakatuʼuake pea mo faka kolōliaʼi, neʼe fakanofo ke Hau ʼi te Puleʼaga ʼaē ʼi selo. ʼAki te Puleʼaga ʼaia, ko Sehova ʼAtua ʼe ina pulihi anai ʼo talu ai te ʼu mamahi fuli ʼaē neʼe fakaʼiloga ʼaki te sēkulō ʼaenī.​—Pesalemo 37:10, 11; Tagata Tānaki 8:9; Fakahā 21:​3, 4.

[Haʼuʼaga ʼo te paki pasina 32]

U.S. National Archives photo