ʼE Tonu Koa Ke ʼAu Kole Maʼua Ki Toku Tēhina?

ʼE MAHAKI kovi te kiʼi toe muli ʼa Simone, pea ʼe tonu ke toʼo hona ʼu meʼa faitoʼo. Kae ʼe masiva ʼaupito ia Simone pea ʼe mole feala hana totogi te ʼu meʼa faitoʼo ʼaia. Koteā te meʼa ʼaē ʼe feala ke ina fai? ʼE ʼi ai tona kaumeʼa Kilisitiano ʼe higoa ko Mikaele, pea ʼe lelei age tona maʼuli ʼi te faʼahi ʼo te paʼaga. ʼE lagi feala anai ke kole maʼua ia Simone kia Mikaele. Kae kua ʼiloʼi e Simone ʼi tona loto, ʼe mole feala anai ke ina huʼi te maʼua ʼaia.a

Neʼe kole e Simone te faʼahi ʼaia, pea neʼe faigataʼa kia Mikaele hana fai he tonu kiai. ʼE mahino kia ia ʼe ʼi ai te fihifihia moʼoni ʼe tau mo Simone, kae ʼe mahalohalo pe ʼe mole toe lava huʼi age anai e Simone te falā ʼaia, heʼe faigataʼa kia ia hana fafaga tona famili. Koteā ʼaē ʼe tonu ke fai e Mikaele?

ʼE lahi te ʼu fenua ʼe feala ke puli fakafokifā ai tokita ʼu koloā, ʼo mole kei ʼi ai hakita falā moʼo totogi te ʼu meʼa faitoʼo. ʼE mole lagi ʼi ai he fale paʼaga ʼe feala ke kita kole maʼua ai, peʼe lagi totogi kovi fau te tupu ʼo te falā ʼaē ʼe tonu ke kita huʼi age. Ka hoko mai he fihifihia fakafokifā, pea ʼe lagi ko te puleʼaki pe e tahi, ko te kole maʼua ki hota kaumeʼa. Kae ʼi muʼa ʼo hatā kole maʼua ki he tahi, ʼe ʼi ai te ʼu faʼahi maʼuhiga ʼe tonu ke kita vakavakaʼi muʼa.

Koutou Fakafuafua Tona Totogi

ʼE foaki mai e te Tohi-Tapu he ʼu tokoni kia ia ʼaē ʼe ina foaki te falā pea mo ia ʼaē ʼe kole maʼua. Kapau ʼe tou mulimuli ki te ʼu tokoni ʼaia, pea ʼe mole hoko anai he ʼu femahinohalaʼaki pea mo he ʼu lotomamahi.

Ohage la, ʼe fakamanatuʼi mai e te Tohi-Tapu, ko te kole maʼua ʼe ko he faʼahi ʼe mole tonu ke kita meʼa noaʼi. Neʼe fakaloto mālohiʼi fēnei e Paulo te kau Kilisitiano ʼi Loma: “ ʼAua naʼa koutou tuʼu maʼua ki he tahi, gata pe ki takotou feʼofaʼaki, he ko ia ʼaē ʼe ʼofa ki tona kāiga, kua ina fakahoko te lao.” (Loma 13:⁠8) ʼI tona fakahagatonu, ko te maʼua pe e tahi ʼa te Kilisitiano, ʼe ko te ʼofa ki te kāiga. Koia la ʼaē ʼe feala ke tou fai ai te fehuʼi ʼaenī, ‘ ʼe ʼaoga moʼoni koa ke ʼau kole maʼua?’

Kapau koia ʼaia, pea ʼe lelei ke tou vakaʼi pea koteā te meʼa ʼaē ʼe feala ke hoko mokā tou kole maʼua. Neʼe fakahā e Sesu, ko te ʼu tonu maʼuhiga ʼe tonu ke fakafuafua lelei pea mo fakatuʼutuʼu fakatomuʼa. Neʼe ina fehuʼi fēnei age ki tana kau tisipulo: “Ko ai he tahi ia koutou, mo kapau ʼe ina fia laga he tule, ʼe mole nofo ifo muʼa ki lalo ʼo lau te paʼaga ka puli anai kiai, pea mo vakaʼi peʼe maʼu hana meʼa moʼona fakaʼosi ʼaki?” (Luka 14:28) ʼE toe ʼaoga foki te pelesepeto ʼaia mokā tou fakakaukau peʼe tonu ke tou kole maʼua ki he tēhina. Ko te lau ʼo te totogi ʼo he maʼua, ko tona faka ʼuhiga ke tou vakaʼi peʼe feafeaʼi anai te toe huʼi ʼo te falā ʼaia, pea ko te temi fea ʼaē ka kita huʼi ai.

Ko ia ʼaē ʼe kita kole maʼua ki ai, ʼe feala hana fakalavelave mai pe ko ʼafea ʼaē ka kita toe huʼi age ai tana falā pea ʼe feafeaʼi anai takita fai te faʼahi ʼaia. Kapau kua tou fakafuafua lelei totatou ʼu maʼua, pea ʼe feala anai hatatou tali fakalelei ki te ʼu fehuʼi ʼaia. Neʼe tou fakafuafua koa peʼe feala anai hatatou foimo huʼi te falā ʼaia? ʼE mahino ia, ʼe faigafua age hatatou ʼui fēnei ki totatou tēhina: “ ʼE ʼau toe huʼi atu anai mokā ʼe feala. ʼE feala ke ke falala kia ʼau.” Kae ʼe mole tonu koa la ke tou vakaʼi fakalelei age te faʼahi ʼaia? ʼE tonu ke tou fakatotonu mālohi ke tou huʼi te falā ʼaia, heʼe fakamaʼua mai te faʼahi ʼaia e te ʼAtua kia tatou. ʼE ʼui fēnei ia Pesalemo 37:​21, “Ko te agakovi ʼe ina kole maʼua ka mole ina toe huʼi.”

Kapau ʼe tou fakatuʼutuʼu he temi ke tou huʼi ai totatou maʼua, pea ʼe tou manatuʼi anai te maʼuhiga ʼo te fakapapau ʼaē ʼe tou fai. Ko te faʼahi ʼaia ʼe tokoni anai kia tatou ke mole tou hoko kole maʼua. Kapau ʼe tou faiga ke ʼaua naʼa tou kole maʼua ki he tahi, pea ʼe ko he meʼa lelei ia. ʼE fai mai te fakatokaga ʼaenī ia Tāʼaga Lea 22:7: “Ko ia ʼaē ʼe kole maʼua ʼe liliu ko te kaugana ʼo ia ʼaē ʼe ina foaki te falā.” Tatau aipe pe ko ia ʼaē ʼe ina foaki te falā pea mo ia ʼaē ʼe kole maʼua ʼe nā tautēhina ʼi te faʼahi fakalaumālie, kae ʼe feala ke fakatupu kovi te maʼua ʼaia ki tanā felogoi lelei. ʼUhi ko te ʼu femahinohalaʼaki ʼo ʼuhiga mo he ʼu maʼua, neʼe puli te tokalelei ʼi ʼihi kokelekasio.

Koutou Fakamahino Pe Koʼe ʼe ʼAoga Kia Koutou He Falā

Ko ia ʼaē ʼe ina foaki te falā, ʼe feala hana fakalavelave mai peʼe feafeaʼi anai tatatou fakaʼaogaʼi ia te falā ʼaia. ʼO hilifaki ki te maʼua ʼaia, ʼe tou toe kole maʼua koa ki he tahi ʼu hahaʼi? Kapau koia ʼaia, pea ʼe tonu ke tou fakahā lelei te faʼahi ʼaia, heʼe feala ke faigataʼa age ai tatatou huʼi te maʼua ʼaia.

ʼE maʼuhiga ke tou ʼiloʼi te kehekehe ʼo te kole maʼua moʼo fai ʼo he gāue, pea mo te kole maʼua moʼo fakatokatoka ʼo he fihifihia maʼuhiga. ʼE mole fakamaʼua e te Tohi-Tapu ki he tēhina ke ina foaki he falā ki he gāue, kae ʼe feala pe ke tokoni ki he tēhina mo kapau ʼe tau mo ia he ʼu fihifihia neʼe mole loto kiai, ohage la kapau ʼe mole feala hana totogi te ʼu meʼa maʼuhiga ʼaē ko te meʼa kai, mo te ʼu mutuʼi meʼa, pea mo te ʼu meʼa faitoʼo. Kapau ʼe tou palalau fakahagatonu ki te ʼu faʼahi ʼaia ʼaki te moʼoni, pea ʼe mole hoko anai he ʼu femahinohalaʼaki.​—Efesi 4:​25.

Koutou Fai He Pepa ʼo ʼUhiga Mo Te Maʼua

Kapau ʼe mole tou loto ke hoko he ʼu femahinohalaʼaki, pea ʼe maʼuhiga ke tou tohi ki he pepa te ʼu meʼa ʼaē ʼe tou faka felogoi kiai. ʼE faigafua hatatou galoʼi he ʼu meʼa mo kapau ʼe mole tou tohi fakalelei. ʼE tonu ke tou tohi ko te fia ʼaē neʼe tou kole pea mo te temi ʼaē ka tou huʼi ai te maʼua ʼaia. Ko ia ʼaē ʼe ina foaki te falā pea mo ia ʼaē ʼe kole maʼua, ʼe lelei ke nā sinie te pepa pea mo nā tahi taupau he pepa feiā. ʼE fakahā mai e te Tohi-Tapu, ʼe tonu ke maʼu he ʼu pepa fakamoʼoni ʼo te ʼu faifakatau meʼa. ʼI muʼa ʼo te fakaʼauha ʼo Selusalemi e te kau Papiloni, neʼe ʼui e Sehova kia Selemia ke ina totogi he moʼi kele maʼa tona famili. ʼE feala ke ʼaoga kia tatou hatatou vakaʼi pe neʼe feafeaʼi tana fai ia te faʼahi ʼaia.

Neʼe ʼui e Selemia, “Neʼe ʼau totogi kia Anamele, foha ʼo taku faʼetagata, te gāueʼaga ʼaē ʼi Anatote. Pea neʼe ʼau fua te falā maʼa ia, ko sikele e fitu pea mo piesi siliva e hogofulu. Pea neʼe ʼau tohi ki te moʼi pepa pea mo fakaʼiloga ʼaki toku mama, pea neʼe ʼau toʼo te ʼu hahaʼi fakamoʼoni kae ʼau fua te siliva ʼi te meʼa fua. ʼOsi ʼaia pea neʼe ʼau toʼo te pepa fakamoʼoni, ʼaē kua fakaʼiloga ʼaki te mama ʼo mulimuli ki te fakatotonu pea mo te ʼu lekula, pea mo ʼaē neʼe tuku ava; pea neʼe ʼau foaki te pepa fakamoʼoni kia Paluke te foha ʼo Nelia, ʼaē ko te foha ʼo Maseia, kae sio kiai ia Anamele te foha ʼo taku faʼetagata, pea mo sio kiai te ʼu fakamoʼoni, ia nātou ʼaē neʼe nātou tohi ʼi te pepa, pea mo sio kiai te kau Sutea fuli ʼaē neʼe nonofo ʼi te Malaʼe ʼo te kau Tagata Leʼo.” (Selemia 32:​9-​12) Logope la ko te faʼifaʼitaki ʼaē ʼi ʼoluga ʼe ko te totogi ʼo he moʼi kele ka mole ko he kole maʼua, kae ʼe fakahā ai pe ʼe maʼuhiga ke tou fai fakalelei mokā tou faka felogoi ʼo ʼuhiga mo he paʼaga.​—Vakaʼi Te Tule Leʼo Fakafalani ʼo te ʼaho 1 ʼo ʼAukusito 1973, ʼi te pasina 479 ki te 480.

Ka hoko he ʼu fihifihia, pea ʼe faiga anai te kau Kilisitiano ke nātou fakatokatoka ʼo mulimuli ki te tokoni ʼaē neʼe fai e Sesu ia Mateo 18:15-​17. Kae neʼe ʼui fēnei e te tagata ʼāfea neʼe faiga ke tokoni ki he kau Kilisitiano ʼi te faʼahi ʼaia: “Ko te meʼa ʼaē ʼe tau hoko, neʼe mole tohi ki he pepa te meʼa ʼaē neʼe nātou felogoi kiai. Ko te meʼa ʼaē ʼe hoko ʼaki, ʼe mole nātou faʼa mālama peʼe feafeaʼi te huʼi ʼo te maʼua. ʼE ʼau tui papau, kapau ʼe kita tohi te ʼu meʼa ʼaia ki he moʼi pepa, pea ʼe ko he fakahā ʼaia ʼo tokita ʼofa, ka mole ko he loto mahalohalo.”

Ka tou ʼosi felogoi ki he faʼahi, pea ʼe tou faiga anai ke tou fakahoko te meʼa ʼaē neʼe tou fakapapau. Neʼe fai e Sesu te fakaloto mālohi ʼaenī: “Ke faka ʼuhiga lelei takotou Ei ko te Ei, pea ko takotou Oho, ko te Oho; heʼe ko te meʼa ia ʼaē ʼe fakalahi ʼaki ʼe haʼu ia mai te agakovi.” (Mateo 5:​37) Kapau ʼe hoko fakafokifā he fihifihia kia tatou, ʼo mole kei feala hatatou huʼi totatou maʼua ʼi te ʼaho ʼaē neʼe kua fakatuʼutuʼu kiai, pea ʼe tonu ke tou foimo fakamahino te fihifihia ʼaia kia ia ʼaē neʼe tou kole maʼua ki ai. ʼE lagi ina faka fealagia anai kia tatou ke tou huʼihuʼi māmālie age te maʼua ʼaia.

Kae kapau ʼe hoko kia tatou te ʼu fihifihia ʼaia, pea ʼe mole ko he takuʼaki ʼaia ke mole tou fakahoko totatou ʼu maʼua. Ko ia ʼaē ʼe manavasiʼi kia Sehova, ʼe faiga mālohi ke ina fakahoko tana ʼu fakapapau. (Pesalemo 15:4) Tatau aipe pe neʼe mole hoko ia meʼa fuli ohage ko te meʼa ʼaē ʼe tou fakaʼamu kiai, kae ʼe tonu ke tou fai he ʼu sakilifisio ke feala hatatou huʼi totatou maʼua, heʼe fakamaʼua te faʼahi ʼaia ki te kau Kilisitiano.

Koutou Aga Fakaʼeteʼete Mokā Koutou Foaki He Falā

ʼE mahino ia, ʼe mole ko ia pe ʼaē ʼe kole maʼua ʼaē ʼe tonu ke ina fakafuafua lelei te faʼahi ʼaia. ʼE toe maʼua foki mo ia ʼaē ʼe kole kiai te falā, ke ina fakafuafua lelei mo ia te falā ʼaē ka ina foaki. ʼI muʼa ʼo tatatou foaki he falā, ʼe ko he agapoto anai mo kapau ʼe tou toʼo he temi moʼo fakakaukauʼi te faʼahi ʼaia. ʼE uga tatou e te Tohi-Tapu ke tou aga fakaʼeteʼete, heʼe ina ʼui fēnei: “ ʼAua naʼa ke kau mo nātou ʼaē ʼe nātou fetāʼaki ʼonatou nima, mo nātou ʼaē ʼe nātou fakapapau ʼe nātou foaki he falā kia nātou ʼe nātou kole maʼua.”​—Tāʼaga Lea 22:26.

ʼI muʼa ʼo takotou fai he fakapapau, koutou fakakaukauʼi muʼa pe koteā ʼaē ka hoko mo kapau ʼe mole feala ke huʼi atu e te tēhina tona maʼua. ʼE koutou fihifihia anai koa mo koutou ʼi te faʼahi faka paʼaga? Logope la ʼe fakamalotoloto te fakatuʼutuʼu ʼa te tēhina, kae ʼe feala pe ke fetogi te ʼu ʼaluʼaga pe neʼe hala tana ʼu fakatuʼutuʼu. ʼE fakamanatuʼi mai kia tatou fuli ia Sake 4:​14: “ ʼE mole koutou ʼiloʼi peʼe feafeaʼi anai tokotou maʼuli ʼi te ʼapogipogi. Heʼe koutou hage ko te hahau ʼo te uhu ʼaē ʼe hā ʼi he kiʼi temi siʼi pe pea pulinoa leva.”​—Vakaʼi ia Tagata Tānaki 9:​11.

ʼE ko he agapoto anai, tāfito mokā kole maʼua mai he tahi moʼo fai hana gāue, ke tou vakavakaʼi lelei te matagafua ʼo ia ʼaē ʼe kole maʼua mai. ʼE ko he tahi koa ʼe feala ke tou falala ki ai, peʼe ko he tahi ʼe mole poto ʼi te fakaʼaogaʼi ʼo te falā? ʼE ko hana agamāhani koa ʼi te kokelekasio ke kole falā ki te ʼu tēhina? ʼE ko he agapoto anai tatatou manatuʼi te ʼu palalau ʼaenī: “Ko ia ʼaē mole heʼeki fakapotopoto ʼe tui ki te ʼu palalau fuli, kae ko ia ʼaē ʼe fakasiosio tonu ʼe tokaga ia ki tana haʼele.”​—Tāʼaga Lea 14:15.

ʼI ʼihi temi, ko ia ʼaē ʼe kole maʼua ʼe feala ke fakatupu kia ia hona ʼu fua kovi. ʼE feala ke liliu kia ia te maʼua ʼaia ko he kavega mamafa, ʼo puli ai tona fiafia. ʼE tou loto koa ke liliu te tēhina ʼaia ko hatatou “kaugana”? Ko te maʼua ʼaia ʼe feala koa ke fakatupu kovi ki tatatou ʼu felogoi mo ia, ʼo tupu ai hana lotohoha pea mo ufiufi mo kapau ʼe mole feala hana huʼi mai tona maʼua?

Kapau ʼe ʼaoga moʼoni kia ia he falā, pea ʼe feala koa ke tou foaki fakaʼofa age te falā ʼaia, tatau aipe peʼe veliveli te falā ʼaē ʼe tou foaki kia ia? ʼE fakaloto mālohiʼi tatou e te Tohi-Tapu ke tou ʼofa ki totatou tēhina mokā ʼaoga kia ia he meʼa. Neʼe hiva fēnei te tagata fai pesalemo, “Ko ia ʼaē ʼe faitotonu ʼe ina fakahā te ʼofa pea mo ina fai he ʼu meʼa ʼofa.” (Pesalemo 37:21) ʼE tonu ke uga tatou e te ʼofa ke tou fai te meʼa ʼaē ʼe tou lavaʼi, moʼo tokoni ki te ʼu tēhina ʼaē ʼe tau mo ni ʼu fihifihia faka paʼaga.​—Sake 2:​15, 16.

Koutou Fakakaukauʼi Fakalelei Te Meʼa ʼAē ʼe Koutou Fai

Mai tona ʼuhiga ʼaē ʼe feala ke tupu he ʼu tokakovi ʼuhi ko te kole maʼua, koia ʼe mole tou fakaʼaogaʼi feiā pe anai te faʼahi ʼaia, kae tou fakaʼaogaʼi pe mokā ʼe mole he tahi age puleʼaki ʼe feala ke tou fai. Ohage ko te meʼa ʼaē neʼe tou ʼui ki muʼa atu, ko ia ʼaē ʼe kole maʼua ʼe tonu ke palalau fakahagatonu kia ia ʼaē ʼe ina foaki te falā, ʼo nā tohi ki he pepa te ʼaho ʼaē ka huʼi ai te maʼua ʼaia pea ʼe feafeaʼi anai tona fai. Pea kapau ʼe ʼaoga moʼoni te falā ʼaia kia ia ʼaē ʼe kole maʼua, pea ʼe lagi lelei anai ke foaki fakaʼofa age.

Neʼe mole kole e Mikaele kia Simone ke ina huʼi age te falā ʼaē neʼe ina kole age. Kae neʼe foaki fakaʼofa age e Mikaele he kiʼi koga ʼo te falā. Neʼe loto fakafetaʼi ia Simone ki te tokoni ʼaia moʼo totogi te ʼu meʼa faitoʼo ʼo tana kiʼi toe. Pea neʼe fiafia foki mo Mikaele ʼi te fealagia ʼaē ke ina fakahā tona ʼofa fakatautehina. (Tāʼaga Lea 14:21; Gāue 20:⁠35) Ko Mikaele pea mo Simone ʼe nā fakaʼamu ki te temi ʼaē ka pule anai ia Kilisito ʼi tona Puleʼaga pea mo “hāofaki te masiva ʼaē ʼe pāui ke tokoni age he tahi ki ai,” pea ʼe mole he tahi ʼe ina toe ʼui anai, “ ʼE ʼau mahaki.” (Pesalemo 72:12; Isaia 33:24) ʼO fakatalitali ki te temi ʼaia, tou fakakaukau lelei mo kapau ʼe ʼaoga moʼoni ke tou kole maʼua ki he tēhina.

[Nota ʼi te lalo pasina]

[Paki ʼo te pasina 25]

Kapau ʼe tou tohi ki he pepa te meʼa ʼaē ʼe tou faka felogoi kiai, pea ʼe ko he fakahā ʼaia ʼo totatou ʼofa, ka mole ko he loto mahalohalo