Ko Te Hahaʼi ’Ǟteaina Kae ʼe Maʼua Ki Te ʼAtua
“ ʼE koutou ʼiloʼi anai te moʼoni, pea ko te moʼoni ʼe ina hāofaki anai koutou.”— Soane 8:32.
1, 2. a) Neʼe feafeaʼi te tuʼulaga ʼo te ʼāteaina ʼi te hisitolia ʼo te tagata? b) Ko ai pe koa ʼaē ʼe ʼāteaina moʼoni? Koutou fakamatalatala.
TE ʼĀTEAINA. ʼE ko he kupu mālohi foki! Ko te hahaʼi neʼe nātou faʼa kātaki te ʼu atu tau pea mo te ʼu maveuveu, pea mo te ʼu tokakovi ʼo ʼuhiga mo te kumi ʼo te lelei ʼo te hahaʼi ʼuhi ko te holi ʼaē ki he ʼāteaina. ʼIo, ko te tohi (Encyclopedia Americana) neʼe ina ʼui fēnei: ‘ ʼI te tuputupu ʼo te sivilisasio, neʼe mole ʼi ai he tahi age meʼa neʼe maʼuhiga ʼi te tuʼulaga ʼo te ʼāteaina.’
2 Kae, ʼe tokolahi koa ia nātou ʼaē ʼe ʼāteaina moʼoni? Ko te toko fia koa ʼe nātou mahino ki te ʼuhiga ʼo te kupu ʼaē ko te ʼāteaina? Koʼeni te tala ʼa te tahi tohi (The World Book Encyclopedia): “Ke lava ʼo maʼu he ʼāteaina katoa, ʼe mole ʼi ai he tuʼakoi ʼo ʼuhiga mo ta kita faʼahiga manatu, mo ta kita faʼahiga palalau, pea mo ta kita faʼahiga gāue. ʼE tonu ke tou maʼu he ʼu fealagia ki ai pea mo he loto faʼifaʼitaliha ʼo ʼuhiga mo te fili ʼo te ʼu fealagia ʼaia.” ʼAki te ʼu meʼa ʼaenī, ʼe koutou ʼiloʼi koa he tahi kua ina maʼu te ʼāteaina moʼoni? Ko ai koa ʼaē ʼe feala ke ina ʼui “ ʼe mole ʼi ai he tuʼakoi ki tana faʼahiga manatu, ki tana faʼahiga palalau, ki tana faʼahiga gāue”? ʼI te agamahani, ko te tokotahi pe ʼi te ʼatulaulau katoa ʼaenī ʼe tau mo te meʼa ʼaia: ko Sehova ʼAtua. Ko ia tokotahi ʼe ʼāteaina katoa. Ko ia tokotahi ʼe feala ke ina fakahoko te meʼa ʼaē ʼe loto ki ai, logope te ʼu fakafeagai. Ko ia ʼe “Māfimāfi”. — Fakahā 1:8; Isaia 55:11.
3. ʼI te agamahani, koteā koa ʼaē ʼe ina faka fealagia ki te tagata ia te faʼifaʼitaliha?
3 Ko te ʼāteaina ʼo te tagata kelekele ʼe veliveli ia. ʼI te agamahani, ko te fai pule ʼaē ʼe ina foaki pe ʼe ina fakagafua te ʼāteaina, pe ʼe ko te ʼāteaina ʼaia ʼe pipiki ki ta kita fakalogo ki te fai pule. ʼIo, ʼe teitei pe ʼi te ʼu ʼaluʼaga fuli, ʼe tou lava ʼo ʼāteaina mo kapau ʼe tou ʼiloʼi te pule ʼo ia ʼaē ʼe ina foaki mai totatou ʼāteaina. Ohage la, ko te hahaʼi ʼaē ʼe nātou maʼuʼu’li ʼi te “mālama faʼifaʼitaliha”, ʼe nātou maʼu te ʼu lelei lahi, ohage ko te loto faʼifaʼitaliha ki tonatou maʼuli, ki te meʼa ʼaē ʼe nātou loto ki ai, feiā aipe mo te lotu. Koteā koa ʼaē ʼe faka fealagia te ʼu faʼifaʼitaliha ʼaia? Ko te lao ʼo te fenua. ʼE feala hatatou maʼu te ʼu faʼifaʼitaliha ʼaia mokā ʼe tou fakalogo ki te lao. Ko ʼaē ʼe mole ina fakaʼaoga lelei tona faʼifaʼitaliha pea mo talagataʼa ki te lao, ʼe fakamaʼuaʼi ia ki te kau takitaki, pea ko tana faʼifaʼitaliha ʼe feala ke tāʼofi fakafokifā ʼaki he tūʼa ke pilisoniʼi. — Loma 13:1-4.
Ko te ʼāteaina fakaʼatua: ʼaki te ʼu fakamaʼuaʼi
4, 5. Ko te ʼāteaina feafeaʼi koa ʼaē ʼe maʼu e te kau ʼatolasio ʼa Sehova, pea he koʼe ʼe tonu ke fakamaʼuaʼi tatou kia te ia?
4 ʼI te ʼuluaki sekulo, neʼe talanoa ia Sesu ʼo ʼuhiga mo te ʼāteaina. Neʼe ina ʼui ki te kau Sutea: “Kapau ʼe koutou maʼuʼuli ʼi taku folafola, ko koutou ko taku kau tisipulo moʼoni, pea ʼe koutou ʼiloʼi anai te moʼoni, pea ko te moʼoni ʼe ina hāofaki anai koutou.” (Soane 8:31, 32.) Neʼe mole talanoa ia Sesu ki tanatou faʼifaʼitaliha ʼo ʼuhiga mo te meʼa ʼaē ʼe nātou loto ki ai, feiā aipe mo te lotu. Pea tahi, neʼe mole talanoa ia ki honatou hāofaki mai te popūla ʼaē ʼi Loma, ʼaē ko he meʼa neʼe holi ʼaupito ki ai te kau Sutea tokolahi. ʼIo, ʼe ko he meʼa maʼuhiga age ia, ko he ʼāteaina ʼe mole foaki mai ia e te ʼu lao fakatagata pe ʼe ko te ʼu fakaʼamuʼamu ʼa te kau takitaki pule, kae ko te ʼāteaina ʼaia ʼe haʼu ia mai te Tuʼi Pule ʼo te ʼatulaulau, ko Sehova. Ko te ʼāteaina ʼaia ʼe ʼiloʼi ʼe ʼaē ʼe mole mataku ki te ʼu meʼa fakatemonio, pea mo fakapōʼuli ki te ʼu meʼa faka lotu. Ko te ʼāteaina ʼaē ʼe foaki e Sehova ʼe moʼoni ia, pea ʼe heʼe gata ia.
5 Neʼe ʼui e te ʼapositolo ko Paulo fēnei: “Ko Sehova ʼe laumālie, pea ʼi te faʼahi ʼaē ʼe nofo ai te laumālie ʼo Sehova, ʼi te faʼahi ʼaia ʼe nofo ai te ʼāteaina.” (2 Kolonito 3:17). Lolotoga ʼo te ʼu sekulo, neʼe haga fai e Sehova te ʼu meʼa ʼo ʼuhiga mo te hahaʼi, feiā ke ʼiloʼi anai ʼi he ʼaho e te kau agatonu ia te ʼāteaina fakatagata matalelei pea mo fakatalakitupua, “ko te ʼāteaina faka kolōlia ʼo te ʼu fānau ʼo te ʼAtua”. (Loma 8:21.) Kae ʼi te temi nei, ʼe foaki mai e Sehova te faʼahiga ʼāteaina ʼi te Tohi-Tapu, pea kapau ʼe mole lelei tatatou fakaʼaoga te ʼāteaina ʼaia, ʼe fakamaʼuaʼi tatou kia te ia. Neʼe fēnei ia te tohi e te ʼapositolo ko Paulo: “ ʼE mole he meʼa ʼe ū ki te sio ʼa te ʼAtua, ka ko te meʼa fuli pe ʼe telefua pea mo ʼātea kia mata ʼo ia ʼaē ʼe ina fakamaūʼi tatou.” — Hepeleo 4:13.
6-8. a) Ko te ʼāteaina feafeaʼi ʼaē neʼe maʼu e Atama pea mo Eva, pea koteā te meʼa ʼaē neʼe feala ai pe ke nā taupau te ʼu ʼāteaina ʼaia? b) Koteā ʼaē neʼe puli ia Atama pea mo Eva feiā aipe ki tonā hākoga?
6 Ko totatou ʼu maʼua ʼaē kia Sehova neʼe ʼiloga pe ʼi te temi ʼaē ʼo totatou ʼu ʼuluaki mātuʼa, ko Atama pea mo Eva. Neʼe fakatupu e Sehova ia nāua mo te meʼa lelei ʼaē ko te loto faʼifaʼitaliha. ʼI tana fakaʼaoga fakalelei ʼo tona loto faʼifaʼitaliha, ʼe nā maʼu ai ʼihi ʼu tapuakina, neʼe mole nā ʼiloʼi te matataku, te mahaki, te mate, pea neʼe lava tanā fakaōvi faʼifaʼitaliha ki tanā Tāmai ʼi selo mo he leʼo ʼo loto ʼe tokalelei. Kae ʼi tanā mole fakaʼaoga lelei ʼo tona loto faʼifaʼitaliha, neʼe ina fetogi leva ia meʼa fuli.
7 Neʼe tuku e Sehova ia Atama pea mo Eva ki te ʼōloto ʼo Eteni, ke nā maʼuli fiafia ai, neʼe ina foaki age te ʼu fua ʼo te ʼu fuʼu ʼakau fuli ʼaē ʼi te ʼōloto — ko te ʼakau pe, e tahi neʼe tapuʼi kia nāua. Ko te fuʼu ʼakau ʼaia neʼe ina tuku maʼa ia; neʼe ko te “fuʼu ʼakau ʼo te mālama ki te lelei pea mo te kovi”. (Senesi 2:16, 17.) ʼI tanā mole kai te fua ʼo te fuʼu ʼakau ʼaia, ʼe fakahā anai e Atama pea mo Eva tanā ʼiloʼi ʼaē ko Sehova tokotahi pe ʼe tonu ke ina fakatotonu te lao ʼo ʼuhiga mo te meʼa ʼaē ʼe lelei pea mo kovi. Kapau ʼe nā fakalogo pea ʼe mole nā kai te fua ʼo te fuʼu ʼakau ʼaē neʼe tapuʼi, ʼe haga aipe ia Sehova ʼo foaki age kia nāua ʼihi ʼu ʼāteaina.
8 Ko te malaʼia foki, neʼe fakalogo pe ia Eva ia ki te kākā ʼa te gata ʼaē ʼe tonu ke ina ‘ ʼiloʼi te meʼa ʼe lelei pea mo te meʼa ʼe kovi’. (Senesi 3:1-5). Neʼe ko ia ʼaē neʼe ʼuluaki kai ki te fua ʼo te fuʼu ʼakau ʼaē neʼe tapuʼi, pea muli atu ki ai pea mo Atama. Ko tona ikuʼaga, neʼe nā ufiufi pea mo nā fenonoʼi ʼi te temi ʼaē neʼe palalau mai ai ia Sehova ʼAtua kia nāua ʼi te ʼōloto ʼo Eteni (Senesi 3:8, 9). Pea tahi neʼe nā liliu ʼi te temi pe ʼaia ko te ʼu hahaʼi agahala: kua puli ia nāua tanā fakaōvi faʼifaʼitaliha ki te ʼAtua, ko te faʼifaʼitaliha ʼaia ʼe haʼu mai he leʼo ʼo loto ʼe tokalelei. Tupu mai te meʼa ʼaia, ʼe mole kei nā ʼāteaina mai te mahaki pea mo te mate; neʼe puli ia nāua te ʼāteaina ʼaia pea feiā aipe mo tonā hākoga. Neʼe ʼui e Paulo fēnei: “ ʼAki te tagata e tahi [Atama] ko te agahala neʼe hu ki te malamanei, pea ʼaki te agahala te mate, pea ko te mate neʼe mafola leva ki te tagata fuli koteʼuhi ko te hahaʼi fuli kua agahala.” — Loma 5:12; Senesi 3:16, 19.
9. Ko ai koa te ʼu tagata ʼaē neʼe ʼiloa ʼuhi ko tanatou fakaʼaoga lelei ʼo te ʼāteaina ʼaē neʼe ia nātou?
9 Kae, ko te tagata neʼe ina maʼu tuʼumaʼu pe te loto faʼitaliha, koia ki muli age, ko ʼihi tagata ʼe mole haohaoa neʼe nātou fakaʼaoga lelei tonatou loto faʼitaliha moʼo gāue kia Sehova. Ko te ʼu higoa ʼo ʼihi ia nātou kei tou maʼu pe ia ʼaho nei. Ohage ko te ʼu tagata ko Apele, Enoke, Noe, Apalahamo, Isaake, pea mo Sakopo (ʼaē neʼe higoaʼi ko Iselaele) ko te ʼu faʼifaʼitakiʼaga ʼo ʼuhiga mo te fakaʼaogaʼi ʼo te faʼahiga ʼāteaina ʼaē kei nātou maʼu moʼo fai te finegalo ʼo te ʼAtua. Pea neʼe fua lelei pe kia nātou. — Hepeleo 11:4-21.
Te ʼāteaina ʼo te hahaʼi ʼaē fili e te ʼAtua
10. Neʼe feafeaʼi te ʼu faʼahiga palalau ʼo ʼuhiga mo te fuakava ʼaē neʼe fai e Sehova pea mo tana hahaʼi?
10 ʼI te ʼu ʼaho ʼo Moisese, neʼe hāofaki e Sehova te ʼu foha ʼo Iselaele — ʼaē ko te toko miliona — neʼe maʼunofo ʼi Esipito pea mo ina fai mo nātou ia te fuakava ke nātou liliu ko tana hahaʼi makehe. ʼI te fuakava ʼaia, neʼe maʼu ai e te kau Iselaele te kau pelepitelo pea mo te fakatuʼutuʼu ʼo te ʼu sakilifisio manu moʼo ‘fakamolemole’ ʼanatou agahala, ko he fakatā ʼaia. Pea, neʼe nātou fakaōvi faʼifaʼitaliha ʼo ʼuhiga mo te tauhi ʼaē ki te ʼAtua. Neʼe nātou toe maʼu mo te faʼahiga fakatuʼutuʼu ʼo te lao pea mo te ʼu pelesepeto moʼo taupau nātou mai te ʼu gāue fakatemonio pea mo te tauhi hala. Ki muli age, ʼe nātou maʼu anai te Kele ʼo te fakapapau ko honatou tofia, pea mo ʼiloʼi papau ʼe nātou maʼu anai te tokoni mai te ʼAtua ʼo ʼuhiga mo nātou ʼaē ʼe fakafeagai anai kia nātou. ʼE fakamaʼua e te fuakava ʼaia ia te kau Iselaele ke nātou mulimuli ki te Lao ʼa Sehova. Neʼe tali lelei e te kau Iselaele ia te meʼa ʼaia, pea mo nātou ʼui fēnei: “Ko meʼa fuli neʼe lea ki ai ia Sehova, ʼe mātou fai leleiʼi anai.” — Ekesote 19:3-8; Teutalonome 11:22-25.
11. Koteā te meʼa neʼe hoko ʼi te temi ʼaē neʼe hala ai te taupau e Iselaele, te fuakava ʼo te Lao ʼaē mo Sehova?
11 Lagi taʼu e 1 500, ko te kau Iselaele neʼe nātou maʼuʼuli lelei pea mo Sehova. Kae neʼe tuʼa lahi tanatou hala ʼi te taupau ʼaē ʼo te fuakava. Tuʼa lahi pe tanatou holi ki te tauhi hala pea mo popūla ki te ʼatolasio mo te ʼu meʼa fakatemonio, koia neʼe tuku ai e te ʼAtua ke nātou maʼunofo ia nātou ʼaē neʼe ko tonatou ʼu fili (Kau Fakamāu 2:11-19). ʼI tanatou mole fiafia ʼi te ʼu tapuaki faka ʼāteaina ʼaē ʼe nātou maʼu ʼi tanatou taupau te fuakava, neʼe tautea nātou ia ʼuhi ko tanatou talagataʼa ki te fuakava ʼaia (Teutalonome 28:1, 2, 15). Koia, ʼi te taʼu 607 ʼi muʼa atu ʼo Sesu Kilisito, neʼe tuku e Sehova ke fakapopūlaʼi te fenua e Papiloni. — 2 Fakamatala 36:15-21.
12. Koteā te meʼa ʼaē neʼe ʼiloga lelei ʼo ʼuhiga mo te fuakava ʼo te Lao ʼa Moisese?
12 Neʼe ko he meʼa faigataʼa. Neʼe tonu ke nātou mahino ki te maʼuhiga ʼaē ʼo te taupau ʼo te Lao. Kae, hili ki ai taʼu e 70, ʼi te toe liliu ʼa te kau Iselaele ki tonatou fenua, neʼe nātou toe hala ʼo ʼuhiga mo te mulimuli ki te fuakava ʼo te Lao. Lagi hili ki ai taʼu e teau ʼi tanatou toe liliu mai, neʼe ʼui fēnei e Sehova ki te kau pelepitelo ʼo Iselaele: “Ko koutou, neʼe koutou maliu kehe ʼi te ala. Neʼe koutou faka tūkia te tokolahi ʼi te lao. Neʼe koutou maumauʼi te fuakava ʼo Levi.” (Malakia 2:8). Pea tahi, tatau aipe mo nātou ʼaē ʼi te kau Iselaele neʼe tauhi fakamalotoloto kae neʼe mole nātou lavaʼi ia te Lao haohaoa ʼaia. ʼO mole ʼui ke liliu te lao ko he tapuakina, neʼe liliu ia ohage ko te ʼu palalau ʼaenī ʼa te ʼapositolo ko Paulo, “ko te malaʼia”. (Kalate 3:13.) ʼO ʼiloga lelei mai, ʼe ko he tahi age meʼa maʼuhiga ʼi te fuakava ʼo te Lao ʼa Moisese, neʼe ʼaoga ia moʼo taki te ʼu tagata agatonu ʼaē ʼe mole haohaoa ki te ʼāteaina faka kolōlia ʼo te ʼu fānau ʼo te ʼAtua.
Te ʼuhiga ʼo te ʼāteaina faka kilisitiano
13. Koteā koa te tahi age tafitoʼaga lelei neʼe fai ʼo ʼuhiga mo te ʼāteaina?
13 Ko te meʼa maʼuhiga ʼaia, neʼe ko te sakilifisio faifakalelei ʼaē ʼo Sesu Kilisito. ʼI te taʼu 50 ʼo totatou temi, neʼe faitohi ia te ʼapositolo ko Paulo ki te kokelekasio kilisitiano fakanofo ʼi Kalate. Neʼe ina fakahā kia nātou ia te haga ʼaē ʼa Sehova ʼo hāofaki nātou, ʼi tanatou maʼunofo ʼaē ʼi te fuakava ʼo te Lao pea mo ʼui kia nātou fēnei: “ ʼE ko he ʼāteaina feiā ʼaē neʼe hāofaki ai tatou e Kilisito. Koutou haga nonofo ai pea mo fakatokaga naʼa toe taki koutou e te popūla.” (Kalate 5:1). Neʼe hāofaki feafeaʼi koa e Sesu ia te tagata?
14, 15. Ko te ʼaluʼaga taulekaleka feafeaʼi ʼaē neʼe haga ia Sesu ʼo hāofaki ʼaki te kau Sutea pea mo nātou ʼaē ʼe mole sutea?
14 ʼI te ʼosi mate ʼo Sesu, ko te kau Sutea ʼaē neʼe tui ko ia ko te Mesia pea mo liliu ko tana kau tisipulo, neʼe nātou hu ki te fuakava foʼou, ʼaē neʼe fetogi te fuakava ʼo te Lao ʼāfea (Selemia 31:31-34; Hepeleo 8:7-13). ʼI te fuakava foʼou ʼaia, ko nātou pea mo te hahaʼi tui ʼe mole Sutea, neʼe nātou faʼufaʼu fakatahi ki muli age, ko te fenua foʼou, te fenua fakalaumālie ʼaē neʼe liliu ko te hahaʼi makehe ʼa te ʼAtua (Loma 9:25, 26; Kalate 6:16). ʼI tonatou maʼuli ʼaia, neʼe nātou maʼu te ʼāteaina ʼaē neʼe fakapapau e Sesu ʼi tana ʼui fēnei: “Ko te moʼoni ʼe ina hāofaki anai koutou.” Ko te moʼoni neʼe ina hāofaki te kau Sutea ʼaē neʼe liliu ko te kau kilisitiano, mai te malaʼia ʼo te Lao ʼa Moisese pea mo te ʼu agaʼi fenua mamafa fuli ʼaē neʼe fakamaʼua ki ai nātou e te ʼu takitaki lotu. Kae ki te kau kilisitiano ʼaē neʼe mole kau ʼi te fenua Sutea, ko te moʼoni neʼe ina toe hāofaki nātou ʼi te ʼatolasio pea mo te ʼu meʼa fakatemonio ʼaē ʼe pipiki ki tanatou lotu ʼāfea (Mateo 15:3, 6; 23:4; Gāue 14:11-13; 17:16). Pea neʼe mole gata ʼaki pe ʼi ai.
15 ʼI tana talanoa ʼaē ʼo ʼuhiga mo te moʼoni ʼaē ʼe maʼu ai te ʼāteaina, neʼe ʼui e Sesu fēnei: “ ʼE ʼau ʼui atu fakalelei: ko ʼaē pe ʼe ina fai te agahala ʼe kaugana ia ki te agahala.” (Soane 8:34). Talu mai te talagataʼa ʼaē ʼa Atama pea mo Eva, ko te hahaʼi takitokotahi ʼe agahala pea mo maʼunofo ai. Ko te tokotahi pe neʼe mole kau ai, ko Sesu totonu, pea ko tona sakilifisio faifakelelei neʼe ina hāofaki te hahaʼi tui ʼaē ʼi te popūla. ʼE moʼoni, ʼe nātou agahala talu mai tanatou tupu. ʼI te temi nei, kua feala hanatou fakahemala ʼi tanatou ʼu agahala pea mo kole he fakamolemole ʼaki te sakilifisio faifakalelei ʼa Sesu, pea mo nātou falala ko tanatou ʼu faikole ʼe tokagaʼi (1 Soane 2:1, 2). ʼAki te sakilifisio faifakelelei ʼa Sesu, ʼe tala e te ʼAtua ʼe nātou agatonu, pea kua feala tanatou fakaōvi kia te ia ʼaki he leʼo ʼo loto ʼe tokalelei (Loma 8:33). Pea tahi foki, ʼe foaki e te sakilifisio faifakalelei kia nātou ia te ʼamanaki ʼaē ki he fakatuʼuake ki te maʼuli, neʼe toe hāofaki pe ia nātou e te moʼoni mai te mataku ki te mate. — Mateo 10:28; Hepeleo 2:15.
16. Koteā koa ʼaē ʼe mole tatau ai te ʼāteaina faka kilisitiano pea mo te ʼāteaina ʼo te malamanei?
16 ʼAki he faʼahiga ʼaluʼaga taulekaleka, ko te ʼāteaina faka kilisitiano neʼe foaki ki te ʼu tagata pea mo te ʼu fafine ʼe nātou ʼaluʼaga kehekehe. Ko te kau masisiva, te kau pilisoni, feiā aipe mo te ʼu kaugana, ʼe feala ke nātou ʼāteaina ai. ʼI te tahi atu faʼahi, ko te ʼu hahaʼi lalahi ʼo te ʼu puleʼaga ʼaē neʼe nātou fakafisi ki te logo ʼo ʼuhiga mo Kilisito, kei nātou maʼunofo pe nātou ʼi te ʼu meʼa fakatemonio, ʼi te agahala, pea mo te mataku ki te mate. ʼAua naʼa hala ia tatou ʼi he lakaga ia te fakamālo kia Sehova ʼo ʼuhiga mo te ʼāteaina ʼaenī ʼe tou maʼu. ʼE mole ʼi ai he meʼa ʼi te mālama ʼaenī ʼe mata feʼauga mo te ʼofa ʼaia.
Hahaʼi ʼāteaina, kae ʼe fakamaʼuaʼi
17. a) Neʼe pulihi feafeaʼi e te tokolahi ʼi te ʼuluaki sekulo tonatou ʼāteaina faka kilisitiano? b) He koʼe ʼe mole tonu ke tou faihala ʼo ʼuhiga mo te ʼāteaina ʼo te mālama ʼo Satana?
17 ʼI te ʼuluaki sekulo, tokolahi ʼi te kau kilisitiano fakanofo, lagi neʼe nātou fiafia ʼi tonatou ʼāteaina pea mo tanatou maʼuli agatonu aipe logope te ʼu meʼa neʼe hoko kia nātou. Malaʼia foki, ko ʼihi ʼaē neʼe kua nātou ʼahiʼahiʼi te ʼāteaina faka kilisitiano ʼaia, mo tona ʼu lelei fuli, neʼe nātou lī tuʼa ki ai pea mo toe liliu ki te popūla ʼo te malamanei. Koteā tona tupuʼaga? Lagi ko te tui ʼa te tokolahi neʼe kua vaivai, pea mo nātou ‘tafea’. (Hepeleo 2:1.) Ko ʼihi ‘neʼe nātou tekeʼi te tui pea mo te leʼo ʼo loto ʼe tokalelei, pea neʼe nātou tūkia ʼo ʼuhiga mo tanatou tui’. (1 Timoteo 1:19.) Lagi neʼe nātou to ki te mānumānu koloā pe ʼe ki te faʼahiga agavale fakasino. ʼE ko he meʼa maʼuhiga foki ha tatatou taupau ta kita tui pea mo tatatou faʼufaʼu ki te tafitoʼaga ʼaia, ʼo tou nonofo maʼumaʼua ʼi te ako takitokotahi, ʼo tou kau ki te ʼu fono, pea mo te faikole, pea mo te ʼu gāue faka kilisitiano (2 Petelo 1:5-8)! ʼAua naʼa tou meʼa noaʼi te ʼāteaina faka kilisitiano ʼaia! ʼIo, tokolahi ʼe feala ke nātou holi ki te maʼuli faʼifaʼitaliha ʼaē ʼi tuʼa atu ʼo te kokelekasio, ʼo nātou manatu ko te hahaʼi ʼo te malamanei ʼe ʼāteaina age nātou. Kae, ko te meʼa ʼaē ʼi te malamanei ʼe hage ko he ʼāteaina, ʼi te agamahani ia ko te lī tuʼa ki ʼonatou maʼua. Kapau ʼe mole tou kaugana ki te ʼAtua, ʼe tou maʼunofo tatou ʼi te agahala, pea ko te kaugana ʼaia ʼe fua kovi ia. — Loma 6:23; Kalate 6:7, 8.
18-20. a) Neʼe feafeaʼi koa te liliu ʼa ʼihi “ko te kau fili ʼo te pou ʼo te pulihia”? b) ʼE feafeaʼi ki ʼihi tanatou taupau tanatou ʼāteaina ohage ko he kie moʼo ʼuʼufi te meʼa ʼaē ʼe kovi?
18 Pea tahi foki, ʼi tana tohi ki te kau Filipe neʼe ʼui fēnei e Paulo: “ ʼE tokolahi, — neʼe ʼau tautau talanoa ki ai, kae ʼi te temi nei ʼe ʼau talanoa ki ai pea mo tagi, — ʼe nātou haʼele ohage ko he kau fili ʼo te pou pulihia ʼo Kilisito.” (Filipe 3:18). ʼIo, ʼi te temi muʼa neʼe ʼi ai te kau kilisitiano neʼe liliu ko te kau fili ʼo te tui, lagi ko te kau ʼaposita. ʼE ko he meʼa maʼuhiga, ke mole tou muliʼi tonatou ʼu ala! Pea toe ʼui e Petelo fēnei: “Ke koutou hage ko he ʼu tagata ʼāteaina, kae ke koutou taupau aipe tokotou ʼāteaina, ʼo mole hage ko he pulou moʼo ʼuʼufi he meʼa kovi, kae ohage ko ni ʼu kaugana ʼa te ʼAtua.” (1 Petelo 2:16). ʼE feafeaʼi koa ha kita taupau totatou ʼāteaina ohage ko he pulou moʼo ʼuʼufi he meʼa kovi? ʼI ha kita fai he ʼu agahala mamafa, lagi fakafūfū, pea mo kau tuʼumaʼu pe ki te kokelekasio.
19 Tou manatuʼi ia Tiotelefe. Neʼe ʼui e Soane ʼo ʼuhiga mo ia: “Ko Tiotelefe, ʼaē ʼe manako ki te tuʼulaga maʼoluga [ʼi te kokelekasio], ʼe mole ina tali fakaʼapaʼapa he meʼa ʼe alu atu ia mātou. (...) ʼE mole ina tali fakaʼapaʼapa te ʼu tēhina, pea ko nātou ʼaē ʼe nātou fia tali te ʼu tēhina, ʼe ina tāʼofi ia pea mo kapu nātou ʼi te kokelekasio.” (3 Soane 9,10). Neʼe fakaʼaoga e Tiotelefe tona ʼāteaina ohage ko he pulou moʼo fakafimālie tana ʼu holi pe ʼaē maʼa ia.
20 Neʼe tohi e te tisipulo ko Sute: “Ko ʼihi tagata neʼe nātou hūfi ʼaē neʼe kua fualoa tona hinoʼi e te ʼu Tohi ki te fakamāu ʼaenī, ko te kau heletiko ʼe nātou fetogi te agalelei makehe ʼo totatou ʼAtua moʼo fufū tanatou fai agahala pea mo kākāʼi totatou Pule e tahi pea mo ʼAliki, ko Sesu Kilisito.” (Sute 4). ʼI tanatou kau tuʼumaʼu ki te kokelekasio, ko te hahaʼi ʼaia ʼe mālohi tanatou fakahala (Sute 8-10, 16). ʼI te tohi ʼo te Fakahā, ʼe tou lau ko te kokelekasio ʼo Pergame pea mo Thyatire, neʼe ʼi ai te ʼu magaʼi lotu, mo te ʼatolasio, pea mo te agavale fakasino (Fakahā 2:14, 15, 20-23). ʼE ko he fakaʼaoga kovi ia ʼo te ʼāteaina faka kilisitiano!
21. Koteā ʼaē ʼe hoko kia nātou neʼe mole lelei tanatou fakaʼaoga tonatou ʼāteaina faka kilisitiano?
21 Koteā ʼaē ʼe hoko anai kia nātou ʼaē ʼe mole nātou fakaʼaoga lelei tonatou ʼāteaina faka kilisitiano? Tou manatuʼi te meʼa ʼaē neʼe hoko kia Iselaele, neʼe ko te fenua neʼe fili e te ʼAtua, kae ki muli age neʼe līaki e Sehova. Koteā tona tupuʼaga? He neʼe fakaʼaoga e te kau Iselaele tonatou ʼu vahaʼa mo te ʼAtua ohage ko he pulou moʼo ʼuʼufi he meʼa kovi. Neʼe nātou fia hā ko nātou ko te ʼu foha ʼo Apalahamo, kae neʼe nātou fakafisi kia Sesu, te Hāko ʼo Apalahamo pea mo te Mesia neʼe fili e Sehova (Mateo 23:37-39; Soane 8:39-47; Gāue 2:36; Kalate 3:16). “Ko te Iselaele ʼo te ʼAtua” mokā nātou katoa anai, ʼe mole feiā ia natou ia (Kalate 6:16). Kae ko he kilisitiano pe ʼe feala ko he tupuʼaga faka tefu fakalaumālie pe ʼe ki te aga, ʼe ina maʼu anai te tautea, feiā aipe mo te fakamāu mamafa. Ko tatou fulifuli, ʼe fakamaʼuaʼi ʼo ʼuhiga mo te faʼahiga fakaʼaoga ʼaē ʼo totatou ʼāteaina faka kilisitiano.
22. ʼE feafeaʼi koa ia te fiafia ʼo nātou ʼaē ʼe nātou fakaʼaoga tonatou ʼāteaina faka kilisitiano moʼo gāue ki te ʼAtua ohage ko he kau kaugana?
22 ʼE ko he meʼa lelei ia te kaugana ʼaē ki te ʼAtua pea mo ʼāteaina moʼoni ai. Ko Sehova tokotahi pe ʼe ina foaki mai te ʼāteaina ʼaē ʼe maʼuhiga tāfito. ʼE ʼui e te Tāʼaga Lea fēnei: “Ke ke poto ia koe, ʼe hoku foha pea ke ke fakafiafia toku loto, koteʼuhi ke feala kau tali kia ia ʼaē ʼe manukinuki kia te ʼau.” (Tāʼaga Lea 27:11). Tou fakaʼaoga totatou ʼāteaina faka kilisitiano moʼo fakatotonuʼia ia Sehova. Kapau ʼe tou fai feiā, ʼe ʼuhiga anai totatou maʼuli, pea ʼe ʼofa aipe totatou Tāmai ʼe ʼi selo kia tatou, pea ʼi tona temi ʼe tou kau anai ia nātou ʼaē ʼe fiafia ʼi te kolōlia faka ʼāteaina ʼo te ʼu fānau ʼo te ʼAtua.
ʼE feala koa ha kotou fakamatalatala?
◻ Ko ai pe koa ʼaē ʼe ʼāteaina moʼoni tokotahi?
◻ Ko te ʼu ʼāteaina feafeaʼi koa ʼaē neʼe ia Atama pea mo Eva, pea he koʼe neʼe puli ia nāua?
◻ Ko te ʼu ʼāteaina fea ʼaē neʼe maʼu e te kau Iselaele ʼi tanatou mulimuli ʼaē ki te fuakava ʼa Sehova?
◻ Ko te ʼu ʼāteaina feafeaʼi koa ʼaē neʼe maʼu ʼe nātou ʼaē neʼe nātou tali ia Sesu?
◻ Neʼe pulihi pe neʼe fakaʼaoga kovi feafeaʼi ʼe ʼihi ʼi te ʼuluaki sekulo, tonatou ʼāteaina faka kilisitiano?
[Paki ʼo te pasina 13]
Ko te ʼāteaina ʼaē neʼe foaki e Sesu ʼe lahi maumau age ia ʼi te ʼu ʼāteaina ʼaē ʼe feala ke foaki mai e te tagata.