Te Kau Polofeta Loʼi Ia ʼAho Nei

KO SELEMIA neʼe ko te polofeta ʼa te ʼAtua ʼi Selusalemi ʼi te temi ʼaē neʼe tau te kolo mo te ʼatolasio ki te ʼu faʼahiga ʼatua kehekehe, mo te maʼuli feʼauʼaki, mo te tagofia, pea mo te fakamate ʼo te hahaʼi agatonu (Selemia 7:8-11). Neʼe mole ko te polofeta pe ʼaia ʼe tahi ʼo te temi ʼaia, kae ko natou ʼaē neʼe tokaga pe natou ki ʼanatou ʼu lelei pea mo kākā ʼaupito. ʼO feafeaʼi? Neʼe ʼui e Sehova: “Pea mai te polofeta ʼo aʼu ki te pelepitelo, ʼe nā aga kākā. Pea ʼe nā faigaʼi te faitoʼo ʼo te lotovaivai ʼo taku hahaʼi, faka kākā ʼo nā ʼui fēnei: ‘Kua tokalelei! Kua tokalelei!’ Kae ʼe mole he tokalelei.” — Selemia 6:13, 14.

Ko te kau polofeta loʼi neʼe natou faiga ke tui te hahaʼi ʼe mauʼi mālie pe meʼa fuli pea tokalelei pe te hahaʼi mo te ʼAtua; ka ko te loʼi ia. Ko te fakamāu ʼa te ʼAtua ka hoko kia natou, ohage ko tona fakahā e Selemia. Ko Selemia neʼe ko te polofeta moʼoni ia, neʼe mole hage ia ko te kau polofeta loʼi, neʼe ʼiloga moʼoni ia, ʼi te taʼu 607 ʼi muʼa ʼo totatou temi, ʼi te maumauʼi ʼo Selusalemi e te kau solia papilonia, neʼe ʼauhi ai te fale lotu, pea ko te hahaʼi neʼe ʼi ai ʼihi neʼe matehi pe ʼe ʼave fakakinau ʼo pilisoni ʼi Papiloni. Ko natou ʼaē neʼe tuku ʼi te fenua neʼe feholaki ki Esipito. — Selemia 39:6-9; 43:4-7.

Koteā ʼaē neʼe fai e te kau polofeta loʼi? “ ‘Koʼeni ʼau ʼe ʼau fakafeagai ki te kau polofeta’, ko te lea ʼaia ʼa Sehova, ‘natou ʼe natou kaihaʼa taku ʼu folafola, takitokotahi ki tona kau fagona.’ ” (Selemia 23:30). Ko te kau polofeta loʼi ʼe natou kaihaʼa te mālohi ʼo te ʼu folafola ʼa te ʼAtua pea mo tona fua ʼaē neʼe feala ke maʼu e te kau Iselaele, ʼi tanatou fakaneke te hahaʼi ke natou fakalogo ki te ʼu loʼi kae siʼaki te ʼu “meʼa matalelei ʼo te ʼAtua”. Ko te logo ʼa Selemia neʼe ko te logo moʼoni mai te ʼAtua, kapau ko te kau Iselaele neʼe natou muliʼi tana ʼu palalau, pea ʼe hāofaki natou. Ko te kau polofeta loʼi ‘ ʼe natou kaihaʼa te ʼu folafola ʼa te ʼAtua’ pea mo natou taki te hahaʼi ki te malaʼia. Neʼe ko te meʼa ʼaia neʼe ʼui e Sesu ʼo ʼuhiga mo te heʼe agatonu ʼa te kau takitaki lotu ʼo tona temi: “Ko te ʼu takitaki kivi ia. Ko ia kapau ko he kivi ʼe ina taki he tahi kivi, ko nāua tokolua ʼe nā to ānai ki te luo.” — Gāue 2:11; Mateo 15:14.

Ohage ko te temi ʼo Selemia, ia ʼaho nei ʼe ʼi ai te kau polofeta loʼi, ʼe natou ʼui ʼe natou fakafofoga te ʼAtua ʼo te Tohi-Tapu; kae neʼe natou toe kaihaʼa pe te ʼu folafola ʼa te ʼAtua moʼo faka mafola te ʼu meʼa ʼaē, ʼe fakamaliu kehe ai te hahaʼi mai te ʼAtua, ʼaē ʼe ina ʼui moʼoni mai te Tohi-Tapu. ʼO feafeaʼi? Tou tali ki te fehuʼi ʼaia ʼo fakaʼaogaʼi te maka tāfito, ʼo ʼuhiga mo te akonaki ki te Puleʼaga ʼo te ʼAtua.

Te moʼoni ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga

Ko te Puleʼaga ʼo te ʼAtua neʼe ko te tāfito ʼaia ʼo te akonaki ʼa Sesu, pea neʼe fakahā ʼo laka ʼi te tuʼa teau tupu ʼi te Tohi-Tapu. ʼI te kamata ʼo tana minisitelio, neʼe ʼui e Sesu: “ ʼE maʼua ke ʼau tala te logo lelei ʼo te puleʼaga ʼo te ʼAtua ( . . . ), he ko te tupuʼaga ʼaia ʼo toku fekauʼi mai.” Neʼe ina akoʼi tana kau kaugana ke faikole ʼo fēnei: “Ke haʼu tou puleʼaga.” — Luka 4:43; 11:2.

Koteā koa te Puleʼaga? ʼE fakahā e te tikisionalio (The New Thayer’s Greek English Lexicon), tona ʼuluaki ʼuhiga ʼi te faka keleka neʼe fakaliliu e te Tohi-Tapu ʼaki te “puleʼaga” ko te: “pule faka hau, ʼafioʼi, ʼafioʼaga, pule takitaki,” pea ki tona lua ʼuhiga leva “ko he fenua ʼe fakalogo ki te ʼafio ʼo he hau”. Gali ʼe tou manatu ānai ko te Puleʼaga ʼa te ʼAtua ko he puleʼaga moʼoni ʼe pule ki ai he hau. ʼE ko ia koa la ʼaia?

Ei, ko ia, pea ko tona hau ko Sesu Kilisito totonu pe. ʼI muʼa ʼo te tupu ʼo Sesu neʼe ʼui e te ʼaselo kia Malia: “ ʼE lahi ānai ia, pea ʼe fakahigoa ānai ko te ʼAlo ʼo te Maʼoluga; pea ko Sehova ʼAtua ʼe ina foaki ānai ki ai te hekaʼaga faka hau ʼo Tavite, tana tamai” (Luka 1:32). Kapau neʼe foaki kia Sesu te hekaʼaga faka hau ʼe moʼoni papau ia ko ia ko te hau, pule ʼo te puleʼaga. ʼE tou maʼu ʼi te polofesia ʼa Isaia te tahi fakamoʼoni ko te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ko he Puleʼaga moʼoni ia: “He kua tupu maʼa tatou te tamasiʼi, he kua foaki maʼa tatou te foha: pea ko te puleʼaga ʼe hili ānai ki tona fuga ʼuma ( . . . ). ʼI te fakatuputupu ʼo tona puleʼaga pea mo te tokalelei ʼe mole ʼi ai ānai hona gataʼaga.” — Isaia 9:6, 7, Darby.

ʼE ʼafio koa ʼi fea ia Sesu? ʼI Selusalemi? Kailoa. ʼI te fakaʼata neʼe fai ki te polofeta ko Taniela neʼe sio ia Taniela kia Sesu ʼe ina tali te Puleʼaga, pea ki te ʼata ʼe ina fakaʼasi mai Sesu ʼi te lagi (Taniela 7:13, 14). ʼE ʼalu tahi mo te palalau ʼa Sesu ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga. Neʼe ina tautau higoaʼi ko “te Puleʼaga ʼo te lagi” (Mateo 10:7; 11:11, 12). ʼE toe ʼalu tahi foki te fahaʼi ʼaia mo te ʼu palalau ʼa Sesu kia Pilato ʼi tona fakamāuʼi neʼe ʼui fēnei e Sesu: “Ko toku puleʼaga ʼe mole kau ia ʼi te mālama ʼaenī. Ka na pau la neʼe kau toku puleʼaga ʼi te mālama ʼaenī, neʼe tau taku hahaʼi ke ʼaua naʼa ʼave ʼau ki te kau Sutea. Kae koʼeni, ko toku puleʼaga ʼe mole haʼu ia mai ai” (Soane 18:36). Ko takotou pasitea pe ʼe ko takotou patele ʼe natou ako atu koa ko te Puleʼaga ʼa Sesu ko he puleʼaga moʼoni, ʼe puleʼi mai selo? Pe ʼe natou ako atu koa ko te Puleʼaga ko he meʼa pe ia ʼe maʼuli ʼi ʼokotou loto? Kapau ko ia ʼaia, pea ʼe natou fufū ia koutou te ʼu palalau ʼa te ʼAtua.

Koteā koa he pikipikiga ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua pea mo te ʼu faʼahiga puleʼaga fakatagata kehekehe? Ko te Encyclopédie des religions, ʼaē neʼe faʼu e Mircea Eliade, ko te tagata ko Martin Luther, ʼi tana palalau ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga, neʼe ina lagaki: “Ko te ʼu puleʼaga ʼo te malamanei ( . . . ) ʼe feala ke higoaʼi ko te puleʼaga ʼo te ʼAtua”. Ko ʼihi ʼe natou akonaki, kapau ʼe natou faʼa fai ʼe feala hanatou ʼaumai te atu ʼu puleʼaga fakatagata ke hage ko te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. ʼI te taʼu 1983, ko te Fono ʼo te ʼu ʼEkelesia ʼo te malamanei neʼe fai te tala ʼaenī: “Kapau ʼe tou fakamoʼoni totatou holi fakamalotoloto ki te tokalelei ʼaki hatatou ʼu gāue totonu, ko te laumālie ʼo te ʼAtua ʼe feala ke ina fakaʼaogaʼi totatou ʼu gataʼaga moʼo foaki ki te ʼu puleʼaga ʼo te malamanei ke hage ko te puleʼaga ʼo te ʼAtua.

Tou tokaga foki ki te faikole ʼo te “Tamai ʼi selo”, ʼaē neʼe ako e Sesu ki tana kau kaugana ke natou faikole ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua, ke haʼu tou Puleʼaga pea hoki “ke fai tou finegalo [ʼo te ʼAtua], ohage ko tona fai ʼi selo ke toe feiā ʼi te kele!” (Mateo 6:10). Ko tona faka ʼuhiga ʼaenī, ʼe mole ko te hahaʼi ʼaē ka natou faka haʼele mai te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼi tana fai te finegalo ʼo te Tamai. Ko te haʼele mai ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼaē ka ina faka fealagia ānai ke fai Tona finegalo ʼi te kele. ʼO feafeaʼi?

Tou tokaga ki te lea faka polofeta ʼa Taniela kapite 2, vaega 44, ʼe ina ʼui fēnei: “ ʼI te ʼu ʼaho ʼo te ʼu hau ʼaia; ko te ʼAtua ʼo te lagi ʼe ina fakatuʼu ānai he puleʼaga ʼe mole ānai toe fakagata. ( . . . ) ʼE ina molomoloki ānai pea mo fakagata te atu puleʼaga fuli ʼaia, pea ko ia tonu ʼe tuʼu ānai ia ʼo mole ʼiloʼi hona gataʼaga.” Ko ia ʼe mole tou puna’maʼuli ki te ʼui ʼaē ʼa Sesu ko tona Puleʼaga ʼe mole kau ia ʼi te malamanei! ʼE moʼoni ia, ko te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼe ina ʼauhi ia te ʼu puleʼaga ʼo te malamanei pea ina fetogi ʼonatou tuʼulaga takitaki. ʼI tona ʼaluʼaga ʼaē neʼe ko te ʼAtua ʼaē neʼe ina fakatuʼu te puleʼaga ʼaia, ʼe ina hāofaki leʼoleʼohi ānai ke fai te finegalo ʼo te ʼAtua ʼi te kele.

Ko ia ʼe mahino ai kia tatou te tupuʼaga ʼo he ʼauhi ʼo te atu ʼu puleʼaga ʼaia, ʼi tatatou ʼiloʼi ia ia ʼaē ʼe ina puleʼi te malamanei. Ko te ʼapositolo ko Soane neʼe ina tohi: “Ko te malamanei katoa ʼe takoto ia ʼi te mālohi ʼo te agakovi” (1 Soane 5:19). “Te mālohi ʼo te agakovi” ko Satana te Tevolo, ʼaē ʼe higoaʼi e Paulo “Ko te ʼatua ʼo te tuʼu ʼo te mālama ʼaeni” (2 Kolonito 4:4). Ko te ʼu puleʼaga ʼaē ʼe kau ki te malamanei, ʼaē e ʼatua ki ai Satana ʼe mole feala ke fakatatau mo te Puleʼaga ʼa te ʼAtua.

Pea ko te tahi tupuʼaga ʼaia ʼo te mole kau ʼa Sesu ki te ʼu meʼa faka politike. ʼI te haga ʼa te kau Sutea puleʼaga faitaliha ʼo kumi ia ia ke faka nofo hau, pea neʼe hola ia (Soane 6:15). Ohage ko tatatou vakaʼi, neʼe palalau fakahagatonu ia kia Pilato, ʼo ina ʼui age: “Ko toku puleʼaga ʼe mole kau ʼi te mālama ʼaeni”. Pea mo faka ʼalu tahi mo tana palalau ʼaia neʼe ina ʼui ʼo ʼuhiga mo tana kau kaugana: “ ʼE mole natou kau ʼi te malamanei, ohage ko ʼau ʼe mole ʼau kau ʼi te malamanei” (Soane 17:16). Ko ia, ko te kau takitaki lotu ʼaē ʼe natou akonaki, ʼe feala te faka haʼu fakavilivili ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua, ʼi te fai ʼo he ʼu fakatuʼutuʼu foʼou ʼi te malamanei pea mo ʼekenaki te hahaʼi fakalogo ke natou fai mo natou, ko te ʼu polofeta loʼi. ʼE natou fufū te ʼu folafola ʼa te Tohi-Tapu pea mo ʼonā fua ki te hahaʼi.

He koʼe koa ʼe maʼuhiga?

Ko he ʼu manatu fakatagata pe koa ia? Kailoa ia. Ko te ʼu akonaki ʼaē ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua neʼe ina fakahēhē te tokolahi pea mo fulihi te agaaga ʼo te hisitolia. Ohage la, ko te tohi katolika Théo, neʼe ina ʼui: “Ko te hahaʼi ʼa te ʼAtua kua haʼele ki te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼaē ka ina akoʼi te kele ʼaki ia Kilisito ( . . . ). Ko te ʼekelesia ko te huli ʼo te Puleʼaga”. ʼI tana fakatatau ia ia ki te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. Ko te ʼekelesia katolika neʼe mālohi ai lolotoga taʼu e sekulo ʼo te temi muʼa. ʼE toe feiā pe ia ʼaho nei, ko te kau takitaki ʼo te ʼekelesia neʼe natou faiga ke natou kau ki te faʼufaʼu ʼo te ʼu meʼa ʼo te malamanei, ʼo kau ai ki niʼihi puleʼaga politike pea mo fakafeagai niʼihi age.

Ko te tagata talalogo neʼe ina fakahā ia te faʼahiga sio kua mafola pe la ia ʼi te temi ʼotatou, ʼo ina ʼui fēnei: “Ko te ala ʼo te fetofetogi ko te puleʼaga ʼaia he ko tona ʼuhiga ko te fetofetogi ʼe ina tānaki te hahaʼi moʼo faʼu ʼo he maʼuli foʼou: ko Sesu ( . . . ), ko Gandhi ( . . . ) pea mo ʼihi atu”. Ko te akonaki ʼaē ʼe ʼui ko te mālohi faka politike ʼe feala tana tokoni ki te lelei ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua, pea mo te fakafisi ko te Puleʼaga moʼoni ia, neʼe ina ʼaumai te kau takitaki lotu ke natou kumi honatou ʼu tuʼulaga faka politike, pea neʼe ina toe taki ʼihi ʼo fakamaveuveu pea mo kau ʼi te ʼu tau sevili pea mo te ʼu tokakovi. Ko te ʼu meʼa fuli ʼaenī ʼe hā ʼaki mai ai ʼe mole ʼalu tahi mo te moʼoni ʼaē ko te Puleʼaga ʼo te ʼAtua, ʼe mole kau ʼi te malamanei. Pea ko te kau takitaki lotu ʼaē neʼe natou kau mālohi ki te fai politike ʼe natou kau natou ʼi te mālama, ko ia ʼaē, neʼe ʼui age e Sesu ki tana kau tisipulo moʼoni ʼe mole natou kau ai. Ko natou ʼaē ʼe natou ʼui, ko te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼe tou aʼu ki ai ʼaki te ʼu gāue faka politike, ko natou ʼaia ko te kau polofeta loʼi. ʼE natou fufū te ʼu folafola ʼa te ʼAtua ki te hahaʼi.

Kapau ko te kau takitaki lotu ʼo te keletiate ʼe natou akonaki moʼoni te talanoa ʼo te Tohi-Tapu, ko tanatou kau hahaʼi tui ʼe natou ʼiloʼi ko te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼe ina toʼo ānai te ʼu faigataʼa ohage ko te masisiva, te mahahaki, te fehiʼa ki te ʼu lanu, pea mo te fakapopula. Pea ʼe hoko ānai ia te fahaʼi ʼaia ʼi te lakaga ʼe finegaloʼi e te ʼAtua. ʼE mole ina fai ānai ia ʼaki he faʼufaʼu foʼou faka politike, ʼaē ka pulihi ānai ʼi te temi ʼe haʼu ānai te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. Kapau ko te ʼu takitaki lotu ko natou ko te kau polofeta moʼoni, ʼe tonu ke natou akonaki ki tanatou kau hahaʼi lotu, kapau ʼe natou talitali ki te Puleʼaga ʼo te ʼAtua, ʼe feala tanatou maʼu he tokoni moʼoni, mai te ʼAtua moʼo tauʼi te ʼu faigataʼa ia ʼo te mālama ʼaenī.

Pea, ʼe natou akoʼi ānai ki ʼanatou kau hahaʼi tui, ko te maumauʼi ʼo te ʼu fakatuʼutuʼu ʼo te malamanei ʼaē ʼe tuku mai ai te ʼu faigataʼa ia, neʼe tala faka polofeta ʼi te Tohi-Tapu pea ko he fakaʼiloga ia te kua ōvi mai te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. ʼIo, ko te Puleʼaga ʼo te ʼAtua kua ōvi tana fetogi te ʼu fakatuʼutuʼu faka politike ʼo te temi ʼaenī. Ko he tapuakina makehe ānai ia! — Mateo 24:21, 22, 36-39; 2 Petelo 3:7; Fakahā 19:11-21.

Ko te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ʼe ina taki te malamanei

Koteā ʼaē ʼe foaki mai ānai e te Puleʼaga ʼo te ʼAtua ki te malamanei? Koutou fakakaukau muʼa, ʼi te ʼuhu fuli, ʼe koutou tutuʼu mālolohi? ʼE mole he tahi ʼo te loto fale ʼe mahaki pe ʼe kua vave mate. ʼE feiā pe mo ʼakotou ʼu mate ʼofaina ʼe toe fakaliliu atu ānai ʼaki te fakatuʼuake (Isaia 35:5, 6; Soane 5:28, 29). Ko te ʼu faigataʼa ia faka paʼaga, ʼuhi ko te mānumānu ʼo te hahaʼi fai fakatau pea mo te ʼu tuʼu faka paʼaga siosio lanu, ʼe pulihi ānai ia. ʼE ʼi ai takotou ʼapi matalelei pea mo he koga kele lahi ʼe koutou toʼo ai meʼa fuli moʼo fafaga ʼo te loto fale (Isaia 65:21-23). ʼE feala leva takotou haʼele ki te potu fuli, ʼi he lakaga pe, ʼo te ʼaho ʼo feiā pe mo te poʼuli, ʼe mole koutou tuʼania heʼe tuʼutāmaki. Mole kei ʼi ai he ʼu tau — he fakapō kia koutou. ʼE maʼuhiga ki te hahaʼi ia koutou. Ko te hahaʼi agakovi kua pulihiʼi. Ko te ʼofa pea mo te faitotonu kua mafola. Neʼe kua koutou fakakaukau koa ki he temi feiā? He ko te mālama feiā ʼaē ka teuteuʼi ānai e te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. — Pesalemo 37:10, 11; 85:10-13; Mikea 4:3, 4.

ʼE ko he moe misi pe koa ia? Kailoa. Koutou lau te ʼu koga Tohi-Tapu ʼaenī ʼe tuʼu ʼi te palakalafe ʼi ʼoluga, pea hoki koutou maʼu ai leva, te ʼu meʼa ʼaē neʼe tohi ʼo ʼuhiga mo te ʼu fakapapau neʼe fai e te ʼAtua. Kapau neʼe mole heʼeki fakahā atu te ʼu moʼoni ʼo ʼuhiga mo te meʼa ʼaē ka fai ānai e te Puleʼaga ʼo te ʼAtua maʼa te kele pea ʼe neʼe fufū ia ia koutou te ʼu folafola ʼa te ʼAtua.

Manuʼia foki, ʼe mole gata ʼaki ai. Neʼe ʼui e Sesu, ʼi totatou temi “ko te logo lelei ʼaenī ʼo te puleʼaga ʼe faka mafola ānai ʼi te kele katoa, moʼo fakamoʼoni ki te ʼu puleʼaga katoa; pea hoki hoko mai ai leva mo te fakaʼosi” (Mateo 24:14). Ko te nusipepa ʼaenī ʼe koutou lau ʼe kau mo ia ki te gāue ʼo te faka mafola. ʼE matou fakaloto mālohiʼi koutou ke koutou tokaga ʼo fakamamaʼo mai te kau polofeta loʼi. Koutou fakasiosio lelei ki te ʼu Folafola ʼa te ʼAtua ʼo kumi te moʼoni ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. Pea, koutou fakalogo ki te Puleʼaga ʼaia, heʼe ko te fakatuʼutuʼu ʼa te Tagata tauhi ōvi, ia Sehova ʼAtua. ʼI tona ʼuhiga moʼoni, ko te ʼamanaki pe ʼaia e tahi pea ʼe hoko ānai ia.

[Paki ʼo te pasina 5]

Ko Luther neʼe ina akonakiʼi, ko te ʼu puleʼaga fakatagata ʼe feala tatatou fakaʼaoga ohage ko te Puleʼaga ʼa te ʼAtua.

[Haʼuʼaga ʼo te paki]

Courtesy of the Trustees of the British Museum

[Paki ʼo te pasina 7]

Ko Sehova ohage ko he Tagata tauhi ōvi manavaʼofa, ʼe ina teuteuʼi ānai ʼaki tona Puleʼaga he faʼahiga maʼuli ʼe mole feala ānai ke fai e he tagata.